(2001) 3 ΑΑΔ 435
[*435]30 Απριλίου, 2001
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΑΡΤΕΜΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΡΑΜΒΗΣ
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
HANS DAMM RESEARCH A/S,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια,
ν.
ΑΡΧΗΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Εφεσίβλητης-Καθ’ ης η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2708)
Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου ― Προσφορές ― Ευχέρεια της Αρχής να επιλέξει το υλικό που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες της, εφόσον προβλέπεται στους όρους προσφοράς.
Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου ― Προσφορές ― Όροι Προσφορών ― Παραβίαση ουσιώδους όρου, μοιραία για την κατακύρωση ― Παρά το γεγονός ότι το σύστημα που προσφέρθηκε ήταν πιο προηγμένο τεχνικά, παραβιάστηκε όρος των προσφορών.
Η εφεσείουσα εταιρεία, προσφοροδότρια σε διαγωνισμό για προμήθεια τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, επεδίωξε την ανατροπή της εκκαλούμενης απόφασης, με την οποία η προσφυγή της κατά της απόφασης κατακύρωσης της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος, είχε απορριφθεί.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, αποδεχόμενη την έφεση, αποφάσισε ότι:
1. Είναι ορθό ότι ο προσφοροδότης μπορούσε, σε σχέση με cabinet equipment και cabinet extension equipment, να δηλώσει ποσότητα. Η φράση που χρησιμοποιείται είναι “Quantity and/or sub-item to be stated by the Tenderer.” Όμως η όποια ευχέρεια παρέχεται με αυτό τον τρόπο, δε δημιουργεί δέσμευση από μέρους της Αρχής. Δεν περιορίζεται το δικαίωμα της Αρχής να επιλέξει το υλικό που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες της. Πέραν τούτου τίθεται στο Δελτίο Ποσοτήτων (σε δύο περιπτώσεις) η προδιαγραφή αυτή.
[*436]2. Αντικείμενο του δεύτερου λόγου της έφεσης αφορά την προμήθεια των κεραίων. Σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές, έπρεπε να προσφερθούν 4 κεραίες για τον κάθε ένα από τους 8 σταθμούς του συστήματος. Η προσφορά της εφεσείουσας (για την ακρίβεια ικανοποίησε η εναλλακτική της προσφορά) ήταν σύμφωνη με τις προδιαγραφές. Προτιμήθηκε ωστόσο η Ericsson που πρότεινε προηγμένο σύστημα, το οποίο μπορούσε να λειτουργήσει μόνο με τρεις κεραίες. Ο μάρτυς της εφεσείουσας ανέφερε ότι και η εταιρεία του ήταν σε θέση να προσφέρει σύστημα 3 αντενών, αλλά δεν το έπραξε για να μην υπάρχει παρέκκλιση από τις προδιαγραφές. Εν πάση περιπτώσει το αποτέλεσμα ήταν η αναπροσαρμογή των τιμών, που ωφέλησε την εταιρεία Ericsson.
Ο τρόπος με τον οποίο έτυχε χειρισμού το θέμα από την Αρχή, παρόλο που τα ελατήρια δεν αμφισβητούνται, έθεσε την εφεσείουσα σε δυσμενή θέση. Το αποτέλεσμα ήταν να τιμωρηθεί η εφεσείουσα, που συμμορφώθηκε πλήρως με τις προδιαγραφές, που καθόρισαν με ακρίβεια το ζητούμενο υλικό.
Έχει νομολογηθεί ότι παραβίαση ουσιώδους όρου είναι μοιραία για το κύρος της κατακύρωσης της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος, όπως επαναβεβαιώθηκε στην Tamassos Tobacco Suppliers & Co. v. Republic (1992) 3 A.A.Δ. 60:
“η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς.”
Το θέμα των αντενών άσκησε σοβαρή επίδραση στη λήψη της απόφασης. Πέραν τούτου, είχε τον αντίκτυπο του στην οικονομική διαφοροποίηση, που ευνόησε την ενδιαφερομένη. Διαπιστώνεται παραβίαση ουσιώδους όρου των προσφορών, που εξουθενώνει την εγκυρότητα της κατακύρωσης στην ενδιαφερόμενη.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Tamassos Tobacco Suppliers & Co. v. Republic (1992) 3 Α.Α.Δ. 60,
Εταιρεία Γενικών Κατασκευών Λτδ v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 80,
General Constructions Ltd v. Δήμου Λεμεσού (1998) 3 Α.Α.Δ. 584.
[*437]Έφεση.
Έφεση από την αιτήτρια εταιρεία εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Ηλιάδης, Δ.) Αρ. Προσφυγής 67/94, ημερομηνίας 31/7/98, με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή της κατά της κατακύρωσης της προσφοράς για την προμήθεια τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού για σκοπούς επέκτασης του υφιστάμενου συστήματος κινητής τηλεφωνίας στο ενδιαφερόμενο μέρος αντί στην ίδια.
Χρ. Τριανταφυλλίδης, για την Εφεσείουσα.
Κ. Χ”Ιωάννου, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την απόφαση του δικαστηρίου θα δώσει ο δικαστής Σ. Νικήτας.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Η εφεσίβλητη Αρχή ζήτησε προσφορές για την προμήθεια τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού για σκοπούς επέκτασης του υφιστάμενου συστήματος κινητής τηλεφωνίας. Το υλικό περιλάμβανε και αριθμό κεραιών (αντενών). Υποβλήθηκαν δυο μόνο προσφορές από εταιρείες του εξωτερικού. Καθεμιά από αυτές είχε στην Κύπρο τον αντιπρόσωπο της. Η αξιολόγηση των προσφορών έγινε από τριμελή Eπιτροπή Αξιολόγησης (Επιτροπή) στην οποία μετείχαν και τεχνικοί της Αρχής. Οι προσφορές εξετάστηκαν τόσο κάτω από τεχνικό πρίσμα όσο και από την οικονομική τους σκοπιά. Και, λόγω της φύσεως του αντικειμένου τους, η Επιτροπή προέβη σε εξισορρόπηση/ομαλοποίηση των προσφερομένων τιμών (normalisation).
Η Επιτροπή ετοίμασε πολυσέλιδη μελέτη-έκθεση, που κατέληγε σε σύσταση για κατακύρωση της προσφοράς της ενδιαφερόμενης εταιρείας Ericsson Radio System, Σουηδίας. Κι αυτό γιατί η προσφορά της, μετά την ομολοποίηση των τιμών, ήταν κατά μερικές χιλιάδες λίρες χαμηλότερη της Hans Damm Research A/S (αιτητρίας) και είχε επίσης την ποιοτική υπεροχή. Οι προσφερόμενες και οι ομαλοποιημένες τιμές εκτίθενται στον πίνακα 3 της έκθεσης. Υπάρχει αναφορά τόσο σε υποχρεωτικά κονδύλια όπως και προαιρετικά π.χ. εκπαίδευση προσωπικού. Σύγκριση των τιμών αυτών γίνεται στον πίνακα 4. Το Συμβούλιο της Αρχής, αφού έλαβε υπόψη και τη σχετική ομόγνωμη εισήγηση του Συμβουλίου Προσφορών, κατακύρωσε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στην Ericsson για το ποσό [*438]των £707.227.00. Σε αυτό περιλήφθηκε και ποσό £4.085 για δαπάνες εκπαίδευσης και £156.375 για πρόσθετη παραγγελία υλικού.
Το έγγραφο που περιέχει τους όρους του διαγωνισμού (βλέπε διοικητικό και δικαστικό φάκελο) είναι στην αγγλική γλώσσα. Υποδιαιρείται σε 4 μέρη. Ενδιαφέρει το Μέρος ΙΙΙ και το Μέρος ΙV, που έχουν τίτλο Τεχνικές Προδιαγραφές (Technical Specifications) και Δελτίο Ποσοτήτων και Ανάλυση Τιμών (Bill of quantities and Price Breakdown), αντίστοιχα. Επισημαίνεται ότι τα δύο αυτά κεφάλαια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των όρων του διαγωνισμού.
Το επίκεντρο των αμφισβητήσεων από την πλευρά της εφεσείουσας εντοπίζεται στην εξομάλυνση των τιμών, που επέφερε η Αρχή και που λειτούργησε προς όφελος της Ericsson, καθιστώντας φθηνότερη την προσφορά της. Σε συνδυασμό με συγκεκριμένα κονδύλια εξοπλισμού που περιλαμβάνει το Δελτίο Ποσοτήτων (Δ.Π.). Μας διευκολύνει η απαρίθμηση τους τώρα. Η διαφορά που δημιουργήθηκε αφορούσε κατά κύριο λόγο τις προεκτάσεις (extention cabinets), στις οποίες τοποθετούνται τα κανάλια (channels) μέσω των οποίων επιτυγχάνεται η επικοινωνία του συστήματος και των κινητών τηλεφώνων. (2) τις κεραίες που χρησιμοποιεί το σύστημα. (3) την εκπαίδευση προσωπικού· και (4) την προμήθεια ανταλλακτικών. Σημειωτέον ότι το (3) περιλαμβάνεται στο Δ.Π. υπό την κατηγορία των επιλογών (options).
Η εισήγηση της αιτήτριας πρωτοδίκως, που καλύπτει και τις 4 περιπτώσεις, δεν έγινε δεκτή. Με αποτέλεσμα να απορριφθεί η προσφυγή της. Ο πρωτόδικος δικαστής έκρινε ότι:
“Έχω εξετάσει τη σχετική εισήγηση της αιτήτριας εταιρείας και με βάση τα πιο πάνω και το περιεχόμενο του σχετικού φακέλου έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτή είναι αβάσιμη. Η Επιτροπή Αξιολόγησης εξέτασε και αξιολόγησε τις δύο προσφορές που είχε ενώπιον της. Η πολύπλοκη φύση των διάφορων λεπτομερειών με τις υπάρχουσες διαφοροποιήσεις στα δύο συστήματα, επέβαλλε την εξισορρόπηση τους για τη δημιουργία κοινών δεδομένων που θα οδηγούσαν στη λήψη της ορθής απόφασης. Έχουν δοθεί εξηγήσεις από τους καθών η αίτηση πάνω σε όλα τα σημεία που ήγειρε η αιτήτρια εταιρεία, που υποδηλώνουν ότι δεν υπήρξε περίπτωση αυθαιρεσίας ή παραβίαση των κανόνων της χρηστής διοίκησης. Έχω τη γνώμη ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν άμεμπτη, αφού τηρήθηκαν τα εχέγγυα της καλόπιστης και ισότιμης αξιολόγησης των δύο προσφορών.”
[*439]Αφέθηκε στην κρίση των διαγωνιζομένων ο καθορισμός τoυ αριθμού των extension cabinets (βλ. Δ.Π.). Η αιτήτρια πρόσφερε τέτοιες προεκτάσεις χωρητικότητας 16 καναλιών. Η αντίστοιχη προσφορά της εδιαφερομένης μπορούσε να στεγάσει 32 κανάλια σε ένα μόνο cabinet (καμπίνα). Πρόκειται για προεκτάσεις για χρήση στους σταθμούς κινητής τηλεφωνίας, που λειτουργούσε η Αρχή. Είναι για το λόγο αυτό, όπως αναφέρει το μέλος της Επιτροπής κ. Α. Ριρής στη μαρτυρία του, η οποία έγινε δεκτή στην ολότητα της, που η Αρχή, για σκοπούς εξισορρόπησης, αφαίρεσε το κόστος των extension cabinets, τα οποία δεν χρειάζονταν.
Κατά το δικηγόρο της εφεσείουσας έσφαλε η εκκαλούμενη απόφαση δεχόμενη ότι ήταν δικαιολογημένη η παραπάνω αφαίρεση, αφού πουθενά δεν αναφέρθηκε στο Δ.Π. ότι χρειάζεται χωρητικότητα 32 καναλιών, αλλά η προσφοροδότρια είχε την ευχέρεια να προσφέρει όποιες προεκτάσεις ήθελε. Ο συνήγορος επεσήμανε τη διαφορά μεταξύ των όρων της προσφοράς cabinet equipment και extension cabinet equipment, τα οποία αφορούσαν μελλοντική επέκταση του δικτύου. Και υπέβαλε ότι η ενέργεια αυτή της Αρχής αποτελεί εκ των υστέρων διαφοροποίηση των όρων του διαγωνισμού, που συνεπάγεται την ακυρότητα του.
Είναι ορθό ότι ο προσφοροδότης μπορούσε, σε σχέση με cabinet equipment και cabinet extension equipment, να δηλώσει ποσότητα. Η φράση που χρησιμοποιείται είναι “Quantity and/or sub-item to be stated by the Tenderer.” Όμως η όποια ευχέρεια παρέχεται με αυτό τον τρόπο δε δημιουργεί δέσμευση από μέρους της Αρχής. Δε μας έχει υποδειχθεί καμιά πρόνοια απο την οποία συνάγεται τέτοιο συμπέρασμα. Δεν περιορίζεται το δικαίωμα της Αρχής να επιλέξει το υλικό που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες της. Πέραν τούτου τίθεται στο Δ.Π. (σε δύο περιπτώσεις) η προδιαγραφή αυτή. Λεπτομέρειες δόθηκαν από τον κ. Ριρή και μπορεί να αναζητηθούν στη μαρτυρία του. Δεν έχουμε επομένως περίπτωση ανασύνταξης των όρων του διαγωνισμού, όπως φαίνεται να εισηγείται η εφεσείουσα.
Το επόμενο θέμα - που αποτελεί το αντικείμενο του δεύτερου λόγου της έφεσης - αφορά την προμήθεια των κεραιών. Σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές, έπρεπε να προσφερθούν 4 κεραίες για τον κάθε ένα από τους 8 σταθμούς του συστήματος. Ας σημειωθεί ότι καθορίζεται ρητά ο παραπάνω αριθμός κεραιών. Η προσφορά της εφεσείουσας (για την ακρίβεια ικανοποίησε η εναλλακτική της προσφορά) ήταν σύμφωνη με τις προδιαγραφές. Προτιμήθηκε ωστόσο η Ericsson που πρότεινε προηγμένο σύστημα, το οποίο μπορούσε να λειτουργήσει μόνο με τρεις κεραίες. Ο μάρτυς της εφε[*440]σείουσας ανέφερε ότι και η εταιρεία του ήταν σε θέση να προσφέρει σύστημα 3 αντενών, αλλά δεν το έπραξε για να μην υπάρχει παρέκκλιση από τις προδιαγραφές. Εν πάση περιπτώσει το αποτέλεσμα ήταν η αναπροσαρμογή των τιμών, που ωφέλησε την εταιρεία Ericsson. Κατέστησε φθηνότερη τη προσφορά της κατά 56.517 Σουηδικές κορώνες. Ας σημειωθεί ότι υπάρχει μαρτυρία από τον κ. Ριρή οτι η τιμή κάθε αντένας υπολογίστηκε σε £500 με £600 λιρες. Όπως αναφέρει η έκθεση, λαμβάνοντας υπόψη, τον υποχρεωτικό εξοπλισμό (mandatory equipment), που αναφέρεται στο Δ.Π., η προσφορά Ericsson ήταν κατά £5.000 φθηνότερη.
Όπως συμπέρανε η έκθεση (διαπίστωση που σαφώς συνέτεινε στη λήψη της επίδικης απόφασης) το σύστημα της Ericsson, όντας πιο σύγχρονο, πλεονεκτούσε τεχνικά και καθιστούσε την 4η κεραία αχρείαστη. Γιαυτό και έγινε η αναπροσαρμογή των τιμών. Όμως δεν ήταν αυτό το κριτήριο. Ο τρόπος με τον οποίο έτυχε χειρισμού το θέμα από την Αρχή, παρόλο που τα ελατήρια δεν αμφισβητούνται, έθεσε την εφεσείουσα σε δυσμενή θέση. Το αποτέλεσμα ήταν να τιμωρηθεί η εφεσείουσα, που συμμορφώθηκε πλήρως με τις προδιαγραφές, που καθόρισαν με ακρίβεια το ζητούμενο υλικό.
Όπως προελέχθη, οι τεχνικές προδιαγραφές του διαγωνισμού παραπέμπουν στο Δ.Π. Τα δύο αυτά μέρη των όρων του διαγωνισμού είναι ομόσαρκα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Έχει νομολογηθεί ότι παραβίαση ουσιώδους όρου είναι μοιραία για το κύρος της κατακύρωσης της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος, όπως επαναβεβαιώθηκε στην Tamassos Tobacco Suppliers & Co. v. Republic (1992) 3 A.A.Δ. 60:
“η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς.”
Βλ. επίσης Εταιρεία Γενικών Κατασκευών Λτδ. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 80 και General Constructions Ltd. v. Δήμου Λεμεσού (1998) 3 Α.Α.Δ. 584.
Δεν υπάρχει αμφιβολία (καταμαρτυρείται από την έκθεση και τα λοιπά στοιχεία) ότι το θέμα των αντενών άσκησε σοβαρή επίδραση στη λήψη της απόφασης. Πέραν τούτου, είχε τον αντίκτυπο του στην οικονομική διαφοροποίηση, που ευνόησε την ενδιαφερομένη. Διαπιστώνουμε παραβίαση ουσιώδους όρου των προσφορών, που εξουθενώνει την εγκυρότητα της κατακύρωσης στην ενδιαφερόμενη.
[*441]
Η έφεση, για το λόγο αυτό, πετυχαίνει, χωρίς να προχωρήσουμε σε άλλο θέμα. Η επίδικη πράξη ακυρώνεται. Με έξοδα σε βάρος της εφεσίβλητης, περιλαμβανομένων των εξόδων της πρωτόδικης διαδικασίας.
H�έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο