(2002) 3 ΑΑΔ 192
[*192]22 Μαρτίου, 2002
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΚΥΠΡΙΑΚH ΔΗΜΟΚΡΑΤIA, ΜEΣΩ
ΔΙΕΥΘΥΝΤH ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛIΣΕΩΝ,
Εφεσείουσα,
v.
ΦΡIΝΙΚΣ ΛΤΔ,
Εφεσιβλήτων.
(Aναθεωρητική Έφεση Aρ. 2975)
Κοινωνικές Ασφαλίσεις ― Επίλυση διαφοράς πληρωμής εισφορών κοινωνικών ασφαλίσεων από τον Διευθυντή, βάσει του Άρθρου 76(1) του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου του 1980 (Ν. 41/80) ― Διεξαγωγή έρευνας από λειτουργό ― Η γνώμη της λειτουργού δεν αποτελούσε γνωμοδότηση, ούτε ο Διευθυντής όφειλε να αιτιολογήσει την απόκλιση από αυτήν ― Εύλογα επιτρεπτή και αιτιολογημένη η απόφαση του Διευθυντή, υπό τις περιστάσεις.
Η Δημοκρατία αμφισβήτησε με την έφεσή της την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης, με την οποία ακυρώθηκε η επίδικη απόφαση του Διευθυντή Κοινωνικών Ασφαλίσεων που λήφθηκε βάσει του Άρθρου 76(1) του Νόμου.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, κάνοντας δεκτή την έφεση, αποφάσισε ότι:
1. Σύμφωνα με τον μοναδικό λόγο έφεσης της Δημοκρατίας, ο Διευθυντής δεν είχε υποχρέωση παροχής ειδικής αιτιολογίας για την απόκλιση του από τη γνώμη της λειτουργού, εφ’ όσον η απόφαση του εβασίζετο στη στάθμιση των ενώπιον του γεγονότων και αιτιολογείτο με αναφορά σε αυτά. Αναφέρεται μάλιστα ότι ενώπιον του Διευθυντή δεν υπήρχε μόνο η έκθεση της κας Κωνσταντίνου, αλλά και η άλλη έκθεση του κ. Βασιλείου.
Είναι αναγκαίο να παρατηρηθεί ότι το υπόβαθρο των γεγονότων όσον αφορά τον κ. Καραμαλλή είναι διαφορετικό από εκείνο που [*193]διέπει τη βάση της απόφασης του αδελφού Δικαστή. Στην έκθεση της για τον κ. Καραμαλλή η κα Κωνσταντίνου δεν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτός ήταν υπεργολάβος ούτε εισηγήθηκε ότι η Εφεσίβλητη δεν είχε υποχρέωση καταβολής εισφορών. Αντιθέτως, η άποψη της ήταν ότι οι πληρωμές που εγίνοντο στον κ. Καραμαλλή ήσαν προμήθειες, και όχι φιλοδώρημα όπως ισχυρίζετο η Εφεσίβλητη, οπότε θα υπόκειντο σε καταβολή εισφορών. Και ο Διευθυντής αποφάσισε ουσιαστικά ότι ήσαν προμήθειες, αιτιολογώντας την απόφαση του με αναφορά στα όλα στοιχεία που υπήρχαν, και που προέκυπταν βέβαια από την έκθεση της κας Κωνσταντίνου, τα οποία καταδείκνυαν ότι οι εν λόγω πληρωμές στον κ. Καραμαλλή περιλαμβάνοντο στις "αποδοχές" του ως χρηματική αντιμισθία ή κέρδος. Είναι λοιπόν επί των δικών της όρων λανθασμένη η βάση της εφεσιβαλλόμενης απόφασης, όσον αφορά τον κ. Καραμαλλή, ότι υπήρξε απόκλιση του Διευθυντή από τη γνώμη της κας Κωνσταντίνου, πέραν δε τούτου η απόφαση ήταν εύλογα επιτρεπτή και αιτιολογημένη με βάση τα ενώπιον του στοιχεία.
2. Αρμοδιότητα λήψης απόφασης επί του θέματος είχε βέβαια βάσει του Νόμου ο Διευθυντής και όχι η κα Κωνσταντίνου, ο ρόλος της οποίας δυνάμει του Άρθρου 76(2) ήταν, εφ’ όσον τούτο της ανετέθη από το Διευθυντή, να προβεί στη διεξαγωγή έρευνας. Δεν ήταν δε ούτε αρμοδιότητα της, στα πλαίσια της έκθεσής της για την έρευνα που διεξήγαγε, να εκφράσει δική της γνώμη για το θέμα. Πρόδηλο είναι εξ άλλου ότι και η ίδια έτσι αντελήφθη τα πράγματα, εφ’ όσον αναφέρει ότι υποβάλλει τα συλλεγέντα στοιχεία για να αποφασίσει ο Διευθυντής, η δε έκφραση της δικής της γνώμης ουδεμία θεσμική υπόσταση είχε παρά μόνο, όπως η ίδια αναφέρει, ως "δική μου πεποίθηση".
Τούτων δοθέντων, δεν θα μπορούσε να υπάρχει υποχρέωση του Διευθυντή να δώσει αιτιολογία, και μάλιστα ειδική αιτιολογία, για το ότι δεν ακολούθησε τη γνώμη της κας Κωνσταντίνου. Δεν επρόκειτο εδώ για γνωμάτευση ή γνώμη την οποία ο Διευθυντής, ως αρμόδιος για λήψη της απόφασης, οφείλει να λάβει υπ’ όψη του ώστε, αν αποφασίσει να μην συμφωνήσει με αυτή, να πρέπει να δώσει ειδική αιτιολογία για τούτο.
Το ουσιαστικό ερώτημα όσον αφορά τη νομιμότητα της απόφασης του Διευθυντή, ήταν κατά πόσο αυτή ήταν εύλογα επιτρεπτή και αιτιολογημένη στη βάση του συνόλου των ενώπιον του στοιχείων, που περιλάμβαναν μάλιστα όχι μόνο τα αναφερόμενα στην έκθεση της κας Κωνσταντίνου, αλλά και τα περαιτέρω προκύπτοντα από τη συ[*194]μπληρωματική έκθεση του άλλου λειτουργού. Για τον κ. Καραμαλλή έχει βέβαια γίνει αναφορά επ’ αυτού, τα ίδια δε ισχύουν για τον κ. Βασιλείου. Για δε τον κ. Μαυρομουστάκη, επισημαίνεται ότι, όπως προκύπτει τόσο από τα ενώπιον του Διευθυντή στοιχεία, αλλά και από τη λεπτομερή αναφορά που έκανε σε αυτά ο Διευθυντής στην απόφαση του, η οποία παρετέθη ανωτέρω, η απόφαση του ήταν και εύλογα επιτρεπτή και αιτιολογημένη.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από τους καθ’ ων η αίτηση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Προσφυγές Aρ. 102/98 - 104/98), ημερομηνίας 29/11/99, με την οποία ακυρώθηκε η απόφαση του Διευθυντή με την οποία απέρριψε τις αξιώσεις των αιτητών, κατόπιν υποβολής σχετικών παραπόνων, για παράλειψη της εφεσίβλητης εταιρείας να καταβάλει σ’ αυτούς εισφορές κοινωνικών ασφαλίσεων σε σχέση με την εργοδότησή τους.
Α. Χριστοφόρου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για την Εφεσείουσα.
Kαμιά εμφάνιση, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜIΔΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Δ. Χατζηχαμπής.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠHΣ, Δ.: Η έφεση προέρχεται από απόφαση σε τρεις συνεκδικασθείσες προσφυγές της Εφεσίβλητης εταιρείας Φρίνικς Λτδ με την οποία ακυρώθησαν αντίστοιχες αποφάσεις του Διευθυντή Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι αποφάσεις του Διευθυντή ελήφθησαν κατόπιν παραπόνων που υπέβαλαν οι κύριοι Καραμαλλής, Μαυρομουστάκης και Βασιλείου, πρώην εργοδοτούμενοι της Εφεσίβλητης, για παράλειψη από την Εφεσίβλητη πληρωμής εισφορών κοινωνικών ασφαλίσεων σε σχέση με την εργοδότησή τους. Ακόλουθα των παραπόνων, και εφ’ όσον το θέμα περιλαμβάνετο στα αναφερόμενα στο άρθρο 76(1) του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου του 1980 (Ν. 41/80) ως επιλυόμενα υπό του Διευθυντή, ο Διευθυντής, ενεργώντας δυνάμει του άρθρου 76(2), ανέθεσε τη διεξαγωγή έρευνας στη λειτουργό κα Κωνσταντίνου. Η κα Κωνσταντίνου διεξήγαγε έρευνα και υπέβαλε τις εκθέσεις της, ακολούθησε δε περαιτέρω έρευνα του θέματος και έκθεση από άλλο λει[*195]τουργό, τον κ. Βασιλείου. Με βάση τα πιο πάνω, ο Διευθυντής έλαβε τις αποφάσεις του και απηύθυνε ανάλογες επιστολές στην Εφεσίβλητη. Για τον κ. Καραμαλλή αποφάσισε ότι οι επί πλέον αποδοχές του £200 μηνιαίως για τις οποίες δεν καταβλήθησαν εισφορές υπόκειντο στην καταβολή εισφορών ως "αποδοχές" εφ΄όσον καταβάλλοντο ως "προμήθειες". Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα από την επιστολή του Διευθυντή:
"Από την όλη εξέταση της υπόθεσης και με βάση τη μαρτυρία που συγκεντρώθηκε, (το συμβόλαιο εργασίας, τις γραπτές καταθέσεις, το πιστοποιητικό αποδοχών κ.λ.π.), έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι για τις πιο πάνω αναφερόμενες αποδοχές έχετε υποχρέωση πληρωμής εισφορών για όλα τα Ταμεία τα οποία διαχειρίζεται ή έχει την ευθύνη είσπραξης εισφορών το Τμήμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Αναφέρεται σχετικά ότι με βάση τη νομοθεσία Κοινωνικών Ασφαλίσεων η εκ 12,6% εισφορά στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναφορικά προς μισθωτό, υπολογίζεται πάνω στο σύνολο των αποδοχών του από την απασχόληση του. Τι είναι αποδοχές καθορίζεται στο άρθρο 2 του Νόμου 41 του 1980. "Αποδοχαί" σύμφωνα με τον ορισμό περιλαμβάνουν κάθε ποσό που πληρώνεται σε χρήμα στο μισθωτό από την απασχόληση του, όπως ο βασικός μισθός ή το ημερομίσθιο, το τιμαριθμικό επίδομα, οι υπερωρίες, η προμήθεια, ο 13ος μισθός, η 53η-56η εβδομάδα, και κάθε κέρδος δεκτικό χρηματικής αποτίμησης, καθώς και την εισφορά του εργοδότη στο Κεντρικό Ταμείο Αδειών, εξαιρουμένων όμως εκτάκτων προμηθειών και χαριστικών πληρωμών."
Την ίδια βάση είχε η απόφαση του Διευθυντή για τον κ. Βασιλείου, εφ’ όσον το θέμα αφορούσε τη μη καταβολή εισφορών για αποδοχές £2,827 που πληρώθηκε ως προμήθειες. Όπως αναφέρει στην επιστολή του ο Διευθυντής:
"Από την όλη εξέταση της υπόθεσης και με βάση τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι για τις πιο πάνω αναφερόμενες αποδοχές έχετε υποχρέωση πληρωμής εισφορών για όλα τα Ταμεία τα οποία διαχειρίζεται ή έχει την ευθύνη είσπραξης των εισφορών το Τμήμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Αναφέρεται σχετικά ότι με βάση τη νομοθεσία Κοινωνικών Ασφαλίσεων η εκ 12,6% εισφορά στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναφορικά προς μισθωτό, υπολογίζεται πάνω στο σύνολο [*196]των αποδοχών του από την απασχόληση του. Τι είναι αποδοχές καθορίζεται στο άρθρο 2 του Νόμου 41 του 1980. "Αποδοχαί" σύμφωνα με τον ορισμό περιλαμβάνουν κάθε ποσό που πληρώνεται σε χρήμα στο μισθωτό από την απασχόληση του, όπως ο βασικός μισθός ή το ημερομίσθιο, το τιμαριθμικό επίδομα, οι υπερωρίες, η προμήθεια, ο 13ος μισθός, η 53η-56η εβδομάδα, και κάθε κέρδος δεκτικό χρηματικής αποτίμησης, καθώς και την εισφορά του εργοδότη στο Κεντρικό Ταμείο Αδειών, εξαιρουμένων όμως εκτάκτων προμηθειών και χαριστικών πληρωμών."
Για τον κ. Μαυρομουστάκη, για τον οποίο δεν κατεβλήθησαν εισφορές εφ’ όσον η Εφεσίβλητη τον θεωρούσε ως αυτοτελώς εργαζόμενο, ο Διευθυντής αποφάσισε ότι υπήρχε υποχρέωση καταβολής εισφορών κρίνοντας ότι ο κ. Μαυρομουστάκης ήταν μισθωτός της Εφεσίβλητης. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα από την επιστολή του Διευθυντή:
"Από την όλη εξέταση της υπόθεσης και με βάση τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η απασχόληση του κ. Μαυρομουστάκη με την εταιρεία σας για την πιο πάνω περίοδο ήταν απασχόληση μισθωτού προσώπου και επομένως έχετε υποχρέωση πληρωμής εισφορών για όλα τα Ταμεία τα οποία διαχειρίζεται ή έχει την ευθύνη είσπραξης των εισφορών το Τμήμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Η απόφασή μας στηρίζεται κυρίως στα εξής δεδομένα:
1. Ασκούσατε γενικό έλεγχο/εποπτεία στην εργασία του.
2. Κατά την εκτέλεση της εργασίας του βοηθείτο από άλλους εργοδοτούμενους της εταιρείας σας.
3. Αμείβετο με καθορισμένο ωρομίσθιο.
4. Τα υλικά για τη διεξαγωγή της εργασίας του παρέχονταν από την εταιρεία σας.
5. Η εργασία που εκτελούσε ανήκε στην εταιρεία σας.
6. Με αυτοκίνητο που του διέθετε η εταιρεία μετέφερε και υπαλλήλους της και υλικά στους τόπους εργασίας.
7. Από τον κ. Μαυρομουστάκη παρεχόταν γενικά εξηρτημένη εργασία η οποία δημιουργούσε με την εταιρεία σχέση ερ[*197]γοδότη και εργοδοτούμενου."
Ο αδελφός μας Δικαστής ο οποίος επελήφθη των προσφυγών, αναφερόμενος στην έκθεση της κας Κωνσταντίνου, είπε ότι αυτή (σ. 3):
"Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Κώστας Μαυρομουστάκης και Παναγιώτης Καραμαλλής ήταν υπεργολάβοι και ως εκ τούτου οι αιτητές δεν ήταν υπόχρεοι να καταβάλουν εισφορές για λογαριασμό τους, ενώ στο Βασίλη Βασιλείου είχε καταβληθεί φιλοδώρημα και όχι προμήθεια."
Θεώρησε δε ότι, καθ’ όσον ο Διευθυντής δεν υιοθέτησε την άποψη της κας Κωνσταντίνου χωρίς να δώσει, όπως όφειλε σε τέτοια περίπτωση, ειδική αιτιολογία για την απόκλισή του, και μάλιστα χωρίς καν να αναφερθεί στην εν λόγω έκθεση, υπήρχε παράβαση ουσιώδους τύπου που επάγετο ακυρότητα της απόφασής του.
Ο μοναδικός λόγος έφεσης της Δημοκρατίας προσβάλλει ακριβώς αυτή την κατάληξη, εισηγούμενος ότι ο Διευθυντής δεν είχε υποχρέωση παροχής ειδικής αιτιολογίας για την απόκλιση του από τη γνώμη της λειτουργού, εφ’ όσον η απόφαση του εβασίζετο στη στάθμιση των ενώπιον του γεγονότων και αιτιολογείτο με αναφορά σε αυτά. Αναφέρεται μάλιστα ότι ενώπιον του Διευθυντή δεν υπήρχε μόνο η έκθεση της κας Κωνσταντίνου αλλά και η άλλη έκθεση του κ. Βασιλείου.
Πριν ασχοληθούμε με το ευρύτερο θέμα που εγείρεται, είναι αναγκαίο να παρατηρήσουμε ότι το υπόβαθρο των γεγονότων όσον αφορά τον κ. Καραμαλλή είναι διαφορετικό από εκείνο που διέπει τη βάση της απόφασης του αδελφού μας Δικαστή. Στην έκθεση της για τον κ. Καραμαλλή η κα Κωνσταντίνου δεν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτός ήταν υπεργολάβος ούτε εισηγήθηκε ότι η Εφεσίβλητη δεν είχε υποχρέωση καταβολής εισφορών. Αντιθέτως, η άποψη της ήταν ότι οι πληρωμές που εγίνοντο στον κ. Καραμαλλή ήσαν προμήθειες, και όχι φιλοδώρημα όπως ισχυρίζετο η Εφεσίβλητη, οπότε θα υπόκειντο σε καταβολή εισφορών. Και ο Διευθυντής αποφάσισε ουσιαστικά ότι ήσαν προμήθειες, αιτιολογώντας την απόφαση του με αναφορά στα όλα στοιχεία που υπήρχαν, και που προέκυπταν βέβαια από την έκθεση της κας Κωνσταντίνου, τα οποία καταδείκνυαν ότι οι εν λόγω πληρωμές στον κ. Καραμαλλή περιλαμβάνοντο στις "αποδοχές" του ως χρηματική αντιμισθία ή κέρδος. Είναι λοιπόν επί των δικών της όρων λανθασμένη η βάση της εφεσιβαλλόμενης απόφασης όσον [*198]αφορά τον κ. Καραμαλλή ότι υπήρξε απόκλιση του Διευθυντή από τη γνώμη της κας Κωνσταντίνου, πέραν δε τούτου η απόφαση ήταν εύλογα επιτρεπτή και αιτιολογημένη με βάση τα ενώπιον του στοιχεία.
Όσον αφορά τον κ. Βασιλείου και τον κ. Μαυρομουστάκη, η κα Κωνσταντίνου στην έκθεση της όντως εκφράζει τη δική της γνώμη ότι το ποσό που πληρώθηκε στον κ. Βασιλείου ήταν φιλοδώρημα και όχι προμήθειες και ότι ο κ. Μαυρομουστάκης ήταν υπεργολάβος, επισημαίνοντας ορισμένα αντίστοιχα στοιχεία για στήριξη της γνώμης της. Το πρώτο που πρέπει να λεχθεί όμως είναι ότι αρμοδιότητα λήψης απόφασης επί του θέματος είχε βέβαια βάσει του Νόμου ο Διευθυντής και όχι η κα Κωνσταντίνου, ο ρόλος της οποίας δυνάμει του άρθρου 76(2) ήταν, εφ΄όσον τούτο της ανετέθη από το Διευθυντή, να προβεί στη διεξαγωγή έρευνας. Δεν ήταν δε ούτε αρμοδιότητα της, στα πλαίσια της έκθεσής της για την έρευνα που διεξήγαγε, να εκφράσει δική της γνώμη για το θέμα. Πρόδηλο είναι εξ άλλου ότι και η ίδια έτσι αντελήφθη τα πράγματα εφ’ όσον αναφέρει ότι υποβάλλει τα συλλεγέντα στοιχεία για να αποφασίσει ο Διευθυντής, η δε έκφραση της δικής της γνώμης ουδεμία θεσμική υπόσταση είχε παρά μόνο, όπως η ίδια αναφέρει, ως "δική μου πεποίθηση".
Τούτων δοθέντων, δεν θα μπορούσε να υπάρχει υποχρέωση του Διευθυντή να δώσει αιτιολογία, και μάλιστα ειδική αιτιολογία, για το ότι δεν ακολούθησε τη γνώμη της κας Κωνσταντίνου. Δεν επρόκειτο εδώ για γνωμάτευση ή γνώμη την οποία ο Διευθυντής, ως αρμόδιος για λήψη της απόφασης, οφείλει να λάβει υπ΄όψη του ώστε, αν αποφασίσει να μην συμφωνήσει με αυτή, να πρέπει να δώσει ειδική αιτιολογία για τούτο. Η κα Κωνσταντίνου προέβη απλώς σε συλλογή των στοιχείων που ήσαν απαραίτητα ώστε να μπορεί να ληφθεί πληροφορημένη απόφαση από τον μόνο αρμόδιο, το Διευθυντή, και ουδεμία ειδικότητα είχε που να ανήγαγε την προσωπική της άποψη των στοιχείων σε γνωμάτευση επαΐοντα, ούτε ο Νόμος την καθιστούσε τέτοια. Με κάθε εκτίμηση λοιπόν, αφιστάμεθα από την κατάληξη του αδελφού μας Δικαστή ότι ο Διευθυντής είχε υποχρέωση παροχής ειδικής αιτιολογίας για απόκλιση από τη γνώμη της κας Κωνσταντίνου.
Το ουσιαστικό ερώτημα όσον αφορά τη νομιμότητα της απόφασης του Διευθυντή ήταν κατά πόσο αυτή ήταν εύλογα επιτρεπτή και αιτιολογημένη στη βάση του συνόλου των ενώπιον του στοιχείων, που περιλάμβαναν μάλιστα όχι μόνο τα αναφερόμενα στην έκθεση της κας Κωνσταντίνου αλλά και τα περαιτέρω προ[*199]κύπτοντα από τη συμπληρωματική έκθεση του άλλου λειτουργού. Για τον κ. Καραμαλλή έχουμε βέβαια ήδη αναφερθεί επ’ αυτού, τα ίδια δε ισχύουν για τον κ. Βασιλείου. Για δε τον κ. Μαυρομουστάκη, επισημαίνουμε ότι, όπως προκύπτει τόσο από τα ενώπιον του Διευθυντή στοιχεία αλλά και από τη λεπτομερή αναφορά που έκανε σε αυτά ο Διευθυντής στην απόφαση του, η οποία παρετέθη ανωτέρω, η απόφαση του ήταν και εύλογα επιτρεπτή και αιτιολογημένη.
Η έφεση λοιπόν επιτυγχάνει στο σύνολο της και η εφεσιβαλλόμενη απόφαση και διαταγή για έξοδα παραμερίζονται. Οι προσβληθείσες με την προσφυγή αποφάσεις του Διευθυντή αποκαθίστανται και επικυρώνονται. Η Εφεσίβλητη θα καταβάλει τα έξοδα της Δημοκρατίας σε όλα τα στάδια.
H έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο