(1996) 4 ΑΑΔ 157
[*157] 30 Ιανουαρίου, 1996
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΩΜΑ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 935/94)
Φορολογία — Φορολογία κεφαλαιουχικών κερδών — Η απαλλαγή τον Άρθρου 10 (δ) του περί Φορολογίας Κεφαλαιουχικών Κερδών Νόμου, Ν. 52/80 — Οικογένεια του διαθέτη — Ο μεταγενέστερος ορισμός του όρου στον Ν. 70(Ι)/94 — Οι διϊσταμένες απόψεις στη νομολογία — Ερμηνεία του όρου στην κριθείσα περίπτωση — Περιλαμβάνει και τους αδελφούς — Ανάλυση.
Ο αιτητής ζήτησε την ακύρωση της φορολογίας κεφαλαιουχικών κερδών που του επεβλήθη ως προς δωρεά ακίνητης ιδιοκτησίας που έκανε προς την εταιρεία που είχε δημιουργήσει από κοινού με τον αδελφό του και χωρίς τη συμμετοχή τρίτου μετόχου.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Ο Νόμος δεν είχε καθορίσει μέχρι τον κρίσιμο εδώ χρόνο την έννοια με την οποία χρησιμοποίησε τον όρο "οικογένεια". Το έχει κάμει με τον τροποποιητικό Νόμο του 1994 (Ν. 70(Ι)/94). Για τους σκοπούς του Νόμου περιλαμβάνει, όπως ορίζεται, "συζύγους και πρόσωπα μέχρι και τρίτου βαθμού συγγένειας, είτε αυτά είναι άγαμα είτε είναι έγγαμα". Αυτή η διάταξη αφορά στο μέλλον.
Είναι δηλωτική της βούλησης του νομοθέτη κατά το χρόνο της θέσπισης της, δεν ενέχει ούτε θα μπορούσε να ενέχει ερμηνευτική δύ[*158]ναμη της προηγούμενης και δεν καλύπτει την περίπτωση του αιτητή. Και εδώ, όπως σε σειρά παρόμοιων υποθέσεων, βαρύνει το Δικαστήριο η ευθύνη της ερμηνείας του Νόμου.
Οι απόψεις όμως στη νομολογία διίστανται.
2. Σαφώς ο Νόμος υιοθετεί ένα κριτήριο στην περίπτωση δωρεάς σε φυσικά πρόσωπα και άλλο στην περίπτωση δωρεάς σε εταιρεία αλλά δεν σημαίνει πως το δεύτερο, η "οικογένεια", απέβλεπε στο να περιορίσει την εξαίρεση ώστε να μήν καλύπτει, ως μέλη της οικογένειας του διαθέτη, εκείνους που ως φυσικά πρόσωπα τη δικαιούνταν. Εφόσον η δωρεά προς τους αδελφούς εξαιρείται, εναρμονίζεται περισσότερο προς τις ρητές διατάξεις του Νόμου η συμπερίληψη τους στον όρο "οικογένεια" του διαθέτη, ώστε να εξαιρείται και η δωρεά προς την εταιρεία στην οποία είναι μέτοχοι. Δεν συνάγεται από τα λεξικά κάποια σταθερή έννοια του όρου "οικογένεια" καλυπτική κάθε χρήσης της λέξης και πως, ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να περιλάβει και τους αδελφούς.
3. Όταν ο νόμος απαιτεί να εξακολουθούν οι μέτοχοι να είναι μέλη της οικογένειας του διαθέτη για μια πενταετία μετά τη δωρεά, δεν υπονοεί ούτε επιδιώκει να καλύψει ενδεχόμενο αυτοί οι μέτοχοι να είναι μέλη της οικογένειας του διαθέτη κατά το χρόνο της δωρεάς αλλά να έχουν παύσει να είναι μέλη της μετά πάροδο πενταετίας. Αναφέρεται στην περίπτωση αλλαγής των μετόχων της εταιρείας έτσι ώστε να μήν είναι πλέον όλοι μέλη της οικογένειας του διαθέτη.
Η προσφυγή επιτυγχάνει χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Αντωνίου ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 2102,
Οράτη ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 2525,
Εγγλεζάκη κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 1807,
Λοΐζου ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 535,
Τσιερκέζου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1722.
Προσφυγή.
Προσφυγή που στρέφεται κατά του κύρους της φορολογίας [*159] που επιβλήθηκε στον αιτητή σχετικά με δωρεά ακίνητης ιδιοκτησίας του σε εταιρεία της οποίας μέτοχος ήταν ο ίδιος και ο αδελφός του, δυνάμει του Άρθρου 10(6) του περί Φορολογίας Κεφαλαιουχικών Κερδών Νόμου του 1980 (Ν. 52/80).
Χρ. Κιτρομηλίδης, για τον Αιτητή.
Λ. Καουτζάνη, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Μόνοι μέτοχοι της εταιρείας Thomas Liobay Development Ltd είναι ο αιτητής (999 μετοχές) και ο αδελφός του (1 μετοχή). Ο αιτητής δώρισε στην εταιρεία ακίνητη ιδιοκτησία του και διεκδίκησε απαλλαγή από τον Έφορο Κεφαλαιουχικών Κερδών δυνάμει του Άρθρου 10(δ) του περί Φορολογίας Κεφαλαιουχικών Κερδών Νόμου του 1980 (Ν. 52/80), όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 135/90, το οποίο αποχαρακτηρίζει ως διάθεση τη "δωρεά που γίνεται σε εταιρεία περιορισμένης ευθύνης της οποίας οι μέτοχοι είναι μέλη και εξακολουθούν για μια πενταετία μετά τη δωρεά να είναι μέλη της οικογένειας του διαθέτη".
Ο Διευθυντής του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων θεώρησε πως ο αδελφός του αιτητή δεν ήταν μέλος της οικογένειας του επειδή κατά το χρόνο της δωρεάς ήταν νυμφευμένος. Η προσφυγή στρέφεται κατά του κύρους της φορολογίας που επιβλήθηκε.
Ο Νόμος δεν είχε καθορίσει ως τότε την έννοια με την οποία χρησιμοποίησε τον όρο "οικογένεια". Το έχει κάμει με τον τροποποιητικό Νόμο του 1994 (Ν. 70(Ι)/94). Για τους σκοπούς του Νόμου περιλαμβάνει, όπως ορίζεται, "συζύγους και πρόσωπα μέχρι και τρίτου βαθμού συγγένειας, είτε αυτά είναι άγαμα είτε είναι έγγαμα". Αυτή η διάταξη αφορά στο μέλλον. Είναι δηλωτική της βούλησης του νομοθέτη κατά το χρόνο της θέσπισης της, δεν ενέχει ούτε θα μπορούσε να ενέχει ερμηνευτική δύναμη της προηγούμενης και δεν καλύπτει την περίπτωση του αιτητή. Και εδώ, όπως σε σειρά παρόμοιων υποθέσεων, βαρύνει το Δικαστήριο η ευθύνη της ερμηνείας του Νόμου.
Οι απόψεις διίστανται. Στην υπόθεση Ανδριανή Αντωνίου ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 2102 ο δικαστής Αρτεμης θεώρησε ότι ο όρος δεν περιλαμβάνει ούτε την κόρη του αιτητή αφού είχεν πλέον παντρευτεί και δημιούργησε τη δική της οικογένεια' ούτε βέ[*160]βαια το σύζυγο της. Στην υπόθεση Ελένη Ι. Οράτη ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 2525 τρία αδέλφια μεταβίβασαν συνιδιόκτητο ακίνητο τους σε εταιρεία της οποίας ήταν οι μόνοι μέτοχοι. Ο δικαστής Χατζητσαγγάρης έκρινε ότι η αδελφή της αιτήτριας δεν ήταν μέλος της οικογένειας της αφού "είναι παντρεμένη και έχει δική της οικογένεια". Στην υπόθεση Χρυστάλλα Ν. Εγγλεζάκη και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 1807, οι αιτητές που ήταν αδέλφια, δώρισαν σε εταιρεία που συνέστησαν ακίνητη περιουσία που τους είχε δώσει ο πατέρας τους. Ο δικαστής Νικήτας, με αναφορά σε αγγλική νομολογία ως προς την ευρύτητα της έννοιας του όρου "οικογένεια", έκρινε ότι η φράση "μέλος της οικογένειας του διαθέτη" περιλαμβάνει και τους αδελφούς του. Πρόσθεσε πως "η ερμηνευτική αυτή προσέγγιση βρίσκεται πιο κοντά στο πνεύμα του νομοθέτη που έχει προνοήσει εξαιρέσεις της δωρεάς ιδιοκτησίας και μεταξύ συγγενών μέχρι δευτέρου βαθμού και τώρα από 1.1.89 και τρίτου βαθμού". Στην υπόθεση Αδάμος Λοΐζου ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 535, το ζήτημα αφορούσε επίσης σε αδέλφια. Ο δικαστής Πικής όπως ήταν τότε, έκρινε πως ήσαν μέλη της οικογένειας των γονιών τους όχι όμως μέλη της οικογένειας του διαθέτη. Δεν είναι άσχετο, όπως εξήγησε, το γεγονός ότι ο νομοθέτης στην περίπτωση δωρεών σε φυσικά πρόσωπα θέτει ως κριτήριο για την εξαίρεση από τη φορολογία τη στενή συγγένεια, όπως την καθορίζει, ενώ στην περίπτωση νομικών προσώπων το διαφορετικό κριτήριο της "οικογένειας". Στην υπόθεση Κωστάκης Ξ. Τσιερκέζου και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1722, και πάλιν αδελφοί δώρισαν συνιδιόκτητο ακίνητο σε εταιρεία στην οποία ήταν οι μόνοι μέτοχοι. Ο Δικαστής Χρυσοστομής έκρινε ότι "τα αδέλφια κάθε ενός από τους αιτητές δεν μπορούν να θεωρηθούν μέλη της οικογένειας του, γιατί πρόκειται για πρόσωπα που έχουν δημιουργήσει τη δική τους οικογένεια και δεν είναι μέλη της οικογένειας του καθενός διαθέτη-αιτητή".
Με όλο το σεβασμό κλίνω υπέρ της ερμηνευτικής προσέγγισης του Δικαστή Νικήτα. Σαφώς ο Νόμος υιοθετεί ένα κριτήριο στην περίπτωση δωρεάς σε φυσικά πρόσωπα και άλλο στην περίπτωση δωρεάς σε εταιρεία αλλά δεν σημαίνει πως το δεύτερο, η "οικογένεια", απέβλεπε στο να περιορίσει την εξαίρεση ώστε να μήν καλύπτει, ως μέλη της οικογένειας του διαθέτη, εκείνους που ως φυσικά πρόσωπα τη δικαιούνταν. Συμφωνώ πως εφόσον η δωρεά προς τους αδελφούς εξαιρείται, εναρμονίζεται περισσότερο προς τις ρητές διατάξεις του Νόμου η συμπερίληψη τους στον όρο "οικογένεια" του διαθέτη, ώστε να εξαιρείται και η δωρεά προς την εταιρεία στην οποία είναι μέτοχοι. Συνυπολογίζω συναφώς πως δεν συνάγεται από τα λεξικά κάποια σταθερή έννοια του όρου "οι[*161]κογένεια" καλυπτική κάθε χρήσης της λέξης και πως, ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να περιλάβει και τους αδελφούς. (Βλ. Το Μεγάλο Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας, Το Λεξικόν Πρωίας, Νέον Λεξικόν - Δ.Β. Δημητράκου, Νέο Ελληνικό Λεξικό - Ε. Κριαρά, Words and Phrases Legally Defined - John B. Saunders, Stroud's Judicial Dictionary, Jowitt's Dictionary of English Law, The Shorter Oxford English Dictionary).
Θα παρατηρούσα τελικά πως όταν ο νόμος απαιτεί να εξακολουθούν οι μέτοχοι να είναι μέλη της οικογένειας του διαθέτη για μια πενταετία μετά τη δωρεά, δεν υπονοεί ούτε επιδιώκει να καλύψει ενδεχόμενο αυτοί οι μέτοχοι να είναι μέλη της οικογένειας του διαθέτη κατά το χρόνο της δωρεάς αλλά να έχουν παύσει να είναι μέλη της μετά πάροδο πενταετίας. Την αντιλαμβάνομαι να αναφέρεται στην περίπτωση αλλαγής των μετόχων της εταιρείας έτσι ώστε να μήν είναι πλέον όλοι μέλη της οικογένειας του διαθέτη.
Για τους πιο πάνω λόγους οι προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Δεν εκδίδεται διαταγή για έξοδα.
Η προσφυγή επιτυγχάνει χωρίς έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο