ECLI:CY:AD:2016:C331
(2016) 3 ΑΑΔ 292
[*292]6 Ιουλίου, 2016
[ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π. ΠΑΝΑΓΗ, ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, ΛΙΑΤΣΟΣ,
ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ/στές]
McDONALD’S CORPORATION,
Εφεσείοντες-Αιτητές,
v.
ΚυΠριακΗΣ ΔημοκρατΙΑΣ, μΕσω Εφορου Εταιρειων
και ΕΠΙσημου ΠαραΛΗΠΤΗ υΠΟ την ιδιΟτητα του
ωΣ ΕφΟρου ΕμΠορικΩν ΣημΑτων,
Εφεσιβλήτου-Καθ’ ου η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 169/2010)
Εμπορικά Σήματα ― Εγγραφή Σήματος ― Σύγκριση ― Έρευνα και αιτιολογία της απόφασης του Εφόρου ― Ο Έφορος Εμπορικών Σημάτων οφείλει να εξετάσει το κάθε σήμα ξεχωριστά και να λάβει υπόψη του την ακουστική και εννοιολογική τους πτυχή.
Ο περί Εμπορικών Σημάτων Νόμος Κεφ.268 ― Άρθρο 14, εδάφιο 1 (α) - (γ) ― Περιεχόμενο και ερμηνεία.
Οι Εφεσείοντες με την έφεση τους προσβάλλουν ως εσφαλμένη την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου με την οποία απερρίφθηκε η προσφυγή τους και επικυρώθηκε η απόφαση του Εφόρου Εμπορικών Σημάτων ημερ. 27.8.2008 (Ανώτερης Λειτουργού Εφόρου Εμπορικών Σημάτων) με την οποία απερρίφθηκε η ένσταση των Εφεσειόντων, 1011 σχετικά με την εγγραφή του εμπορικού σήματος Mac Coffee στην κλάση 30 που περιλαμβάνει την εικόνα ενός αετού και αναφέρεται σε μείγμα στιγμιαίου καφέ.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου επιτρέποντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
Η διενεργηθείσα εξέταση υπό του Εφόρου δεν συνάδει με το Νόμο και τις καθιερωμένες αρχές σύγκρισης σύμφωνα με τη Νομολογία. Ο Έφορος δεν προέβη σε σύγκριση των δύο σημάτων MacCoffee και McCafe αναφορικά με την ακουστική και την εννοιολογική τους πτυχή. [*293]Περιορίστηκε μόνο να αναφέρει ότι δεν είναι όμοια οπτικά. Η συλλαβική δομή και ηχητικός ρυθμός των δύο σημάτων που, μεταξύ άλλων, είναι ουσιαστικής σημασίας ουδόλως εξετάστηκαν από τον Έφορο. Το πρόθεμα “Mc” όπως είναι γραμμένο στο σήμα των Εφεσειόντων με το “M” κεφαλαίο και το “c” μικρό παραδοσιακά προφέρεται “Mac”.Περαιτέρω, παρόλο που οι λέξεις που ακολουθούν αντίστοιχα (Coffee-Cafe) είναι διαφορετικές ακουστικά, εντούτοις πρόκειται περί δύο μικρών (short) λέξεων που δεν επιτρέπουν αποκλεισμό, στα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, κάποιας σχετικής ακουστικής ομοιότητας μεταξύ των σημάτων που πηγάζει από την προφορά (pronunciation) του κοινού στοιχείου στην ακουστική “Mac” ή “Mc”. Αυτά δεν τα έλαβε υπόψιν του ο Έφορος. Το ίδιο όσον αφορά την εννοιολογική σύγκριση. Τα δύο σήματα αποδίδουν αναμφισβήτητα κάποιο νόημα και συνεπώς θα έπρεπε να γίνει και η σύγκριση αυτή. Ο Έφορος σε καμία αναφορά δεν προβαίνει σχετικά με τις πτυχές αυτές.
Είναι ολοφάνερο ότι τελούσε υπό πλάνη κατά την έκταση της εξέτασης που όφειλε να προβεί. Αγνόησε εντελώς την ακουστική και εννοιολογική πτυχή της εξέτασης των δύο σημάτων. Η εκτίμηση της σύγχυσης των αντιπαρατιθέμενων σημάτων προηγείται της εκτίμησης του κινδύνου σύγχυσης. Εν τη απουσία συγκριτικής εξέτασης των δύο αυτών πτυχών (ακουστικής και εννοιολογικής) δεν μπορούσε να προβεί και σε σφαιρική εκτίμηση του κινδύνου συγχύσεως των δύο σημάτων αλλά και θέματος πιθανότητας σύγχυσης των εμπορευμάτων/υπηρεσιών που τα δύο σήματα προσδιορίζουν. Αυτό οφείλεται στη μη πληρότητα αλλά και τη σύγχυση που παρατηρείται στην απόφαση του Εφόρου αναφορικά με τα εξεταζόμενα θέματα. Δεδομένου ότι η εξέταση του Εφόρου ήταν μη συνάδουσα με τις επιταγές της παραγρ. (β) του εδαφίου (1) του Άρθρου 14 και ιδιαίτερα ήταν ατεκμηρίωτη η κατάληξη του περί μη ομοιότητας των υπό εξέταση σημάτων είναι προφανές ότι λανθασμένα οδηγήθηκε ο Έφορος και στην κατάληξη ότι δεν μπορούσε να εξετάσει την ένσταση δυνάμει του Άρθρου 14(1)(γ) που τυγχάνει εφαρμογής όπου τα εξεταζόμενα σήματα είναι παρόμοια ενώ τα εμπορεύματα ή υπηρεσίες ανόμοια.
Η έφεση επέτυχε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Matratzen Concord GmbH v. Γραφείου Εναρμονήσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (Εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ) Τ-6/01, ημερ. 23.10.2002,
Μatratzen Concord/ΓΕΕΑ C3/03, ημερ. 28.4.2004,
[*294]Oriental Kitchen SARL/ΓΕΕΑ, Τ 286/02, ημερ. 25.11.2003,
CM Capita Markets/OHMΙ, T 390/03, ημερ. 11.5.2006,
Coca-Cola v. OHMΙ, T 175/06, ημερ. 18.6.2008,
MD Metro v. OHMΙ, T 407/08, ημερ. 25.6.10,
Golden Balls Ltd/ΓΕΕΑ, Τ-437/11, ημερ. 16.9.2013,
CM CapitaMarkets Holding SA/ΓΕΕΑ Τ390/03,
Commercial Losan SLU/OHMΙ, McDonald's International Property Co Ltd T466/09, ημερ. 5.9.2012,
Golden Balls v. OHMI T-437/11 16.9.13 σκέψη 29,
Rarensburger/ΓΕΕΑ απόφαση ημερ. 19.5.10,
EDUCA Borras (EDUCA Memory game) T-243/08 EU:T:2010:210 σκέψη 27.
Έφεση.
Έφεση από τους Αιτητές εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Κραμβής, Δ.), (Υπόθεση Αρ. 1678/2008), ημερομηνίας 6/9/2010.
Χρ. Θεοδούλου με Κλ. Θεοδούλου (κα), για τους Εφεσείοντες-Αιτητές.
Λ. Χριστοδουλίδου-Ζαννέττου (κα) για Γενικό Εισαγγελέα - για τον Εφεσίβλητο-Καθ’ ου η Αίτηση.
Δ. Μ. Γεωργιάδου (κα) με Αλ. Γεωργιάδη, για Κ. Χρυσοστομίδη, για ενδιαφερόμενο μέρος.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Παρπαρίνο, Δ..
ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ.: Οι Εφεσείοντες με έντεκα λόγους έφεσης προσβάλλουν ως εσφαλμένη την απόφαση του Πρωτόδικου Δικα[*295]στηρίου ημερ. 6.9.2010 με την οποία απερρίφθηκε η προσφυγή τους και επικυρώθηκε η απόφαση του Εφόρου Εμπορικών Σημάτων ημερ. 27.8.2008 (Ανώτερης Λειτουργού Εφόρου Εμπορικών Σημάτων) με την οποία απερρίφθηκε η ένσταση των Εφεσειόντων, 1011 σχετικά με την εγγραφή του εμπορικού σήματος Mac Coffee στην κλάση 30 που περιλαμβάνει την εικόνα ενός αετού και αναφέρεται σε μείγμα στιγμιαίου καφέ.
Προκειμένου να γίνει κατανοητό το πλέγμα των γεγονότων που αφορά τη διαφορά, αναφέρεται ότι, οι Εφεσείοντες που έχουν έδρα τους την Αμερική, είναι ιδιοκτήτες των εμπορικών σημάτων McDonald’s. Αυτά αφορούν διάφορα εμπορεύματα/υπηρεσίες μεταξύ των οποίων το σήμα Mc Café της κλάσης 42 που αναφέρεται σε υπηρεσίες που αφορούν την λειτουργία και παροχή προνομίων εστιατορίων και άλλων καταστημάτων που ασχολούνται με την παροχή τροφής και ποτού παρασκευασμένων για κατανάλωση, καθώς και το σχεδιασμό τέτοιων εστιατορίων, εγκαταστάσεων και διευκολύνσεων.
Το Ενδιαφερόμενο Μέρος (Ε.Μ.) που είναι η εταιρεία Future Enterprises PTE, με έδρα την Σιγκαπούρη, είναι ιδιοκτήτρια του εμπορικού σήματος MacCoffee της κλάσης 30, και όχι της κλάσης 33 που αναφέρεται στην πρωτόδικη απόφαση, περιλαμβάνει την εικόνα ενός αετού και αναφέρεται σε μείγμα στιγμιαίου καφέ.
Η Διεθνής Αίτηση του Ε.Μ., 2004/14(804043) – CΥ520 κατεχωρήθηκε στο Κυπριακό Γραφείο Εμπορικών Σημάτων με το Σύστημα της Μαδρίτης και έγινε αποδεκτή και δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 26 Φεβρουαρίου 2005. Οι Εφεσείοντες κατεχώρησαν στις 19 Απριλίου 2005 στον Έφορο Εμπορικών Σημάτων Ειδοποίηση Ένστασης. Το Ε.Μ. κατεχώρησε Αντένσταση και ο Εφεσίβλητος αφού άκουσε και τις δύο πλευρές εξέδωσε την απόφαση του στις 27.8.2008 και με αυτήν απέρριψε την ένσταση των Εφεσειόντων. Η απόφαση αυτή προσεβλήθη με την Αίτηση Ακυρώσεως (Προσφυγή) αρ. 1678/2008 και το πρωτόδικο Δικαστήριο με την απόφαση του ημερ. 6.9.2010 την απέρριψε επικυρώνοντας την προσβαλλόμενη απόφαση του Εφεσίβλητου ημερ. 27.8.2008.
Με την υπό εξέταση Έφεση οι Εφεσείοντες διατείνονται ότι η πρωτόδικη απόφαση ημερ. 6.9.2010 είναι λανθασμένη καθότι το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα:
1. Έκρινε ότι ο Έφορος Εμπορικών Σημάτων ορθά έκανε σύ[*296]γκριση μεταξύ του σήματος που φαινόταν στην αίτηση του υπό εγγραφή σήματος και των σημάτων των Εφεσειόντων που φαίνονταν στην Ένσταση τους.
2. Δεν έλαβε υπόψιν τις αποφάσεις σε άλλες χώρες όπου οι Εφεσείοντες δικαιώνονται, με την αιτιολογία ότι δεν δεσμεύουν τον Έφορο.
3. Έκρινε ότι ορθά ο Έφορος διαπίστωσε έλλειψη ομοιότητας μεταξύ των δύο σημάτων.
4. Έκρινε ότι ο Έφορος Εμπορικών Σημάτων προχώρησε σε δέουσα έρευνα.
5. Ενέκρινε την επιλογή του Εφόρου να μην προχωρήσει στην εξέταση του θέματος της πρόκλησης σύγχυσης ή παραπλάνησης των καταναλωτών, ούτε του θέματος του οφέλους του Ε.Μ. στην παρούσα από τη χρήση των προϊόντων/υπηρεσιών των Εφεσειόντων.
6. Προέβη σε εύρημα ότι τα προϊόντα που καλύπτουν τα σήματα πωλούνται μέσω διαφορετικών καναλιών, αφού τα μεν διατίθενται στα εστιατόρια/καφετερίες McDonald’s ενώ τα δε, διατίθενται προς κατανάλωση στο σπίτι.
7. Δεν έλαβε υπόψιν ότι οι Εφεσείοντες εμπορεύονται επίσης καφέ και υποπροϊόντα καφέ όπως αναφέρεται στη μαρτυρία της κ. Lehr. Επίσης ότι οι Εφεσείοντες έχουν εγγραφές σημάτων γι’ αυτά τα προϊόντα.
8. Υιοθέτησε την άποψη του Εφόρου σχετικά με το πρόθεμα Mc.
9. Δεν έλαβε υπόψιν τα επιχειρήματα των Εφεσειόντων για την οικογένεια σημάτων (family of marks) των Εφεσειόντων και λανθασμένα υιοθέτησε την άποψη του Εφόρου Εμπορικών Σημάτων.
10. Παραπλανήθηκε περί τα γεγονότα αφού εξέτασε το υπό εγγραφή σήμα του Ε.Μ. ως ανήκον στην κλάση 33 ενώ αυτό ανήκει στην κλάση 30.
11. Πλανήθηκε περί το Νόμο σχετικά με τη διαδικασία εγγραφής του σήματος MacCoffee.
Θα προχωρήσουμε να εξετάσουμε τους λόγους έφεσης αρ. 1,3,4,5 και 8 λόγω της συνάφειας που παρουσιάζουν. Ειδικά για τον πέμπτο (5ο) λόγο έφεσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι αμφότεροι οι συνήγοροι τωv Εφεσίβλητων και Ε.Μ. με το περίγραμμα τους προβάλλουν ότι οι Εφεσείοντες με το περίγραμμα τους δεν προώθησαν τον πέμπτο λόγο έφεσης ως αυτός καταγράφεται στην Ειδοποίηση Έφεσης αλλά άλλον και συγκεκριμένα ότι:
«Το εύρημα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η Έφορος ικανοποιητικά αιτιολόγησε το εύρημα της περί ομοιότητας ή ταυ[*297]τότητας των σημάτων των δύο πλευρών είναι λανθασμένο.»
Αυτός ο λόγος Έφεσης, σύμφωνα με τον ευπαίδευτο συνήγορο, δεν περιλαμβάνεται στην Ειδοποίηση Έφεσης.
Συμφωνούμε με την πιο πάνω προσέγγιση και ασφαλώς δεν θα εξετάσουμε τα πιο πάνω που προωθήθηκαν με το περίγραμμα των Εφεσειόντων ως πέμπτος λόγος Έφεσης. Παρ’ όλα ταύτα θα εξετάσουμε τον πέμπτο λόγο Έφεσης όπως αυτός καταγράφεται στην Ειδοποίηση Έφεσης εφόσον χωρίς ένσταση προωθήθηκε προφορικά ενώπιον μας και οι συνήγοροι των Εφεσιβλήτων και Ε.Μ. απάντησαν. Πιστεύουμε ότι ουδεμία αδικία προκαλείται, αλλά αντίθετα η εξέταση του είναι επιβεβλημένη υπό τις περιστάσεις.
Οι Εφεσείοντες με τους πιο πάνω λόγους Έφεσης παραπονούνται ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα έκρινε ότι η εξέταση που προέβη ο Έφορος Εμπορικών Σημάτων ήταν καθόλα ορθή. Σύμφωνα με αυτούς ο Έφορος δεν προέβη σε σύγκριση όλων των σημάτων τους. Επίσης ενώ παραδέκτηκε ο Έφορος την προστασία που πρέπει να τύχουν τα σήματα των Εφεσειόντων ως παγκοσμίου φήμης, εντούτοις, δεν προέβη στη δέουσα αιτιολόγηση του οπτικού και περιορισμένου ηχητικού ελέγχου στον οποίο προέβη και δεν προέβη στον ενδεδειγμένο ηχητικό έλεγχο. Εν πάση περιπτώσει η σύγκριση αυτή είναι λανθασμένη σύμφωνα πάντοτε με τους Εφεσείοντες. Επίσης ο Έφορος δεν προχώρησε στην εξέταση του θέματος της πρόκλησης σύγχυσης ή παραπλάνησης των καταναλωτών ούτε του θέματος του οφέλους του Ε.Μ. από τη φήμη των προϊόντων/υπηρεσιών των Εφεσειόντων. Λανθασμένη επίσης είναι και η υιοθέτηση από το Πρωτόδικο Δικαστήριο της άποψης του Εφόρου σχετικά με το πρόθεμα «Mc» ή «Mac» ότι δηλ. δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκει αποκλειστικά στους Εφεσείοντες αποκλειόμενης της χρήσης τους από άλλους και αυτό διότι το πρόθεμα αυτό χρησιμοποιείται από τους Εφεσείοντες παγκοσμίως προσδίδων σε αυτούς παγκόσμια χρήση. Το ίδιο συμβαίνει και με ολόκληρη την οικογένεια των σημάτων των McDonald’s.
Οι ευπαίδευτοι συνήγοροι για τους Καθ’ ων η Αίτηση και Ε.Μ. υποστήριξαν την πρωτόδικη απόφαση ως ορθή, πλήρως αιτολογημένη και σύμφωνη με το Νόμο.
Η νομοθετική διάταξη επί της οποίας ο Έφορος προέβη σε εξέταση των υπό συζήτηση σημάτων είναι το Άρθρο 14(1)(α)-(γ) του Περί Εμπορικών Σημάτων Νόμου, Κεφ. 268 ως τροποποιήθηκε.
[*298]Το Άρθρο 14(1)(α)-(γ) προβλέπει τ’ ακόλουθα:
«Απαγόρευση εγγραφής πανομοιοτύπων και ομοιαζόντων εμπορικών σημάτων
14.—(1) Εμπορικό σήμα δεν εγγράφεται ή, εάν εγγραφεί, είναι δυνατό να κηρυχθεί άκυρο, αν—
(α) Είναι πανομοιότυπο με προγενέστερο εμπορικό σήμα, και τα εμπορεύματα ή οι υπηρεσίες για τις οποίες το εμπορικό σήμα δηλώνεται ή είναι εγγεγραμμένο, είναι πανομοιότυπες με εκείνες για τις οποίες προστατεύεται το προγενέστερο εμπορικό σήμα,
(β) λόγω της ταυτότητάς του ή της ομοιότητας με προγενέστερο εμπορικό σήμα και της ταυτότητας ή της ομοιότητας των εμπορευμάτων ή υπηρεσιών που τα δύο εμπορικά σήματα προσδιορίζουν, υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης του κοινού, ο οποίος περιλαμβάνει και τον κίνδυνο συσχέτισης με το προγενέστερο εμπορικό σήμα,
(γ) είναι πανομοιότυπο ή παρόμοιο με προγενέστερο εμπορικό σήμα και τα εμπορεύματα ή οι υπηρεσίες για τις οποίες το εμπορικό σήμα δηλώνεται ή είναι εγγεγραμμένο δεν είναι παρόμοιες με εκείνες για τις οποίες προστατεύεται το προγενέστερο -εμπορικό σήμα, εφόσον το προγενέστερο εμπορικό σήμα χαίρει φήμης στην Κυπριακή Δημοκρατία, η δε χρησιμοποίηση του μεταγενέστερου εμπορικού σήματος, χωρίς εύλογη αιτία, θα επέφερε, χωρίς οποιοδήποτε κόστος, όφελος από το διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη του προγενέστερου εμπορικού σήματος ή θα ήταν βλαπτική για τον εν λόγω διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη.»
Το Άρθρο 14(1)(α)-(γ) το οποίο εισήχθη με τον τροποποιητικό Νόμο 176(1)/2000 στις 29.12.2000 έλκει την προέλευση του από το Άρθρο 8(1)(α)(β)(5) του Κανονισμού 40/94 ο οποίος ευρίσκετο εν ισχύ κατά τον ουσιώδη χρόνο. Παρενθετικά και μόνο αναφέρεται ότι ο Κανονισμός 40/94 αντικατεστάθη στις 26.2.2009 από τον Κανονισμό 207/09. Παραθέτουμε το άνω Άρθρο του κανονισμού στην Αγγλική και Ελληνική γλώσσα:
“Article 8
Relative grounds for refusal
1. Upon opposition by the proprietor of an earlier trade mark, the [*299]trade mark applied for shall not be registered:
(a) if it is identical with the earlier trade mark and the goods or services for which registration is applied for are identical with the goods or services for which the earlier trade mark is protected;
(b) if because of its identity with or similarity to the earlier trade mark and the identity or similarity of the goods or services covered by the trade marks there exists a likelihood of confusion on the part of the public in the territory in which the earlier trade mark is protected; the likelihood of confusion includes the likelihood of association with the earlier trade mark.
5. Furthermore, upon opposition by the proprietor of an earlier trade mark within the meaning of paragraph 2, the trade mark applied for shall not be registered where it is identical with or similar to the earlier trade mark and is to be registered for goods or services which are not similar to those for which the earlier trade mark is registered, where in the case of an earlier Community trade mark the trade mark has a reputation in the Community and, in the case of an earlier national trade mark, the trade mark has a reputation in the Member State concerned and where the use without due cause of the trade mark applied for would take unfair advantage of, or be detrimental to, the distinctive character or the repute of the earlier trade mark.
Άρθρο 8
Σχετικοί λόγοι απαραδέκτου
1. Κατόπιν ανακοπής του δικαιούχου προγενέστερου σήματος, το αιτούμενο σήμα δεν γίνεται δεκτό για καταχώριση:
α) εάν ταυτίζεται με το προγενέστερο σήμα και τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες, για τα οποία ζητείται το σήμα, ταυτίζονται με εκείνα για τα οποία προστατεύεται το προγενέστερο σήμα·
β) εάν, λόγω του ταυτοσήμου του ή της ομοιότητας με το προγενέστερο σήμα και του ταυτοσήμου ή της ομοιότητας των προϊόντων ή υπηρεσιών που προσδιορίζουν τα δύο σήματα, υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης του κοινού της εδαφικής περιοχής στην οποία απολαύει προστασίας το προγενέστερο σήμα· ο κίνδυνος σύγχυσης περιλαμβάνει και τον κίνδυνο συσχέτισης με το προγενέστερο σήμα.
5. Κατόπιν ανακοπής του δικαιούχου προγενέστερου σήματος κατά την έννοια της παραγράφου 2, το αιτούμενο σήμα δεν γί[*300]νεται επίσης δεκτό για καταχώριση αν ταυτίζεται ή ομοιάζει με το προγενέστερο σήμα και πρόκειται να καταχωρισθεί για προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν ομοιάζουν με αυτές για τις οποίες έχει καταχωρισθεί το προγενέστερο σήμα, εφόσον, στην περίπτωση προγενέστερου κοινοτικού σήματος, το σήμα αυτό χαίρει φήμης στην Κοινότητα και, στην περίπτωση προγενέστερου εθνικού σήματος, το σήμα αυτό χαίρει φήμης στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, η δε χρησιμοποίηση, χωρίς νόμιμη αιτία του αιτούμενου σήματος, θα προσπόριζε αθέμιτο όφελος από τον διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη του προγενέστερου σήματος, ή θα ήταν βλαπτική για τον εν λόγω διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη.”
Το άνω Άρθρο έτυχε εξέτασης από το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σε μεγάλο αριθμό αποφάσεων του. Εις την Matratzen Concord GmbH κατά Γραφείου Εναρμονήσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (Εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ) Τ-6/01, 23.10.2002 η οποία επικυρώθηκε και στον β΄ βαθμό (βλ. Μatratzen Concord/ΓΕΕΑ C3/03, 28.4.2004) και η οποία θεωρείται από τις πλέον βασικές αποφάσεις αναφορικά με τις διατάξεις που μας ενδιαφέρουν, λέχθηκαν τ’ ακόλουθα σχετικά στις σκέψεις 30, 33, 34, 35, 45.
«30 Συναφώς, επισημαίνεται γενικώς ότι δύο σήματα είναι παρόμοια οσάκις, κατά την άποψη του ενδιαφερομένου κοινού, υπάρχει μια τουλάχιστον μερική ισότητα μεταξύ τους όσον αφορά μία ή πλείονες ουσιώδεις πτυχές. Όπως προκύπτει από τη νομολογία του Δικαστηρίου, είναι ουσιώδεις η οπτική, η ακουστική και η εννοιολογική πτυχή (προπαρατεθείσες αποφάσεις SABEL, σκέψη 23, και Lloyd Schuhfabrik Meyer, σκέψη 25).
33 Επομένως, πρέπει να κριθεί ότι ένα σύνθετο σήμα μπορεί να θεωρηθεί παρόμοιο με άλλο σήμα, το οποίο είναι πανομοιότυπο ή παρόμοιο προς ένα από τα στοιχεία που αποτελούν το σύνθετο σήμα, μόνον αν το στοιχείο αυτό είναι το κυρίαρχο στοιχείο στη συνολική εντύπωση που προκαλεί το σύνθετο σήμα. Τούτο συμβαίνει οσάκις το συνθετικό στοιχείο και μόνον αυτό μπορεί να κυριαρχεί στην εικόνα του σήματος αυτού την οποία διατηρεί στη μνήμη του το ενδιαφερόμενο κοινό και, επομένως, όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που αποτελούν το σήμα είναι αμελητέα στο πλαίσιο της συνολικής εντυπώσεως που προκαλεί το εν λόγω σήμα.
34 Πρέπει να διευκρινισθεί ότι η προσέγγιση αυτή δεν σημαίνει ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μόνον ένα από τα [*301]στοιχεία που αποτελούν το σύνθετο σήμα και να συγκρίνεται με ένα άλλο σήμα. Αντιθέτως, η σύγκριση αυτή πρέπει να γίνεται με εξέταση των επιμάχων σημάτων στο πλαίσιο της οποίας έκαστο θεωρείται ως σύνολο. Εντούτοις, τούτο δεν αποκλείει ότι στη συνολική εντύπωση που προκαλεί ένα σύνθετο σήμα στη μνήμη του ενδιαφερομένου κοινού μπορεί, υπό ορισμένες συνθήκες, να κυριαρχεί ένα ή περισσότερα από τα στοιχεία που το αποτελούν.
35 Όσον αφορά την εκτίμηση του κυρίαρχου χαρακτήρα ενός ή περισσοτέρων συγκεκριμένων στοιχείων που αποτελούν ένα σύνθετο σήμα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ άλλων, οι εγγενείς ιδιότητες εκάστου των συνθετικών στοιχείων σε σύγκριση με τις εγγενείς ιδιότητες των άλλων στοιχείων. Επιπλέον και επικουρικώς, μπορεί να λαμβάνεται υπόψη η σχετική θέση των διαφόρων συνθετικών στοιχείων στη διάταξη των στοιχείων του συνθέτου σήματος.
45 Όσον αφορά τον κίνδυνο συγχύσεως, θεωρείται ότι ο κίνδυνος αυτός υφίσταται οσάκις, σωρευτικώς, ο βαθμός ομοιότητας μεταξύ των επιμάχων σημάτων και ο βαθμός ομοιότητας μεταξύ των προσδιοριζομένων από τα σήματα αυτά προϊόντων ή υπηρεσιών είναι αρκούντως υψηλοί.»
(Βλ. επίσης Oriental Kitchen SARL/ΓΕΕΑ, Τ 286/02, 25.11.2003, CM Capita Markets/OHMΙ, T 390/03, 11.5.2006, Coca-Cola κατά OHMΙ, T 175/06, 18.6.2008, MD Metro κατά OHMΙ, T 407/08, 25.6.10, Golden Balls Ltd/ΓΕΕΑ, Τ-437/11, 16.9.2013.)
Το Άρθρο 14(Ι)(b) είναι επίσης παρόμοιο με το Άρθρο 5(2) του Trade Marks Act 1994 το οποίο έχει ως ακολούθως:
«A trade mark shall not be registered if because-
a) It is identical with an earlier trade mark and is to be registered for goods or services similar to those for which the earlier trade mark is protected, or
b) It is similar to an earlier trade mark and is to be registered for goods or services identical with or similar to those for which the earlier trade mark protected,
there exists a likelihood of confusion on the part of the public, which includes the likelihood of association with the earlier trade mark.”
Στο Σύγγραμμα Kerly’s Law of Trade Marks and Trade Names, 15η Έκδοση σελ. 300, §9-051, 9-052, αναφέρονται τ’ ακόλουθα σχετικά:
«(c) The degree of similarity between the marks
In order to assess the degree of similarity between the marks concerned, the national court must determine the degree of visual, aural or conceptual similarity between them, and where appropriate, evaluate the importance to be attached to those different elements taking account of the category of goods or services in question and the circumstances in which they are marked. However, it is not open to the applicant for the later mark to refer to is intention to always use the mark applied for in combination with its business name or another word mark: the comparison is between the earlier mark and the mark applied for. There is no minimum threshold level of similarity between marks, although unless the marks are similar to some degree, however faint, s.10(2)* cannot apply.
(d) Overall impression of the marks is to be considered.
The global appreciation of the likelihood of confusion must, as regards the visual, aural or conceptual similarity of the marks in question, be based upon the overall impression created by them, bearing in mind, in particular, their distinctive and dominant components. The perception of marks in the mind of the average consumer of the category of goods or services in question plays a decisive role in the global appreciation of the likelihood of confusion. The average consumer normally perceives a mark as a whole and does not proceed to analyse its various details.”
Σχετικό επίσης είναι και τ’ ακόλουθο απόσπασμα από το σύγγραμμα των Lionel Betley και Brad Sherman “Intellectual Property Law” (third edition) p.863 απ’ όπου άντλησε καθοδήγηση και το Πρωτόδικο Δικαστήριο.
«Τhe case law provides voluminous guidance on when marks will be treated as similar. However, the starting point is Sabel v. Puma, Case C-251/95 [1997] ECR1-6191, I-6224, where the ECJ laid down a basic framework that has been followed ever since – the so – called “global appreciation” approach. According [*303]to this approach the tribunal should compare the marks as a whole, in the way an average consumer would see them. As the ECJ observed, the average consumer normally perceives a mark as a whole and does not proceed to analyse its various details. Consequently, attention should be paid particularly to the dominant and distinctive components of the mark. The tribunal should examine the degree of aural, visual, or conceptual similarity between the marks. In so doing, the tribunal will take into account the inherent or acquired distinctiveness of the mark. One of the consequences of looking at the mark as a whole is that the courts will not necessarily examine the marks in too much detail.”
Ο Έφορος Εμπορικών Σημάτων προχώρησε σε εξέταση των επίδικων σημάτων βάσει του Άρθρου 14(1)(β) αντίστοιχο του Άρθρου 8(1)(β) του Κανονισμού 40/94. Το σχετικό μέρος της απόφασης του έχει ως ακολούθως:
«Θα προχωρήσω τώρα σε σύγκριση των δύο σημάτων αρχίζοντας όπως ορίζει το σχετικό άρθρο από το θέμα της ταυτοσημότητας. Είναι βασική αρχή ότι τα δύο σήματα συγκρίνονται στην ολότητα τους και όχι ξεχωρίζοντας συγκεκριμένα μέρη αυτών. Μια οπτική σύγκριση των σημάτων δεικνύει ότι αυτά δεν είναι ταυτόσημα αλλά ούτε και όμοια. Το σήμα McCafe είναι γραμμένο με απλή γραμματοσειρά ενώ το σήμα MacCoffee με πιο ιδιόμορφη γραμματοσειρά. Στο ένα το πρόθεμα είναι “Mc” ενώ στο άλλο είναι “Mac”. Το πιο διακριτικό μέρος του υπό αίτηση σήματος είναι η εικόνα του αετού η οποία περιλαμβάνεται στο σήμα. Έχω την γνώμη ότι εφαρμόζοντας την αρχή της μη τέλειας θύμησης (imperfect recollection) ο μέσος Κύπριος καταναλωτής θα μπορέσει να διαχωρίσει ότι το σήμα MacCoffee and Eagle Device δεν ανήκει στους ενιστάμενους. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο εάν συγκριθεί το υπό αίτηση σήμα με τα υπόλοιπα σήματα που επικαλούνται οι αιτητές.
Ο σύγχρονος Κύπριος καταναλωτής που ταξιδεύει συχνά στο εξωτερικό και είναι εξοικειωμένος με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες των McDonald’s είναι κατά την άποψή μου σε θέση να ξεχωρίσει ότι το υπό αίτηση σήμα που έχει μία τελείως διαφορετική ολική εικόνα (get up) από τα σήματα των McDonald’s δεν ανήκει στη γνωστή αλυσίδα.
Παρόλον ότι είναι εκ περισσού αφού έχω αποφασίσει ότι ομοιότητα ή ταυτότητα των σημάτων δεν υπάρχει προχωρώ τώρα στη σύγκριση των εμπορευμάτων/ υπηρεσιών που καλύπτουν [*304]τα υπό εξέταση σήματα. Το εμπορικό σήμα MacCoffee αναφέρεται σε μείγμα στιγμιαίου καφέ και ανήκει στην Κλάση 33 δηλαδή όπως έχει εξηγηθεί στη μαρτυρία σκόνη από την οποία ετοιμάζεται καφές ενώ το εμπορικό σήμα McCafe αναφέρεται σε υπηρεσίες της Κλάσης 42 προσφερόμενες ή σχετιζόμενες με τη λειτουργία εστιατορίων. Από τα άλλα παρατειθέμενα σήματα των ενισταμένων κανένα δεν ανήκει στην Κλάση 33, ενώ καφέ μεταξύ άλλων προϊόντων καλύπτουν τα Εμπορικά Σήματα McDonald’s Κλάση 30, McFrappe Kλάση 30, BIGMAC Kλάση 30, McDonut Kλάση 30, και McMUFFIN Kλάση 30. Μια σύγκριση του υπό αίτηση σήματος και των πιο πάνω σημάτων και πάλιν αποδεικνύει ότι αυτά δεν είναι όμοια ούτε οπτικά ούτε ακουστικά ενώ τα προϊόντα που καλύπτουν διαφέρουν και πωλούνται από διαφορετικά εμπορικά κανάλια αφού στην μία περίπτωση έχουμε καφέ έτοιμο που πωλείται στους πελάτες των εστιατορίων McDonald’s ενώ στην άλλη περίπτωση μίγμα στιγμιαίου καφέ που πωλείται για κατανάλωση στο σπίτι, χώρο εργασίας κ.λ.π.
Σαν αποτέλεσμα των πιο πάνω συμπερασμάτων μου δεν θα εξετάσω το θέμα της πιθανότητας σύγχυσης αφού τα συγκεκριμένα σήματα δεν ικανοποιούν τις προϋποθέσεις της ομοιότητας και των όμοιων προϊόντων που θέτει το Άρθρο 14(ι)(β).»
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο από την άλλη υιοθετώντας την απόφαση του Εφόρου έκρινε ότι εύλογα ο Έφορος κατά την σύγκριση των δύο σημάτων στηρίχθηκε στην αρχή ότι τα δύο σήματα συγκρίνονται στην ολότητά τους. Περαιτέρω ότι η σύγκριση επεκτάθηκε με βάση τις καθιερωμένες αρχές σε οπτική και ακουστική αντιπαραβολή των σημάτων, με γνώμονα πάντα την αντίληψη του μέσου Κύπριου καταναλωτή, προκειμένου να κριθεί κατά πόσον υπάρχει δυνατότητα πραγματικής σύγχυσης ή μόνο μια απομακρυσμένη πιθανότητα σύγχυσης και ότι το αρνητικό συμπέρασμα περί ομοιότητας ή ταυτότητας των σημάτων αιτιολογείται ικανοποιητικώς παραθέτοντας απόσπασμα από την απόφαση του Εφόρου. Επίσης έκρινε εύλογη και ορθή την εξέταση του Εφόρου αναφορικά με την σύγκριση των εμπορευμάτων που κάλυπταν τα δύο σήματα εφόσον τα δύο σήματα βρίσκονται σε διαφορετικές κλάσεις και πωλούνται μέσω διαφορετικών καναλιών.
Με όλο το σεβασμό τόσο στον Έφορο όσο και στο Πρωτόδικο Δικαστήριο που υιοθέτησε την απόφαση του Εφόρου, δεν συμφωνούμε μαζί τους. Η διενεργηθείσα εξέταση υπό του Εφόρου δεν συνάδει με το Νόμο και τις καθιερωμένες αρχές σύγκρισης σύμφωνα [*305]με τη Νομολογία. Οι συγκρίσεις στις οποίες ο Έφορος προέβη, ως αναφέρονται στην απόφασή του περιορίζονται στ’ ακόλουθα:
(α) οπτική σύγκριση των δύο σημάτων όπως και των υπολοίπων σημάτων των Εφεσειόντων που αναφέρονται στην απόφαση
(β) σύγκριση των εμπορευμάτων/σημάτων που καλύπτουν τα υπό εξέταση σήματα
(γ) οπτική και ακουστική σύγκριση άλλων σημάτων των Εφεσειόντων που ανήκουν στην Κλάση 30
(δ) εξέταση του προθέματος “Mc” ή “Mac” κατά την οπτική εξέταση των δύο σημάτων.
Παρατηρούμε ότι ο Έφορος δεν προέβη σε σύγκριση των δύο σημάτων MacCoffee και McCafe αναφορικά με τις άλλες δύο ουσιώδεις πτυχές ήτοι την ακουστική και την εννοιολογική. Περιορίστηκε μόνο να αναφέρει ότι δεν είναι όμοια οπτικά. Το ίδιο έπραξε με τα άλλα σήματα των Εφεσειόντων McDonald’s, McFrappe, BIGMAC, McDonut και McMUFFIN περιορίζοντας την εξέταση του στη φράση «Μια σύγκριση του υπό εξέταση σήματος και των πιο πάνω σημάτων και πάλιν αποδεικνύει ότι αυτά δεν είναι όμοια ούτε οπτικά ούτε ακουστικά…..». Όπως έχει νομολογηθεί (βλέπε CM Capita Markets Holding SA/ΓΕΕΑ Τ390/03) επιβάλλεται η εξειδικευμένη σύγκριση και από ακουστικής απόψεως των επιδίκων σημάτων. Η συλλαβική δομή και ηχητικός ρυθμός των δύο σημάτων που, μεταξύ άλλων, είναι ουσιαστικής σημασίας ουδόλως εξετάστηκαν από τον Έφορο. Το πρόθεμα “Mc” όπως είναι γραμμένο στο σήμα των Εφεσειόντων με το “M” κεφαλαίο και το “c” μικρό παραδοσιακά προφέρεται “Mac” (βλ. Commercial Losan SLU/OHMΙ, McDonald’s International Property Co Ltd T466/09, 5.9.2012). Περαιτέρω, παρόλο που οι λέξεις που ακολουθούν αντίστοιχα (Coffee-Cafe) είναι διαφορετικές ακουστικά, εντούτοις πρόκειται περί δύο μικρών (short) λέξεων που δεν επιτρέπουν αποκλεισμό, στα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, κάποιας σχετικής ακουστικής ομοιότητας μεταξύ των σημάτων που πηγάζει από την προφορά (pronunciation) του κοινού στοιχείου στην ακουστική “Mac” ή “Mc”. Αυτά δεν τα έλαβε υπόψιν του ο Έφορος. Το ίδιο όσον αφορά την εννοιολογική σύγκριση. Τα δύο σήματα αποδίδουν αναμφισβήτητα κάποιο νόημα και συνεπώς θα έπρεπε να γίνει και η σύγκριση αυτή. Ο Έφορος σε καμία αναφορά δεν προβαίνει σχετικά με τις πτυχές αυτές. Ακόμη και η υποτυπώδης σύγκριση των προϊόντων ορισμένων σημάτων των Εφεσειόντων με το υπό σύγκριση σήμα που γίνεται από τον Έφορο στη σελ. 8 της απόφασης του δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί [*306]πλημμελής και όχι ολοκληρωμένη. Χωρίς να εξυπηρετεί οιονδήποτε σκοπό λαμβανομένου υπόψιν ότι πλην της φύσης τους και των δικτύων διανομής τους δεν λήφθηκαν υπόψιν, αν υπάρχει, ο ανταγωνιστικός ή συμπληρωματικός χαρακτήρας τους (βλέπε Golden Balls κατά OHMI T-437/11 16.9.13 σκέψη 29). Ο Έφορος έκρινε ότι όλα τα πιο πάνω δεν είναι αναγκαία πιστεύοντας ότι η σύγκριση των σημάτων που έχει αναφερθεί πιο πάνω ήταν αρκετή. Αυτό φαίνεται και από την απόφαση του σελ. 7 και 8 όπου στη σελ. 7 φαίνεται ότι περιορίστηκε μόνο στην οπτική σύγκριση και μετά στη σελ. 8 όπου κατέληξε «Παρόλον ότι είναι εκ του περισσού αφού έχω αποφασίσει ότι ομοιότητα ή ταυτότητα των σημάτων δεν υπάρχει προχωρώ τώρα στην σύγκριση των εμπορευμάτων/υπηρεσιών που καλύπτουν τα υπό εξέταση σήματα». Είναι ολοφάνερο ότι τελούσε υπό πλάνη κατά την έκταση της εξέτασης που όφειλε να προβεί. Αγνόησε εντελώς την ακουστική και εννοιολογική πτυχή της εξέτασης των δύο σημάτων. Η εκτίμηση της σύγχυσης των αντιπαρατιθέμενων σημάτων προηγείται της εκτίμησης του κινδύνου σύγχυσης (βλ. Rarensburger/ΓΕΕΑ απόφαση ημερ. 19.5.10, EDUCA Borras (EDUCA Memory game) T-243/08 EU:T:2010:210 σκέψη 27, Coca-Cola (άνω) σκέψη 54).
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι εν τη απουσία συγκριτικής εξέτασης των δύο αυτών πτυχών (ακουστικής και εννοιολογικής) δεν μπορούσε να προβεί και σε σφαιρική εκτίμηση του κινδύνου συγχύσεως των δύο σημάτων αλλά και θέματος πιθανότητας σύγχυσης των εμπορευμάτων/υπηρεσιών που τα δύο σήματα προσδιορίζουν. Αυτό οφείλεται στη μη πληρότητα αλλά και τη σύγχυση που παρατηρείται στην απόφαση του Εφόρου αναφορικά με τα εξεταζόμενα θέματα. Δεδομένου ότι η εξέταση του Εφόρου ήταν μη συνάδουσα με τις επιταγές της παραγρ. (β) του εδαφίου (1) του Άρθρου 14 και ιδιαίτερα ήταν ατεκμηρίωτη η κατάληξη του περί μη ομοιότητας των υπό εξέταση σημάτων είναι προφανές ότι λανθασμένα οδηγήθηκε ο Έφορος και στην κατάληξη ότι δεν μπορούσε να εξετάσει την ένσταση δυνάμει του Άρθρου 14(1)(γ) που τυγχάνει εφαρμογής όπου τα εξεταζόμενα σήματα είναι παρόμοια ενώ τα εμπορεύματα ή υπηρεσίες ανόμοια.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους που προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε οι λόγοι έφεσης 1,3,4,5, και 8 επιτυγχάνουν. Με δεδομένο αυτό, η εξέταση των υπολοίπων λόγων Έφεσης καθίσταται ακαδημαϊκή και δεν θα εξεταστούν.
Η Έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση ημερ. 6.9.10 παραμερίζεται με έξοδα, πρωτοδίκως και κατ’ Έφεση, εναντίον των [*307]Εφεσιβλήτων όπως αυτά υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Η προσβαλλόμενη απόφαση του Εφόρου Εμπορικών Σημάτων ημερ. 27.8.2008 ακυρώνεται.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο