Cylaw

Δήμος Πάφου ν. Παύλου Νεοφύτου και Άλλων (2011) 3 ΑΑΔ 836

(2011) 3 ΑΑΔ 836

[*836]1 Δεκεμβρίου, 2011

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ,

ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ/στές]

ΔΗΜΟΣ ΠΑΦΟΥ,

Εφεσείων - Καθ’ ου η αίτηση,

ν.

1. ΠΑΥΛΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ,

2. ΑΡΗ ΝΕΟΦΥΤΟΥ,

3. ΕΛΠΙΝΙΚΗΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ,

4. HERCULES PARKING LIMITED,

(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 13/2009)

Εφεσιβλήτων - Αιτητών.

Πολεοδομία και Χωροταξία ― Ουσιώδης παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη κατά την εξέταση αίτησης για πολεοδομική άδεια, σύμφωνα με το Άρθρο 26(1) του Ν.90/1972 ― Δεν μπορεί να αποτελέσει τέτοιο ουσιώδη παράγοντα η σκοπούμενη απαλλοτρίωση του οικείου τεμαχίου ακόμα και αν βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη ― Επιβεβαίωση της σχετικής νομολογίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου και εφαρμογή της στα γεγονότα της κριθείσας περίπτωσης.

Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος ― Λόγοι ακυρώσεως ― Πλάνη περί τα πράγματα ― Περιστάσεις, υπό τις οποίες κρίθηκε ότι στοιχειοθετείτο πλάνη στην εξετασθείσα υπόθεση.

Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος ― Λόγοι ακυρώσεως ― Έλλειψη αιτιολογίας ― Περιστάσεις υπό τις οποίες κρίθηκε ελαττωματική η αιτιολογία της επίδικης πράξης και απόρριψη επιχειρημάτων που συνιστούσαν εκ των υστέρων δικαιολογίες και αιτιολογία του εφεσείοντα Δήμου, σε μια προσπάθεια του να στηρίξει την προσβαλλόμενη απόφαση, με αιτιάσεις άλλες από εκείνες στις οποίες είχε πράγματι στηριχθεί κατά τον ουσιώδη χρόνο.

Ο εφεσείων Δήμος επεδίωξε την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης, με την οποία είχε ακυρωθεί η άρνησή του να εκδώσει την αιτηθείσα από τους εφεσίβλητους πολεοδομική άδεια.

[*837]Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:

1. Η απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Αλίκη Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Αρ.2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821, αν και οδήγησε στην ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης για το λόγο της κατάχρησης εξουσίας από την πλευρά του εφεσίβλητου Δήμου, εν τούτοις σαφώς επικρότησε και επιβεβαίωσε τη νομολογιακή γραμμή, που είχε χαραχθεί από τις προηγηθείσες αποφάσεις μονομέλειας, ως προς το ότι η έκδοση γνωστοποίησης ή ακόμα και διατάγματος απαλλοτρίωσης, δεν συνιστούν “ουσιώδη παράγοντα”, κατά της χορήγησης άδειας οικοδομής ή πολεοδομικής άδειας.

Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Άρθρου 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου αρ. 90/1972, εξετάζοντας αίτηση για πολεοδομική άδεια, η αρμόδια Αρχή λαμβάνει υπόψη δύο στοιχεία:

α. Τις πρόνοιες του εφαρμοστέου στην περίπτωση σχεδίου ανάπτυξης και,

β. Οποιοδήποτε άλλο ουσιώδη παράγοντα.

Όπως εξάγεται από την προσβαλλόμενη απόφαση, ο εφεσείων Δήμος συνέπλεξε τα δύο ανωτέρω στοιχεία, τα οποία λαμβάνονται υπόψη.

Ουσιαστικά, ο λόγος της απόρριψης της αίτησης των εφεσιβλήτων ήταν ότι η προτεινόμενη ανάπτυξη των τεμαχίων από τους ίδιους, προσέκρουε σε πρόνοια του Τοπικού Σχεδίου και, μάλιστα, σε πρόνοια η οποία δεν αναφερόταν σε σκοπούμενη μελλοντική πρόθεση, αλλά σε πρόνοια η υλοποίηση της οποίας βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη.

2. Δεδομένου ότι η προτεινόμενη ανάπτυξη ενέπιπτε στις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου και ήταν συμβατή με αυτές, ο μόνος λόγος για τον οποίο θα μπορούσε να απορριφθεί η αίτηση με βάση το προαναφερθέν άρθρο του Νόμου, θα ήταν μόνο εάν συνέτρεχε οποιοσδήποτε “άλλος ουσιώδης παράγοντας”. Όμως, ο λόγος τον οποίο επικαλέσθηκε ο εφεσείων Δήμος, ο οποίος λόγος αναφερόταν στην υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης, δεν μπορούσε, σύμφωνα με τη νομολογία, να αποτελέσει ένα τέτοιο “ουσιώδη παράγοντα”, ενώ εάν με την επίκληση αυτού του γεγονότος εξυπονοείτο ότι μόνο το Δημοτικό Συμβούλιο θα μπορούσε να αναλάβει την υλοποίηση του έργου μέσω της υπό εξέλιξη διαδικασίας, ένας τέτοιος περιορισμός θα συνιστούσε πεπλανημένη ερμηνεία και εφαρμογή της επίμαχης πρόνοιας του Τοπικού Σχεδίου.

Εξάλλου τον ίδιο λόγο ακύρωσης περί πλάνης του εφεσείοντα Δήμου ως προς την ανέγερση “δημόσιου” και όχι “δημοτικού” χώρου στάθμευσης, τον εξέτασε και τον αποδέχτηκε και το Ανώτατο Δικαστήριο στην απόφασή του στην Υπόθεση Αρ. 1129/2006, ημερομηνίας 7.8.2009, ως έναν από τους λόγους για τους οποίους και ακύρωσε το εκδοθέν Διάταγμα Απαλλοτρίωσης των επίδικων τεμαχίων.

3. Ο πραγματικός λόγος για τον οποίο αποδυναμώθηκε και τελικά απορρίφθηκε η αίτηση των εφεσιβλήτων, δεν ήταν άλλος παρά η καχυποψία με την οποία ο Δήμος προσέγγισε την αίτησή τους με γνώμονα ενέργειες στις οποίες προέβηκαν οι εφεσίβλητοι στο πλαίσιο προώθησης των ενστάσεών τους κατά της σκοπούμενης τότε απαλλοτρίωσης.

Εκείνη δε η κρίση, την οποία άσκησε ο εφεσείων Δήμος ως προς τη γνησιότητα των προθέσεων των εφεσίβλητων, κρίθηκε ως αδικαιολόγητη και ανεπίτρεπτη διερεύνηση και εξαγωγή συμπερασμάτων από το πρωτόδικο Δικαστήριο. Όμως οι πραγματικές υποκειμενικές προθέσεις των εφεσίβλητων όντως δεν μπορούσε να ληφθούν υπόψη ως αντικειμενικά στοιχεία και ενδεχόμενα ως “ουσιώδης παράγοντας”, ενώ δεν εδικαιολογείτο υπό τις περιστάσεις η εξαγωγή συμπεράσματος ότι η επιδιωκόμενη με την αίτηση ανάπτυξη δεν ήταν γνήσια ή ασφαλής.

Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.

[*839]Αναφερόμενες Υποθέσεις:

Theodossiou & Co Ltd. v. Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195,

Kyriakides v. Municipality of Nicosia (1976) 3 C.L.R. 184,

Theophilou v. Municipality of Yermasoyia (1985) 3 C.L.R. 2016,

Tofarco Ltd v. Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 233,

Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Αρ. 2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821.

Έφεση.

Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Χατζηχαμπής, Δ.), (Υπόθεση Aρ. 1444/06), ημερ. 17/12/2008.

Δ. Κωνσταντίνου (κα) για Κ. Χρυσοστομίδη, για τον Εφεσείοντα.

Α. Λαδάς, για τους Εφεσίβλητους.

Cur. adv. vult.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Κληρίδης, Δ..

ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ.: Τα γεγονότα που συνθέτουν την αντιδικία και το ιστορικό της στην παρούσα υπόθεση, είχαν εκτεθεί με επάρκεια στην απόφαση του αδελφού Δικαστή που εκδίκασε πρωτόδικα την προσφυγή των εφεσιβλήτων και τα μεταφέρουμε εδώ όπως είχαν συνοψισθεί στην εκκαλούμενη απόφαση:

“Οι τρεις Αιτητές είναι αδέλφια, έκαστος ιδιοκτήτης ενός εκ τριών συνεχόμενων οικοπέδων στην Πάφο τα οποία και συνιστούσαν οικογενειακή περιουσία τους. Την 23.3.2004 ο Δήμος Πάφου δημοσίευσε Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης των οικοπέδων για τη δημιουργία δημοτικού χώρου στάθμευσης, σε αναφορά με τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Πάφου που δημοσιεύθηκε την 2.3.2003. Οι Αιτητές αντέδρασαν με ένσταση τους, έχοντας ήδη καταχωρίσει και ένσταση την 20.11.2003 κατά της σχετικής πρόνοιας του Τοπικού Σχεδίου Πάφου. Στη συνέχεια οι Αιτητές, αφού εισηγήθηκαν τη δημιουργία από τους ίδιους χώρου στάθμευσης στα οικόπεδα, υπόβαλαν την [*840]17.2.2005 αίτηση για πολεοδομική άδεια προς ανέγερση ιδιωτικού χώρου στάθμευσης για δημόσια χρήση. Λίγες μέρες αργότερα, την 29.3.2005, ο Δήμος απεφάσισε την ανάκληση της Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης λόγω λαθών και παραλείψεων στη διαδικασία και την προώθηση νέας διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Η νέα Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης δημοσιεύθηκε την 21.10.2005. Ενστάσεις των Αιτητών κατά της απαλλοτρίωσης απερρίφθησαν, τη δε 14.4.2006 δημοσιεύθηκε Διάταγμα Απαλλοτρίωσης και Διάταγμα Επίταξης, τα οποία και οι Αιτητές προσέβαλαν (προσφυγές 1129/2006 και 1130/2006 αντιστοίχως). Την 9.5.2006 ο Δήμος απεφάσισε την απόρριψη της αίτησης για πολεοδομική άδεια, την δε απόφαση αυτή προσβάλλουν οι Αιτητές με την παρούσα προσφυγή.”

Το σκεπτικό του εφεσείοντα Δήμου Πάφου που είχε οδηγήσει στην απόρριψη του αιτήματος των αιτητών για έκδοση πολεοδομικής άδειας είναι χρήσιμο όπως παρατεθεί αυτούσιο. Έχει ως ακολούθως:

“(α) Με δεδομένο ότι το Τοπικό Σχέδιο Πάφου του 2003 προβλέπει τη δημιουργία στα υπό απαλλοτρίωση τεμάχια δημόσιου χώρου στάθμευσης, τυχόν έγκριση της αίτησης για τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας θα ερχόταν σε αντίφαση και σύγκρουση με την υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης των επηρεαζομένων τεμαχίων. Σημειώνεται ότι έχουν δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας (αρ. 4087 της 14ης Απριλίου 2006) Διάταγμα Απαλλοτριώσεως (Α.Δ.Π. 366) και Διάταγμα Επιτάξεως (Α.Δ.Π. 374) σε σχέση με την υπό αναφορά ακίνητη ιδιωτική ιδιοκτησία. Σκοπός της απαλλοτρίωσης, όπως καθορίζεται στη σχετική Γνωστοποίηση (Α.Δ.Π. 1043/21.10.2005), είναι η ‘δημιουργία δημοτικού χώρου στάθμευσης επί της οδού Ιάσονος προς βελτίωση της κυκλοφοριακής κατάστασης και του επιπέδου των συγκοινωνιών στην τουριστική περιοχή Κάτω Πάφου και μέσω αυτής για την αναβάθμιση των ανέσεων των επισκεπτών της περιοχής’.

(β) Είναι εξαιρετικά αμφίβολο κατά πόσο η έγκριση της αίτησης θα συνέβαλλε στην προαγωγή ή εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και ειδικά των σκοπών κοινής ωφελείας οι οποίοι αναφέρονται στη Γνωστοποίηση Απαλλοτριώσεως Α.Δ.Π. 1043/21.10.2005. Συγκεκριμένες ενέργειες των αιτητών οι οποίες επισημάνθηκαν και λήφθηκαν υπόψη από το Δημοτικό Συμβούλιο στη συνεδρία του ημερ. 9.1.2006, [*841]κατά την οποία αποφασίστηκε η απόρριψη των ενστάσεων που υπέβαλαν οι αιτητές στη σκοπούμενη απαλλοτρίωση, δημιούργησαν στον Δήμο την εύλογη-ισχυρή εντύπωση ότι η δημιουργία χώρου στάθμευσης αποτελεί ουσιαστικά μεσοπρόθεσμο στόχο των αιτητών με απώτερο την ανάπτυξη των τεμαχίων για μη κοινωφελείς σκοπούς (τουριστικούς) και κίνηση τακτικής προς εξουδετέρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Τέτοιες ενδεικτικές ενέργειες αναφέρονται στην επιστολή του Δήμου προς τον κ. Παύλο Νεοφύτου και την κ. Ελπινίκη Νεοφύτου με ημερ. 14.3.2006 (παρ. 1.2). Πεποίθηση του Δήμου, βασισμένη στα ίδια τα γεγονότα, είναι ότι η διαδικασία της απαλλοτρίωσης είναι η μόνη η οποία εγγυάται και διασφαλίζει τη μόνιμη-διηνεκή και αποκλειστική χρήση των συγκεκριμένων τεμαχίων ως δημόσιου χώρου στάθμευσης.

(γ) Με την υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης, ο Δήμος εφαρμόζει το Τοπικό Σχέδιο Πάφου και προωθεί την υλοποίηση ενός ευρύτερου σχεδιασμού για τη διαχείριση της τροχαίας κυκλοφορίας στην τουριστική περιοχή Κάτω Πάφου. Στο Τοπικό Σχέδιο Πάφου του 2003, τα υπό απαλλοτρίωση τεμάχια καθορίζονται ως δημόσιος χώρος στάθμευσης. Σύμφωνα με την κυκλοφοριακή μελέτη που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της μελέτης για το έργο της Ανάπλασης του Παραλιακού Μετώπου Πάφου με αντικείμενο την ευρύτερη περιοχή της Κ. Πάφου, ο σκοπούμενος χώρος στάθμευσης στην οδό Ιάσονος σε συνδυασμό με τους δύο υφιστάμενους χώρους στάθμευσης παρά το Κοιμητήριο Κ. Πάφου, το χώρο επί της οδού Μίνωος (ιδιοκτησία του Τμήματος Αρχαιοτήτων), τον προγραμματιζόμενο μέσω απαλλοτρίωσης χώρο στάθμευσης επί της οδού Αγίας Αναστασίας και τον υφιστάμενο χώρο στάθμευσης του Αρχαιολογικού Πάρκου, καλύπτουν χωροταξικά την παραλιακή περιοχή και τους πεζοδρόμους Αγίου Αντωνίου, Αγίας Νάπας κ.α., αποτελώντας ένα δίκτυο υποδομής στάθμευσης που τείνει να αντιμετωπίσει τις μεγάλες και πιεστικές ανάγκες στον τομέα αυτό σε μιαν πολύ ευαίσθητη περιοχή της πόλης.”

Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχθηκε την προσφυγή των εφεσιβλήτων και ακύρωσε την απόφαση άρνησης έκδοσης της αιτηθείσας πολεοδομικής άδειας. Κατ’ εφαρμογή της αρχής σύμφωνα με την οποία η σκοπούμενη απαλλοτρίωση δεν μπορεί να συνιστά “ουσιώδη παράγοντα” που μπορεί να λαμβάνεται αρνητικά υπόψη στην εξέταση αίτησης για πολεοδομική άδεια, αφού αφορά γεγονός [*842]μελλοντικό και αβέβαιο, κρίθηκε ότι η διαδικασία απαλλοτρίωσης που βρισκόταν σε εξέλιξη, δεν συνιστούσε νόμιμο λόγο απόρριψης της αίτησης για πολεοδομική άδεια.

Περαιτέρω, το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσείων Δήμος ενήργησε υπό πλάνη, εφόσον το Τοπικό Σχέδιο το οποίο επικαλέστηκε προνοούσε όχι για “δημοτικό” χώρο στάθμευσης τον οποίο μόνο ο Δήμος θα μπορούσε να κατασκευάσει και/ή λειτουργήσει, αλλά προνοούσε για “δημόσιο χώρο” στάθμευσης, όρος που δεν θα μπορούσε να αποκλείσει τους εφεσίβλητους από την ανάληψη ενός τέτοιου έργου.

Επιπρόσθετα, η αμφιβολία και καχυποψία την οποία εξέφρασε ο Δήμος ως προς τη γνησιότητα της επιδιωκόμενης από τους εφεσίβλητους ανάπτυξης των ακινήτων τους με ανέγερση χώρου στάθμευσης, ήταν αδικαιολόγητη και δεν μπορούσε ο Δήμος να υπεισέλθει στην εξέταση ενός τέτοιου θέματος στο πλαίσιο διερεύνησης της αίτησής τους.

Με την έφεσή του ο Δήμος Πάφου ήγειρε και προώθησε τέσσερις συνολικά λόγους έφεσης τους οποίους εξετάζουμε στη συνέχεια.

1ος Λόγος Έφεσης – Η κατ’ ισχυρισμόν εσφαλμένη πρωτόδικη κρίση ότι η διαδικασία απαλλοτρίωσης δεν συνιστά λόγο απόρριψης της αίτησης και η παραγνώριση της πρόβλεψης στο Τοπικό Σχέδιο για δημόσιο χώρο στάθμευσης.

Σχετικές με το θέμα που εγείρεται κάτω από το Λόγο Έφεσης είναι οι πρόνοιες του Άρθρου 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου αρ. 90/1972 (όπως τροποποιήθηκε), το κείμενο του οποίου έχει ως εξής:

“26.(1) – Για να καταλήξει σε πολεοδομική απόφαση δυνάμει του παρόντος Νόμου, η Πολεοδομική Αρχή λαμβάνει υπόψη τις πρόνοιες του εφαρμοστέου στην περίπτωση σχεδίου ανάπτυξης καθώς και οποιοδήποτε άλλο ουσιώδη παράγοντα.”

Το πρωτόδικο Δικαστήριο ανασκόπησε την επί του θέματος νομολογία σύμφωνα με την οποία η ύπαρξη γνωστοποίησης ή διατάγματος απαλλοτρίωσης αλλά και διατάγματος επίταξης, δεν συνιστούν “ουσιώδη παράγοντα” που μπορεί να λαμβάνεται υπόψη κατά την εξέταση αίτησης για πολεοδομική άδεια. (Theodossiou & Co Ltd. v. Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195, Kyriakides v. Municipality of Nicosia (1976) 3 C.L.R. 184, Theophilou [*843]v. Municipality of Yermasoyia (1985) 3 C.L.R. 2016, Tofarco Ltd v. Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 233, Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Aρ. 2) (1998) 3 Α.Α.Δ. 821. Έκρινε δε περαιτέρω το πρωτόδικο Δικαστήριο ότι δεν υπήρξε καμιά ουσιαστική διαφοροποίηση μεταξύ των γεγονότων της υπό εξέταση περίπτωσης και των γεγονότων στις υποθέσεις Theodossiou, Theodoulou και Tofarco (ανωτέρω), ενώ η απόφαση στην υπόθεση Γεωργίου δεν αντιστρατεύεται την προαναφερθείσα αρχή.

Σύμφωνα με τον εφεσείοντα, το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφασίζοντας ότι η “διαδικασία απαλλοτρίωσης εν εξελίξει” δε συνιστά λόγο απόρριψης αίτησης για πολεοδομική άδεια, καθοδήγησε εσφαλμένα τον εαυτό του, διότι ο πρωταρχικός λόγος για τον οποίο ο εφεσείων Δήμος απέρριψε την αίτηση δεν ήταν το γεγονός ότι υπήρχε σε εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης των επίδικων τεμαχίων, αλλά το γεγονός ότι στο Τοπικό Σχέδιο Πάφου του 2003 προβλεπόταν η δημιουργία στα επίδικα τεμάχια δημόσιου χώρου στάθμευσης. Ο δε πραγματικός λόγος απόρριψης της αίτησης ήταν ο συνδυασμός των δύο αυτών γεγονότων. Περαιτέρω, αφού επεσήμανε ο εφεσείων το γεγονός ότι στην υπό εξέταση περίπτωση είχε εκδοθεί και διάταγμα απαλλοτρίωσης, ισχυρίστηκε ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο ερμήνευσε εσφαλμένα την απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Αλίκη Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Aρ.2) (ανωτέρω). Στην απόφαση εκείνη δεν επιβεβαιώθηκε η προαναφερθείσα αρχή που τέθηκε με πρωτόδικες αποφάσεις, αλλ’ αντίθετα αφέθηκε ανοικτό το ζήτημα νόμιμης απόρριψης αίτησης για πολεοδομική άδεια σε περίπτωση που τίθεται ζήτημα εφαρμογής Σχεδίου Ανάπτυξης (Τοπικού Σχεδίου) σε συνδυασμό με την ύπαρξη διαδικασίας απαλλοτρίωσης.

Αντίθετη άποψη πρόβαλαν οι εφεσίβλητοι τόσο πρωτόδικα όσο και ενώπιον της Ολομέλειας. Υποστηρίζοντας την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης, οι εφεσίβλητοι εισηγούνται ότι οι προαναφερθείσες αποφάσεις μονομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι σαφείς και ότι ο εφεσείων καλεί ουσιαστικά την Ολομέλεια να τις ανατρέψει, παρ’ ότι αυτές έχουν επικυρωθεί στην υπόθεση Αλίκη Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Aρ. 2) (ανωτέρω), από την οποία και το πιο κάτω απόσπασμα:

“Η Πολεοδομική Αρχή απέρριψε την αίτηση ενόψει των προθέσεων του Συμβουλίου Αποχετεύσεων. Η υλοποίηση τέτοιων προθέσεων, προϋπέθετε βέβαια την απαλλοτρίωση του τεμαχίου στο οποίο αφορούσε η ανάπτυξη. Και εφόσον εκδιδόταν διάταγμα απαλλοτρίωσης θα ήταν πάντα ανοικτή η δυνατότητα [*844]ελέγχου της νομιμότητας του ως εκτελεστής διοικητικής πράξης. Εξ άλλου, η δημοσίευση διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν διαταράσσει αφ’ εαυτής το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Το τεμάχιο εξακολουθεί να ανήκει κατά κυριότητα στον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη του ως την τελείωση της απαλλοτρίωσης με την καταβολή της οφειλόμενης αποζημίωσης. (Βλ. Evridiki Aspri v. Republic 4 R.S.C.C. 57, Michael Theodossiou Co Ltd v. The Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195, Γεωργία Ιωάννου Γεωργίου ν. Επαρχιακού Λειτουργού Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως Λευκωσίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 841). Σημειώνουμε συναφώς πως σε σειρά πρωτόδικων αποφάσεων κρίθηκε πως η ύπαρξη διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν συνιστά νόμιμη δικαιολογία για την άρνηση έκδοσης άδειας οικοδομής, διαχωρισμού ή και πολεοδομικής άδειας. (Βλ. Michael Theodossiou Co Ltd v. The Municipality of Limassol (ανωτέρω) Theofilou v. The Improvement Board Yermasoyia (1985) 3 C.L.R. 2016 και Tofarco Ltd κ.ά. ν. Δήμου Λευκωσίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 233).

Στην απόφαση της Ολομέλειας που εξέδωσε ο Πικής Π. στην υπόθεση Χαράλαμπος Μυλωνά ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 332, με αναφορά στο γεγονός ότι δεν προσδιορίζονται οι ουσιώδεις παράγοντες, εξηγήθηκε πως “το κριτήριο είναι αντικειμενικό” και πως “ουσιώδης είναι κάθε παράγοντας ο συνυπολογισμός του οποίου είναι αναγκαίος για τη λήψη της επίδικης διοικητικής απόφασης”. Η αναφορά στις προθέσεις του Συμβουλίου Αποχετεύσεων εισάγει ως ουσιώδη παράγοντα γεγονός μελλοντικό και αβέβαιο. Η διαφύλαξη του τεμαχίου για τους σκοπούς κατασκευής αντλιοστασίου σημαίνει παγοποίηση των δικαιωμάτων του ιδιοκτήτη μέχρι την υλοποίηση των προθέσεων οι οποίες, όπως είδαμε, προϋποθέτουν απαλλοτρίωση του ακινήτου. Δεν χρειάζεται όμως καν να δούμε το ζήτημα από αυτή την σκοπιά.”

Επανερχόμενοι στις διαφορετικές απόψεις των διαδίκων στην παρούσα αντιδικία ως προς τη σχέση της απόφασης Αλίκη Γεωργίου (Αρ. 2) (ανωτέρω) με την προηγηθείσα νομολογία, μπορούμε να προβούμε στις ακόλουθες δύο διαπιστώσεις:

α. Η απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Αλίκη Γεωργίου, αν και οδήγησε στην ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης για το λόγο της κατάχρησης εξουσίας από την πλευρά του εφεσίβλητου Δήμου, εν τούτοις σαφώς επικρότησε και επιβεβαίωσε τη νομολογιακή γραμμή που είχε χαραχθεί από τις προηγηθείσες αποφάσεις μονομέλειας ως προς το ότι η έκδοση γνωστοποίησης ή ακόμα και διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν συνιστούν [*845]“ουσιώδη παράγοντα” κατά της χορήγησης άδειας οικοδομής ή πολεοδομικής άδειας.

β. Η απόφαση της Ολομέλειας στην ίδια υπόθεση δεν άγγιξε και δεν ασχολήθηκε με το θέμα του κατά πόσο η ύπαρξη πρόνοιας για ανάπτυξη μιας περιοχής σε Τοπικό Σχέδιο μπορεί να επενεργήσει ως κώλυμα για τη χορήγηση άδειας ανάπτυξης σε ιδιοκτήτη επηρεαζόμενης γης, επειδή κάτι τέτοιο δεν εγειρόταν στην υπόθεση εκείνη.

Στην υπό εξέταση περίπτωση, είχε εκδοθεί και γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης και διάταγμα απαλλοτρίωσης και οι εφεσίβλητοι προσέβαλαν τη νομιμότητα και των δύο αυτών διοικητικών πράξεων. Εφαρμόζοντας ορθά τις αρχές της προαναφερθείσας νομολογίας, το πρωτόδικο Δικαστήριο, έκρινε ότι το διάταγμα απαλλοτρίωσης και το διάταγμα επίταξης δεν συνιστούσαν “ουσιώδη παράγοντα” που συνηγορούσε υπέρ απόφασης για άρνηση χορήγησης πολεοδομικής άδειας. Παρεμβάλλουμε εδώ ότι το εκδοθέν διάταγμα απαλλοτρίωσης ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο (Φωτίου Δ.) με απόφαση ημερομηνίας 7.8.2009, κατόπιν εκδίκασης της προσφυγής των εφεσιβλήτων, με αρ. 1129/2006. Η απόφαση αυτή έχει εφεσιβληθεί.

Όμως, όπως ορθά ισχυρίζεται ο εφεσείων Δήμος, το στοιχείο της έκδοσης διαταγμάτων απαλλοτρίωσης και επίταξης, δεν ήταν το μόνο που έλαβε υπόψη στην προσβαλλόμενη απόφασή του, ούτε και μεμονωμένα, αλλά το έλαβε υπόψη σε συνδυασμό με τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Πάφου του 2003, προς προώθηση των σκοπών του οποίου είχαν εκδοθεί τα διατάγματα απαλλοτρίωσης και επίταξης.

Όπως πράγματι είχε αναφερθεί στην προσβαλλόμενη απόφαση:

“Με δεδομένο ότι το Τοπικό Σχέδιο Πάφου του 2003 προβλέπει τη δημιουργία στα υπό απαλλοτρίωση τεμάχια δημόσιου χώρου στάθμευσης, τυχόν έγκριση της αίτησης για τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας θα ερχόταν σε αντίφαση και σύγκρουση με την υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης των επηρεαζομένων τεμαχίων. Σημειώνεται ότι έχουν δημοσιευτεί ………………. Διάταγμα Απαλλοτριώσεως ……………. και Διάταγμα Επιτάξεως……”.

Σύμφωνα με τις πρόνοιες του προαναφερθέντος Άρθρου 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου αρ. 90/1972, εξετά[*846]ζοντας αίτηση για πολεοδομική άδεια, η αρμόδια Αρχή λαμβάνει υπόψη δύο στοιχεία:

α. Τις πρόνοιες του εφαρμοστέου στην περίπτωση σχεδίου ανάπτυξης και,

β. Οποιοδήποτε άλλο ουσιώδη παράγοντα.

Εκείνο το οποίο είχε επομένως να διερευνήσει και αποφασίσει η αρμόδια Αρχή, ήταν το εάν και κατά πόσο η προτεινόμενη ανάπτυξη δεν συνήδε με οποιεσδήποτε πρόνοιες του εφαρμοστέου Σχεδίου Ανάπτυξης, δηλαδή του Τοπικού Σχεδίου Πάφου και/ή κατά πόσο στην περίπτωση της ίδιας ανάπτυξης, συνέτρεχε “οποιοσδήποτε άλλος” ουσιώδης παράγοντας που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κώλυμα.

Όπως εξάγεται από την προσβαλλόμενη απόφαση, ο εφεσείων Δήμος συνέπλεξε τα δύο ανωτέρω στοιχεία τα οποία λαμβάνονται υπόψη, αποφασίζοντας ότι “… τυχόν έγκριση της αίτησης για χορήγηση πολεοδομικής άδειας θα ερχόταν σε αντίφαση και σύγκρουση με την υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης των επηρεαζομένων τεμαχίων…”.

Ουσιαστικά, ο λόγος της απόρριψης της αίτησης των εφεσιβλήτων ήταν ότι η προτεινόμενη ανάπτυξη των τεμαχίων από τους ίδιους προσέκρουε σε πρόνοια του Τοπικού Σχεδίου και, μάλιστα, σε πρόνοια η οποία δεν αναφερόταν σε σκοπούμενη μελλοντική πρόθεση, αλλά σε πρόνοια η υλοποίηση της οποίας βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ορθά ήταν που το πρωτόδικο Δικαστήριο εξέτασε το θέμα κάτω από την ενιαία σκοπιά του εάν και κατά πόσο η βρισκόμενη σε εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης προς επίτευξη ενός σκοπού για τον οποίο υπήρχε πρόνοια στο Τοπικό Σχέδιο συνιστούσε ή όχι ουσιώδη παράγοντα και κώλυμα στην έγκριση της ζητηθείσας άδειας. Το δε θέμα του κατά πόσο η προτεινόμενη από τους εφεσίβλητους ανάπτυξη προσέκρουε ή αντέβαινε ή δε συνήδε με την πρόνοια του Τοπικού Σχεδίου ως προς τη δημιουργία δημόσιου χώρου στάθμευσης, την εξέτασε το Δικαστήριο κάτω από τον λόγο ακύρωσης που είχε προβληθεί για εμφιλοχώρηση πλάνης στην προσβαλλόμενη απόφαση, θέμα το οποίο πραγματεύεται ο δεύτερος Λόγος Έφεσης τον οποίο θα εξετάσουμε στη συνέχεια.

Συνακόλουθα, ο πρώτος Λόγος Έφεσης δεν μπορεί να ευ[*847]σταθήσει.

2ος Λόγος Έφεσης – Η κατ’ ισχυρισμό εσφαλμένη κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι ο εφεσείων Δήμος ενήργησε υπό πλάνη ως προς την πρόνοια του Τοπικού Σχεδίου για δημιουργία χώρου στάθμευσης.

Σύμφωνα με τον εφεσείοντα Δήμο, το ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα διαπίστωσε πλάνη στην επίδικη απόφαση ως προς το ότι ο προβλεπόμενος στο Τοπικό Σχέδιο χώρος στάθμευσης ήταν δημόσιος και όχι δημοτικός, καταδεικνύεται από δύο σημεία:

α. Τόσο στο σχετικό πρακτικό ημερομηνίας 9.5.2006 της συνεδρίας του εφεσείοντα Δήμου, όσο και σε όλα τα σχετικά έγγραφα του Δήμου, γίνεται αναφορά στο Τοπικό Σχέδιο του 2003 που προβλέπει για δημιουργία “δημοτικού” χώρου στάθμευσης, όχι δημόσιου.

β. Όπως φαίνεται από το ίδιο το κείμενο του προαναφερθέντος πρακτικού συνεδρίας, ο λόγος απόρριψης της αίτησης των εφεσιβλήτων δεν βασιζόταν σε οποιαδήποτε αντίληψη του Δήμου Πάφου ότι έπρεπε ο ίδιος αποκλειστικά να δημιουργήσει το χώρο στάθμευσης, αλλά επεξηγήθηκαν με σαφήνεια οι λόγοι για τους οποίους δεν δικαιολογείτο η ανάθεση αυτού του έργου στους εφεσίβλητους.

Ο λόγος τούτος έφεσης έκδηλα δεν στοιχειοθετείται από τα γεγονότα. Το θέμα δεν εξετάζεται με απλή αναφορά στο γράμμα του σχετικού πρακτικού συνεδρίασης. Το όλο πνεύμα του πρακτικού της ληφθείσας απόφασης ως σύνολο, δεν καταδεικνύει τίποτε άλλο, παρά ότι ο εφεσείων Δήμος μεταχειρίστηκε το θέμα του προβλεπόμενου στο Σχέδιο χώρου στάθμευσης, με την πεπλανημένη αντίληψη την οποία διαπίστωσε το πρωτόδικο Δικαστήριο. Αυτό είναι φανερό από το πιο πάνω παρατεθέν απόσπασμα από το πρακτικό, στο οποίο ρητά αναφέρεται ότι με δεδομένο πως το Τοπικό Σχέδιο προβλέπει την εκεί δημιουργία δημόσιου χώρου στάθμευσης, τυχόν έγκριση της αίτησης που υπέβαλαν οι εφεσίβλητοι για δημιουργία από τους ίδιους δημόσιου χώρου στάθμευσης “θα ερχόταν σε αντίφαση και σύγκρουση με την υπό εξέταση διαδικασία απαλλοτρίωσης”.

Εντοπίζεται εδώ ότι, όπως ορθά υπέδειξε και ο συνήγορος των εφεσιβλήτων, οι αρμόδιοι υπάλληλοι του εφεσείοντα Δήμου είχαν εισηγηθεί την έγκριση της αίτησης των εφεσιβλήτων, και την ίδια θε[*848]τική στάση είχε πάρει και το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως του οποίου ζητήθηκαν οι απόψεις από το Δήμαρχο Πάφου. Με απαντητική επιστολή του ημερομηνίας 9.5.2006, το Τμήμα, αφού επιβεβαίωνε ότι η προτεινόμενη από τους εφεσίβλητους ανάπτυξη ήταν σύμφωνη με τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου, αναφερόταν ότι, νοουμένου ότι θα γινόταν η διαμόρφωση του χώρου στάθμευσης με τον κατάλληλο τρόπο, δεν υπήρχε καμιά ένσταση στη χορήγηση της αιτούμενης πολεοδομικής άδειας.

Δεδομένου λοιπόν ότι η προτεινόμενη ανάπτυξη ενέπιπτε στις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου και ήταν συμβατή με αυτές, ο μόνος λόγος για τον οποίο θα μπορούσε να απορριφθεί η αίτηση με βάση το προαναφερθέν άρθρο του Νόμου, θα ήταν μόνο εάν συνέτρεχε οποιοσδήποτε “άλλος ουσιώδης παράγοντας”. Όμως, ο λόγος τον οποίο επικαλέσθηκε ο εφεσείων Δήμος, ο οποίος λόγος αναφερόταν στην υπό εξέλιξη διαδικασία απαλλοτρίωσης, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, δεν μπορούσε, σύμφωνα με τη νομολογία, να αποτελέσει ένα τέτοιο “ουσιώδη παράγοντα”, ενώ εάν με την επίκληση αυτού του γεγονότος εξυπονοείτο ότι μόνο το Δημοτικό Συμβούλιο θα μπορούσε να αναλάβει την υλοποίηση του έργου μέσω της υπό εξέλιξη διαδικασίας, ένας τέτοιος περιορισμός θα συνιστούσε πεπλανημένη ερμηνεία και εφαρμογή της επίμαχης πρόνοιας του Τοπικού Σχεδίου.

Προσθέτουμε εδώ ότι τον ίδιο λόγο ακύρωσης περί πλάνης του εφεσείοντα Δήμου ως προς την ανέγερση “δημόσιου” και όχι “δημοτικού” χώρου στάθμευσης τον εξέτασε και τον αποδέχτηκε και το Ανώτατο Δικαστήριο στην απόφασή του στην προαναφερθείσα Υπόθεση Αρ. 1129/2006, ημερομηνίας 7.8.2009, ως έναν από τους λόγους για τους οποίους και ακύρωσε το εκδοθέν Διάταγμα Απαλλοτρίωσης των επίδικων τεμαχίων.

Επομένως, ούτε αυτός ο Λόγος Έφεσης μπορεί να ευσταθήσει.

3ος Λόγος Έφεσης – Ισχυρισμός ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα έκρινε ότι δεν εδικαιολογείτο η αντίληψη του εφεσείοντα Δήμου ότι ο ίδιος σκοπός δεν θα εξυπηρετείτο και με την ανέγερση από τους εφεσίβλητους του χώρου στάθμευσης.

Στην απόφασή του το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρθηκε στην εκπεφρασμένη στην προσβαλλόμενη απόφαση αντίληψη του εφεσείοντα Δήμου ότι μόνο με την απαλλοτρίωση θα εξυπηρετείτο η αποτελεσματική υλοποίηση του ευρύτερου σχεδιασμού για τη διαχείριση της τροχαίας κυκλοφορίας στην Κάτω Πάφο, ενώ ο ίδιος σκοπός θα εξυπηρετείτο, σύμφωνα με το Δικαστήριο, και με την [*849]ανέγερση από τους εφεσίβλητους τέτοιου χώρου στάθμευσης.

Σύμφωνα με τον εφεσείοντα Δήμο, το πρωτόδικο Δικαστήριο παραγνώρισε το γεγονός ότι, εάν εγκρινόταν η αίτηση των εφεσίβλητων, ο Δήμος δεν είχε την εξουσία ή τη δυνατότητα να επιβάλει στους εφεσίβλητους την υποχρέωση να δημιουργήσουν πράγματι το δημόσιο χώρο στάθμευσης ή να τον λειτουργούν σύμφωνα με τις δικές του προδιαγραφές και σύμφωνα με το δημόσιο συμφέρον. Περαιτέρω, σε περίπτωση που οι εφεσίβλητοι παρέλειπαν για οποιοδήποτε λόγο να δημιουργήσουν ή λειτουργήσουν σωστά το δημόσιο χώρο στάθμευσης, οι πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου θα παρέμεναν ανεφάρμοστες και η αναγκαιότητα του Δήμου για δημιουργία δημόσιου χώρου στάθμευσης θα παρέμενε ανεκπλήρωτη.

Τα πιο πάνω επιχειρήματα δεν μπορούν παρά να συνιστούν εκ των υστέρων δικαιολογίες και αιτιολογία του εφεσείοντα Δήμου σε μια προσπάθειά του να στηρίξει την προσβαλλόμενη απόφαση με αιτιάσεις άλλες από εκείνες τις οποίες απέδωσε ως αιτιολογία της τότε ληφθείσας απόφασής του. Συγκεκριμένα, στην προσβαλλόμενη απόφαση του Δήμου, καθαρά αναφερόταν ότι κάποιες ενέργειες των εφεσίβλητων οι οποίες επισημάνθηκαν κατά την εξέταση των ενστάσεών τους εναντίον της απαλλοτρίωσης,

“δημιούργησαν στον Δήμο την εύλογη-ισχυρή εντύπωση ότι η δημιουργία χώρου στάθμευσης αποτελεί ουσιαστικά μεσοπρόθεσμο στόχο των αιτητών με απώτερο την ανάπτυξη των τεμαχίων για μη κοινωφελείς σκοπούς (τουριστικούς) και κίνηση τακτικής προς εξουδετέρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης ……. Πεποίθηση του Δήμου βασισμένη στα ίδια τα γεγονότα είναι ότι η διαδικασία της απαλλοτρίωσης είναι η μόνη η οποία εγγυάται και διασφαλίζει τη μόνιμη – διηνεκή και αποκλειστική χρήση των συγκεκριμένων τεμαχίων ως δημόσιου χώρου στάθμευσης.”

Αυτός ήταν ο πραγματικός λόγος για τον οποίο αποδυναμώθηκε και τελικά απορρίφθηκε η αίτηση των εφεσιβλήτων, που δεν ήταν άλλος παρά η καχυποψία με την οποία ο Δήμος προσέγγισε την αίτησή τους με γνώμονα ενέργειες στις οποίες προέβηκαν οι εφεσίβλητοι στο πλαίσιο προώθησης των ενστάσεών τους κατά της σκοπούμενης τότε απαλλοτρίωσης.

Εκείνη δε η κρίση την οποία άσκησε ο εφεσείων Δήμος ως προς τη γνησιότητα των προθέσεων των εφεσίβλητων κρίθηκε ως αδικαιολόγητη και ανεπίτρεπτη διερεύνηση και εξαγωγή συμπερασμά[*850]των από το πρωτόδικο Δικαστήριο (και αυτό είναι αντικείμενο του τέταρτου Λόγου Έφεσης). Βρισκόμενοι δε σ’ αυτό θέμα και επιλαμβανόμενοι εδώ και του τέταρτου Λόγου Έφεσης αναφέρουμε ότι συμφωνούμε πλήρως με το πρωτόδικο Δικαστήριο ότι οι πραγματικές υποκειμενικές προθέσεις των εφεσίβλητων δεν μπορούσε να ληφθούν υπόψη ως αντικειμενικά στοιχεία και ενδεχόμενα ως “ουσιώδης παράγοντας”, ενώ δεν εδικαιολογείτο υπό τις περιστάσεις η εξαγωγή συμπεράσματος ότι η επιδιωκόμενη με την αίτηση ανάπτυξη δεν ήταν γνήσια ή ασφαλής.

Αυτή δε η κρίση μας διεκπεραιώνει και την εξέταση του τέταρτου Λόγου Έφεσης ο οποίος επίσης κρίνεται ως μη στοιχειοθετηθείς.

Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα εναντίον του εφεσείοντα, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.

Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο