ECLI:CY:AD:2017:C187
(2017) 3 ΑΑΔ 480
[*480]25 Μαΐου, 2017
[ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΛΙΑΤΣΟΣ,
ΓΙΑΣΕΜΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ/στές]
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΦΩΤΙΟΥ (αρ. υπόθ. 272/2008),
ΡΟΥΛΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ (αρ. υπόθ. 273/2008),
ΜΑΡΙΝΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΦΩΤΙΟΥ (αρ. υπόθ. 274/2008),
ΝΙΚΗ ΚΟΚΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ (αρ. υπόθ. 275/2008),
Εφεσείοντες - Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Εφεσιβλήτων - Καθ’ ων η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 64/2011)
Αναθεωρητική Έφεση ― Λόγοι Εφέσεως ― Κατά κανόνα δεν μπορούν να αφορούν ζητήματα που δεν εγέρθηκαν και δεν αποφασίστηκαν πρωτοδίκως.
Διοικητικό Όργανο ― Συλλογικά όργανα ― Πρακτικά συνεδριάσεων ― Η απαίτηση τήρησης άρτιων πρακτικών κατά τις συνεδριάσεις τους ― Περιστάσεις υπό τις οποίες κρίθηκε ότι τα πρακτικά ήταν επαρκή.
Πολεοδομία ― Δήλωση Πολιτικής ― Σύνθεση ― Προσφυγή κατά της απόφασης ένστασης κατά της εξαίρεσης των τεμαχίων της από τη ζώνη Ζ3 ΠΤ και ένταξή τους στη γεωργική ζώνη Γ3 ― Προσφυγή απορρίφθηκε ― Δεν τεκμηριώθηκε έλλειψη δέουσας έρευνας και αόριστης αιτιολογίας.
Δικαίωμα ιδιοκτησίας — Κατοχυρώνεται από το Άρθρο 23 του Συντάγματος και δεν είναι απόλυτο — Δεν έχει στοιχειοθετηθεί στέρηση ιδιοκτησίας ― Περιστάσεις.
Οι εφεσείοντες αμφισβητούν την απόρριψη της προσφυγής τους από το πρωτόδικο δικαστήριο, σύμφωνα με την οποία προσέβαλαν [*481]την απόφαση των Καθ’ ων η αίτηση να εγκρίνουν τα σχέδια των πολεοδομικών ζωνών στην επαρχία Πάφου (δήλωση πολιτικής) να ενταχθούν στην ζώνη Ζ3-ΠΤ, με συντελεστή δόμησης 1% παρόλο που οι εφεσείοντες υπέβαλαν ενστάσεις, ζητώντας εξαίρεση των τεμαχίων τους από την εν λόγω ζώνη και ένταξη τους στη γεωργική ζώνη Γ3.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
Με την έφεση, προσβάλλεται, για πρώτη φορά, ζήτημα εσφαλμένης εφαρμογής του Άρθρου 34Α του περί Πολεοδομίας και Οικήσεως Νόμου 1972, Ν. 90/1972, σε σχέση με τη διαδικασία που ακολουθήθηκε. Στην αναμενόμενη ένσταση της άλλης πλευράς, ο ευπαίδευτος δικηγόρος των εφεσειόντων ισχυρίστηκε ότι το Εφετείο μπορεί να εξετάσει οποιοδήποτε νομικό ζήτημα, αρκεί να προκύπτει από το φάκελο. Πάγια είναι η αρχή ότι δεν εξετάζονται επίδικα θέματα πρωτογενώς από το Εφετείο.
Επιπλέον, οι εφεσείοντες ισχυρίστηκαν πως δεν υπήρχαν πρακτικά. Ανέφεραν συγκεκριμένα πως το πρακτικό ημερ. 26.8.2004 δεν τέθηκε στην ένσταση και την αγόρευση της Δημοκρατίας και ότι, εν πάση περιπτώσει, τα πρακτικά ήταν ελλιπή. Είναι όμως σαφές ότι πρακτικά υπήρχαν και όλα τα αναγκαία έγγραφα τέθηκαν με την ένσταση ή/και υπήρχαν στους διοικητικούς φακέλους που κατατέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου.
Ισχυρίστηκαν περαιτέρω, οι εφεσείοντες ότι εξ αυτών δεν προκύπτει δέουσα έρευνα και επαρκής αιτιολογία. Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε και αυτή την εισήγηση παραπέμποντας στο εν λόγω πρακτικό, στο έντυπο Μελέτης, στην πρόταση του Υπουργείου Εσωτερικών προς το Υπουργικό Συμβούλιο, όπως και στην απόφαση του τελευταίου και κρίνοντας ότι δίδεται η απαραίτητη αιτιολογία για την απόρριψη των ενστάσεων και ότι φαίνεται η έρευνα που είχε διεξαχθεί. Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου συμφώνησε με το πρωτόδικο Δικαστήριο και επιπλέον διαφώνησε με την εισήγηση των εφεσειόντων ότι οι ενστάσεις τους απορρίφθηκαν με γενική και αόριστη αιτιολογία. Η αιτιολογία ήταν συγκεκριμένη και σαφής. Πέραν τούτου, το ακυρωτικό Δικαστήριο δεν υπεισέρχεται σε τεχνικής φύσεως θέματα.
Περαιτέρω, οι εφεσείοντες ισχυρίστηκαν ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους, όπως τούτο προστατεύεται από το Άρθρο 23 του Συντάγματος. Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε [*482]και αυτή την εισήγηση παραπέμποντας στην υπόθεση Δημητριάδη κ.ά. v. Υπουργικού Συμβουλίου (1996) 3 Α.Α.Δ. 85.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε συμφωνία με το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε πως δεν έχει στοιχειοθετηθεί στέρηση της ιδιοκτησίας υπό την παραπάνω έννοια.
Τέλος, οι εφεσείοντες επικαλέστηκαν παραβίαση της αρχής της ισότητας, εφόσον επιφυλάχθηκε διαφορετική μεταχείριση σε σχέση με την ανέγερση, από την ίδια την κυβέρνηση, ενός διυλιστηρίου ύδατος εντός της προστατευόμενης ζώνης. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, σημειώνοντας ότι άνιση μεταχείριση στοιχειοθετείται όταν διαπιστώνεται διαφορετική μεταχείριση ομοίων καταστάσεων, έκρινε ότι κάτι τέτοιο δεν διεφάνη, εφόσον η ανέγερση του διυλιστηρίου υλοποιήθηκε πριν την αναθεώρηση της Δήλωσης Πολιτικής, ήτοι υπό διαφορετικό νομικό καθεστώς.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατέληξε πως δεν διαπιστώνεται λόγος παρέμβασης ούτε ως προς το ζήτημα αυτό.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Γεωργίου v. Ο.Χ.Τ.Κ. Λτδ (Αρ. 2) (1999) 1 Α.Α.Δ. 1938,
Δημητριάδη κ.ά. v . Υπουργικού Συμβουλίου (1996) 3 Α.Α.Δ. 85.
Έφεση.
Έφεση από τους Αιτητές εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Παμπαλλής, Δ.), (Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 272/2008, 273/2008, 274/2008 και 275/2008), ημερ. 28/3/2011.
Α. Γεωργίου, για Φοίβο, Χρίστο Κληρίδη και Συνεργάτες ΔΕΠΕ, για τους Εφεσείοντες.
Δ. Εργατούδη (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα [*483]δοθεί από τον Τ.Θ. Οικονόμου, Δ..
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ: Οι εφεσείοντες είναι ιδιοκτήτες ακινήτων στην κοινότητα Νικόκλεια της Επαρχίας Πάφου, τα οποία, στα πλαίσια αναθεώρησης των πολεοδομικών ζωνών της κοινότητας (δήλωση πολιτικής) εντάχθηκαν στην ζώνη Ζ3-ΠΤ, με συντελεστή δόμησης 1%. Οι εφεσείοντες υπέβαλαν ενστάσεις, ζητώντας εξαίρεση των τεμαχίων τους από την εν λόγω ζώνη και ένταξη τους στη γεωργική ζώνη Γ3. Παρά τις ενστάσεις των εφεσειόντων, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τα σχέδια των πολεοδομικών ζωνών, οπότε ακολούθησαν προσφυγές, οι οποίες αφού συνεκδικάστηκαν, απορρίφθηκαν, εξ ου και η παρούσα έφεση.
Πρωτοδίκως είχαν υποβάλει παράπονο οι εφεσείοντες ότι δεν ακολουθήθηκε η διαδικασία που προβλέπεται από τα Άρθρα 12 και 18 του περί Πολεοδομίας και Οικήσεως Νόμου 1972, Ν. 90/1972, όπως κατά καιρούς τροποποιήθηκε. Το πρωτόδικο Δικαστήριο ορθώς απέρριψε την εισήγηση, υποδεικνύοντας ότι τα εν λόγω άρθρα ρυθμίζουν τη διαδικασία αναφορικά με τοπικά σχέδια, ενώ, εν προκειμένω, πρόκειται για αναθεώρηση πολεοδομικών ζωνών εν τη εννοία της Δήλωσης Πολιτικής, ζήτημα που διέπεται από το Άρθρο 34Α του Νόμου.
Με την έφεση, δεν είναι η παραπάνω κρίση του πρωτοδίκου Δικαστηρίου που προσβάλλεται, αλλά, για πρώτη φορά, τέθηκε ζήτημα εσφαλμένης εφαρμογής του Άρθρου 34Α σε σχέση με τη διαδικασία που ακολουθήθηκε. Στην αναμενόμενη ένσταση της άλλης πλευράς, ο ευπαίδευτος δικηγόρος των εφεσειόντων ισχυρίστηκε ότι το Εφετείο μπορεί να εξετάσει οποιοδήποτε νομικό ζήτημα, αρκεί να προκύπτει από το φάκελο. Παρέπεμψε σχετικά στη Γεωργίου v. Ο.Χ.Τ.Κ. Λτδ (Αρ. 2) (1999) 1 Α.Α.Δ. 1938. Με το δέοντα σεβασμό, δεν έχουμε διαπιστώσει να προκύπτει τέτοια αρχή από την απόφαση εκείνη ή, έστω, να υπάρχει κάποια σχετικότητα. Αντιθέτως, πάγια είναι η αρχή ότι δεν εξετάζονται επίδικα θέματα πρωτογενώς από το Εφετείο.
Άλλος ισχυρισμός που προέβαλαν οι εφεσείοντες, ήταν η ανυπαρξία πρακτικών. Το πρωτόδικο Δικαστήριο όμως, έκρινε την εισήγηση αυτή ατεκμηρίωτη, έχοντας διαπιστώσει από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου που κατατέθηκε ενώπιον του την ύπαρξη πρακτικού της αρμόδιας Επιτροπής που προσδιορίζει τους παρισταμένους και τις εισηγήσεις που έγιναν. Οι εφεσείοντες επανήλθαν στο ζήτημα κατ’ έφεσιν, λέγοντας συγκεκριμένα ότι το πρακτικό ημερ. 26.8.2004 δεν τέθηκε στην ένσταση και την αγόρευση [*484]της Δημοκρατίας και ότι, εν πάση περιπτώσει, τα πρακτικά ήταν ελλιπή. Είναι όμως σαφές ότι πρακτικά υπήρχαν και όλα τα αναγκαία έγγραφα τέθηκαν με την ένσταση ή/και υπήρχαν στους διοικητικούς φακέλους που κατατέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου.
Ισχυρίστηκαν όμως, περαιτέρω, οι εφεσείοντες ότι εξ αυτών δεν προκύπτει δέουσα έρευνα και επαρκής αιτιολογία. Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε και αυτή την εισήγηση παραπέμποντας στο εν λόγω πρακτικό, στο έντυπο Μελέτης, στην πρόταση του Υπουργείου Εσωτερικών προς το Υπουργικό Συμβούλιο, όπως και στην απόφαση του τελευταίου και κρίνοντας ότι δίδεται η απαραίτητη αιτιολογία για την απόρριψη των ενστάσεων και ότι φαίνεται η έρευνα που είχε διεξαχθεί. Συμφωνούμε με το πρωτόδικο Δικαστήριο και παραπέμπουμε ειδικότερα στην εισήγηση της Επιτροπής Μελέτης Ενστάσεων που υποβλήθηκε στον Υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος, στη συνέχεια, μετά από συμφωνία και του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, υπέβαλε πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο εισηγούμενος την απόρριψη των ενστάσεων και την επικύρωση των πολεοδομικών ζωνών:
«Ομόφωνη εισήγηση για απόρριψη της ένστασης. Ο υδατοφράκτης Ασπρόκρεμμος θεωρείται σημαντικό τοπίο και περιλαμβάνεται στο Παράτημα Δ.1 της Δήλωσης Πολιτικής. Ο καθορισμός ειδικής Ζώνης γύρω από τις λεκάνες των υδατοφρακτών κρίνεται αναγκαίος για σκοπούς προστασίας και διατήρησης της οικολογικής γεωμορφολογίας και αισθητικής τους άξιας. Τα τεμάχια του ενιστάμενου εμπίπτουν εντός της Ζώνης που έχει καθοριστεί ως Ζώνη προστασίας και βρίσκονται σε απόσταση 100 - 200 μέτρα από την ανωτάτη στάθμη του νερού. Επιπλέον διαπιστώθηκε ότι τα εν λόγω τεμάχια βρίσκονται στα πρανή της μικρής κοιλάδας που διασχίζει το αργάκι το οποίο καταλήγει στο φράγμα ενώ παράλληλα η περιοχή στη οποία τα εν λόγω τεμάχια εμπίπτουν αποτελεί φυσική προέκταση της λεκάνης του υδατοφράκτη.
Τυχόν εξαίρεση των τεμαχίων από την ζώνη Προστασίας και ένταξη τους σε Ζώνη Υπαίθρου Γ3 η επιτροπή πιστεύει ότι θα δημιουργηθούν προϋποθέσεις αλλοίωσης του περιβάλλοντος του τοπιού από πιθανή εφαρμογή πολιτικών που θα επιτρέπουν την ανάπτυξη στη περιοχή.»
Διαφωνούμε με την εισήγηση των εφεσειόντων ότι οι ενστάσεις τους απορρίφθηκαν με γενική και αόριστη αιτιολογία. Η αιτιολογία ήταν συγκεκριμένη και σαφής. Πέραν τούτου, το ακυρωτικό [*485]Δικαστήριο δεν υπεισέρχεται σε τεχνικής φύσεως θέματα.
Περαιτέρω, οι εφεσείοντες ισχυρίστηκαν ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους, όπως τούτο προστατεύεται από το Άρθρο 23 του Συντάγματος. Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε και αυτή την εισήγηση παραπέμποντας στα ακόλουθα από την υπόθεση Δημητριάδη κ.ά. v. Υπουργικού Συμβουλίου (1996) 3 Α.Α.Δ. 85:
«Όροι περιοριστικοί της χρήσης ιδιοκτησίας, που αφήνουν άθικτο τον πυρήνα του δικαιώματος ιδιοκτησίας, συνιστούν περιορισμό και όχι στέρηση.
Περιορισμοί στη χρήση ιδιοκτησίας απολήγουν σε στέρησή της, μόνο όταν καθιστούν την ιδιοκτησία αδρανή - (βλ. Κυριακοπούλου - "Διοικητικό Ελληνικό Δίκαιο", Τόμος Γ', σελ. 366 και 368· Π.Δ. Δαγτόγλου - "Συνταγματικό Δίκαιο - Ατομικά Δικαιώματα Β'", σελ. 907, 936, 937, 938 Lanitis E.C. Estates Ltd. κ.ά. v. Δημοκρατίας κ.ά. (Υπόθεση Αρ. 108/1988 κ.ά. - 21/12/1989)).
6. Η ιδιοκτησία γης δεν παρέχει δικαίωμα χρήσης της για οικοδομικούς σκοπούς ή, γενικότερα, δικαίωμα για την οικοδομική ανάπτυξη του ακινήτου.
Η χρήση του ακινήτου για οικοδομικούς σκοπούς συναρτάται με και εξαρτάται από τον πολεοδομικό σχεδιασμό, θέμα το οποίο ανάγεται στη ρυθμιστική εξουσία του Κράτους. Η οικοδομική ανάπτυξη είναι αλληλένδετη με τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Στη Simonis a.ο. v. Imp. Board Latsia (1984) 3 C.L.R. 109, κρίθηκε ότι η χρήση γης για οικοδομικούς σκοπούς και, γενικά, η οικοδομική ανάπτυξη αποτελεί κοινοτική υπόθεση, υποκείμενη στο πολεοδομικό σχέδιο της περιοχής στην οποία ευρίσκεται. Η απόφαση στη Simonis υιοθετήθηκε από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου ως ορθή έκφραση του δικαίου στις υποθέσεις Lanitis E.C. Estates Ltd. κ.ά. v. Δημοκρατίας κ.ά. (ανωτέρω), και Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου κ.ά. v. Δημοκρατίας (Υπόθεση Αρ. 63/1982 κ.ά. - 5/4/1990).
7. Οι όροι οικοδομικής ανάπτυξης μιας περιοχής, που τίθενται με την ένταξη της σε πολεοδομική ζώνη, επάγονται, κατά κανόνα, όπως αναγνωρίζει η νομολογία, περιορισμό της χρήσης και όχι στέρηση ιδιοκτησίας - (βλ. Tryphonos a.o. v. Nicosia Municipality (1988) 3 C.L.R. 901 Μιχαήλ Κωνσταντινίδης κ. [*486]ά. v. Συμβουλίου Βελτιώσεως Στροβόλου κ.ά. (Υποθέσεις Αρ. 216/1986, 220/1986, 222/1986, 224/1986, και 225/1986 - 30/4/1990)).
Οι πολεοδομικές ζώνες προδιαγράφουν τους όρους ανάπτυξης της περιοχής. Δεν αποστερούν τους ιδιοκτήτες του δικαιώματος χρήσης της ιδιοκτησίας τους στην κατάσταση στην οποία ευρίσκεται, ή, γενικότερα, της χρήσης της για τους σκοπούς για τους οποίους την προοιωνίζει η φυσική της κατάσταση.
Η επιβολή ζωνών συνιστά μέσο για τη διαφύλαξη του χαρακτήρα της περιοχής και προδιαγραφή των όρων για τη μελλοντική της ανάπτυξη. Αποτελεί μέτρο για την εναρμόνιση της ανάπτυξης με το περιβάλλον, χάριν του κοινού συμφέροντος στη διαφύλαξη των αγαθών της φύσης και της ποιότητας ζωής που αρμόζει στον άνθρωπο.
8. Περιορισμοί απολήγουν σε στέρηση της ιδιοκτησίας οποτεδήποτε καθιστούν τη γη αδρανή για το σκοπό για τον οποίο, εξ αντικειμένου, προορίζεται. Σ’ εκείνη την περίπτωση, το δικαίωμα ιδιοκτησίας καθίσταται άνευ αντικειμένου, εφόσον δεν παρέχεται η δυνατότητα χρήσης της γης για οποιοδήποτε γόνιμο σκοπό.»
Επί των ιδίων αρχών, τελούμε σε συμφωνία με το πρωτόδικο Δικαστήριο. Δεν έχει στοιχειοθετηθεί στέρηση της ιδιοκτησίας υπό την παραπάνω έννοια.
Τέλος, οι εφεσείοντες επικαλέστηκαν παραβίαση της αρχής της ισότητας, εφόσον επιφυλάχθηκε διαφορετική μεταχείριση σε σχέση με την ανέγερση, από την ίδια την κυβέρνηση, ενός διυλιστηρίου ύδατος εντός της προστατευόμενης ζώνης. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, σημειώνοντας ότι άνιση μεταχείριση στοιχειοθετείται όταν διαπιστώνεται διαφορετική μεταχείριση ομοίων καταστάσεων, έκρινε ότι κάτι τέτοιο δεν διεφάνη, εφόσον η ανέγερση του διυλιστηρίου υλοποιήθηκε πριν την αναθεώρηση της Δήλωσης Πολιτικής, ήτοι υπό διαφορετικό νομικό καθεστώς. Δεν διαπιστώνεται λόγος παρέμβασης ούτε ως προς το ζήτημα αυτό.
Η έφεση απορρίπτεται με €2500 έξοδα υπέρ της εφεσίβλητης Δημοκρατίας και εναντίον των εφεσειόντων.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο