(2009) 3 ΑΑΔ 368
[*368]26 Ιουνίου, 2009
[ΑΡΤΕΜΗΣ, Π., ΗΛΙΑΔΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ,
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ/στές]
1. ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ,
2. ΠΑΜΠΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ,
Εφεσείοντες,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ/ Ή
ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ,
Εφεσιβλήτων.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 35/2007)
Έννομο Συμφέρον ― Πολιτικού Μηχανικού, να προσφύγει εναντίον πολεοδομικής απόφασης που αφορά ακίνητη ιδιοκτησία πελάτη του ― Δεν έχει τέτοιο έννομο συμφέρον.
Διοικητική Πράξη ― Εκτελεστή σε αντιδιαστολή προς πράξη πληροφοριακού χαρακτήρα ― Περιστάσεις της έλλειψης εκτελεστότητας της προσβληθείσας πράξης στην κριθείσα περίπτωση ― Η απόφαση που προσβλήθηκε ήταν πληροφοριακή.
Οδοί και Οικοδομές ― Αίτηση για άδεια οικοδομής ― Νομική φύση της απαίτησης της διοίκησης για υποβολή της βεβαίωσης που προνοείται στο Άρθρο 8Α του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96 ― Μόνο η έκδοση ή η απόρριψη αιτήματος έκδοσης άδειας οικοδομής είναι εκτελεστή πράξη.
Οι εφεσείοντες επεδίωξαν την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης με την οποία απορρίφθηκε ως απαράδεκτη η προσφυγή τους, κατά της επίδικης κατ’ ισχυρισμόν απόφασης των εφεσιβλήτων.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
1. Είναι φανερό εδώ ότι ο εφεσείων 2, ως ο πολιτικός μηχανικός του [*369]προτεινομένου έργου, δεν θα μπορούσε να ενταχθεί στην κατηγορία του προσώπου που έχει «ίδιον ενεστώς έννομον συμφέρον», ούτε ότι προσβάλλεται «ευθέως» το οποιοδήποτε δικαίωμά του όπως απαιτεί το Άρθρο 146.2 του Συντάγματος. Αυτό το ίδιον ενεστώς έννομο συμφέρον έχει μόνο η ιδιοκτήτρια του ακινήτου, η οποία και υπέβαλε την αίτηση για άδεια οικοδομής την οποία και υπέγραψε.
2. Όσον αφορά το εκτελεστό της επίδικης, κατ’ ισχυρισμόν, απόφασης ημερ. 17.3.06, παρατηρείται ότι η Επαρχιακή Διοίκηση απλώς, όπως και το λεκτικό της αναφέρει, πληροφορεί τους δικηγόρους των εφεσειόντων ότι για να καταστεί δυνατή η έκδοση της άδειας οικοδομής, θα πρέπει να υποβληθεί η έγγραφη βεβαίωση του ΕΤΕΚ ως προς την αρχιτεκτονική εργασία, όπως είχε τονιστεί και σε προηγούμενες σχετικές επιστολές της διοίκησης.
Η διοίκηση επανέλαβε για ακόμη μια φορά την αναγκαιότητα προσκόμισης έγγραφης βεβαίωσης του ΕΤΕΚ, δυνάμει του Νόμου, για το μέρος εκείνο της εργασίας που αφορά αρχιτεκτονική μελέτη και επομένως δεν έπραξε οτιδήποτε περισσότερο από του να υπομνήσει στους εφεσείοντες τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας του Κεφ. 96, μη συμμόρφωση με τις οποίες, καθιστούσε την έκδοση της σχετικής άδειας οικοδομής, αδύνατη.
3. Δεν είναι ορθή ούτε η θέση των εφεσειόντων ότι μεσολάβησαν νέα στοιχεία, αναφερόμενοι προς τούτο στην επιστολή των δικηγόρων των εφεσειόντων ημερ. 22.2.06, στην οποία εκφραζόταν σαφώς η πρόθεση άρνησης των εφεσειόντων να προσκομίσουν έγγραφη βεβαίωση του ΕΤΕΚ για αρχιτεκτονική εργασία, λόγω του ότι η υποβληθείσα εργασία αφορούσε, κατ’ ισχυρισμόν, αποκλειστικά αυτή του πολιτικού μηχανικού. Στην εμμονή των εφεσειόντων να μην παρουσιάζουν την προνοούμενη από τη νομοθεσία βεβαίωση για την αρχιτεκτονική εργασία, η διοίκηση επαναβεβαίωσε τη δική της πάγια θέση ως προς το τι χρειαζόταν να υποβληθεί.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Αλεξάνδρου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2008) 3 Α.Α.Δ. 196,
Περικλέους ν. Δήμου Κάτω Πολεμιδιών (2009) 3 Α.Α.Δ 37,
Αλεξάνδρου ν. Δημοκρατίας (2009) 3 Α.Α.Δ. 188.
[*370]Έφεση.
Έφεση από τους εφεσείοντες εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Χατζηχαμπής, Δ.), (Υπόθεση Aρ. 902/06), ημερ. 7/2/07.
Ελ. Μιχαήλ, για Α. Νεοκλέους & Σία, για τους Εφεσείοντες.
Ελ. Γαβριήλ, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Ναθαναήλ.
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Η παρούσα έφεση φέρει μαζί της το ακόλουθο ιστορικό: Η εφεσείουσα 1 είχε εξασφαλίσει πολεοδομική άδεια για ανέγερση οικοδομής σε τεμάχιο γης στην περιοχή του Κοινοτικού Συμβουλίου της Αγίας Άννας, ακολούθως δε υπέβαλε αίτηση για άδεια οικοδομής. Η αίτηση συνοδευόταν από σχέδια εργασίας που ετοίμασε ο εφεσείων 2, πολιτικός μηχανικός. Μετά την εξέταση της αίτησης, η Δημοκρατία, μέσω της Επαρχιακής Διοίκησης Λάρνακας, με σχετική επιστολή της ημερ. 3.6.04, επεσήμανε στην εφεσείουσα 1 ότι δεν είχε υποβληθεί έγγραφη βεβαίωση του ΕΤΕΚ δυνάμει του Άρθρου 8Α του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, ως τροποποιήθηκε, για το μέρος που αφορούσε την αρχιτεκτονική εργασία. Τέτοια βεβαίωση θα έπρεπε να είχε προσκομιστεί για να είναι δυνατή η εξέταση και έκδοση της άδειας οικοδομής.
Τόσο η εφεσείουσα 1, όσο και ο εφεσείων 2, αντέδρασαν με την καταχώρηση της προσφυγής υπ’ αρ. 641/04, θεωρώντας ότι στην ουσία είχε απορριφθεί το αίτημα για άδεια οικοδομής. Η προσφυγή απορρίφθηκε με το σκεπτικό ότι η επιστολή της Επαρχιακής Διοίκησης δεν ενσωμάτωνε εκτελεστή διοικητική πράξη, αλλά απλώς πληροφοριακή. Η ασκηθείσα εναντίον της απόφασης έφεση, απορρίφθηκε επιβεβαιώνοντας την κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου. (δέστε Αντιγόνη Αλεξάνδρου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2008) 3 Α.Α.Δ. 196).
Η συνέχεια του ιστορικού αποκαλύπτει ότι οι εφεσείοντες επέμεναν, διαρκούσης της εκκρεμοδικίας της προαναφερομένης προσφυγής και της ασκηθείσας επ’ αυτής έφεσης, στις θέσεις τους, αποστέλλοντας στις 22.2.06 επιστολή διά του δικηγόρου τους [*371]προς την Επαρχιακή Διοίκηση, ενημερώνοντάς την ότι δεν είχαν πρόθεση να υποβάλουν την αναζητούμενη από αυτούς έγγραφη βεβαίωση από το ΕΤΕΚ, ως προς την αρχιτεκτονική εργασία, απαιτώντας είτε την απόρριψη, είτε την παραχώρηση της αιτούμενης άδειας οικοδομής. Αυτό, παρά το γεγονός ότι η Επαρχιακή Διοίκηση στις 14.2.05 είχε ενημερώσει τους εφεσείοντες ότι η εξέταση της αίτησης είχε ολοκληρωθεί, αλλά θα έπρεπε να υποβληθούν τα απαιτούμενα χαρτόσημα και βεβαιώσεις, περιλαμβανομένης της βεβαίωσης από το ΕΤΕΚ. Η Επαρχιακή Διοίκηση απέστειλε στις 17.3.06 επιστολή ενημερώνοντας τους εφεσείοντες, μέσω του δικηγόρου τους, ότι η υποβολή έγγραφης βεβαίωσης του ΕΤΕΚ ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση της σχετικής άδειας οικοδομής. Το αποτέλεσμα ήταν η καταχώρηση νέας προσφυγής, η απορριπτική δε επ’ αυτής απόφαση ημερ. 7.2.07, αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας έφεσης.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή, αποδεχόμενο και τις δύο προδικαστικές ενστάσεις της Επαρχιακής Διοίκησης, κρίνοντας, ως προς την πρώτη, ότι ο μεν εφεσείων 2, ως ο πολιτικός μηχανικός του έργου, δεν είχε κανένα έννομο συμφέρον να προσβάλει την απόφαση εφόσον το ζήτημα της έγκρισης ή μη της άδειας οικοδομής αφορούσε αποκλειστικά και μόνο την εφεσείουσα 1, που ήταν και η ιδιοκτήτρια του ακινήτου. Όσον αφορά την άλλη, δέχθηκε το επιχείρημα ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν ήταν εκτελεστή διοικητική πράξη, γιατί δεν περιείχε απόφαση απορριπτική του αιτήματος, αλλά πληροφοριακού μόνο χαρακτήρα. Ήταν η θέση της διοίκησης ότι αναγκαία για να προχωρήσει η έκδοση της άδειας οικοδομής ήταν η παρουσίαση της βεβαίωσης του ΕΤΕΚ. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αρνήθηκε να δεχθεί, ως η εισήγηση των εφεσειόντων, ότι συναγόταν διαφορά στα δεδομένα μεταξύ της πρώτης επιστολής ημερ. 3.6.04 και της νέας επιστολής της Επαρχιακής Διοίκησης ημερ. 17.3.06, ενόψει του ότι και πάλι δεν υπήρχε απόρριψη του αιτήματος για άδεια οικοδομής, το δε γεγονός ότι η διοίκηση είχε συμπληρώσει, κατά τα άλλα, τη μελέτη της υποβληθείσας αίτησης, δεν διαφοροποιούσε την κατάσταση.
Προσβάλλονται οι θέσεις του πρωτοδίκου Δικαστηρίου με τρεις λόγους έφεσης οι οποίοι και αναπτύσσονται εκτενώς με αναφορά σε νομολογία στο περίγραμμα αγόρευσης των εφεσειόντων. Επαναλαμβάνονται στην ουσία τα όσα προωθήθηκαν και πρωτοδίκως, αλλά τα επιχειρήματα των εφεσειόντων δεν είναι δυνατό να ανατρέψουν τις σαφείς και καθαρές σκέψεις που εκφράστηκαν πρωτοδίκως τόσο ως προς την απουσία εννόμου συμφέροντος [*372]από τον εφεσείοντα 2, όσο και σε ό,τι αφορά το μη εκτελεστό του περιεχομένου της επιστολής ημερ. 17.3.06.
Ως προς το έννομο συμφέρον του εφεσείοντα 2, παρά την εκτεταμένη αναφορά σε νομολογία στο περίγραμμα των εφεσειόντων, παραγνωρίζεται η αναγκαιότητα, σύμφωνα με το Άρθρο 146.2 του Συντάγματος, να υπάρχει ίδιον, ενεστώς, έννομο συμφέρον του ατόμου που θεωρεί ότι θίγεται από διοικητική απόφαση, του οποίου, πρόσθετα, τα δικαιώματα πρέπει να προσβάλλονται ευθέως. Είναι φανερό εδώ ότι ο εφεσείων 2, ως ο πολιτικός μηχανικός του προτεινομένου έργου, δεν θα μπορούσε να ενταχθεί στην κατηγορία του προσώπου που έχει «ίδιον ενεστώς έννομον συμφέρον», ούτε ότι προσβάλλεται «ευθέως» το οποιοδήποτε δικαίωμα του. Αυτό το ίδιον ενεστώς έννομο συμφέρον έχει μόνο η ιδιοκτήτρια του ακινήτου η οποία και υπέβαλε την αίτηση για άδεια οικοδομής την οποία και υπέγραψε. Επομένως, δεν έχουν θέση τα όσα διά της προσφυγής και διά της εφέσεως αναφέρθηκαν σε σχέση με την κατ’ ισχυρισμόν αντισυνταγματικότητα του Άρθρου 8Α(3) του Κεφ. 96, ούτε υπάρχει αποστέρηση εργασίας ή ανισότητα μεταξύ των πολιτικών μηχανικών που ενεγράφηκαν στο ΕΤΕΚ πριν τις 4.11.93 και αυτών που ενεγράφηκαν μετά. Τα περί αντισυνταγματικότητας του Άρθρου 8Α, δεν εγείρονται εδώ για εξέταση, διότι, παρά την ένθεσή του στην προσφυγή, δεν ετέθη μετ’ εννόμου συμφέροντος από τον εφεσείοντα 2. Ούτε το γεγονός ότι δεν καθορίζονται ερμηνευτικά στο Κεφ. 96, οι όροι «αρχιτεκτονική εργασία» και «εργασία πολιτικού μηχανικού», οδηγεί στην αναγκαιότητα εξέτασης θεμάτων που άπτονται του δικαιώματος εργασίας ή της ισότητας, εφόσον αλυσιτελής θα ήταν η εξέταση τους ενόψει του δεδομένου ότι ο εφεσείων στερείται εν πάση περιπτώσει εννόμου συμφέροντος. Παρόμοια θέματα εξετάστηκαν και αποφασίστηκαν από την Ολομέλεια εναντίον των θέσεων της εφεσείουσας στη Μαρία Περικλέους ν. Δήμου Κάτω Πολεμιδιών (2009) 3 Α.Α.Δ. 37.
Όσον αφορά το εκτελεστό της επίδικης κατ’ ισχυρισμόν απόφασης ημερ. 17.3.06, παρατηρείται ότι η Επαρχιακή Διοίκηση απλώς, όπως και το λεκτικό της αναφέρει, πληροφορεί τους δικηγόρους των εφεσειόντων ότι για να καταστεί δυνατή η έκδοση της άδειας οικοδομής θα πρέπει να υποβληθεί η έγγραφη βεβαίωση του ΕΤΕΚ ως προς την αρχιτεκτονική εργασία, όπως είχε τονιστεί και σε προηγούμενες σχετικές επιστολές της διοίκησης με ημερ. 3.6.04 και 14.2.05, ακριβώς για το ίδιο θέμα. Η πρώτη των επιστολών αυτών, όπως αναφέρθηκε στην αρχή του παρόντος σκεπτικού, αποτέλεσε το έναυσμα για την καταχώρηση της προσφυγής αρ. 641/04, η οποία απορρίφθηκε ως απαράδεκτη ενόψει μη προσβολής εκτε[*373]λεστής πράξης, η δε έφεση επ’ αυτής απορρίφθηκε με ex-tempore απόφαση στην προαναφερθείσα υπόθεση Αλεξάνδρου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2008) 3 Α.Α.Δ. 196, όπου λέχθηκαν από την Ολομέλεια και τα εξής:
«Με δοσμένη την έλλειψη δικαιοδοσίας στις περιπτώσεις των πληροφοριακών πράξεων έργο μας είναι η διακρίβωση, μέσα από τα στοιχεία που υπάρχουν, της αληθινής φύσης της επιστολής ημερομηνίας 3.6.04. Σε συμφωνία με την πρωτόδικη απόφαση καταλήγουμε πως αυτή είναι σαφώς πληροφοριακή. Περιλαμβάνει, βεβαίως, η επιστολή την αντίληψη πως ο Νόμος επιβάλλει την προσκόμιση έγγραφης βεβαίωσης από το ΕΤΕΚ αλλά δεν περιλαμβάνει απόφαση για απόρριψη της αίτησης για άδεια οικοδομής η οποία, όπως ρητώς αναφέρεται, μελετάται. Η απόφαση της Ολομέλειας στην Γεναγρίτης ν. Δημοκρατίας (2001) 3(Β) Α.Α.Δ. 1029 στην οποία, με παραπομπή και στην προηγούμενη νομολογία, μεταξύ άλλων εξηγήθηκε πως «πράξη πληροφοριακού χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα πράξη που πληροφορεί τον αιτητή για μια κατάσταση πραγμάτων ή για τις πρόνοιες ενός νόμου, ή πράξη στην οποία εκφράζεται η πρόθεση και όχι η βούληση της διοίκησης δεν είναι εκτελεστή πράξη», είναι σχετική.
Είναι σαφές ότι το πιο πάνω απόσπασμα έχει απόλυτη εφαρμογή και για την υπό κρίση επιστολή ημερ. 17.3.06, η οποία είναι απλώς πληροφοριακού χαρακτήρα και δεν περιέχει καμία συγκεκριμένη απόφαση υπέρ ή εναντίον της έκδοσης της σχετικής άδειας οικοδομής, ώστε το περιεχόμενο της να μπορεί να καταταχθεί στις εκτελεστές διοικητικές πράξεις. Η διοίκηση επανέλαβε για ακόμη μια φορά την αναγκαιότητα προσκόμισης έγγραφης βεβαίωσης του ΕΤΕΚ, δυνάμει του Νόμου, για το μέρος εκείνο της εργασίας που αφορά αρχιτεκτονική μελέτη και επομένως δεν έπραξε οτιδήποτε περισσότερο από του να υπομνήσει στους εφεσείοντες τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας του Κεφ. 96, μη συμμόρφωση με τις οποίες, καθιστούσε την έκδοση της σχετικής άδειας οικοδομής, αδύνατη. Στην παρόμοια υπόθεση Ανδρέας Αλεξάνδρου ν. Δημοκρατίας (2009) 3 Α.Α.Δ. 188, η Ολομέλεια επικύρωσε την πρωτόδικη κρίση ότι η επιστολή της Επαρχιακής Διοίκησης προς τον εφεσείοντα, πολιτικό μηχανικό, ο οποίος είχε αναλάβει εκ μέρους πελάτη του τη μελέτη ανάπτυξης ακινήτου χωρίς όμως να συνυποβάλλει κατά την υποβολή της αίτησης για άδεια οικοδομής βεβαίωση για την αρχιτεκτονική εργασία, ότι τέτοια βεβαίωση ήταν αναγκαία, ήταν απλώς πληροφοριακού χαρακτήρα με αποτέλεσμα το περιεχόμενο της επιστολής να στερείτο εκτελεστότητας. Όπως [*374]υποδείχθηκε, δεν επιβλήθηκε οποιοσδήποτε όρος με την επιστολή της Επαρχιακής Διοίκησης, αλλά απλώς υποδείχθηκαν οι απαιτήσεις της νομοθεσίας που καθιστούσαν απαραίτητη την προσκόμιση συγκεκριμένων βεβαιώσεων και στοιχείων για να ήταν δυνατή η τελική κρίση επί της αιτήσεως.
Δεν είναι ορθή ούτε η θέση των εφεσειόντων ότι μεσολάβησαν νέα στοιχεία, αναφερόμενοι προς τούτο στην επιστολή των δικηγόρων των εφεσειόντων ημερ. 22.2.06, στην οποία εκφραζόταν σαφώς η πρόθεση άρνησης των εφεσειόντων να προσκομίσουν έγγραφη βεβαίωση του ΕΤΕΚ για αρχιτεκτονική εργασία, λόγω του ότι η υποβληθείσα εργασία αφορούσε, κατ’ ισχυρισμόν, αποκλειστικά αυτή του πολιτικού μηχανικού. Όπως υποδείχθηκε και στην Ανδρέας Αλεξάνδρου – πιο πάνω – εάν η Επαρχιακή Διοίκηση απέρριπτε το αίτημα για έκδοση άδειας οικοδομής, τότε βεβαίως θα προέκυπτε εκτελεστή διοικητική πράξη. Δεν συνέβη όμως κάτι τέτοιο. Στην εμμονή των εφεσειόντων να μην παρουσιάζουν την προνοούμενη από τη νομοθεσία βεβαίωση για την αρχιτεκτονική εργασία, η διοίκηση επαναβεβαίωσε τη δική της πάγια θέση ως προς το τι χρειαζόταν να υποβληθεί «…. για να καταστεί δυνατή η έκδοση της σχετικής άδειας οικοδομής …..». Δεν υπήρξε επομένως άρνηση, ούτε και βεβαίως έκδοση της άδειας οικοδομής, ελλείψει ουσιώδους στοιχείου που όφειλαν οι εφεσείοντες να υποβάλουν.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η έφεση κρίνεται ανεδαφική και απορρίπτεται με €2.000 εναντίον των εφεσειόντων και υπέρ των εφεσιβλήτων.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο