(2006) 3 ΑΑΔ 87
[*87]9 Μαρτίου, 2006
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π., ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
ΣΤΑΥΡΟΥΛΛΑ Ν. ΣΠΥΡΟΥ,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ (AΡ. 1),
Εφεσίβλητης-Καθ’ ης η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 3683)
Διοικητική πράξη ― Πράξη στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου ― Απόφαση για ανάκληση της αρχικά δοθείσας έγκρισης για αυτοστέγαση εκτοπισθείσας, εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου ― Η ανάληψη της υποχρέωσης της πολιτείας για στέγαση των αστέγων, λόγω της τουρκικής εισβολής, αποτελεί έργο με σπουδαίο δημόσιο σκοπό ― Πρωτόδικη απόφαση παραμερίστηκε.
Πρωτόδικα είχε αποφασιστεί πως η προσβληθείσα με την προσφυγή απόφαση για ανάκληση της αρχικά δοθείσας έγκρισης για αυτοστέγαση σε κρατική γη, δεν ενέπιπτε στη σφαίρα του δημοσίου, αλλά του ιδιωτικού δικαίου και για το λόγο αυτό, η προσφυγή απορρίφθηκε.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, επιτρέποντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
Ο δικηγόρος της εφεσείουσας υποστήριξε ενώπιον της Ολομέλειας πως η πρωτόδικη απόφαση είναι εσφαλμένη. Κατά την άποψη του το επίδικο ζήτημα εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου, γιατί το υπόβαθρο της υπόθεσης ανάγεται σε πράξεις που επιδιώκουν δημόσιο σκοπό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση την προσπάθεια της πολιτείας για στέγαση των προσφύγων, που κατέστησαν άστεγοι εξ αιτίας της τούρκικης εισβολής.
Η νομολογία μας καλύπτει πλήρως το ζήτημα. Το Ανώτατο Δικα[*88]στήριο, πρωτοδίκως, εξέτασε ακριβώς παρόμοιο ζήτημα στην υπόθεση Ανδρέας Πλάτων κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2042.
Η απόφαση αυτή υιοθετήθηκε και από τους δικαστές Νικήτα και Κωνσταντινίδη στις αντίστοιχες Υποθέσεις Αρ.544/97, Κώστας Μιχαήλ ν. Δημοκρατίας, ημερ. 19.6.1998 και 535/97, Margaret O’Neill ν. Δημοκρατίας, ημερ. 8.11.1998. Δεν διαφοροποιείται η αρχή επειδή εδώ η ακίνητη ιδιοκτησία ανήκει στο κράτος. Το ουσιαστικό θέμα, που ανάγει την υπόθεση στη σφαίρα του δημόσιου δικαίου, είναι η αναληφθείσα υποχρέωση της πολιτείας για τη στέγαση των δεκάδων χιλιάδων πολιτών που παρέμειναν άστεγοι λόγω της τούρκικης εισβολής. Το έργο αυτό έχει μέγιστο και σπουδαίο δημόσιο σκοπό. Η ανάκληση, επομένως, της αρχικά δοθείσας έγκρισης για αυτοστέγαση της εφεσείουσας, είναι πράξη που εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Tekkis v. Republic (1982) 3 C.L.R. 680,
C. Kontos Estates Ltd v. Δημοκρατίας κ.ά. (1991) 4 A.A.Δ. 2473,
Πλάτων κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2042,
Μιχαήλ v. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 544/97, ημερ. 19.6.1998,
O’Neill ν. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 535/97, ημερ. 8.11.1998.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Yπ. Aρ. 162/2001), ημερ. 14/7/2003.
Μ. Χριστοφίδης, για την Εφεσείουσα.
Τζ. Καρακάννα, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: H εφεσείουσα-αιτήτρια είναι πρόσφυγας, η οποία διέμενε με τον πατέρα της σε κατοικία στο κυβερνητικό συνοικισμό αυτοστέγασης Παραλιμνίου, με σύμβαση που υπεγράφη [*89]μεταξύ του πατέρα της και της τοπικής επαρχιακής διοίκησης.
Όταν πέθανε ο πατέρας της η αιτήτρια υπέβαλε αίτηση για να μεταβιβαστεί η κατοικία στο όνομα της. Εγκρίθηκε το αίτημα και υπεγράφη στις 20.11.92 σχετική συμφωνία με την επαρχιακή διοίκηση. Τρία χρόνια αργότερα η αιτήτρια ζήτησε οικονομική βοήθεια για να επανοικοδομήσει την κατοικία. Και αυτό το αίτημα έγινε αποδεκτό. Στις 13.11.95 υπεγράφη συμφωνία μεταξύ της και του Επάρχου Αμμοχώστου σύμφωνα με την οποία θα της παρεχόταν σταδιακά, και ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών, συνολικό ποσό £6.000. Είναι η θέση της διοίκησης πως η αιτήτρια δεν συμμορφώθηκε με τους όρους παροχής του δανείου, και έτσι στις 10.11.2000 η διοίκηση αποφάσισε να ακυρώσει τη δοθείσα έγκριση για αυτοστέγαση της αιτήτριας στο συγκεκριμένο κυβερνητικό οικόπεδο, και προς τούτο ειδοποιήθηκε σχετικά.
Η αιτήτρια καταχώρισε στις 9.2.2001 προσφυγή εναντίον της πιο πάνω διοικητικής απόφασης, η οποία όμως απορρίφθηκε πρωτοδίκως στις 14.7.2003. Κρίθηκε από το συνάδελφο αυτεπάγγελτα, και χωρίς να δοθεί η ευκαιρία στους διαδίκους να εκφράσουν τις απόψεις τους, πως η επίδικη διαφορά δεν εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου αλλά του ιδιωτικού. Ο συνάδελφος παραθέτει στην απόφαση του υποθέσεις όπου η νομολογία μας καθιερώνει τη γνωστή αρχή πως οι πράξεις διαχείρισης κρατικής περιουσίας εμπίπτουν στη σφαίρα του ιδιωτικού και όχι του δημόσιου δικαίου. (Οι υποθέσεις που αναφέρονται είναι: Tekkis v. Republic (1982) 3 C.L.R. 680 και C. Kontos Estates Ltd v. Δημοκρατίας και Άλλων (1991) 4 A.A.Δ. 2473). Οι υποθέσεις όμως αυτές αναφέρονται στη συνήθη διαχείριση κρατικής ακίνητης ιδιοκτησίας, μεταξύ της κυβέρνησης και ιδιώτη, όπου δεν υπεισέρχεται δημόσιος σκοπός.
Ο δικηγόρος της εφεσείουσας υποστήριξε ενώπιον μας πως η πρωτόδικη απόφαση είναι εσφαλμένη. Κατά την άποψή του το επίδικο ζήτημα εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου γιατί το υπόβαθρο της υπόθεσης ανάγεται σε πράξεις που επιδιώκουν δημόσιο σκοπό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση την προσπάθεια της πολιτείας για στέγαση των προσφύγων, που κατέστησαν άστεγοι εξ αιτίας της τούρκικης εισβολής.
Η νομολογία μας καλύπτει πλήρως το ζήτημα. Το Ανώτατο Δικαστήριο, πρωτοδίκως, εξέτασε ακριβώς παρόμοιο ζήτημα στην υπόθεση Ανδρέας Πλάτων κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2042. Στην υπόθεση εκείνη οι αιτητές ήσαν πρόσφυγες και κατοι[*90]κούσαν στη Λάρνακα. Ζήτησαν από τον έπαρχο να τους παραχωρηθεί τουρκοκυπριακή γη για να επαναδραστηριοποιηθούν επαγγελματικά. Ο κηδεμόνας απέρριψε το αίτημα. Ο δικηγόρος της Δημοκρατίας εισηγήθηκε πως η λειτουργία του κηδεμόνα, σύμφωνα με το σχετικό νόμο Ν.139/91, δεν εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου αλλά του ιδιωτικού δικαίου. Στην απόφαση ειπώθηκαν τα εξής:
«Δεν συμφωνώ με την εισήγηση η οποία προσεγγίζει το ζήτημα εντελώς εσφαλμένα. Οι εξουσίες που έχει ο αρμόδιος Υπουργός, που διορίστηκε ως Κηδεμόνας των Τ/Κ περιουσιών σύμφωνα με το Ν.139/91, ανάγονται στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου και μάλιστα άπτονται μιας πολύ σοβαρής και μεγάλης πτυχής ζητήματος που ενδιαφέρει ολόκληρη την πολιτεία. Η διαχείριση των Τουρκοκυπριακών περιουσιών από τον Κηδεμόνα δεν αφορά μόνο ένα έκαστο των ιδιοκτητών αλλά γενικά όλους τους Τ/Κ πολίτες της Δημοκρατίας, καθώς και τους υπόλοιπους. Αυτοί που αποκτούν προσωρινά τις τρουρκοκυπριακές περιουσίες το πράττουν προς όφελος των ιδιοκτητών των ιδίων αλλά και της πολιτείας στο σύνολο της. Η κατάσταση αυτή, που δημιουργήθηκε μετά την τούρκικη εισβολή, αντιμετωπίζεται με νομοθετικούς κανόνες που επηρεάζουν όλους τους πολίτες».
Η απόφαση αυτή υιοθετήθηκε και από τους δικαστές Νικήτα και Κωνσταντινίδη στις αντίστοιχες Υποθέσεις Αρ. 544/97, Κώστας Μιχαήλ v. Δημοκρατίας, ημερ. 19.6.1998 και 535/97, Margaret O'Neill ν. Δημοκρατίας, ημερ. 8.11.1998. Δεν διαφοροποιείται η αρχή επειδή εδώ η ακίνητη ιδιοκτησία ανήκει στο κράτος. Το ουσιαστικό θέμα, που ανάγει την υπόθεση στη σφαίρα του δημόσιου δικαίου, είναι η αναληφθείσα υποχρέωση της πολιτείας για τη στέγαση των δεκάδων χιλιάδων πολιτών που παρέμειναν άστεγοι λόγω της τούρκικης εισβολής. Το έργο αυτό έχει μέγιστο και σπουδαίο δημόσιο σκοπό. Η ανάκληση, επομένως, της αρχικά δοθείσας έγκρισης για αυτοστέγαση της εφεσείουσας, είναι πράξη που εμπίπτει στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου.
Η πρωτόδικη απόφαση ακυρώνεται. Η έφεση θα προχωρήσει για να εξεταστούν οι λόγοι ακυρώσεως που αναφέρονται στην αίτηση. Η Δημοκρατία θα καταβάλει τα έξοδα.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο