(2002) 3 ΑΑΔ 166
[*166]22 Μαρτίου, 2002
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
AΝΔΡΕΑΣ ΧΡΙΣΤΟΥ,
Eφεσείων-Αιτητής,
v.
ΑΡΧΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ,
Eφεσίβλητης-Kαθ’ ης η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2969)
Διοικητικό Όργανο ― Συλλογικά Όργανα ― Σύνθεση ― Παρουσία προσώπων μη μελών κατά τη συζήτηση και λήψη απόφασης ― Καθιστά τη σύνθεση παράνομη ― Εκτός αν η παρουσία του προσώπου προβλέπεται από το νόμο ― Δεν αποτελεί τέτοιο νόμο το σχέδιο υπηρεσίας του παρευρισκομένου, που περιέχει στα καθήκοντα και την τήρηση πρακτικών.
Πρωτόδικα η προσφυγή του εφεσείοντος κατά της προαγωγής των ενδιαφερομένων προσώπων, απορρίφθηκε και ως εκ τούτου ακολούθησε η παρούσα έφεση.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, κάνοντας δεκτή την έφεση, αποφάσισε ότι:
Η πρόνοια στα σχέδια υπηρεσίας της θέσης Προϊσταμένου Διοίκησης και Προσωπικού, πως μέσα στα καθήκοντα περιλαμβάνεται και η τήρηση των πρακτικών των συνεδριάσεων του Συμβουλίου, δεν ισοδυναμεί με νομοθετική ρύθμιση της παρουσίας του στις διαβουλεύσεις του Συμβουλίου κατά τη λήψη των αποφάσεων του, ώστε να υπερισχύει της καθιερωμένης νομολογιακής αρχής.
Στο σχέδιο υπηρεσίας της θέσης γραμματέα, περιλαμβανόταν και η τήρηση και φύλαξη των πρακτικών του διοικητικού συμβουλίου. Αυτή μετονομάστηκε σε θέση «Προϊστάμενου Διοίκησης και Προσωπικού», αναβαθμίστηκε δηλαδή με αυξημένη κλίμακα. Και είναι αυτή τη θέση που κατείχε ο κ.Σαμουήλ, ο οποίος παρακάθησε, [*167]όπως ρητά αναφέρεται στα πρακτικά, στη συνεδρίαση του Συμβουλίου όταν λήφθηκε η επίδικη απόφαση. Στα καθήκοντα της θέσης, σύμφωνα με το σχέδιο υπηρεσίας, δηλαδή Προϊσταμένου Διοίκησης και Προσωπικού, δεν προβλέπεται πλέον η τήρηση και φύλαξη των πρακτικών του Διοικητικού Συμβουλίου, αλλά η ευθύνη για «τη διεξαγωγή της εργασίας που αφορά στις συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, περιλαμβανομένης της γραμματείας του Συμβουλίου», που ασφαλώς δεν είναι καθήκοντα πρακτικογράφου.
Ενόψει των ανωτέρω η παρουσία του Προϊσταμένου Διοίκησης και Προσωπικού κατά τις διαβουλεύσεις και λήψη της επίδικης απόφασης, κατέστησε τη σύνθεση του Συμβουλίου κακή, και την απόφαση του άκυρη.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από τον αιτητή εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Yπόθεση Aρ. 442/97), ημερομηνίας 25/11/99, με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή του κατά της προαγωγής των ενδιαφερομένων μερών σε δύο κενές θέσεις Λειτουργού Aνθρώπινου Δυναμικού 1ης Tάξης στην Aρχή.
Ν. Χ''Ιωάννου, για τον Εφεσείοντα.
Μ. Σπανού-Αναστασίου, για την Εφεσίβλητη.
Γ. Χ''Μιχαήλ - Κορακοβούνη, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος - Γ. Δημητρίου.
Cur. adv. vult.
AΡTEMIΔΗΣ, Δ.: Στις 17.3.97 συνήλθε το Διοικητικό Συμβούλιο της Αρχής Βιομηχανικής Καταρτίσεως Κύπρου - εφεσίβλητη, για να αποφασίσει τις προαγωγές σε δυο κενές θέσεις Λειτουργού Ανθρώπινου Δυναμικού 1ης τάξης. Μεταξύ των υποψηφίων ήταν και ο εφεσείων - αιτητής πρωτοδίκως. Το Συμβούλιο αποφάσισε την προαγωγή των ενδιαφερομένων μερών, την οποία ο εφεσείων πρόσβαλε με προσφυγή που καταχώρισε στις 27.5.97, αντικείμενο της παρούσας έφεσης.
Οι λόγοι που πρότεινε ο αιτητής πρωτοδίκως για την ακύρωση της επίδικης απόφασης ήσαν βασικά δύο. Με τον πρώτο λόγο έγινε εισήγηση πως το Συμβούλιο ήταν κακώς συγκροτημένο στο στάδιο των διαβουλεύσεων και της ψηφοφορίας για τη λήψη [*168]της επίδικης απόφασης γιατί παρίστατο και ο Προϊστάμενος Διοίκησης και Προσωπικού. Ο άλλος λόγος αφορά στις εισηγήσεις του δικηγόρου του αιτητή πως αυτός υπερείχε έκδηλα των ενδιαφερομένων μερών, και ως εκ τούτου η απόφαση του Συμβουλίου να μην τον επιλέξει για προαγωγή ήταν έξω από τα πλαίσια της διακριτικής του ευχέρειας.
Θα μας απασχολήσει ο πρώτος λόγος μόνο, γιατί η επίλυση του οδηγεί στο τελικό αποτέλεσμα της έφεσης.
Ο δικηγόρος του εφεσείοντα υποστήριξε πρωτόδικα και ενώπιον μας πως, σύμφωνα με τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου όπως εξελίκτηκε σε σειρά αποφάσεων που υιοθέτησαν την ευθυγραμμισμένη πάνω στο ζήτημα νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας της Ελλάδας, υπάρχει κακή σύνθεση του διοικητικού οργάνου όταν παρίστανται σ’ αυτό άτομα εκτός από τα μέλη του, και οποιαδήποτε άλλα προβλέπει ο νόμος, στο στάδιο που το όργανο διαβουλεύεται και ψηφίζει για τη λήψη μιας απόφασης. Να προσθέσουμε πως, κατά την εξέταση και έρευνα του αντικειμένου της απόφασης το διοικητικό όργανο μπορεί να έχει τις απόψεις υπηρεσιακών παραγόντων, ή άλλων ενδιαφερομένων, οι οποίοι όμως οφείλουν απαραιτήτως να αποχωρήσουν όταν αρχίσουν οι διαβουλεύσεις των μελών του οργάνου για να καταλήξει στην απόφασή του. Δεν έχει σημασία αν το τρίτο πρόσωπο απλώς παρίσταται χωρίς να λαμβάνει μέρος στις διαβουλεύσεις. Και η απλή παρουσία του καθιστά τη σύνθεση του διοικητικού οργάνου κακή.
Η δικηγόρος του Συμβουλίου δέχεται την πιο πάνω νομολογιακή αρχή. Εισηγήθηκε όμως, και η θέση της έγινε αποδεκτή πρωτοδίκως, πως ο Προϊστάμενος Διοίκησης και Προσωπικού είναι και ο γραμματέας του Συμβουλίου. Σύμφωνα δε με τα σχέδια υπηρεσίας της θέσης έχει καθήκον, μεταξύ άλλων, «στην τήρηση και φύλαξη των πρακτικών του διοικητικού συμβουλίου». Πρόσθετα, είπε, το άρθρο 11(5) του περί Βιομηχανικής Καταρτίσεως Νόμου του 1974 Ν.21/74 προβλέπει:
«Το Διοικητικόν Συμβούλιον δύναται όπως, δι’ εσωτερικών κανονισμών, ρυθμίζη τα των εργασιών αυτού και ιδιαιτέρως τα της συγκλήσεως των συνεδριών την προς τούτο δεδομένην ειδοποίησιν, την κατά τας συνεδριάσεις ακολουθουμένην διαδικασίαν και την τήρησιν των πρακτικών.»
Το έχουμε όμως ως δεδομένο πως τέτοιοι κανονισμοί δεν έγιναν.
[*169]Όπως αναφέραμε ήδη ο συνάδελφος μας, που δίκασε πρωτόδικα την προσφυγή, συμφώνησε με την εισήγηση της δικηγόρου του Συμβουλίου πως, εφόσον στα σχέδια υπηρεσίας της θέσης που κατείχε ο Προϊστάμενος Διοίκησης και Προσωπικού περιλαμβάνεται και καθήκον να τηρεί τα πρακτικά των συνεδριάσεων του Συμβουλίου, η παρουσία του κατά την επίδικη συζήτηση ήταν νόμιμη.
Με εκτίμηση, δεν θα συμφωνήσουμε με την άποψη του συναδέλφου μας. Η θέση που προτείνει ο δικηγόρος του εφεσείοντα είναι, κατά τη γνώμη μας, ορθή. Η πρόνοια στα σχέδια υπηρεσίας της θέσης Προϊσταμένου Διοίκησης και Προσωπικού, πως μέσα στα καθήκοντα περιλαμβάνεται και η τήρηση των πρακτικών των συνεδριάσεων του Συμβουλίου, δεν ισοδυναμεί με νομοθετική ρύθμιση της παρουσίας του στις διαβουλεύσεις του Συμβουλίου κατά τη λήψη των αποφάσεων του ώστε να υπερισχύει της καθιερωμένης νομολογιακής αρχής. Να ανοίξουμε εδώ μια παρένθεση για να σημειώσουμε πως μεταγενέστερα της επίδικης απόφασης ο βασικός Νόμος, Ν.21/74, τροποποιήθηκε με τον Ν.125(1)/99 (άρθρο 11(6)), που εισήγαγε πρόνοια ώστε ο γραμματέας να παρίσταται στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου.
Όπως αναφέραμε ήδη σε σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου υιοθετείται η νομολογιακή αρχή που καθιέρωσε το Συμβούλιο Επικρατείας της Ελλάδος, όπως αυτή συνοψίζεται στο σύγγραμμα του Ε.Π.Σπηλιωτόπουλου, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου 1, 7η έκδοση, (1996) παράγραφος 129, σελ.136, όπου αναφέρονται τα εξής:
«Κατά τη συνεδρίαση, κατά την οποία γίνεται διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών και ψηφοφορία για τη λήψη της απόφασης του συλλογικού οργάνου, δεν επιτρέπεται να παρίστανται πρόσωπα, που δεν περιλαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις στη νόμιμη συγκρότηση ή των οποίων η συμμετοχή στις συνεδριάσεις δεν προβλέπεται ρητώς (30. Όπως είναι ο γραμματέας ή ο τυχόν κατά νόμο εισηγητής (ΣΕ 4391/1988) ή άλλα πρόσωπα (π.χ. νομικός σύμβουλος, κυβερνητικός επίτροπος κ.λπ.), των οποίων η συμμετοχή ρητώς προβλέπεται)».
Να προσθέσουμε επίσης, μολονότι δεν έχει άμεση σχέση με το επίδικο ζήτημα που μας απασχόλησε, πως η θέση γραμματέα στο σχέδιο υπηρεσίας, στο οποίο περιλαμβανόταν και η τήρηση και φύλαξη των πρακτικών του διοικητικού συμβουλίου, μετονομάστηκε σε θέση «Προϊστάμενου Διοίκησης και Προσωπικού», [*170]αναβαθμίστηκε δηλαδή με αυξημένη κλίμακα. Και είναι αυτή τη θέση που κατείχε ο κ.Σαμουήλ, ο οποίος παρακάθησε, όπως ρητά αναφέρεται στα πρακτικά, στη συνεδρίαση του Συμβουλίου όταν λήφθηκε η επίδικη απόφαση. Στα καθήκοντα της θέσης, σύμφωνα με το σχέδιο υπηρεσίας, δηλαδή Προϊσταμένου Διοίκησης και Προσωπικού, δεν προβλέπεται πλέον η τήρηση και φύλαξη των πρακτικών του Διοικητικού Συμβουλίου, αλλά η ευθύνη για «τη διεξαγωγή της εργασίας που αφορά στις συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, περιλαμβανομένης της γραμματείας του Συμβουλίου», που ασφαλώς δεν είναι καθήκοντα πρακτικογράφου.
Ενόψει των ανωτέρω η παρουσία του Προϊσταμένου Διοίκησης και Προσωπικού κατά τις διαβουλεύσεις και λήψη της επίδικης απόφασης κατέστησε τη σύνθεση του Συμβουλίου κακή, και την απόφαση του άκυρη.
Η έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Η διοικητική απόφαση ακυρώνεται με έξοδα υπέρ του εφεσείοντα πρωτοδίκως και εδώ.
H έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο