ECLI:CY:AD:2022:C242
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Aναθεωρητική Έφεση αρ. 85/2015)
3 Ioυνίου, 2022
[ΛΙΑΤΣΟΣ, ΓΙΑΣΕΜΗΣ, ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, ΣΑΝΤΗΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
H. S. DATA LTD
Εφεσείoυσα,
ν.
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ
Εφεσίβλητη.
………………..
Α. Γεωργίου για Φοίβο, Χριστο Κληρίδη & Σία ΔΕΠΕ, για την εφεσείουσα
Κα Δ. Καλλή, για Γενικό Εισαγγελέα, για την εφεσίβλητη
………………
ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου
θα δώσει η Σωκράτους, Δ.
………………
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ.: Με την κρινόμενη έφεση προσβάλλεται ως λανθασμένη η απόφαση Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορριπτική της προσφυγής της εφεσείουσας με την οποία αξίωνε δήλωση ότι η απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών ημερ. 8.12.2010 η οποία απέρριψε ιεραρχική προσφυγή της, ήταν εξ υπαρχής άκυρη.
Προτού γίνει ενασχόληση με τους λόγους έφεσης, κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε το ιστορικό των γεγονότων της υπόθεσης, για καλύτερη κατανόηση τους.
Το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής (ΤΥΠ) (στο εξής Αναθέτουσα Αρχή, Α/Α) του Υπουργείου Οικονομικών, προκήρυξε στις 7.8.2009 διαγωνισμό με αρ. ΤΥΠ 2009/068/Α/Α για «Προμήθεια και Υποστήριξη/Συντήρηση Ολοκληρωμένου Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών για το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων».
Καθορίστηκε η ανοικτή διαδικασία αξιολόγησης με κριτήριο ανάθεσης της σύμβασης στη χαμηλότερη τιμή προσφοράς, εντός των όρων και προδιαγραφών του διαγωνισμού. Μεταξύ των προσφορών που υποβλήθηκαν ήταν αυτές των αιτητών και της κοινοπραξίας Hydro-Comp Enterprises Ltd, E.C.S. e-soft business software Ltd (ενδιαφερόμενο μέρος, ΕΜ).
Οι αιτητές στις 2.10.2009, υπέβαλαν εμπρόθεσμα την προσφορά τους με συνολικό ποσό προσφοράς €1.482.150,00, ενώ η προσφορά του ΕΜ ανερχόταν στο ποσό των €701.566 πλέον ΦΠΑ.
Προηγήθηκε η διαδικασία εξέτασης και αξιολόγησης των υποβληθεισών προσφορών και στη συνέχεια το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Οικονομικών σε συνεδρία του ημερομηνίας 24.6.2010 αποφάσισε την ανάθεση της σύμβασης στο ΕΜ.
Ακολούθως η Αναθέτουσα Αρχή με επιστολή της ημερ. 12.7.2010 πληροφόρησε τους αιτητές για την κατακύρωση της προσφοράς στο ΕΜ, ως της έχουσας το χαμηλότερο συνολικό ποσό αξιολόγησης απ΄ όλες τις προσφορές που υποβλήθηκαν. Την απόφαση αυτή οι αιτητές προσέβαλαν στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (ΑΑΠ) καταχωρώντας στις 30.7.2010 ιεραρχική προσφυγή με ταυτόχρονη προώθηση αίτησης για λήψη προσωρινού μέτρου για αναστολή της διαδικασίας ανάθεσης καθώς και υπογραφής της σύμβασης, μέχρι τη λήψη τελικής απόφασης από την ΑΑΠ.
Η εν λόγω Αρχή αφού άσκησε τις εξουσίες που της παρέχονται δυνάμει του εδαφίου (8) του άρθρου 56 του περί της Σύναψης Συμβάσεων (Προμήθειες, Έργα και Υπηρεσίες) Νόμου του 2003, Ν. 101(Ι)/2003 (ο Νόμος), αποφάσισε αυθημερόν την αναστολή της διαδικασίας ανάθεσης μέχρι την έκδοση της τελικής της απόφασης επί της ιεραρχικής προσφυγής.
Με απόφαση της ημερομηνίας 8.12.2010 η ΑΑΠ ομόφωνα απέρριψε την ιεραρχική προσφυγή επικυρώνοντας την προσβαλλόμενη απόφαση της ΑΑ. Η Απόφαση εκείνη αποτέλεσε το αντικείμενο της προσφυγής, όπως ανωτέρω σημειώθηκε, με την οποία η εφεσείουσα επικαλείτο αριθμό νομικών λόγων για να επιτύχει ακύρωση της επίδικης απόφασης, οι οποίοι περιστρέφοντο ουσιαστικά γύρω από την κατ’ ισχυρισμό πλάνη της ΑΑΠ ως προς τη συμμόρφωση του ΕΜ με συγκεκριμένους όρους του διαγωνισμού, τους οποίους θεωρούσε ως ουσιώδεις.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, εξετάζοντας την προσφυγή, ομαδοποίησε τις ισχυριζόμενες παραβάσεις των όρων σε τέσσερις κατηγορίες ήτοι: (α) τεχνικές προδιαγραφές (β) προϋποθέσεις συμμετοχής, (γ) οικονομική αξιολόγηση προσφοράς και (δ) υπόλοιπα στοιχεία.
Έκρινε, αφού υπενθύμισε τη νομολογιακή αρχή πως μόνο παράβαση ουσιώδους όρου καθιστά την προσφορά άκυρη και η κρίση κατά πόσο ο τύπος ο οποίος παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή επουσιώδη πρόνοια, ανήκει στο Δικαστήριο (Τamassos Suppliers v. Δημοκρατίας (1992) 3 ΑΑΔ 72-73), πως οι επικαλούμενες παραβιάσεις δεν αποτελούσαν ουσιώδεις όρους του διαγωνισμού. Για τούτο και απέρριψε την προσφυγή, η απόφαση επί της οποίας αποτελεί το αντικείμενο της κρινόμενης έφεσης.
Η ορθότητα των διαπιστώσεων και κρίσεων του πρωτόδικου Δικαστηρίου προσβάλλεται με εννέα λόγους έφεσης.
Με τον πρώτο λόγο έφεσης η εφεσείουσα αποδίδει σφάλμα στο Δικαστήριο το οποίο σύμφωνα με τη θέση της, ασχολήθηκε μόνο με την παραβίαση όρων και τύπων του διαγωνισμού, και αγνόησε τους υπόλοιπους προβληθέντες από τους εφεσείοντες λόγους ακύρωσης.
Όπως εξηγεί στη δοθείσα αιτιολογία η εφεσείουσα προέβαλε σωρεία άλλων λόγων ακύρωσης τους οποίους το Δικαστήριο δεν εξέτασε ή και αποφάσισε επικεντρώνοντας την απόφαση του, μόνο στο κατά πόσο οι παραβιάσεις ήταν ουσιώδεις.
Ο λόγος αυτός στερείται βασιμότητας. Πέραν του ότι δεν εξειδικεύονται οι λόγοι τους οποίους το Δικαστήριο αγνόησε, προκύπτει ξεκάθαρα από την πρωτόδικη απόφαση, πως υπήρξε ενασχόληση και απόφαση και επί άλλων λόγων ακύρωσης, όπως των ισχυρισμών για παράβαση των αρχών της χρηστής διοίκησης, της ίσης μεταχείρησης των προσφοροδοτών και της καλής πίστης. Διατύπωσε περαιτέρω δε την κρίση πως «το ίδιο το πρακτικό της επίδικης απόφασης, η συλλογιστική που ακολουθήθηκε, οι λεπτομερείς τοποθετήσεις και η σαφής κατά περίπτωση αιτιολογία επιβεβαιώνουν ότι διεξήχθη λεπτομερής δέουσα έρευνα. Οι καθ’ ων η αίτηση εξετάζοντας την ιεραρχική προσφυγή των αιτητών, ενήργησαν σύννομα και εντός του πλαισίου που διέπει τη χρηστή διοίκηση.»
Η εξέταση όλων των λόγων ακύρωσης, αναδεικνύεται επίσης μέσα από το όλο κείμενο της πρωτόδικης απόφασης από το οποίο προκύπτει ότι τίποτα από τα προβληθέντα δεν αγνοήθηκε.
Με το δεύτερο λόγο έφεσης προσβάλλεται ως εσφαλμένη η κρίση του Δικαστηρίου που εκφράζεται στη σελ. 4 της απόφασης του «πως οι αιτητές δεν εξειδίκευσαν τα χρονικά περιθώρια τα οποία εισηγήθηκαν πως παραβιάστηκαν κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης.»
Ο σχετικός νομικός λόγος ακύρωσης όπως διατυπωνόταν στην αίτηση ακύρωσης κατέγραφε πως "Υπάρχει παράβαση χρονικών περιθωρίων που επιτάσσει η σχετική νομοθεσία και/ή ο Νόμος 101(Ι)/2003. Όπως φαίνεται από το ιστορικό η Αναθεωρητική Αρχή δεν τήρησε τις προθεσμίες της Νομοθεσίας».
Από τα γεγονότα τα οποία παρατέθηκαν στην αίτηση αλλά και στην αγόρευση της εφεσείουσας δεν αποκαλύπτονταν οι προθεσμίες και τα χρονικά πλαίσια τα οποία κατ’ ισχυρισμό, δεν τήρησε η Αναθεωρητική Αρχή. Ούτε και από την αγόρευση της εφεσείουσας που καταχωρήθηκε στην κρινόμενη έφεση διευκολύνεται η εξεύρεση των γεγονότων που κατ’ ισχυρισμό παραβιάζουν τις προθεσμίες. Συνεπώς, ορθά, κρίνουμε το πρωτόδικο Δικαστήριο οδηγήθηκε στο συμπέρασμα πως «…παράβαση των χρονικών περιθωρίων που επιτάσσει ο ισχύον Νόμος, Ν. 101(Ι)/2003, δεν εξειδικεύονται περαιτέρω, τίθενται με τρόπο αόριστο και γενικό, με αποτέλεσμα να μην παρέχεται η δυνατότητα να απαντηθούν” επικαλούμενο την απόφαση Δημοκρατία ν. Κουκουρή κ.α. (1993) 3 ΑΑΔ 598, 607.
Όπως λέχθηκε στην ανωτέρω απόφαση, ο εξεταστικός χαρακτήρας της διαδικασίας κάτω από το Άρθρο 146 αμβλύνει μεν το στοιχείο της αντιπαράθεσης που ενυπάρχει στους δικονομικούς θεσμούς (προσαρμοσμένους στην πολιτική δίκη), δεν καταργεί όμως τη δικογραφία ως το μέσο προσδιορισμού των επιδίκων θεμάτων. Οι τελικές αγορεύσεις που υποβάλλονται μετά την επιθεώρηση των φακέλων εξειδικεύουν και συγκεκριμενοποιούν τα επίδικα θέματα (που προσδιορίζονται στην αίτηση) που καλείται το δικαστήριο να επιλύσει.»
Συνεπώς ο σχετικός λόγος έφεσης είναι έκθετος σε απόρριψη και απορρίπτεται.
O τρίτος λόγος έφεσης αμφισβητεί την ορθότητα της κρίσης του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι δεν υπήρξε παραβίαση ουσιώδους τύπου και πως τα θέματα που κλήθηκε να αποφασίσει ήταν τεχνικής φύσεως και κατ’ επέκταση, δεν είχε εξουσία να παρέμβει επί των όσων αποφασίστηκαν από τους εφεσίβλητους.
Προβάλλεται τόσο με την αιτιολογία του συγκεκριμένου λόγου, αλλά και την επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε πως δεν επρόκειτο περί απόφασης επί θεμάτων τεχνικής φύσεως που άπτοντο της ουσιαστικής κρίσης του οργάνου, αλλά περί λανθασμένης ερμηνείας και εφαρμογής του Νόμου.
Μέρος της αιτιολογίας που παρατίθεται, αποτελεί την επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου και παρατίθενται κατ’ ισχυρισμό τα λάθη και οι παραβιάσεις της εφεσίβλητης, τις οποίες το πρωτόδικο Δικαστήριο εξέτασε διεξοδικά και λεπτομερώς.
Ειδικά με τις ισχυριζόμενες παραβάσεις όρων με τεχνικές προδιαγραφές κατέγραψε τις εκτεθείσες από την εφεσείουσα παραβάσεις, σχολιάζοντας τα ακόλουθα, τα οποία και επικροτούμε, αφού ξεκάθαρα προκύπτει πως η αναφορά γίνεται σε τεχνικούς όρους και προδιαγραφές:
«Τεχνικές προδιαγραφές
1. Τα προϊόντα του ανταγωνισμού είναι σε στάδιο End of Life (Retired).
2. Δεν πληρούνται οι τεχνικές προδιαγραφές/παράγραφοι, των όρων προσφοράς.
(α) 4.2.1.2.(1) Πολλαπλότητα χρηστών
(β) 4.2.1.2.(2) Συμβατότητα στην Οδηγία 007/2/ΕΚ
(γ) 4.2.1.2.(3) Χαρακτηριστικά λογισμικού
(δ) 4.2.2.2.(6) Διαδικτυακή εφαρμογή
3. Δεν πληρούνται οι τεχνικές προδιαγραφές 4.2.1.(1) χρήση τεχνολογίας ArcSDE MUPB των όρων προσφοράς.
4. Δεν αναφέρεται στην προσφορά του ανταγωνισμού η λειτουργικότητα του ArcSDE.
5. Η προσφορά του ανταγωνισμού ArcGIS δεν εξασφαλίζει τις απαιτήσεις των παραγράφων Α 4.1, Α 4.2.1, Α 4.2.2.
6. Δεν καλύπτονται από την προσφορά του ανταγωνισμού οι εργασίες των όρων 4.2.1.23.»
Οι αιτητές επαναλαμβάνουν με την αγόρευση τους τα όσα αναλυτικά έθεσαν ενώπιον της ΑΑΠ, ισχυριζόμενοι ότι το προσφερόμενο σύστημα από το ΕΜ δεν ικανοποιούσε συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές όπως επέβαλλαν οι όροι του διαγωνισμού.
Όπως έχει κατ΄ επανάληψη νομολογηθεί, το Αναθεωρητικό Δικαστήριο ελέγχει τη νομιμότητα της πράξης, αποφεύγοντας να ελέγξει την ουσιαστική κρίση της διοίκησης, δεν υπεισέρχεται σε τεχνικά θέματα, ούτε σκοπός του είναι να διαπιστώσει, αξιολογήσει ή επιλύσει τέτοια ζητήματα, τα οποία αφορούν κατ΄ εξοχήν τη διοίκηση, η οποία είναι σε καλύτερη θέση, λόγω του τεχνικού και επιστημονικού προσωπικού που διαθέτουν οι αρμόδιες κατά περίπτωση υπηρεσίες (στην παρούσα περίπτωση Επιτροπή Αξιολόγησης, ΑΑ), να ελέγξει και να κρίνει τις τεχνικές και επιστημονικές προδιαγραφές ενός διαγωνισμού και να καταλήξει στα ανάλογα συμπεράσματα. ΑΤΗΚ ν. Digicom Ltd (2011) 3 A.A.D. 9, 16 και Ττούσουνα ν. Δημοκρατίας (2013) 3 Α.Α.Δ. 151, 160:
«Προσεκτική μελέτη του διοικητικού φακέλου, φανερώνει ξεκάθαρα, ότι στην περίπτωση της εφεσείουσας και δέουσα έρευνα έγινε και σαφής αιτιολογία δόθηκε. Το Αναθεωρητικό Δικαστήριο ελέγχει τη νομιμότητα της πράξης αποφεύγοντας να ελέγξει την ουσιαστική κρίση της διοίκησης, δεν υπεισέρχεται σε τεχνικά θέματα ούτε σκοπός του είναι να διαπιστώσει, αξιολογήσει, ή επιλύσει τέτοια ζητήματα τα οποία αφορούν κατ' εξοχήν τη διοίκηση.»
Oι υπόλοιποι όροι, οι οποίοι κατ’ ισχυρισμό παραβιάσθηκαν, κρίθηκαν από το Δικαστήριο ως μη ουσιώδεις, εξηγώντας τους λόγους και παραπέμποντας σε νομολογία. Στην καθοριστική επί του ζητήματος απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου Tamassos Suppliers v. Δημοκρατίας (1992) 3 ΑΑΔ 72-73 υπογραμμίστηκαν τα εξής:
“Είναι θεμελιωμένο ότι όρος της προσφοράς συνιστά, ανάλογα με τη σημασία του, ουσιώδη ή επουσιώδη προδιαγραφή για συμμετοχή στο διαγωνισμό. Προσφορά η οποία δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, είναι άκυρη και κατ' επέκταση, δε μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης.
..............
Τι συνιστά ουσιώδη όρο πλειοδοτικού διαγωνισμού, αποτέλεσε το αντικείμενο μεγάλου αριθμού δικαστικών αποφάσεων. Η κρίση κατά πόσο τύπος ο οποίος παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή επουσιώδη πρόνοια, ανήκει στο δικαστή (βλ. Σπηλιωτόπουλος ΈΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Έκδοση 1977, σσ. 404-405). Η νομολογία βεβαιώνει ότι το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας και υπόστασης όρου πλειοδοτικού διαγωνισμού, είναι η σημασία που ενέχει η τήρησή του για την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς.»
Σχετικά με παράβαση προϋποθέσεων συμμετοχής επισημάνθηκαν επιμέρους παραβιάσεις τις οποίες το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού ταξινόμησε, τις εξέτασε και ορθά, κρίνουμε, χαρακτηρίστηκαν ως μη ουσιώδεις, αναφέροντας τα ακόλουθα, τα οποία κρίνουμε σκόπιμο να μεταφέρουμε αυτούσια:
«(α) Οι αιτητές ειδικότερα υποστηρίζουν ότι παραβιάστηκαν όροι της προσφοράς που επέβαλλε την υποβολή αντιτύπου της προσφοράς σε ηλεκτρονική μορφή, που να επιτρέπει την αντιγραφή δεδομένων για συγκεκριμένες ενότητες. Επί του θέματος η ΑΑΠ έκρινε ότι ο όρος αυτός δεν είναι ουσιώδης αφού ο όρος αυτός δεν αναφέρεται και δεν αποβλέπει στη διασφάλιση του αδιάβλητου της προσφοράς. Η σημασία του περιορίζεται στο να βοηθά απλά στη γρήγορη ετοιμασία των σχετικών πινάκων αξιολόγησης.» Προκύπτει ότι η τήρηση του όρου αυτού δεν είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς: δεν επηρεάζει το περιεχόμενο της υποβληθείσας προσφοράς και κυρίως την αξιολόγηση και την λήψη τελικής απόφασης για κατακύρωση υπέρ του ΕΜ.
(β) Αναφορικά με την υπογραφή στο Συμφωνητικό Συνεργασίας μεταξύ των εταιρειών Hydro-Comp Enterprises Ltd και Ε.S.C. e-soft Business Software Ltd και την αναγραφή ως αντιπροσώπων για την Hydro-Comp Enterprises Ltd του «Dr D. Constantinides» ενώ σ΄ όλα τα άλλα έγγραφα που έχουν υποβληθεί αναφέρεται ως «Dr Constantinos Constantinides», η ΑΑΠ απορρίπτοντας και το λόγο αυτό αποδέχθηκε τη θέση της ΑΑ ότι η υπογραφή «Dr D. Constantinides» αποτελεί εκ παραδρομής συντομογραφία για το «Dr Constantinos Constantinides», επισημαίνοντας μάλιστα ότι στο βιογραφικό σημείωμα του εν λόγω προσώπου δίπλα στο όνομα του και σε παρένθεση, αναγράφεται το «Ντίνος», οι δε υπογραφές πάνω από τα δύο ονόματα είναι οι ίδιες όπως αυτές παρουσιάζονται σε διάφορα σημεία στην υποβληθείσα προσφορά της επιτυχούσας. Επιπλέον, επισημαίνεται στην προσβαλλόμενη απόφαση ότι για το θέμα αυτό ζητήθηκε και σχετική διευκρίνιση από τον προσφέροντα ο οποίος επιβεβαίωσε ότι εκ παραδρομής ανεγράφη το πιο πάνω όνομα.
Στη βάση των προαναφερθέντων κρίνω, ότι ούτε εδώ παρατηρείται παράβαση ουσιώδους όρου εφόσον δεν υφίστατο λόγος μη αποδοχής του υποβληθέντος Συμφωνητικού.
(γ) Σε σχέση δε με το Συμφωνητικό Συνεργασίας οι αιτητές ισχυρίζονται ότι στο πρωτότυπο που κατατέθηκε δεν αναγράφεται το όνομα και ο τίτλος του εκπροσώπου της εταιρείας Hydro-Comp Enterprises Ltd, κάτω από την υπογραφή του. Η ΑΑΠ μετά από έρευνα στην προσφορά της επιτυχούσας διαπίστωσε ότι το έντυπο 2 ήταν κανονικά συμπληρωμένο ως «Dr Constantinides» (όνομα) και «Managing Director» και επιπρόσθετα όπως διαπίστωσε και η Επιτροπή Αξιολόγησης, η υπογραφή όσο και ο τίτλος του συγκεκριμένου ατόμου παρουσιάζεται σε άλλα μέρη της υποβληθείσας προσφοράς (π.χ. πληρεξούσιο για τον ορισμό του εκπροσώπου της κοινοπραξίας). Επίσης τα στοιχεία αυτά όπως διαπιστώνεται στην επίδικη απόφαση, καταγράφονται στο βιογραφικό σημείωμα του εν λόγω προσώπου, όπως και η άνωθεν υπογραφή του, ακριβώς η ίδια με υπογραφές που έθεσε σε διάφορα σημεία της υποβληθείσας προσφοράς της επιτυχούσας. Συνεπώς εν όψει των στοιχείων αυτών η παράλειψη κρίνεται ως επουσιώδης.
(δ) Περαιτέρω, οι αιτητές υποβάλλουν ότι στο έντυπο 8, στο ρόλο του προγραμματιστή συστημάτων έχει δηλωθεί ο Alexey Kosobrukhov ενώ μετά από διευκρινιστική ερώτηση της Επιτροπής Αξιολόγησης υπήρξε αλλαγή της ομάδας έργου – δηλώθηκε άλλο πρόσωπο με το όνομα Alexey Golovin κατά παράβαση του όρου 6.1 του Παραρτήματος 11 - Όροι εντολής, Τεχνικές Προδιαγραφές των εγγράφων του διαγωνισμού. Όπως φαίνεται από τη διευκρινιστική απάντηση της επιτυχούσας, εκ παραδρομής αναφέρθηκε το πιο πάνω όνομα αντί του Alexey Golovin, στην προσφορά της. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι ενώ στην προσφορά της επιτυχούσας είχε συμπεριληφθεί το βιογραφικό σημείωμα του Alexey Golovin, ως κατέχοντος τον ρόλο του προγραμματιστή συστημάτων, και όχι βιογραφικό σημείωμα του Alexey Kosobrukhov, αλλά ούτε οποιαδήποτε άλλα συναφή στοιχεία για τον τελευταίο. Συνεπώς δεν τίθεται θέμα παράβασης ουσιώδους όρου.
(ε) Επιπρόσθετα ο ισχυρισμός για τροποποίηση εκ των υστέρων της ομάδας έργου δεν βρίσκει έρεισμα στα δεδομένα του διαγωνισμού καθότι πληρούται ο όρος 6.1 «Στελέχωση της Ομάδας Έργου του Αναδόχου»: η προτεινόμενη ομάδα αποτελείται από δέκα τουλάχιστον άτομα και περιλαμβάνει τους απαιτούμενους από τους όρους του διαγωνισμού ρόλους, έστω και αν δεν συμπεριλήφθηκε ο Alexey Golovin στην ομάδα αυτή. Περιλήφθηκε όμως ως προγραμματιστής συστημάτων άλλο άτομο, ο Denis Kosy. Εξ άλλου όπως προκύπτει από τα στοιχεία που υποβλήθηκαν ο Golovin ήταν προγραμματιστής συστημάτων στο 26% περίπου, συνεπώς ορθά δεν αξιολογήθηκε από την ΑΑ ως «βασικός εμπειρογνώμονας» αλλά ως «λοιπός εμπειρογνώμονας».
Ούτε η πιο πάνω περίπτωση θεωρείται παράβαση ουσιώδους όρου.
(στ) Στο σημείο αυτό θεωρώ χρήσιμο να επιληφθώ του ισχυρισμού των αιτητών ότι είναι ανεπίτρεπτη η αναζήτηση διευκρινίσεων από μέρους της Επιτροπής Αξιολόγησης και της ΑΑ, εφόσον συχνά διαπιστώνεται κατά τη διεξαγωγή της όλης διαδικασίας εξέτασης των προσφορών η υποβολή διευκρινίσεων από τα όργανα αυτά προς την επιτυχούσα, ώστε να απαντηθούν εντός του νομολογιακού πλαισίου τα παράπονα των αιτητών που ακολουθούν.
Οι αιτητές υποβάλλουν ότι παράνομα και ή κατά παράβαση των αρχών της χρηστής διοίκησης το ΕΜ, κατόπιν διευκρινιστικών ερωτήσεων προέβαλε δικαιολογίες και ισχυρισμούς για τις παραλείψεις του όπως και πιστοποιητικά. Ποιος ο σκοπός άλλωστε, υποβάλλουν, των όρων του διαγωνισμού, αν δεν επιβάλλεται να τηρούνται και μπορούν να συμπληρωθούν και ή να εξηγηθούν σε οποιοιδήποτε στάδιο και ή να τροποποιηθούν. Το δικαίωμα της ΑΑ να ζητά διευκρινίσεις αναγνωρίζεται από τα ίδια τα έγγραφα του διαγωνισμού «Όρος 9.5 του Μέρους Α - Οδηγίες προς Οικονομικούς Φορείς», όπως και η νομολογία έχει ρητά αναγνωρίσει. Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water and Environmental Eng. Ltd (1999) 3 ΑΑΔ 333, σε σχέση με ασάφεια, αοριστία ή έλλειψη καθαρότητας, όχι όμως βεβαίωσης σε σχέση με υποβολή στοιχείων ουσιωδών για την αξιολόγηση της προσφοράς η οποία κρίνεται ως ανεπίτρεπτη ως παραβιάζουσα τις αρχές της χρηστής διοίκησης όπως κρίθηκε στην Εταιρεία ΕLNIA KOKKINOS LTD v. Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, Υπο. Αρ. 75/2010, 4.7.2011:
«Στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται μη ουσιώδης παράβαση των όρων της προσφοράς, η Αναθέτουσα Αρχή έχει την ευχέρεια, ανάλογα με την περίπτωση, να χρησιμοποιήσει τους μηχανισμούς που της επιτρέπουν να ζητήσει είτε διευκρινίσεις είτε συμπλήρωση των εγγράφων της προσφοράς. Αυτό μπορεί να γίνει δυνάμει του περί Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών και για Συναφή Θέματα Νόμου του 2006 (Ν. 12(Ι)/06) και πιο ειδικά στην προκειμένη περίπτωση, δυνάμει του όρου 4.6.4 των Οδηγιών. Αυτή η δυνατότητα ισχύει για επουσιώδεις όρους και όχι για στοιχεία και όρους που θεωρούνται ουσιώδεις. Σε τέτοια περίπτωση τα όσα νομολογήθηκαν από την Ολομέλεια στην Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water and Environmental Eng. Ltd (1999) 2 ΑΑΔ 333, για την ευχέρεια συμπλήρωσης μη ουσιωδών ελλείψεων, νοουμένου ότι δεν παραβιάζεται η αρχή της ισότητας, δέσμευαν απόλυτα την Αναθέτουσα Αρχή.»
Εφόσον οι κατ΄ ισχυρισμόν παραβάσεις κρίνονται ως μη ουσιώδεις, ήταν δυνατή, θεωρώ, η αναζήτηση διευκρινίσεων από τις πιο πάνω Επιτροπές, ζητήθηκαν απλώς να εξηγηθούν ασάφειες των υποβληθέντων στοιχείων.
Κρίνεται ότι ορθά η ΑΑ αποδέχθηκε τη διευκρινιστική απάντηση της επιτυχούσας, ότι εκ παραδρομής γράφηκε το όνομα Vasily Moulioukov στο βιογραφικό σημείωμα αντί του Vasily Mulukov που είναι και το ορθό. Αναφορικά δε με το πρόσωπο αυτό ως ειδικού γεωγραφικών συστημάτων πληροφορικής (ΓΣΠ), ο σχετικός όρος του διαγωνισμού απαιτούσε «ο ειδικός σε ΓΣΠ να είναι πτυχιoύχος στην επιστήμη των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών ή της Πληροφορικής». Το ΕΜ δήλωσε ότι κατέχει Masters’ Degree in Computer Systems Design and Construction” και η ΑΑ ζήτησε με διευκρινίσεις όπως υποβληθεί αντίγραφο του πανεπιστημιακού τίτλου σπουδών του. Υποβλήθηκε σχετικό αντίγραφο με τίτλο «Electronic Engineer Designer - Industrial Engineer» και με ειδικότητα «Design and Technology of Electronic Computer Facilities». Κρίθηκε από την ΑΑ ότι το πτυχίο αυτό είναι σχετικό με την επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών ή της πληροφορικής, μέσα στα πλαίσια του δικαιώματος της ΑΑ σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας να ελέγχει την ορθότητα των στοιχείων του βιογραφικού σημειώματος (βλ. έντυπο 5). Συνεπώς ούτε εδώ διαπιστώνεται ουσιώδης παράβαση όρου.
(ζ) Επιπρόσθετα, οι αιτητές ισχυρίζονται ότι η προσφορά του επιτυχόντα προσφοροδότη θα έπρεπε να απορριφθεί καθότι η δήλωση του εμπειρογνώμονα Στέλιου Αγρότη δεν συμμορφώνεται με τους όρους του διαγωνισμού. Ειδικότερα, ότι στο βιογραφικό του περιέχεται λανθασμένη αναφορά σε σχέση με την εργοδότηση του στην εταιρεία. Ενώ σε ένα σημείο αναφέρεται ότι εξακολουθεί να εργάζεται στην επιτυχούσα εταιρεία, σε άλλο σημείο αναφέρεται «Μη μόνιμος Συνεργάτης», η δε δήλωση συμμόρφωσης που υποβλήθηκε δεν ανταποκρίνεται στα ζητούμενα από τους όρους του διαγωνισμού.
Σε διευκρινιστική απάντηση της επιτυχούσας σχετικά λέχθηκε ότι επρόκειτο για εκ παραδρομής αναφορά και ότι ήταν μόνιμος εργοδοτούμενος της Hydro-Comp Enterprises Ltd. Αναφορικά με τη δήλωση συμμόρφωσης του Αγρότη εντοπίστηκε η απόκλιση στο λεκτικό της, δεν ανάφερε ρητά ο δηλών ότι αποδέχεται τους όρους του διαγωνισμού. Στη «Δήλωση εμπειρογνώμονα μη μόνιμα εργοδοτούμενου», το πρόσωπο αυτό δήλωσε ότι θα αναλάβει το ρόλο του αρχιτέκτονα περιβαλλοντικής λειτουργίας συστήματος και θα εκτελέσει όλα τα συναφή καθήκοντα. Συνεπώς κρίνεται ασήμαντη απόκλιση εφόσον η συμμόρφωση του με τους όρους του διαγωνισμού (Μέρος Α, όροι 8.3.1(6) του Μέρους Α των Εγγράφων Διαγωνισμού) προκύπτει έμμεσα από την πιο πάνω δήλωση. Εξ άλλου, είναι σαφής και η θέση της επιτροπής αξιολόγησης στην έκθεση της, ότι σε κάθε περίπτωση η απόκλιση αυτή είναι επουσιώδης αφού «δεν επηρεάζει την έκταση του αντικειμένου της Σύμβασης ή την ποιότητα της εκτέλεσης του, δεν περιορίζει ουσιαστικά τα δικαιώματα της αναθέτουσας αρχής ή τις υποχρεώσεις του αναδόχου και δεν θίγει την αρχή της ίσης μεταχείρισης των προσφοροδοτών.» Ότι το εν λόγω πρόσωπο δεν δήλωσε ρητά ότι δεν συμμετέχει με οποιοδήποτε τρόπο σε οποιαδήποτε άλλη προσφορά για τον ίδιο διαγωνισμό, καθίσταται άνευ ουσιαστικής σημασίας δεδομένου ότι αυτό καθ΄ εαυτό εξάγεται με βεβαιότητα από τον ίδιο το διοικητικό φάκελο και δη από τις άλλες υποβληθείσες προσφορές, κάτι που διαπίστωσε και η ίδια η Επιτροπή Αξιολόγησης.»
Κρίνουμε πως έχουν εξεταστεί και αναλυθεί διεξοδικά οι προβαλλόμενες ως παραβιάσεις, οι οποίες ορθά θεωρήθηκαν ως μη ουσιώδεις, με την παρατεθείσα ως άνω αιτιολογία.
Προβάλλεται περαιτέρω ως αποτυχία ορθής εκτίμησης των γεγονότων ότι το έντυπο 15, πίνακας προσφορών και συμμόρφωσης, δεν ήταν δεόντως συμπληρωμένο.
Το παράπονο όπως ετέθη πρωτόδικα αφορούσε τον ισχυρισμό περί μη υποβολής του συνόλου των σελίδων που αποτελούσαν το συγκεκριμένο έντυπο, στο οποίο δεν τυπώθηκε και δεν περιλήφθηκε η σελ. 3 αυτού, η οποία αποστάληκε με την διευκρινιστική απάντηση του ΕΜ. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε αποδεχόμενο την κρίση της Επιτροπής Αξιολόγησης και της ΑΑΠ ότι ο συγκεκριμένος πίνακας αφορούσε πίνακα παραπομπής στις απαντήσεις που ήδη περιέχονταν στην προσφορά.
Συνεπώς κρίνουμε πως κατ’ απόλυτα ορθά τρόπο το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε πως η υποβολή της σελίδας δεν προσέθετε οτιδήποτε καινούργιο, ούτε και τροποποιούσε την προσφορά του ΕΜ, αλλά, απλώς, παρέπεμπε σε υφιστάμενα στοιχεία της προσφοράς.
Έτερο παράπονο των εφεσειόντων αφορούσε ύπαρξη ασάφειας στην προσφερόμενη τιμή και λανθασμένης οικονομικής αξιολόγησης της προσφοράς του ΕΜ, αφού η αναφερόμενη τιμή μονάδας ήταν λανθασμένη και η ορθή ήταν η συνολική τιμή.
Προκύπτει από την έκθεση Αξιολόγησης της Επιτροπής Αξιολόγησης ότι εξετάστηκαν οι διάφορες τιμές και έδωσε σαφείς και αναλυτικούς λόγους για την αποδοχή των διευκρινίσεων που δόθηκαν από το ΕΜ. Επισημαίνεται δε στην Έκθεση, πως ακόμη και σε περίπτωση που ήθελε γίνει αποδεκτόν ότι η τιμή μονάδας ήταν η ορθή, και πάλιν η προσφερόμενη τελική τιμή θα ήταν η χαμηλότερη.
Συνεπώς, ορθά το Δικαστήριο αποδέχτηκε την κρίση της εφεσίβλητης η οποία είχε επισημάνει περαιτέρω, πως το ποσό που αναγράφεται σε άλλο σημείο της προσφοράς, συμφωνεί πλήρως με το ποσό που δόθηκε, λαμβανομένης υπόψη της συνολικής τιμής.
Επομένως, η συνολική τιμή, η οποία ήταν το ζητούμενο, ήταν ξεκάθαρη και σαφώς χαμηλότερη από εκείνη της εφεσείουσας.
Συνακόλουθα κρίνεται αβάσιμος ο συγκεκριμένος λόγος και απορρίπτεται.
Οι υπόλοιποι λόγοι έφεσης 4-9 είναι επάλληλοι και σχετικοί με τον τρίτο και συνακόλουθοι της κρίσης αυτού για το ουσιώδες των παραβάσεων που προτάθηκαν εκ μέρους της εφεσείουσας. Ως αιτιολογία δε, προσφέρεται η αιτιολογία του τρίτου λόγου καθώς και η αιτιολογία των προηγούμενων, με αποτέλεσμα να είναι αχρείαστη η περαιτέρω ενασχόληση με αυτούς.
Συνεπώς η έφεση απορρίπτεται με €3.000 έξοδα εναντίον της εφεσείουσας.
Α. Λιάτσος, Δ.
Γ. Ν. Γιασεμής, Δ.
Δ. Σωκράτους, Δ.
Λ. Δημητριάδου-Ανδρέου, Δ.
Ν. Σάντης, Δ.
/ΚΑσ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο