(2007) 3 ΑΑΔ 543
[*543]12 Νοεμβρίου, 2007
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ,
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
ΟΛΥΜΠΙΑ ΠΙΕΡΙΔΗ,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΔΙΑ
1. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΑΡ. 2),
Εφεσιβλήτων-Καθ’ ων η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 3762)
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Η έννοια της ακίνητης ιδιοκτησίας ως αντικείμενο της απαλλοτρίωσης ― Περιλαμβάνει και πραγματικές δουλειές ― Άρθρο 2 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962 (Ν.15/62).
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Το ανέλεγκτο της κρίσης της αρμόδιας αρχής, αναφορικά με την αναγκαιότητα του έργου δημόσιας ωφέλειας.
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία ― Το ανέλεγκτο των θεμάτων τεχνικής φύσεως που λαμβάνονται υπόψη από τη διοίκηση κατά την έκδοση απόφασης για απαλλοτρίωση ακίνητης ιδιοκτησίας.
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Η απαίτηση ετοιμασίας από την απαλλοτριούσα αρχή ολοκληρωμένης μελέτης πριν προχωρήσει στη λήψη της απόφασης για απαλλοτρίωση ― Δεν παραβιάστηκε στην κριθείσα περίπτωση ― Περιστάσεις.
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Διάταγμα ― Χρονικές παραλείψεις που ανάγονται στον μετά τη δημοσίευση του Διατάγματος Απαλλοτρίωσεως χρόνο, δεν επηρεάζουν την νομιμότητά του.
[Πέραν των ανωτέρω τίτλων η απόφαση του Δικαστηρίου διαβά[*544]ζεται ως σύνολο].
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Lanitis E.C. Estates Ltd κ.ά. ν. Δημοκρατίας κ.ά. (1989) 3 Α.Α.Δ. 3252,
Θεοδουλίδης κ.ά. ν. Α.Η.Κ. (1998) 3 Α.Α.Δ. 742,
Μιχαήλ Θεοδοσίου Λτδ. ν. Δήμου Λ/σού (1993) 3 Α.Α.Δ. 25,
Σπύρου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Κ. Πολεμιδιών κ.ά. (1998) 3 Α.Α.Δ. 307.
Έφεση.
Έφεση από την εφεσείουσα εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Υπ. Αρ. 1009/02), ημερ. 19/1/04.
Ειρ. Κυπριανού, για Π. Αναστασιάδη, για την Εφεσείουσα - Αιτήτρια.
Έλ. Συμεωνίδου, Νομικός Λειτουργός, για τους Εφεσίβλητους - Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Ε. Παπαδοπούλου.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Προσφυγή της αιτήτριας εναντίον Διατάγματος Απαλλοτρίωσης, η οποία καταχωρήθηκε στις 23/10/2002, απορρίφθηκε από αδελφό Δικαστή ως εκπρόθεσμη. Η πρωτόδικη απόφαση ανατράπηκε κατ’ έφεση, με αποτέλεσμα, ως είναι η πρακτική που ακολουθούμε, να επιληφθούμε της προσφυγής στην ουσία της.
Με τη δημιουργία του Αποχετευτικού Συστήματος Λεμεσού - Αμαθούντος, αποφασίστηκε η εγκατάσταση τριτοβάθμιας επεξεργασίας λυμάτων και η διάθεση του ανακυκλωμένου νερού για γεωργικούς σκοπούς σε διάφορα χωριά της περιοχής, μεταξύ των οποίων και στο χωριό Μοναγρούλλι.
Προς το σκοπό υλοποίησης των πιο πάνω, δημοσιεύθηκε στις [*545]23/9/1994, στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, Παράρτημα Τρίτο, Μέρος ΙΙ, Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης - (Α.Δ.Π. 1487) - διαφόρων κτημάτων, περιλαμβανομένου και μέρους του κτήματος της αιτήτριας, τεμάχιο 227, Φύλλο/Σχέδιο LV.41, Αρ. Εγγραφής 10285, τοποθεσία «Βαθιές», στο οποίο αφορά η παρούσα προσφυγή. Η απαλλοτρίωση ήταν αναγκαία για την τοποθέτηση αγωγών και την κατασκευή υδαταποθήκης και άλλων έργων σχετικών με την αξιοποίηση του επεξεργασμένου νερού του σταθμού επεξεργασίας λυμάτων Λεμεσού - Αμαθούντος. Ακολούθησε, στις 18/11/1994, η δημοσίευση στο Παράρτημα Τρίτο, Μέρος ΙΙ, της Επίσημης Εφημερίδας της Δημοκρατίας, Διατάγματος Απαλλοτρίωσης - (Α.Δ.Π. 1721), με το οποίο διατάχθηκε η απαλλοτρίωση του επίδικου κτήματος.
Στις 8/10/1999, η αιτήτρια, με επιστολή των συνηγόρων της, διαμαρτυρήθηκε για την τοποθέτηση σωλήνων του αγωγού στο τεμάχιό της, χαρακτηρίζοντάς την ως παράνομη. Ακολούθησε μεταξύ των καθ’ ων η αίτηση και του συνηγόρου της αλληλογραφία, η οποία δεν ενδιαφέρει για τους σκοπούς της παρούσας. Τελικά, στις 16/8/2002, της έγινε προσφορά αποζημίωσης για απαλλοτρίωση.
Η αιτήτρια αμφισβητεί τη νομιμότητα του πιο πάνω Διατάγματος Απαλλοτρίωσης και προβάλλει, στη βάση του παραδεκτού γεγονότος ότι το τεμάχιο επηρεάζεται από το δικαίωμα τοποθέτησης και συντήρησης του αγωγού, ότι αυτό δεν αφορά σε αναγκαστική απαλλοτρίωση, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα. Η δημιουργία και η εγγραφή εμπράγματου δικαιώματος σε βάρος ακινήτου, υπέβαλε ο συνήγορός της, δεν μπορεί να επιτευχθεί με τη διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Περαιτέρω, το επίδικο Διάταγμα, εάν ήθελε κριθεί ότι είναι σύμφωνο με το Σύνταγμα, και πάλι θα πρέπει να ακυρωθεί, αφού δεν υπήρξε συμμόρφωση με το Άρθρο 8 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962, (Ν. 15/62), (όπως τροποποιήθηκε), (ο «Νόμος) - (βλ. Άρθρο 4 του Ν. 25/83) - το οποίο προβλέπει για διαπραγματεύσεις εντός δέκα μηνών από τη δημοσίευση της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης με σκοπό την απόκτηση της ιδιοκτησίας με ιδιωτική σύμβαση και, σε περίπτωση αποτυχίας, άμεση προσφορά αποζημίωσης. Τέλος, η νομιμότητα του επίδικου Διατάγματος αμφισβητείται και για λόγους που αφορούν στην έλλειψη απόφασης από αρμόδιο όργανο και στην επάρκεια της έρευνας και της αιτιολογίας.
Από την πλευρά του, ο συνήγορος των καθ’ ων η αίτηση, στη γραπτή του αγόρευση, με αναφορά στο Άρθρο 2 του Νόμου, στους διοικητικούς φακέλους και τη νομολογία, απορρίπτει όλους τους λόγους ακυρότητας. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την ύπαρξη απόφασης για την απαλλοτρίωση, τη διεξαγωγή έρευνας και την επάρκεια της αιτιολογίας παραπέμπει στους διοικητικούς φακέλους, οι οποίοι είναι ογκωδέστατοι.
Σε συμφωνία με το συνήγορο των καθ’ ων η αίτηση, κρίνουμε ότι ο πρώτος λόγος ακύρωσης δεν ευσταθεί. Ο όρος «Ακίνητη Ιδιοκτησία» στο Άρθρο 2 του Νόμου καταδεικνύει το αβάσιμο του επιχειρήματος. Προβλέπει:-
«‘ακίνητος ιδιοκτησία’ κέκτηται την έννοιαν ην απέδωκεν εις τον όρον τούτον το άρθρον 2 του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμησις) Νόμου, και περιλαμβάνει τας επί ακινήτου ιδιοκτησίας πραγματικάς δουλείας, προνόμια και έτερα δικαιώματα ως και άπαντα τα περιορίζοντα την χρήσιν ακινήτου ιδιοκτησίας δικαιώματα άτινα είτε υφίστανται νομίμως κατά τον χρόνον της απαλλοτριώσεως είτε, καίτοι δεν υφίστανται κατά τον τοιούτον χρόνον, αναγκαίως συνιστώνται διά τους σκοπούς της απαλλοτριώσεως·»
Όπως, κατ’ επανάληψη, έχουμε υποδείξει*, η απαλλοτρίωση ακίνητης ιδιοκτησίας ανατίθεται από το Σύνταγμα - (Άρθρα 54 και 58) - στην Εκτελεστική Εξουσία και η διαπίστωση της ανάγκης γι’ αυτή, προς το σκοπό δημόσιας ωφέλειας, ανάγεται στην κρίση της αρμόδιας διοικητικής αρχής - (Άρθρο 23.4 του Συντάγματος).
Η κρίση της αρμόδιας αρχής, αναφορικά με την αναγκαιότητα του έργου, δεν ελέγχεται από το ακυρωτικό δικαστήριο, όπως δεν ελέγχονται θέματα τεχνικής φύσεως, που λαμβάνονται υπόψη από τη διοίκηση κατά την έκδοση της απόφασης για απαλλοτρίωση - (βλ. Lanitis E.C. Estates Ltd κ.ά. ν. Δημοκρατίας κ.ά. (1989) 3 Α.Α.Δ. 3252· Θεοδουλίδης κ.ά. ν. Α.Η.Κ. (1998) 3 Α.Α.Δ. 742).
Η επιλογή της γης, η προώθηση της απαλλοτρίωσης και η χρήση της περιουσίας για τους σκοπούς για τους οποίους αυτή αποκτάται, αποτελεί έργο και ευθύνη της Εκτελεστικής Εξουσίας - (βλ. Μιχαήλ Θεοδοσίου Λτδ. ν. Δήμου Λ/σού (1993) 3 Α.Α.Δ. 25), με ταυτόχρονη, όμως, υποχρέωση της Απαλλοτριούσας Αρχής, προτού προχωρήσει στη λήψη της απόφασης για απαλλοτρίωση, να ετοιμάσει ολοκληρωμένη μελέτη - (βλ. Σπύρου ν. Δημοτ. Συμβ. Κ. Πολεμιδιών κ.ά. (1998) 3 Α.Α.Δ. 307).
[*547]Έχουμε εξετάσει, μέσα από τους διοικητικούς φακέλους, την πορεία που ακολουθήθηκε για τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης. Ό,τι προκύπτει από αυτούς, είναι ότι οι καθ’ ων η αίτηση έχουν ερευνήσει όλα όσα αφορούν και επηρεάζουν το έργο, για το οποίο κρίθηκε αναγκαία η απαλλοτρίωση του μέρους του τεμαχίου της αιτήτριας. Στην πρόταση, η οποία εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο σε σχέση με το Σχέδιο Τριτοβάθμιας Επεξεργασίας και Αξιοποίησης των Λυμάτων, υπάρχει σύνοψη των εκθέσεων που ετοιμάστηκαν, οι οποίες, επίσης, βρίσκονται στους διοικητικούς φακέλους, μαζί με καταγραφές υψομετρικών μετρήσεων της περιοχής και σωρεία άλλων εγγράφων σχετικών με την απαλλοτρίωση, που αποκαλύπτουν την έρευνα που έγινε και συμπληρώνουν την αιτιολογία, η οποία, εν πάση περιπτώσει, διατυπώνεται με επάρκεια τόσο στη Γνωστοποίηση όσο και στο Διάταγμα Απαλλοτρίωσης.
Τα όσα η αιτήτρια ισχυρίζεται σε σχέση με το σημείο του κτήματος από το οποίο διέρχεται ο αγωγός και ότι αυτός θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε χαλίτικη γη ή σε άλλο σημείο του κτήματός της, ώστε να μην το διαχωρίζει, ανεξάρτητα της γενικότητας με την οποία αυτά διατυπώνονται, ανάγονται στις επιλογές της Απαλλοτριούσας Αρχής, οι οποίες, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, βρίσκονται εκτός του αναθεωρητικού ελέγχου.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι στην αιτήτρια έγινε προσφορά αποζημίωσης, καταλήγουμε ότι οι λόγοι που αφορούν στις μετά τη δημοσίευση του Διατάγματος χρονικές παραλείψεις δεν επηρεάζουν τη νομιμότητα της απόφασης.
Η προσφυγή απορρίπτεται, με £700,00 έξοδα υπέρ των καθ’ ων η αίτηση.
Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, με βάση το Άρθρο 146.4(α) του Συντάγματος.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο