(2007) 3 ΑΑΔ 308
[*308]26 Ιουνίου, 2007
[AΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π., ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στές]
(Aναθεωρητική Έφεση Αρ. 3884)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ,
Εφεσείων-Αιτητής,
v.
ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΚΥΠΡΟΥ,
Εφεσιβλήτου-Καθ’ ου η αίτηση.
(Aναθεωρητική Έφεση Αρ. 3890)
ΜΙΧΑΛΗΣ Α. ΖΑΧΑΡΙΟΓΛΟΥ,
Εφεσείων-Αιτητής,
v.
1. ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΚΥΠΡΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
Εφεσιβλήτων-Καθ’ ων η αίτηση.
(Aναθεωρητικές Εφέσεις Αρ. 3884, 3890)
Διοικητικό Όργανο ― Συλλογικά όργανα ― Σύνθεση ― Περιστάσεις της κακής σύνθεσης του Διοικητικού Συμβουλίου του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου στην κριθείσα περίπτωση ― Εφαρμογή των πορισμάτων της Κώστας Κόρτας κ.ά. ν. Ρ.Ι.Κ. (2007) 3 A.A.Δ. 67.
Με τις εφέσεις τους, οι εφεσείοντες επανέλαβαν τους ισχυρισμούς τους που είχαν απορριφθεί πρωτοδίκως για κακή σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου λόγω, αποχώρησης νέου μέλους κατά τη συνεδρία της επανεξέτασης.
[*309]Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου κάνοντας δεχτή την έφεση, αποφάσισε ότι:
Είναι η θέση των ευπαίδευτων συνηγόρων των εφεσειόντων ότι το νέο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΡΙΚ κ. Μ. Ψάριας αποχώρησε από τη συνεδρία για να καταστεί δυνατή η λήψη υπόψη της προφορικής εξέτασης των υποψηφίων που έγινε προηγουμένως με άλλη σύνθεση. Οι συνήγοροι παρέπεμψαν σε δύο αποφάσεις της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Mytides v. Republic (1988) 3 C.L.R. 737 και Paschalis v. Republic (1988) 3 C.L.R. 1897) και σε δύο αποφάσεις μονομελών Δικαστηρίων (Βραχίμης Χατζηχάννας κ.ά. v. Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 655/03 κ.ά., ημερ. 15.7.2004 και Καρακόκκινος κ.ά. ν. Αρχής Λιμένων Κύπρου, Προσφ. Αρ. 110/03 κ.ά., ημερ. 15.11.2004). Παρέπεμψαν επίσης στην πολύ πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας Κώστας Κόρτας κ.ά. v. Ρ.Ι.Κ. (2007) 3 A.A.Δ. 67, η οποία και ακολούθησε το σκεπτικό στις αποφάσεις Mytides και Paschalis (πιο πάνω) όπως επίσης επικύρωσε τις αποφάσεις μονομέλειας στις Βραχίμης Χατζηχάννας και Καρακόκκινος κ.ά. (πιο πάνω).
Η πρόσφατη αυθεντία Κόρτας επιβεβαιώνοντας την προηγούμενη νομολογία επικύρωσε το ακόλουθο απόσπασμα από την υπόθεση Καρακόκκινος που απαντά ευθέως και στο επίδικο θέμα της παρούσας έφεσης:-
«Καταλήγω, όμως, πως πάσχει και η σύνθεση των καθ’ ων η αίτηση. Η ύπαρξη απαρτίας δεν σώζει την κατάσταση. Στη Mytides (ανωτέρω) υπήρχε απαρτία και κατά το βαθύτερο νόημά της, όπως το κατανοώ, κατά την εξέταση της νομιμότητας της σύνθεσης, συνυπολογίζονται οι λόγοι για τους οποίους μέλη του συλλογικού οργάνου δεν συμμετέχουν. Εκεί, όπως και στην Αντέννα Λτδ. (ανωτέρω), η μη συμμετοχή οφειλόταν σε πλάνη αναφορικά με τη δυνατότητα συμμετοχής. Στην παρούσα περίπτωση δεν λέχθηκε οτιδήποτε αλλά τα δεδομένα είναι εύγλωττα και ανατρέπουν το τεκμήριο της κανονικότητας. Όπως ήδη σημείωσα τα δύο μέλη ήταν παρόντα κατά την εξέταση των προηγούμενων θεμάτων. Αποχώρησαν όταν έφθασε η ώρα για την επανεξέταση και οι καθ’ ων η αίτηση κατέγραψαν πως έλαβαν υπόψη τους τις εντυπώσεις από την προφορική εξέταση ακριβώς επειδή παρέμειναν εκείνοι που την είχαν διεξαγάγει. Είναι προφανές, συνεπώς, πως η αποχώρηση ήταν σκόπιμη. Για ποιο λόγο; Επειδή θεωρούσαν πως δεν εδικαιούντο να συμμετάσχουν ή επειδή ενώ θεωρούσαν ότι μπορούσαν να συμμετάσχουν το απέφυγαν για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για χρήση των εντυπώσεων; Στην πρώτη περίπτωση η σύνθεση θα πάσχει ευθέως κατά την Mytides (ανωτέρω). Στη δεύτερη περίπτωση θα πάσχει ως δια[*310]μορφωθείσα κατά τρόπο καταχρηστικό.»
Ακολουθώντας τη διαχρονική και πάγια νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί του εγειρομένου θέματος η Ολομέλεια κατέληξε ότι ο λόγος έφεσης για την κακή σύνθεση του διοικητικού οργάνου κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης ευσταθεί και γίνεται δεκτός. Ενόψει δε της κατάληξης αυτής δεν θεωρείται αναγκαία ενασχόληση με οποιοδήποτε άλλο λόγο έφεση.
Ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου και ο Γαβριηλίδης, Δ. συμφώνησαν με την απόφαση δίνοντας και τις δικές τους παρατηρήσεις σε χωριστό σκεπτικό.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Mytides v. Republic (1988) 3 C.L.R. 737,
Paschalis v. Republic (1988) 3 C.L.R. 1897,
Χατζηχάννας κ.ά. v. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 655/03 κ.ά., ημερ. 15.7.2004,
Καρακόκκινος κ.ά. v. Αρχής Λιμένων Κύπρου, Υπόθ. Αρ. 110/03 κ.ά., ημερ. 15.11.2004,
Κόρτας κ.ά. v. Ρ.Ι.Κ. (2007) 3 A.A.Δ. 67.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Eφέσεις.
Eφέσεις από τους εφεσείοντες εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Yπ. Aρ.1188/2002), ημερ. 30/9/2004.
Α. Κωνσταντίνου, για τον Εφεσείοντα-Aιτητή στην A.Ε. 3884.
Σ. Α. Αγγελίδης για Α. Σ. Αγγελίδη, για τον Εφεσείοντα-Aιτητή στην A.E. 3890.
Π. Πολυβίου, για τους Εφεσίβλητους-Kαθ’ων η αίτηση στην A.E. 3884 και για τους Eφεσίβλητους-Kαθ’ων η αίτηση Aρ. 1 στην A.E. 3890.
Ι. Νικολάου, για τον Εφεσίβλητο-Eνδιαφερόμενο Mέρος και [*311]στις δύο υποθέσεις.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Μ. Κρονίδης.
ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.: Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου (οι εφεσίβλητοι) αποφάσισε στις 12.11.2002 τον διορισμό του Μάριου Μαυρίκιου στη μόνιμη θέση του Γενικού Διευθυντή του Ιδρύματος. Ο διορισμός δε αυτός εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 20.11.2002.
Οι εφεσείοντες Μιχάλης Στυλιανού και Μιχάλης Ζαχαρίογλου με ξεχωριστές προσφυγές προσέβαλαν τον πιο πάνω διορισμό, προβάλλοντας, μεταξύ άλλων, ως λόγο ακύρωσης ότι η σύνθεση του Συμβουλίου κατά την κρίσιμη συνεδρία της 12.11.2002 ήταν παράνομη. Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την πιο πάνω εισήγηση των εφεσειόντων με το πιο κάτω αιτιολογικό:-
«Έχοντας υπόψη τα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης σε σχέση με τις πρόνοιες του πιο πάνω άρθρου, μπορεί να λεχθεί με βεβαιότητα ότι δεν υπήρξε οποιαδήποτε παραβίαση του άρθρου 22, αφού τα απουσιάζοντα μέλη ενημερώνονταν για τα όσα είχαν ήδη διαδραματισθεί στις συνεδρίες που δεν είχαν συμμετάσχει και επιπρόσθετα γιατί οι σχετικές απουσίες σημειώθηκαν σε συνεδρίες (10/9/2002 και 24/9/2002) κατά τις οποίες το Διοικητικό Συμβούλιο ασχολήθηκε με προκαταρκτικά θέματα ή σε συνεδρίες όπου δεν έγινε οποιαδήποτε συζήτηση ή ουσιαστική αξιολόγηση των υποψηφίων (όπως συνέβη στις συνεδρίες της 8/10/2002 και 5/11/2002).
Στη συνεδρία της 12/11/2002 εμφανίστηκε το νέο μέλος Μ. Ψάριας, ο οποίος όμως αποχώρησε πριν από τη συζήτηση και λήψη της τελικής απόφασης, δηλώνοντας πως δεν έφερε ένσταση στη συνέχιση της διαδικασίας στην απουσία του. Ο ισχυρισμός του αιτητή Στυλιανού ότι ο πιο πάνω έπρεπε να παραμείνει και να λάβει μέρος στη συζήτηση είναι αβάσιμος και η επίκληση των αποφάσεων Mytides v. Republic (1988) 3 C.L.R. 737 και Paschalis v. Republic (1988) 3 C.L.R. 1897 δεν υποστηρίζουν τις εισηγήσεις του αιτητή, γιατί τα περιστατικά των πιο πάνω αποφάσεων διαφοροποιούνται από τα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης. Στην παρούσα περίπτωση ο Μ. Ψάριας μετά το διορισμό του από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 7/11/2002 ως μέλος του Διοικητικού [*312]Συμβουλίου του ΡΙΚ, κλήθηκε νομότυπα και εμφανίσθηκε στη συνεδρία της 12/11/2002. Η συνεδρία της 12/11/2002 αποτελούσε την τελική φάση της επιλογής, ενώ είχαν προηγηθεί οι προσωπικές συνεντεύξεις και η αξιολόγηση των υποψηφίων στις οποίες ο ίδιος δεν έλαβε μέρος. Ο Μ. Ψάριας επέλεξε φυσιολογικά να αποχωρήσει, όπως και το έπραξε πριν την οποιαδήποτε συζήτηση του θέματος. Η απαρτία του Διοικητικού Συμβουλίου του ΡΙΚ δεν επηρεάστηκε, αφού παρίσταντο τα υπόλοιπα οκτώ μέλη που μπορούσαν να προχωρήσουν στην επιλογή του καταλληλότερου. Η αποχώρηση του Μ. Ψάρια δεν στοιχειοθετεί θέμα παράνομης σύνθεσης ή συγκρότησης. Η σχετική εισήγηση απορρίπτεται.»
Τελικά το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε και τις δύο προσφυγές των εφεσειόντων αφού δεν δέχθηκε κανένα από τους λόγους ακύρωσης που πρόβαλαν.
Οι εφεσείοντες με ξεχωριστές εφέσεις, αλλά προβάλλοντας πανομοιότυπους λόγους έφεσης, επιζητούν την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης.
Κατά την προφορική ακρόαση των εφέσεων ενώπιον μας συζητήθηκε κυρίως ο λόγος έφεσης που αφορά την κακή σύνθεση του διοικητικού οργάνου κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης. Συζητήθηκε όμως και παραπλήσιο θέμα που αφορά και πάλιν σύνθεση διοικητικού οργάνου. Το θέμα αυτό αφορά παραμονή στην επίδικη αποφασιστική συνεδρία δύο μελών του διοικητικού συμβουλίου του ΡΙΚ τα οποία αρνήθηκαν να αξιολογήσουν το ενδιαφερόμενο μέρος και δήλωσαν ότι αρνούνταν να λάβουν μέρος στη διαδικασία.
Είναι η θέση των ευπαίδευτων συνηγόρων των εφεσειόντων ότι το νέο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΡΙΚ κ. Μ. Ψάριας αποχώρησε από τη συνεδρία για να καταστεί δυνατή η λήψη υπόψη της προφορικής εξέτασης των υποψηφίων που έγινε προηγουμένως με άλλη σύνθεση. Οι συνήγοροι μας παρέπεμψαν σε δύο αποφάσεις της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Mytides v. Republic (1988) 3 C.L.R. 737 και Paschalis v. Republic (1988) 3 C.L.R. 1897) και σε δύο αποφάσεις μονομελών Δικαστηρίων (Βραχίμης Χατζηχάννας κ.ά. v. Δημοκρατίας, Προσφυγή Αρ. 655/03 κ.ά., ημερ. 15.7.2004 και Καρακόκκινος κ.ά. v. Αρχής Λιμένων Κύπρου, Προσφ. Αρ. 110/03 κ.ά., ημερ. 15.11.2004). Μας παρέπεμψαν επίσης στην πολύ πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας Κώστας Κόρτας κ.ά. v. Ρ.Ι.Κ. (2007) 3 A.A.Δ. 67, η οποία και ακολούθησε το σκεπτικό στις αποφάσεις [*313]Mytides και Paschalis (πιο πάνω) όπως επίσης επικύρωσε τις αποφάσεις μονομέλειας στις Βραχίμης Χατζηχάννας και Καρακόκκινος κ.ά. (πιο πάνω).
Η πρόσφατη αυθεντία Κόρτας επιβεβαιώνοντας την προηγούμενη νομολογία επικύρωσε το ακόλουθο απόσπασμα από την υπόθεση Καρακόκκινος που απαντά ευθέως και στο επίδικο θέμα της παρούσας έφεσης:-
«Καταλήγω, όμως, πως πάσχει και η σύνθεση των καθ’ων η αίτηση. Η ύπαρξη απαρτίας δεν σώζει την κατάσταση. Στη Mytides (ανωτέρω) υπήρχε απαρτία και κατά το βαθύτερο νόημά της, όπως το κατανοώ, κατά την εξέταση της νομιμότητας της σύνθεσης, συνυπολογίζονται οι λόγοι για τους οποίους μέλη του συλλογικού οργάνου δεν συμμετέχουν. Εκεί, όπως και στην Αντέννα Λτδ. (ανωτέρω), η μη συμμετοχή οφειλόταν σε πλάνη αναφορικά με τη δυνατότητα συμμετοχής. Στην παρούσα περίπτωση δεν λέχθηκε οτιδήποτε αλλά τα δεδομένα είναι εύγλωττα και ανατρέπουν το τεκμήριο της κανονικότητας. Όπως ήδη σημείωσα τα δύο μέλη ήταν παρόντα κατά την εξέταση των προηγούμενων θεμάτων. Αποχώρησαν όταν έφθασε η ώρα για την επανεξέταση και οι καθ’ων η αίτηση κατέγραψαν πως έλαβαν υπόψη τους τις εντυπώσεις από την προφορική εξέταση ακριβώς επειδή παρέμειναν εκείνοι που την είχαν διεξαγάγει. Είναι προφανές, συνεπώς, πως η αποχώρηση ήταν σκόπιμη. Για ποιο λόγο; Επειδή θεωρούσαν πως δεν εδικαιούντο να συμμετάσχουν ή επειδή ενώ θεωρούσαν ότι μπορούσαν να συμμετάσχουν το απέφυγαν για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για χρήση των εντυπώσεων; Στην πρώτη περίπτωση η σύνθεση θα πάσχει ευθέως κατά την Mytides (ανωτέρω). Στη δεύτερη περίπτωση θα πάσχει ως διαμορφωθείσα κατά τρόπο καταχρηστικό.»
Ακολουθώντας τη διαχρονική και πάγια νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί του εγειρομένου θέματος έχουμε καταλήξει ότι ο λόγος έφεσης για την κακή σύνθεση του διοικητικού οργάνου κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης ευσταθεί και γίνεται δεκτός. Ενόψει δε της κατάληξης μας αυτής δεν θεωρούμε αναγκαίο να ασχοληθούμε με οποιοδήποτε άλλο λόγο έφεση.
Η έφεση γίνεται δεκτή με έξοδα συνολικά £1.200 τόσο πρωτόδικα όσο και για την έφεση.
Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται.
[*314]ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: Αισθανόμαστε πάντοτε ορθό το δικαστικό χρέος να ακολουθείται η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε προσωπική μας διαφωνία, μέχρις ότου η νομολογία μεταβληθεί από το ίδιο δικαστήριο που την εμπέδωσε. Γι’ αυτό και συμφωνούμε με την απόφαση, που μόλις εκδόθηκε εκ μέρους του Δικαστηρίου, από τον αδελφό Δικαστή Κρονίδη. Επιθυμούμε όμως να παρατηρήσουμε, για ό,τι αξίζει η ταπεινή μας γνώμη, πως η εν προκειμένω εξέλιξη της νομολογίας, όπως παρουσιάζεται στην απόφαση μας, ενδεχομένως να αποδειχτεί στο μέλλον πως δημιουργεί υπέρμετρες δυσκολίες στη ορθή λειτουργία της διοίκησης, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη τις λογικά αναμενόμενες ανθρώπινες δυνατότητες.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο