(2008) 3 ΑΑΔ 430
[*430]5 Nοεμβρίου, 2008
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ,
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στές]
PODIUM ENGINEERING LTD,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ ΚΑΙ/΄Η
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ/΄Η ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ,
Εφεσιβλήτων-Καθ’ων η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 81/2006)
Προσφορές ― Ανάκληση απόφασης κατακύρωσης, στα χρονικά πλαίσια εξέτασης ιεραρχικής προσφυγής ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών ― Είχε δικαίωμα ανάκλησης το Συμβούλιο.
Προσφορές ― Ανάκληση κατακύρωσης λόγω διαπίστωσης στενής συγγένειας ενός μέλους του Συμβουλίου Προσφορών με τον διευθυντή πωλήσεων της εταιρείας στην οποία κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός ― Η ανάκληση της κατακύρωσης δεν αποτελεί πειθαρχική ποινή του μέλους του Συμβουλίου για να του δοθεί το δικαίωμα ακροάσεως ― Ισχυρισμοί περί αναρμοδιότητας του οργάνου που ανακάλεσε αβάσιμοι.
Προσφορές ― Δικαίωμα ακροάσεως σε εταιρεία στην οποία ο διαγωνισμός αρχικά κατακυρώθηκε και στη συνέχεια η απόφαση κατακύρωσης ανακλήθηκε ― Το δικαίωμα ακροάσεως είχε παρασχεθεί, αφού επί του ζητήματος η εταιρεία είχε εκφράσει τις απόψεις της.
Η εφεσείουσα εταιρεία επεδίωξε, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση, την ακύρωση της απόφασης ανάκλησης της κατακύρωσης της επίδικης προσφοράς στην ίδια και την ακύρωση του διαγωνισμού.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
[*431]1. Η ιεραρχική προσφυγή της Netvision Ltd αφορούσε την ορθότητα της κατακύρωσης της προσφοράς της Εφεσείουσας και οι αρμοδιότητες της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών δυνάμει του Άρθρου 56(10)(α)(β)(γ) ουδόλως μείωναν τη δυνατότητα του Συμβουλίου Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο είχε εκδώσει την απόφαση και είχε αποκλειστική δικαιοδοσία να την ανακαλέσει. Η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών μόνο εξουσία επικύρωσης ή ακύρωσης της απόφασης για ανάθεση του έργου είχε και ουδόλως είχε αρμοδιότητα ανάκλησης της απόφασης του Συμβουλίου Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών, αρμοδιότητα που παρέμενε στο Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών, ανεξαρτήτως της ιεραρχικής προσφυγής. Όπως ανέφερε και ο πρωτόδικος Δικαστής αναφερόμενος στο Άρθρο 55(1) του Ν. 158(Ι)/1999, «αρμόδιο για την ανάκληση πράξης είναι το όργανο που την έχει εκδώσει». Ούτε υφαρπαγή της αρμοδιότητας της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών ούτε και έκπτωση της αρμοδιότητας του Συμβουλίου Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών να ανακαλέσει, όπως εισηγείται η Εφεσείουσα, προέκυπτε ως εκ της ιεραρχικής προσφυγής.
2. Παραπονείται η Εφεσείουσα ότι το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών, αποφασίζοντας το ίδιο επί του θέματος, ουσιαστικά έκρινε ένοχη πειθαρχικού αδικήματος την κα Ηρακλέους για υπαίτια παράλειψη να αποκαλύψει τη συγγένειά της, ενώ κάτι τέτοιο μόνο από την Ε.Δ.Υ. ως αρμόδια διακρίβωσης πειθαρχικού παραπτώματος μπορούσε να γίνει. Η εισήγηση είναι θεμελιακά πάσχουσα, αλλά και συγκεχυμένη εφόσον παράλληλη εισήγηση, η ήδη εξετασθείσα και επαναλαμβανόμενη και ως προς αυτό το λόγο έφεσης, είναι ότι επί του θέματος θα έπρεπε να είχε αποφανθεί όχι το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών, αλλά η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών. Το πεπλανημένο της εισήγησης έγκειται στην αντίληψη ότι το ζητούμενο ήταν η πειθαρχική ευθύνη της κας Ηρακλέους ώστε να μιλούμε για δικαίωμα ακρόασής της σε πειθαρχική δίκη ενώπιον της Ε.Δ.Υ. ως αρμοδίας. Το ζητούμενο βεβαίως ήταν άλλο, η διαπίστωση του βαθμού συγγένειας, που τελικά ήταν κοινό έδαφος, και οι συνέπειες του στη νομιμότητα της συγκρότησης και λειτουργίας του Συμβουλίου Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών, με μόνο ουσιαστικά αμφισβητούμενο θέμα τη θέση που κατείχε ο κ. Μ. Ευριπίδου στην Εφεσείουσα. Σε αυτά τα πλαίσια ήταν που κινήθηκε το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών και σε αυτά τα πλαίσια ακούσθησαν και οι απόψεις της κας Ηρακλέους ως μέρος της δέουσας έρευνας που έπρεπε να είχε διεξαχθεί και διεξήχθη.
3. Η άλλη πτυχή των εισηγήσεων της Εφεσείουσας, αφορά το δικαίωμα [*432]ακρόασης της ιδίας της Εφεσείουσας. Παραπονείται ότι το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών, αποφασίζοντας επί του θέματος, δεν της έδωσε το δικαίωμα να ακουσθεί και να εκθέσει τις απόψεις της, παραβιάζοντας έτσι τη σχετική αρχή της φυσικής δικαιοσύνης. Ο πρωτόδικος Δικαστής απέρριψε την εισήγηση αυτή που έγινε και ενώπιον του παρατηρώντας ότι η Εφεσείουσα είχε την ευκαιρία να σχολιάσει το θέμα και το σχολίασε στα πλαίσια της ιεραρχικής προσφυγής της Netvision Ltd όπου είχε εγερθεί, το δε Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών έλαβε γνώση των απόψεων της Εφεσείουσας εφόσον το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής του είχε διαβιβάσει όλα τα έγγραφα που η Εφεσείουσα είχε υποβάλει σε αυτό. Συμπέρανε λοιπόν ότι το δικαίωμα ακρόασης της Εφεσείουσας, όπως αυτό διασφαλίζεται και από το Αρθρο 43 του Ν. 158(Ι)/99, ασκήθηκε από την Εφεσείουσα «στην έκταση που οι περιστάσεις και η φύση της υπόθεσης δικαιολογούσαν». Η Ολομέλεια συμφωνεί. Όπως προκύπτει και από τα γεγονότα, το αποκλειστικό θέμα που εγείρετο και που απασχόλησε το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών κατέληξε να είναι η θέση που ο κ. Μ. Ευριπίδου είχε στην Εφεσείουσα, με δεδομένη την αδελφική σχέση που τον συνέδεε με την κα. Ηρακλέους. Επ’ αυτού του θέματος δε οι απόψεις της Εφεσείουσας, όπως και όλων των εμπλεκομένων, έτυχαν κάθε ευκαιρίας να εκφρασθούν και εξεφράσθησαν, ώστε και το δικαίωμα ακρόασης να τηρήθηκε και η έρευνα η οποία έγινε να ήταν πλήρης.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από την εφεσείουσα εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Φωτίου, Δ.), (Yπ. Aρ. 230/05), ημερ. 26/5/06.
Α. Σ. Αγγελίδης με Σ. Αγγελίδη, για την Εφεσείουσα.
Α. Πανταζή, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από το Δικαστή Δ. Χατζηχαμπή.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Την 6.10.2004 το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών (ΣΠΥΟ) κατακύρωσε την προσφορά της Εφεσείουσας για διαγωνισμό που είχε προκηρύξει το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής (ΤΥΠ). Άλλος, αποτυχών, προ[*433]σφοροδότης, η Netvision Ltd, κατεχώρησε ιεραρχική προσφυγή (36/2004) κατά της απόφασης αυτής ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών (ΑΑΠ). Θεμελιακή θέση της Netvision Ltd στην ιεραρχική προσφυγή της ήταν ότι μέλος του ΣΠΥΟ, η κα Ηρακλέους, συνδέετο με συγγένεια δευτέρου βαθμού (αδελφική) τόσο με τον κ. Μ. Ευριπίδου, κατά τον ισχυρισμό της Netvision Ltd διευθυντικό στέλεχος της Εφεσείουσας, όσο και με τον κ. Π. Ευριπίδου, μέλος της ad hoc Τεχνικής Επιτροπής την οποία είχε διορίσει το ΣΠΥΟ για τη μελέτη των προσφορών. Η ΑΑΠ διαβίβασε τότε τους ισχυρισμούς της Netvision Ltd, οι οποίοι είχαν τεθεί γραπτώς, στην αναθέτουσα αρχή, δηλαδή το ΤΥΠ, το οποίο τη διαβίβασε με τη σειρά του στο ΣΠΥΟ, ζητώντας να ενημερωθεί κατά πόσο ο ισχυρισμός αυτός ευσταθούσε ή όχι. Το ΣΠΥΟ απέστειλε στο ΤΥΠ τη γραπτή τοποθέτηση της κας Ηρακλέους επί του θέματος, η οποία βεβαίωσε την ύπαρξη της συγγένειας αλλά απέρριψε τον ισχυρισμό ότι ο αδελφός της κατείχε διευθυντική θέση στην Εφεσείουσα, αναφέροντας ότι ήταν απλώς αποθηκάριος. Το ΤΥΠ διαβίβασε τα πιο πάνω στην ΑΑΠ. Η Εφεσείουσα, στα πλαίσια της ιεραρχικής προσφυγής της Netvision Ltd, υπέβαλε και αυτή προς το ΤΥΠ έγγραφα προς κατάρριψη του ισχυρισμού ότι ο κ. Μ. Ευριπίδου κατείχε διευθυντική θέση στην ίδια, ισχυριζόμενη ότι κατείχε θέση απλού αποθηκάριου. Και αυτά τα έγγραφα διαβιβάσθησαν από το ΤΥΠ στην ΑΑΠ, όπως και άλλα έγγραφα που αφορούσαν την περιγραφή του κ. Μ. Ευριπίδου ως υπευθύνου πωλήσεων σε προσφορά της Εφεσείουσας για άλλο διαγωνισμό την ίδια περίοδο. Ενώπιον της ΑΑΠ κατετέθησαν και ένορκες δηλώσεις της Netvision Ltd αναφερόμενες σε επαγγελματικές κάρτες του κ. Μ. Ευριπίδου στις οποίες εμφανίζετο ως διευθυντής πωλήσεων. Το ΤΥΠ υπέβαλε τότε στο ΣΠΥΟ πλήρη έκθεση των γεγονότων, εισηγούμενο όπως το ΣΠΥΟ αντικαταστήσει την κα Ηρακλέους με άλλο λειτουργό και ανακαλέσει την απόφαση του για κατακύρωση της προσφοράς της Αιτήτριας, το ίδιο δε απεφάσισε και πληροφόρησε την ΑΑΠ ότι δεν μπορούσε να αποδεχθεί τον ισχυρισμό της Εφεσείουσας ότι ο κ. Μ. Ευριπίδου ήταν απλώς αποθηκάριος. Το ΣΠΥΟ αποφάσισε και το ίδιο την ανάκληση της απόφασής του για κατακύρωση της προσφοράς της Εφεσείουσας αλλά και την ακύρωση του όλου διαγωνισμού καθ’ όσον:
«… περιήλθε σε γνώση του Συμβουλίου ότι κατά τη διάρκεια της εξέτασης του θέματος από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών διαφάνηκε ότι, χωρίς υπαιτιότητα του Συμβουλίου, τόσο η ad hoc τεχνική επιτροπή όσο και το Συμβούλιο δεν ήταν συγκροτημένο με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο σύμφωνα με τους Κανονισμούς (Κ.Δ.Π. 71/2004). Συγκεκριμένα, εξ όσων [*434]διαφάνηκε μέλος της ad hoc Τεχνικής Επιτροπής, υπάλληλος του οικονομικού φορέα Podium Engineering Ltd και μέλος του Συμβουλίου, συνδέονται μεταξύ τους με δευτέρου βαθμού εξ αίματος συγγενείας (αδέλφια).
Το γεγονός ότι η προσφορά προκηρύχθηκε με το σύστημα των δύο φακέλων καθιστά αδύνατη την επανεξέταση της από τα αρμόδια συλλογικά όργανα με την σωστή σύνθεση, επειδή η διαδικασία ανοίγματος των οικονομικών φακέλων δεν μπορεί να επαναληφθεί.
Ενόψει των πιο πάνω, για σκοπούς διαφάνειας, ίσης μεταχείρισης και χρηστής διοίκησης το Συμβούλιο αποφάσισε (α) την ανάκληση της απόφασης για την πιο πάνω προσφορά και (β) την ακύρωση του διαγωνισμού και ενημέρωσε εν συνεχεία την αναθέτουσα αρχή.»
Η Εφεσείουσα κατεχώρησε ιεραρχική προσφυγή εναντίον της απόφασης του ΣΠΥΟ ενώπιον της ΑΑΠ (4/2005). Η προσφυγή απερρίφθη από την ΑΑΠ, οπότε η Αιτήτρια καταχώρησε προσφυγή κατά της απόφασης της ΑΑΠ επί της ιεραρχικής προσφυγής της. Η έφεση στρέφεται κατά της απόφασης αδελφού μας Δικαστή με την οποία η εν λόγω προσφυγή απερρίφθη.
Ένας από τους λόγους έφεσης, εκείνος που αφορά τη νομιμότητα της σύνθεσης του ΣΠΥΟ, ορθά δεν προωθήθηκε κατά την ακρόαση της έφεσης εφ’ όσον ο ευπαίδευτος συνήγορος για την Εφεσείουσα δήλωσε ότι δεν θα επιμείνει σε αυτό, και έτσι δεν θα μας απασχολήσει περαιτέρω.
Άλλος λόγος έφεσης αφορά την εισήγηση που η εφεσείουσα είχε θέσει και ενώπιον της ΑΑΠ στα πλαίσια της ιεραρχικής προσφυγής της και η οποία συνίστατο στο ότι, με την καταχώρηση της ιεραρχικής Προσφυγής 36/2004 της Netvision Ltd, το ΣΠΥΟ έπαυσε να έχει αρμοδιότητα ανάκλησης της απόφασής του. Η εισήγηση αυτή απερρίφθη τόσο από την ΑΑΠ όσο και από τον αδελφό μας Δικαστή ο οποίος εκδίκασε την προσφυγή. Στα επιχειρήματα που αναπτύσσονται στο περίγραμμα του ευπαιδεύτου συνηγόρου δεν περιέχεται οτιδήποτε που να δικαιολογεί ανατροπή της κατάληξης του αδελφού μας Δικαστή. Ούτε το γεγονός της ολοκλήρωσης της διαδικασίας των προσφορών αλλά ούτε και η ύπαρξη της ιεραρχικής προσφυγής εμπόδιζε το ΣΠΥΟ να ανακαλέσει την απόφασή του. Η ιεραρχική προσφυγή της Netvision Ltd αφορούσε την ορθότητα της κατακύρωσης της προσφοράς της Εφεσείουσας και οι αρ[*435]μοδιότητες της ΑΑΠ δυνάμει του Άρθρου 56(10)(α)(β)(γ) ουδόλως μείωναν τη δυνατότητα του ΣΠΥΟ, το οποίο είχε εκδώσει την απόφαση και είχε αποκλειστική δικαιοδοσία να την ανακαλέσει. Η ΑΑΠ μόνο εξουσία επικύρωσης ή ακύρωσης της απόφασης για ανάθεση του έργου είχε και ουδόλως είχε αρμοδιότητα ανάκλησης της απόφασης του ΣΠΥΟ, αρμοδιότητα που παρέμενε στο ΣΠΥΟ ανεξαρτήτως της ιεραρχικής προσφυγής. Όπως ανέφερε και ο αδελφός μας Δικαστής (σσ. 8-9), αναφερόμενος στο Άρθρο 55(1) του Ν. 158(Ι)/1999, «αρμόδιο για την ανάκληση πράξης είναι το όργανο που την έχει εκδώσει». Ούτε υφαρπαγή της αρμοδιότητας της ΑΑΠ ούτε και έκπτωση της αρμοδιότητας του ΣΠΥΟ να ανακαλέσει, όπως εισηγείται η Εφεσείουσα, προέκυπτε ως εκ της ιεραρχικής προσφυγής.
Οι δύο άλλοι λόγοι έφεσης αφορούν το δικαίωμα ακρόασης από δύο απόψεις. Παραπονείται η Εφεσείουσα ότι το ΣΠΥΟ, αποφασίζοντας το ίδιο επί του θέματος, ουσιαστικά έκρινε ένοχη πειθαρχικού αδικήματος την κα Ηρακλέους για υπαίτια παράλειψη να αποκαλύψει τη συγγένειά της, ενώ κάτι τέτοιο μόνο από την ΕΔΥ ως αρμόδια διακρίβωσης πειθαρχικού παραπτώματος μπορούσε να γίνει. Η εισήγηση είναι θεμελιακά πάσχουσα, αλλά και συγκεχυμένη εφόσον παράλληλη εισήγηση, η ήδη εξετασθείσα και επαναλαμβανόμενη και ως προς αυτό το λόγο έφεσης, είναι ότι επί του θέματος θα έπρεπε να είχε αποφανθεί όχι το ΣΠΥΟ αλλά η ΑΑΠ. Το πεπλανημένο της εισήγησης έγκειται στην αντίληψη ότι το ζητούμενο ήταν η πειθαρχική ευθύνη της κας Ηρακλέους ώστε να μιλούμε για δικαίωμα ακρόασής της σε πειθαρχική δίκη ενώπιον της ΕΔΥ ως αρμοδίας. Το ζητούμενο βεβαίως ήταν άλλο, η διαπίστωση του βαθμού συγγένειας, που τελικά ήταν κοινό έδαφος, και οι συνέπειες του στη νομιμότητα της συγκρότησης και λειτουργίας του ΣΠΥΟ, με μόνο ουσιαστικά αμφισβητούμενο θέμα τη θέση που κατείχε ο κ. Μ. Ευριπίδου στην Εφεσείουσα. Σε αυτά τα πλαίσια ήταν που κινήθηκε το ΣΠΥΟ και σε αυτά τα πλαίσια ακούσθησαν και οι απόψεις της κας Ηρακλέους ως μέρος της δέουσας έρευνας που έπρεπε να είχε διεξαχθεί και διεξήχθη.
Η άλλη πτυχή των εισηγήσεων της Εφεσείουσας αφορά το δικαίωμα ακρόασης της ιδίας της Εφεσείουσας. Παραπονείται ότι το ΣΠΥΟ, αποφασίζοντας επί του θέματος, δεν της έδωσε το δικαίωμα να ακουσθεί και να εκθέσει τις απόψεις της, παραβιάζοντας έτσι τη σχετική αρχή της φυσικής δικαιοσύνης. Ο αδελφός μας Δικαστής απέρριψε την εισήγηση αυτή που έγινε και ενώπιον του παρατηρώντας ότι η Εφεσείουσα είχε την ευκαιρία να σχολιάσει το θέμα και [*436]το σχολίασε στα πλαίσια της ιεραρχικής προσφυγής της Netvision Ltd όπου είχε εγερθεί, το δε ΣΠΥΟ έλαβε γνώση των απόψεων της Εφεσείουσας εφόσον το ΤΥΠ του είχε διαβιβάσει όλα τα έγγραφα που η Εφεσείουσα είχε υποβάλει σε αυτό. Συμπέρανε λοιπόν ότι το δικαίωμα ακρόασης της Εφεσείουσας, όπως αυτό διασφαλίζεται και από το Άρθρο 43 του Ν. 158(Ι)/99, ασκήθηκε από την Εφεσείουσα «στην έκταση που οι περιστάσεις και η φύση της υπόθεσης δικαιολογούσαν» (σελ. 14). Οι διαπιστώσεις και η κατάληξη του αδελφού μας Δικαστή μας βρίσκουν απολύτως σύμφωνους. Να παρατηρήσουμε ότι, όπως προκύπτει και από τα γεγονότα που εκθέσαμε με λεπτομέρεια, το αποκλειστικό θέμα που εγείρετο και που απασχόλησε το ΣΠΥΟ κατέληξε να είναι η θέση που ο κ. Μ. Ευριπίδου είχε στην Εφεσείουσα, με δεδομένη την αδελφική σχέση που τον συνέδεε με την κα Ηρακλέους. Επ’ αυτού του θέματος δε οι απόψεις της Εφεσείουσας όπως και όλων των εμπλεκομένων έτυχαν κάθε ευκαιρίας να εκφρασθούν και εξεφράσθησαν, ώστε και το δικαίωμα ακρόασης να τηρήθηκε και η έρευνα η οποία έγινε να ήταν πλήρης.
Η έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται €1.200 έξοδα υπέρ της Δημοκρατίας και εναντίον της Εφεσείουσας.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο