(2002) 3 ΑΑΔ 325
[*325]5 Ιουνίου, 2002
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΑΡΤΕΜΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
K.P. PARPAS ENTERPRISES LTD.,
Εφεσείοντες,
v.
ΑΡΧHΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚYΠΡΟΥ,
Εφεσίβλητης.
(Aναθεωρητική Έφεση Aρ. 2965)
Διοικητικό Όργανο ― Συλλογικά όργανα ― Σύνθεση ― Παράνομη σύνθεση λόγω της παρουσίας προσώπων μη μελών του οργάνου στη συνεδρία ― Το ζήτημα μπορεί να εξεταστεί αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο.
Κατ’ έφεση συζητήθηκε κατά πόσο το ζήτημα της νόμιμης σύνθεσης του συλλογικού οργάνου μπορεί να εξεταστεί αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο. Πρωτόδικα αποφασίστηκε πως εφόσον δεν εγειρόταν στο δικόγραφο δεν μπορούσε να εξεταστεί.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, κάνοντας δεκτή την έφεση κατά πλειοψηφία (απόφαση Νικολάου Δ., συμφωνούντων των Αρτέμη, Καλλή, Κρονίδη, Δ.Δ.), αποφάσισε ότι:
Ο συνήγορος των εφεσειόντων υποστήριξε, με αναφορά σε νομολογία, ότι το Δικαστήριο διατηρεί δυνατότητα αυτεπαγγέλτως να εξετάσει ζήτημα παράνομης σύνθεσης του οργάνου, ενώ από την άλλη μεριά, ο συνήγορος της ΑΤΗΚ εξέφρασε την άποψη ότι θα μπορούσε αυτεπαγγέλτως να εξεταστεί ζήτημα συγκρότησης όχι όμως και σύνθεσης. Η απόφαση της πλειοψηφίας της Ολομέλειας στη Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου ν. Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (2002) 3 Α.Α.Δ. 314, επιβεβαιώνει ότι και η σύνθεση μπορεί να εξεταστεί αυτεπαγγέλτως.
Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου ήταν εν προκειμένω προδήλως παράνομη αφού κατά τη συζήτηση και τη λήψη της απόφασης παρευρίσκοντο πρόσωπα ξένα προς την κατά νόμο συγκρότηση του οργάνου. Στην επί του θέματος ογκώδη νομολογία του Ανω[*326]τάτου Δικαστηρίου γίνεται συχνά αναφορά στο σύγγραμμα του Παπαχατζή «Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου» (5η Έκδ. 1976) όπου επισημαίνεται, στη σελ. 172, ότι:
«Η νεώτερη νομολογία είναι αυστηρή, ακόμα και ως προς την απλή παρουσία προσώπων ξένων προς τη νόμιμη του συλλογικού οργάνου σύνθεση: Σ.τ.Ε. 1036 του 1963, 1045 και 1934 του 1972 κ.λ.π. Εκτός αν έχει έλθει ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγων, με σκοπό την παροχή κατατοπιστικών πληροφοριών και απεχώρησε πριν αρχίσει η συζήτηση: Σ.τ.Ε. 1733 του 1973, 296 του 1974.»
Ενόψει της κατάληξης στο θέμα της σύνθεσης, δεν χρειάζεται να απασχολήσει οτιδήποτε άλλο στην έφεση.
Ο Πρόεδρος Πικής διαφώνησε με την απόφαση της πλειοψηφίας και εξέδωσε δική του απόφαση με αντίθετο αποτέλεσμα.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου v. Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (2002) 3 Α.Α.Δ. 314.
Έφεση.
Έφεση από τους αιτητές εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Προσφυγή Aρ. 350/97), ημερομηνίας 12/11/97, με την οποία απέρριψε την προσφυγή τους κατά της κατακύρωσης της προσφοράς για την προμήθεια Mηχανών Πώλησης Tηλεκαρτών στο ενδιαφερόμενο μέρος, αντί στους ίδιους.
Σπ. Ευαγγέλου, για τους Εφεσείοντες.
Κ. Χατζηϊωάννου, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Η απόφαση της πλειοψηφίας, αποτελούμενης από τους Αρτέμη, Νικολάου, Καλλή και Κρονίδη, Δ.Δ. θα δοθεί από τον Νικολάου, Δ.. Εγώ καταλήγω σε αντίθετο αποτέλεσμα για τους λόγους που εξηγώ στη ξεχωριστή μου απόφαση.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΑΤΗΚ αποφάσισε, σε συνεδρία ημερ. 17 Δεκεμβρίου 1996, να κατακυρώσει στο [*327]ενδιαφερόμενο πρόσωπο, Ninte International Ltd, την Προσφορά ΑΤ.57/96 για Μηχανές Πώλησης Τηλεκαρτών. Κατόπιν της κοινοποίησης της απόφασης οι αιτητές, που ήταν και αυτοί προσφοροδότες, την προσέβαλαν. Έθεσαν με την προσφυγή τους διάφορα ζητήματα προς εξέταση αλλά όχι και ζήτημα σύνθεσης του Διοικητικού Συμβουλίου. Ο συνήγορός τους το ήγειρε όμως κι αυτό με τη γραπτή αγόρευσή του πρωτόδικα. Υπέδειξε πως το ζήτημα προέκυπτε από το ίδιο το πρακτικό της συνεδρίας, πιστό αντίγραφο του οποίου είχε κατατεθεί. Ο συνάδελφος που εξέτασε την περίπτωση θεώρησε ότι επειδή το ζήτημα δεν είχε εγερθεί με την προσφυγή, δεν μπορούσε να εξεταστεί. Επί των τεθέντων ζητημάτων όπως και δύο άλλων παρεμφερών τα οποία συζήτησε, δεν διέκρινε ο,τιδήποτε που να δικαιολογούσε την ακύρωση της απόφασης και απέρριψε την προσφυγή.
Στην έφεση απασχόλησε συν τοις άλλοις και η πρωτόδικη προσέγγιση στο ζήτημα της σύνθεσης. Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίας παρευρίσκοντο, προφανώς καθ’ όλη τη διάρκειά της, και πρόσωπα που δεν ανήκαν στο Διοικητικό Συμβούλιο. Επρόκειτο για τον Γενικό Διευθυντή, τον Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή, τον Βοηθό Γενικό Διευθυντή – Δ.Υ., τον Βοηθό Γενικό Διευθυντή – Τ.Υ. και τον Γραμματέα.
Ο συνήγορος των εφεσειόντων υποστήριξε, με αναφορά σε νομολογία, ότι το Δικαστήριο διατηρεί δυνατότητα αυτεπαγγέλτως να εξετάσει ζήτημα παράνομης σύνθεσης του οργάνου, ενώ από την άλλη μεριά, ο συνήγορος της ΑΤΗΚ εξέφρασε την άποψη ότι θα μπορούσε αυτεπαγγέλτως να εξεταστεί ζήτημα συγκρότησης όχι όμως και σύνθεσης. Η απόφαση της πλειοψηφίας της Ολομέλειας στη Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου ν. Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (2002) 3 Α.Α.Δ. 314, επιβεβαιώνει ότι και η σύνθεση μπορεί να εξεταστεί αυτεπαγγέλτως.
Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου ήταν εν προκειμένω προδήλως παράνομη αφού κατά τη συζήτηση και τη λήψη της απόφασης παρευρίσκοντο πρόσωπα ξένα προς την κατά νόμο συγκρότηση του οργάνου. Στην επί του θέματος ογκώδη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου γίνεται συχνά αναφορά στο σύγγραμμα του Παπαχατζή «Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου» (5η Έκδ. 1976) όπου επισημαίνεται, στη σελ. 172, ότι:
«Η νεώτερη νομολογία είναι αυστηρή, ακόμα και ως προς την απλή παρουσία προσώπων ξένων προς τη νόμιμη του συλλογικού οργάνου σύνθεση: Σ.τ.Ε. 1036 του 1963, 1045 και 1934 του 1972 [*328]κ.λ.π. Εκτός αν έχει έλθει ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγων, με σκοπό την παροχή κατατοπιστικών πληροφοριών και απεχώρησε πριν αρχίσει η συζήτηση: Σ.τ.Ε. 1733 του 1973, 296 του 1974.»
Ενόψει της κατάληξης στο θέμα της σύνθεσης, δεν χρειάζεται να μας απασχολήσει οτιδήποτε άλλο στην έφεση.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Η προσβληθείσα διοικητική απόφαση ακυρώνεται.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Η απόφαση στην παρούσα έφεση επιφυλάχθηκε στις 16 Ιανουαρίου, 2002, και η απόφαση στην Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2728 – Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου ν. Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού (2002) 3 Α.Α.Δ. 314.
Οι δύο εφέσεις συζητήθηκαν και εξετάστηκαν χωρίς αναφορά στο λόγο της απόφασης σε εκατέρα από αυτές. Για τους λόγους αυτούς, δεν τίθεται ζήτημα δέσμευσης, με αναφορά στις αρχές του δικαστικού προηγούμενου, από το λόγο της απόφασης στην Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2728, η οποία θα εκδοθεί, επίσης, σήμερα. Δέσμευση μπορεί να προκύψει από προηγούμενη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όπως ο όρος «δεσμευτικό προηγούμενο», άλλωστε, υποδηλώνει.
Ανεφύην προς εξέταση, τόσο στην παρούσα έφεση όσο και στην Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2728, το ίδιο ζήτημα – κατά πόσο η κακή σύνθεση, σε αντίθεση προς την κακή συγκρότηση διοικητικής αρχής ή οργάνου, μπορεί να αποτελέσει θέμα αυτεπάγγελτης εξέτασης από το Ανώτατο Δικαστήριο, κατά την ενάσκηση της Αναθεωρητικής του Δικαιοδοσίας.
Η πλειοψηφία στην Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2728, όπως και στην παρούσα, υιοθετεί τη θέση ότι το δικαστήριο μπορεί να επιληφθεί αυτεπάγγελτα θέματος αναγόμενου στην κακή σύνθεση του διοικητικού οργάνου που εξέδωσε την απόφαση. Διάφορη είναι η δική μου θέση, για τους ίδιους λόγους που εκθέτω στην απόφασή μου μειοψηφίας στην Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2728, τους οποίους και υιοθετώ για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης. Υπό το φως αυτής της διαπίστωσης, διαχωρίζω, και σ’ αυτή την έφεση, τη θέση μου από την κατάληξη της πλειοψηφίας. Θα εξέταζα, επομένως, τους προβαλλόμενους λόγους έφεσης, πριν καταλήξω σε συμπεράσματα για την έκβασή της.
H έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο