(2003) 3 ΑΑΔ 31
[*31]24 Ιανουαρίου, 2003
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στές]
ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΓΕΡΟΥ,
Εφεσείων-Αιτητής,
v.
ΑΡΧΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ (ΑΡ. 1),
Εφεσιβλήτων-Καθ’ ων η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 3349)
Αναθεωρητική Έφεση ― Αίτηση για τροποποίηση λόγων έφεσης με την προσθήκη των λόγων άλλης έφεσης, κατά της ενδιάμεσης απορριπτικής απόφασης για προσαγωγή μαρτυρίας, η οποία αποσύρθηκε ― Διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου ― Υπό τις περιστάσεις ασκήθηκε υπέρ του εφεσείοντος-αιτητή.
Έξοδα ― Σε αιτήσεις τροποποίησης, βαρύνουν τον αιτητή ― Εφόσον όμως η ακρόαση που προέκυψε από την ένσταση του καθ’ ου η αίτηση, απέβη σε όφελος του αιτητή, επιδικάστηκαν τα μισά έξοδα υπέρ του καθ’ ου.
Ο εφεσείων καταχώρησε αίτηση για τροποποίηση των λόγων της έφεσής του, με την προσθήκη των λόγων έφεσης της έφεσης, που τελικά αποσύρθηκε, κατά της ενδιάμεσης απόφασης για την απόρριψη προαγωγής μαρτυρίας.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου επιτρέποντας ομόφωνα την αίτηση, αποφάσισε ότι:
1. Κατά κανόνα, τροποποιήσεις επαγόμενες τον καλύτερο ή ακριβέστερο προσδιορισμό των υφιστάμενων λόγων έφεσης εγκρίνονται. Όχι όμως τροποποιήσεις που συνεπάγονται την ανάπλαση των λόγων έφεσης με την εισαγωγή νέων λόγων. Δεν ισχύει όμως άκαμπτος κανόνας που θα αποτελούσε άλλωστε αντίφαση προς τη δεσπόζουσα αρχή που διέπει την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου που εδράζεται στο συμφέρον της δικαιοσύνης.
[*32] Σημαίνουσα θέση στην αποτίμηση των συμφερόντων της δικαιοσύνης έχει το ενδεχόμενο πρόκλησης ανεπανόρθωτης ζημίας στον αντίδικο ως αποτέλεσμα της τροποποίησης. Η καθυστέρηση στην εκδίκαση της έφεσης, την οποία θα επιφέρει η τροποποίηση είναι άλλος παράγοντας ο οποίος υπεισέρχεται στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου, το βάρος του οποίου ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος της καθυστέρησης. Επίδειξη καταφρόνησης προς τα θέσμια αποτελεί αφ’ εαυτής λόγο για την απόρριψη του αιτήματος.
Στην προκειμένη περίπτωση, η πρόθεση του αιτητή να αμφισβητήσει την ορθότητα της ενδιάμεση απόφασης, εκδηλώθηκε ευθύς μετά την έκδοσή της, με την καταχώρηση της Α.Ε. 3110. Είχε, κατά συνέπεια, γνώση η άλλη πλευρά των ενστάσεων στην ενδιάμεση απόφαση.
Ομολογουμένως θα σημειωθεί καθυστέρηση στην εκδίκαση της Α.Ε. 3349, όχι όμως τέτοια που να εκτρέπει την ακρόαση της έφεση έξω από τα πλαίσια της δικαίας δίκης. Όταν η εκτροπή από τα θέσμια οφείλεται σε νομικό σφάλμα, το οποίο δεν αφήνεται να επενεργήσει καταλυτικά, το αίτημα επιτρέπεται, εκτός αν πλήττει τα συμφέροντα του αντιδίκου, σε βαθμό που αποδοχή του θα αντιστρατευόταν τα συμφέροντα της δικαιοσύνης.
2. Τα έξοδα σε αιτήσεις τροποποίησης δικογράφων, επιδικάζονται κατά κανόνα υπέρ του καθ’ ου η αίτηση, ανεξάρτητα από τη στάση του τελευταίου στο αίτημα και στην επιτυχία της ένστασης σ’ αυτό. Η προσέγγιση αυτή δεν λαμβάνει αρκούντως υπόψη τον κανόνα στον οποίο στηρίζεται η αρχή αυτή εξικνούμενο στον επωμισμό της δαπάνης από το διάδικο που προκάλεσε τα αχρείαστα έξοδα. Ο αιτητής δεν μπορεί εύλογα να θεωρηθεί πρόξενος των εξόδων της ακρόασης που επέφερε η ένσταση του καθ’ ου η αίτηση στο αίτημά του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ορθή εφαρμογή της αρχή που διέπει την επιδίκαση εξόδων, δικαιολογεί την απόδοση στον καθ’ ου η αίτηση μόνο μέρους των εξόδων του.
Η αίτηση επιτρέπεται με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Ιωσηφίδης κ.ά v. Συνδέσμου Πολεοδόμων Κύπρου κ.ά.�(1999) 3 Α.Α.Δ. 871,
Evand Promotions Ltd κ.ά v. Rutman (1997) 1 Α.Α.Δ. 1787,
[*33]GAP Estates v. Δημοκρατία (1991) 3 Α.Α.Δ. 449,
Χατζηχριστοφόρου v. Αταλιανή (Αρ. 1) (1992) 1 Α.Α.Δ. 1008,
P. Georghiou (Catering) Ltd v. Δημοκρατία κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 323,
Καμένος v. Δημοκρατία (1996) 3 Α.Α.Δ. 24,
Κυριακίδης κ.ά. v. Εφορεία Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Στροβόλου (1997) 3 Α.Α.Δ. 9,
Χριστοφόρου v. Οικοδομικές Επιχειρήσεις Λοΐζος Ιορδάνους Λίμιτεδ (2001) 1 Α.Α.Δ. 743,
Savers v. Clarke Walker [2002] 3 All. E.R. 490.
Αίτηση.
Αίτηση από τον αιτητή για τροποποίηση των λόγων έφεσης, η οποία ασκήθηκε κατά της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Υπόθεση Αρ. 787/98) ημερομηνίας 9/11/01, με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή του κατά της προαγωγής του Ενδιαφερόμενου Μέρους στη θέση Ανώτερου Βοηθού Διευθυντή Οικονομικών Υπηρεσιών της Αρχής.
Κ. Χ''Ιωάννου, για τον Εφεσείοντα-Αιτητή.
Κ. Στιβαρού, για τους Εφεσίβλητους-Καθ’ ων η αίτηση.
Α. Κωνσταντίνου, για το Ενδιαφερόμενο πρόσωπο.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ. Μ. Πικής, Π.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Ο αιτητής προσέφυγε κατά της προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου στη θέση Ανώτερου Βοηθού Διευθυντή, Οικονομικών Υπηρεσιών, αντί του ιδίου και αξίωσε την ακύρωσή της. Κατά την εκδίκαση της προσφυγής, ζήτησε με αίτησή του άδεια να προσαγάγει μαρτυρία σκοπούσα να καταδείξει, ότι η αξιολόγηση της υπηρεσίας του από προϊσταμένους του ήταν διαβλητή λόγω της προκατάληψης από την οποία αυτοί διακατέχονταν εναντίον του. Το αίτημα απορρίφθηκε. εναντίον της ενδιάμεσης αυτής απόφασης υποβλήθηκε η Αναθεωρητική Έφεση αρ. 3110 στην οποία εξειδικεύονται οι λόγοι για τους οποίους ισχυρίζεται ότι αυτή υπήρξε λανθασμένη. Η δίκη ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου συνεχίστηκε απολήγουσα στην απόρριψη της προσφυγής του. Και εναντίον της τελικής απόφασης του Δικαστηρίου, καθοριστικής για την έκβαση της προσφυγής ο αιτητής άσκησε έφεση, την Α.Ε. 3349.
Σε εκατέρα των εφέσεων δόθηκαν οδηγίες για την υποβολή περιγραμμάτων αγορεύσεων. Στο περίγραμμα των εφεσιβλήτων στην Α.Ε. 3110 αμφισβητείται το παραδεχτό της έφεσης για το λόγο ότι δεν χωρεί έφεση κατά ενδιάμεσης απόφασης, μή καθοριστικής για τα δικαιώματα του διαδίκου· επικαλούμενοι προς τούτο την απόφαση της ολομέλειας στην Ιωσηφίδης κ.ά ν. Συνδέσμου Πολεοδόμων Κύπρου κ.ά. (1999) 3 Α.Α.Δ. 871. Στην απόφαση εκείνη, και σε σειρά προηγούμενων αποφάσεων οι οποίες μνημονεύονται στο κείμενό της, κρίθηκε ότι ενδιάμεσες αποφάσεις μή καθοριστικές αφ’ εαυτών για τα δικαιώματα των διαδίκων δεν υπόκεινται σε έφεση. Μεταξύ αυτών είναι και η απόφαση στην Evand Promotions Ltd κ.ά. ν. Rutman (1997) 1 A.A.Δ. 1787, στην οποία υποδεικνύεται: (σ.1790)
«Ενδιάμεσες αποφάσεις, μη καθοριστικές αφ’ εαυτών για το δικαίωμα των διαδίκων, εφόσον επηρεάζουν το αποτέλεσμα μπορεί να αναθεωρηθούν στο πλαίσιο της έφεσης κατά της τελικής απόφασης του Δικαστηρίου.»
Οι δύο εφέσεις (Α.Ε. 3110, Α.Ε. 3349), ορίστηκαν για ακρόαση ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου την 1η Νοεμβρίου 2002. Ερωτηματικά για το παραδεχτό της Α.Ε. 3110 διατυπώθηκαν και από εμάς. Έγινε κατανοητό ότι ενδιάμεσες αποφάσεις μή καθοριστικές αφ’ εαυτών για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των διαδίκων δεν είναι εφέσιμες, γεγονός που οδήγησε τον εφεσείοντα κατά την επόμενη συνεδρία του Δικαστηρίου στις 12.12.2002, στην αναζήτηση άδειας προς απόσυρση της έφεσης (Α.Ε. 3110), αίτημα το οποίο έγινε δεχτό. Παρεπόμενα η έφεση απορρίφθηκε.
Το αίτημα* για τροποποίηση των λόγων έφεσης (που εξετάζουμε), υποβλήθηκε μετά την απόρριψη της Α.Ε. 3110. έχει ως αντικείμενο την ενσωμάτωση των λόγων της απορριφθείσης έφε[*35]σης, στην έφεση κατά της τελικής απόφασης στην Α.Ε. 3349.
Ακούσαμε τις εκατέρωθεν εισηγήσεις ως προς το παραδεχτό της αιτούμενης τροποποίησης. Εκ της φύσεως της η παραχώρηση άδειας για την τροποποίηση έφεσης ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου. Το συμφέρον της δικαιοσύνης ορώμενο κάτω από ευρεία οπτική γωνία αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου. Κατά κανόνα, τροποποιήσεις επαγόμενες τον καλύτερο ή ακριβέστερο προσδιορισμό των υφιστάμενων λόγων έφεσης εγκρίνονται. Όχι όμως τροποποιήσεις που συνεπάγονται την ανάπλαση των λόγων έφεσης με την εισαγωγή νέων λόγων. Δεν ισχύει όμως άκαμπτος κανόνας που θα αποτελούσε άλλωστε αντίφαση προς τη δεσπόζουσα αρχή που διέπει την άσκηση της διακριτικής μας ευχέρειας που εδράζεται στο συμφέρον της δικαιοσύνης. Χρήσιμη αναφορά στην εφαρμογή των αρχών που διέπουν την άσκηση της διακριτικής μας ευχέρειας μπορεί να γίνει στις αποφάσεις, G.A.P. Estates ν. Δημοκρατίας (1991) 3 Α.Α.Δ. 449· X''Xριστοφόρου ν. Αταλιανή (Αρ. 1) (1992) 1 Α.Α.Δ. 1008· P. Georghiou (Catering) Ltd v. Δημοκρατίας κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 323· Καμένος ν. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ. 24· Κυριακίδης κ.ά. ν. Εφορ. Ελλ. Εκπ. Στρ/λου (1997) 3 Α.Α.Δ. 9· Χριστοφόρου ν. Οικοδομικές Επιχειρήσεις Λοΐζος Ιορδάνους Λίμιτεδ (2001) 1 Α.Α.Δ. 743. Σημαίνουσα θέση στην αποτίμηση των συμφερόντων της δικαιοσύνης έχει το ενδεχόμενο πρόκλησης ανεπανόρθωτης ζημίας στον αντίδικο ως αποτέλεσμα της τροποποίησης. Η καθυστέρηση στην εκδίκαση της έφεσης, την οποία θα επιφέρει η τροποποίηση είναι άλλος παράγοντας ο οποίος υπεισέρχεται στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου το βάρος του οποίου ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος της καθυστέρησης. Επίδειξη καταφρόνησης προς τα θέσμια αποτελεί αφ’ εαυτής λόγο για την απόρριψη του αιτήματος.
Επωφελής παραπομπή ως προς τους παράγοντες που επενεργούν στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου, στον τομέα που εξετάζουμε, μπορεί να γίνει και στην πρόσφατη απόφαση του Αγγλικού Εφετείου Sayers v. Clarke Walker [2002] 3 All. E.R. 490, 496-497, η οποία πραγματεύεται τους λόγους που μπορεί να δικαιολογήσουν την παράταση του χρόνου για την υποβολή έφεσης.
Στην προκείμενη περίπτωση η πρόθεση του αιτητή να αμφισβητήσει την ορθότητα της ενδιάμεσης απόφασης εκδηλώθηκε ευθύς μετά την έκδοσή της με την καταχώρηση της Α.Ε. 3110. Είχε, κατά συνέπεια, γνώση η άλλη πλευρά των ενστάσεων στην ενδιάμεση [*36]απόφαση. Αμφισβητήσεις εναντίον αποφάσεων αυτής της κατηγορίας μπορεί, όπως διευκρινίζει η Evand (ανωτέρω), να αποτελέσουν αντικείμενο λόγων έφεσης κατά της τελικής απόφασης. Ομολογουμένως θα σημειωθεί καθυστέρηση στην εκδίκαση της Α.Ε. 3349, όχι όμως τέτοια που να εκτρέπει την ακρόαση της έφεσης έξω από τα πλαίσια της δικαίας δίκη· όταν η εκτροπή από τα θέσμια οφείλεται σε νομικό σφάλμα το οποίο δεν αφήνεται να επενεργήσει καταλυτικά για το αίτημα επιτρέπεται, εκτός αν πλήττει τα συμφέροντα του αντιδίκου σε βαθμό που αποδοχή του θα αντιστρατευόταν τα συμφέροντα της δικαιοσύνης.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες θα δεχτούμε την αίτηση. Τροποποιημένη ειδοποίηση έφεσης θα καταχωριστεί μέσα σε δεκαπέντε ημέρες.
Τα εκατέρωθεν περιγράμματα στην Α.Ε. 3110 μπορεί να υιοθετηθούν ως τα περιγράμματα αναφορικά με τους πρόσθετους λόγους έφεσης που αποτελούν το αντικείμενο της τροποποίησης.
Έξοδα: Τα έξοδα σε αιτήσεις τροποποίησης δικογράφων επιδικάζονται κατά κανόνα υπέρ του καθ’ ου η αίτηση ανεξάρτητα από τη στάση του τελευταίου στο αίτημα και στην επιτυχία της ένστασης σ’ αυτό. Η προσέγγιση αυτή δεν λαμβάνει αρκούντως υπόψη τον κανόνα στον οποίο στηρίζεται η αρχή αυτή εξικνούμενο στον επωμισμό της δαπάνης από το διάδικο που προκάλεσε τα αχρείαστα έξοδα. Ο αιτητής δεν μπορεί εύλογα να θεωρηθεί πρόξενος των εξόδων της ακρόασης που επέφερε η ένσταση του καθ’ ου η αίτηση στο αίτημά του. Σε τέτοιες περιπτώσεις ορθή εφαρμογή της αρχής που διέπει την επιδίκαση εξόδων δικαιολογεί την απόδοση στον καθ’ ου η αίτηση μόνο μέρους των εξόδων του. Η τομή που μπορεί να γίνει σ’ αυτές τις υποθέσεις έγκειται στην επιδίκαση εξόδων στον καθ’ ου η αίτηση του ενός δευτέρου των εξόδων του που είναι και η απόφαση που εκδίδουμε σ’ αυτή την υπόθεση.
Η αίτηση επιτρέπεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο