(1997) 4 ΑΑΔ 286
[*286] 4 Φεβρουαρίου, 1997
[ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146 ΚΑΙ 28 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΓΙΑΝΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΑΜΥΝΑΣ,
2 ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ (ΑΡ. 2),
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1042/95)
Στρατός της Δημοκρατίας — Πειθαρχικό δίκαιο — Διαθεσιμότητα — Διάρκεια — Καν. 24(1) των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς 1964-1979 — Ερμηνεία της φράσης "εκκρεμούσης της ανακρίσεως" —Περιστάσεις παρανόμου καθορισμού της διάρκειας της διαθεσιμότητας.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Λόγοι ακυρώσεως — Προκατάληψη — Βαθμός απαιτούμενης απόδειξης της.
Διοικητικό Δίκαιο — Διαθεσιμότητα — Φύση της διαθεσιμότητας — Όροι νόμιμης επιβολής της — Ειδικά η αιτιολογία.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Λόγοι ακυρώσεως — Έλλειψη αιτιολογίας — Περιστάσεις στοιχειοθέτησης της στην κριθείσα περίπτωση θέσεως αξιωματικού σε διαθεσιμότητα.
Ο αιτητής προσέβαλε την επ' αόριστον θέση του σε διαθεσιμότητα.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Ένα από τα θέματα που εγείρονται και που εγέρθηκε κατά την εκδίκαση αίτησης του αιτητή για προσωρινό διάταγμα, η οποία απορρίφθηκε, ήταν ότι στις 28.11.95 είχαν συμπληρωθεί οι ανακρίσεις [*287] γιατί ο αιτητής κατηγορήθηκε από τον Ανακριτή και ως εκ τούτου η απόφαση να τεθεί σε διαθεσιμότητα από 1.12.95 ήταν παράνομη.
Στην ενδιάμεση απόφαση στην αίτηση του αιτητή επισημάνθηκε ότι, στη φράση "εκκρεμούσης της ανακρίσεως" στον Καν. 24(1) πρέπει να δοθεί ευρεία έννοια που να καλύπτει τη διαδικασία μέχρι και την τελική απόφαση με βάση την οποία αποφασίζεται είτε η μη λήψη οιωνδήποτε μέτρων ή η πειθαρχική ή ποινική δίωξη του προσώπου, για το οποίο γίνεται η ανάκριση.
Κρίνεται ότι ασχέτως του ότι είχε κατηγορηθεί από τον ανακριτή ο αιτητής, η ανάκριση δεν είχε συμπληρωθεί, διότι μέχρι τότε δεν είχε αποφασισθεί αν και ποια μέτρα θα ελαμβάνοντο εναντίον του αιτητή.
2. Ένα άλλο θέμα που ήγειρε ο αιτητής ήταν ότι η όλη διαδικασία ήταν αποτέλεσμα αλλότριων σκοπών και διατάχθηκε ως αποτέλεσμα προκατάληψης εναντίον του. Έχει επανειλημμένα νομολογηθεί ότι τέτοιοι ισχυρισμοί για προκατάληψη πρέπει να αποδεικνύονται επαρκώς από τον αιτητή, γεγονός που δεν έχει γίνει στην παρούσα περίπτωση. Ο ισχυρισμός του αιτητή για εκδικητικά ελατήρια πίσω από την απόφαση βασίζεται στο γεγονός ότι είχε και ο ίδιος καταγγείλει τους καταγγέλλοντας, η δε καταγγελία του δεν προωθήθηκε λόγω έλλειψης μαρτυρίας, όπως είχε αναφερθεί, ενώ οι εναντίον του κατηγορίες προωθήθηκαν. Επισημαίνεται ότι το γεγονός αυτό δεν αποδεικνύει προκατάληψη με την αναγκαία βεβαιότητα.
3. Δύο είναι τα βασικά θέματα που έχει το Δικαστήριο να αποφασίσει. Το πρώτο είναι κατά πόσο η απόφαση να τεθεί σε διαθεσιμότητα ήταν δεόντως αιτιολογημένη και το δεύτερο αν ο όρος για τη διάρκεια της διαθεσιμότητας "μέχρι νεώτερης διαταγής" ήταν παράνομος.
Παράλειψη να αναφερθεί ειδικά η αιτιολογία που οδηγεί σε απόφαση για διαθεσιμότητα μπορεί να θεραπευθεί αν η αιτιολογία προκύπτει ή εξάγεται από το φάκελο της υπόθεσης.
Στην παρούσα περίπτωση η απόφαση να τεθεί ο αιτητής σε διαθεσιμότητα ουδεμία αιτιολογία περιέχει (επιστολή ημερ. 30.11.95). Θα πρέπει έτσι να εξετασθεί αν η αιτιολογία προκύπτει από το φάκελο της διοίκησης. Έχοντας εξετάσει με προσοχή τα στοιχεία που περιέχονται στο φάκελο κρίνεται ότι το ερώτημα πρέπει να απαντηθεί αρνητικά. Οι λόγοι για τους οποίους έγινε εισήγηση για διαθεσιμότητα του αιτητή είναι η σοβαρότητα των αδικημάτων που άπτονται της πειθαρχίας της Εθνικής Φρουράς. [*288] Πουθενά όμως δεν προκύπτει ότι η διαθεσιμότητα ήταν αναγκαία για να διευκολύνει τις ανακρίσεις και ότι η συνέχιση παραμονής του αιτητή στην Υπηρεσία θα έθετε σε οποιοδήποτε κίνδυνο ή θα επηρέαζε τις ανακρίσεις.
4. Επιπρόσθετα των πιο πάνω και εξετάζοντας το δεύτερο θέμα που εγείρεται, παρατηρείται ότι το δικαίωμα που δίδεται για να τεθεί κάποιος σε διαθεσιμότητα από τον Κανονισμό 24(1) μπορεί να επεκταθεί μόνο "καθ' οιονδήποτε χρόνο εκκρεμούσης της ανακρίσεως". Στην παρούσα περίπτωση η θέση του αιτητή σε διαθεσιμότητα "μέχρι νεώτερης διαταγής" αφήνει ανοικτό το πεδίο να συνεχισθεί η διαθεσιμότητα αυτή και πέραν της λήξης της ανάκρισης και όπως φαίνεται να προκύπτει από τα ενώπιον του Δικαστηρίου στοιχεία, ενώ η ανάκριση φαίνεται να είχε λήξει και ο φάκελος της υπόθεσης να είχε παραπεμφθεί στη Στρατιωτική Εισαγγελία από τις 12.3.96 με σκοπό την άσκηση ποινικής δίωξης, η διαθεσιμότητα του αιτητή συνεχίζεται.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Veis and Others v. Republic (1979) 3 C.L.R. 390,
Payiatas v. Republic (1984) 3(A) C.L.R. 165,
Grigoropoullos v. Republic (1984) 3(A) C.L.R. 449.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλεται η απόφαση των καθ' ων η αίτηση με την οποία διατάχθηκε η διαθεσιμότητα του αιτητή.
Μ. Κυπριανού, για τον Αιτητή.
Α. Χριστόφορου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Ο αιτητής ζητά δήλωση του Δικαστηρίου, με την οποία να ακυρώνεται η απόφαση των καθ' ων η αίτηση, που περιέχεται σε επιστολή ημερ. 30.11.95, με την οποία διατάχθηκε η διαθεσιμότητα του αιτητή από 1.12.95 "μέχρι νεωτέρας διαταγής". Εναντίον του αιτητή, ο οποίος υπηρετεί στην Εθνική Φρουρά, διατάχθηκε στις 20.11.95 ανάκριση σε σχέση με ισχυρισμό ότι διέ[*289]πράξε σοβαρά ποινικά αδικήματα σχετιζόμενα με την τήρηση της πειθαρχίας στην Εθνική Φρουρά. Το 1ο ΕΓ/ΓΕΕΦ, από τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον του, ζήτησε από τον Υπουργό Άμυνας, με βάση τις διατάξεις του Κανονισμού 24 των Πειθαρχικών Κανονισμών της Εθνικής Φρουράς 1964-1979, έγκριση όπως ο αιτητής τεθεί σε διαθεσιμότητα. Ο Υπουργός Άμυνας ενεργώντας σύμφωνα με τις διατάξεις του αναφερθέντος Κανονισμού, ενέκρινε όπως ο αιτητής τεθεί σε διαθεσιμότητα από 1.12.95. Την ίδια ημερομηνία, δηλαδή 30.11.95 ο Αρχηγός του ΓΕΕΦ με σχετική απόφαση του έθεσε τον αιτητή σε διαθεσιμότητα από την πιο πάνω ημερομηνία "μέχρι νεώτερης διαταγής".
Ένα από τα θέματα που εγείρονται και που εγέρθηκε κατά την εκδίκαση αίτησης του αιτητή για προσωρινό διάταγμα, η οποία απορρίφθηκε, ήταν ότι στις 28.11.95 είχαν συμπληρωθεί οι ανακρίσεις γιατί ο αιτητής κατηγορήθηκε από τον Ανακριτή και ως εκ τούτου η απόφαση να τεθεί σε διαθεσιμότητα από 1.12.95 ήταν παράνομη.
Ο σχετικός Κανονισμός προνοεί τα ακόλουθα:
"24(1) Τη εντολή του Υπουργού ή ιδία πρωτοβουλία ο Διοικητής της Δυνάμεως δύναται να θέση μέλος τι εν διαθεσιμότητι εκ των καθηκόντων του καθ' οιονδήποτε χρόνον εκκρεμούσης της ανακρίσεως διά παράπτωμα δυνάμει των παρόντων Κανονισμών:
Νοείται ότι, εάν το τιθέμενον εν διαθεσιμότητι μέλος είναι αξιωματικός, λαμβάνεται ωσαύτως και η έγκρισις του Υπουργού, εάν η απόφασις λαμβάνηται τη πρωτοβουλία του Διοικητού."
Στην ενδιάμεση μου απόφαση στην αίτηση του αιτητή επεσήμανα ότι, στη φράση "εκκρεμούσης της ανακρίσεως" πρέπει να δοθεί ευρεία έννοια που να καλύπτει τη διαδικασία μέχρι και την τελική απόφαση με βάση την οποία αποφασίζεται είτε η μη λήψη οιωνδήποτε μέτρων ή η πειθαρχική ή ποινική δίωξη του προσώπου, για το οποίο γίνεται η ανάκριση.
Τη θέση αυτή επαναλαμβάνω, κρίνοντας ότι ασχέτως του ότι είχε κατηγορηθεί από τον ανακριτή ο αιτητής, η ανάκριση δεν είχε συμπληρωθεί, διότι μέχρι τότε δεν είχε αποφασισθεί αν και ποια μέτρα θα ελαμβάνοντο εναντίον του αιτητή. [*290]
Ένα άλλο θέμα που ήγειρε ο αιτητής ήταν ότι η όλη διαδικασία ήταν αποτέλεσμα αλλότριων σκοπών και διατάχθηκε ως αποτέλεσμα προκατάληψης εναντίον του. Έχει επανειλημμένα νομολογηθεί ότι τέτοιοι ισχυρισμοί για προκατάληψη πρέπει να αποδεικνύονται επαρκώς από τον αιτητή, γεγονός που ευρίσκω ότι δεν έχει γίνει στην παρούσα περίπτωση. Ο ισχυρισμός του αιτητή για εκδικητικά ελατήρια πίσω από την απόφαση βασίζεται στο γεγονός ότι είχε και ο ίδιος καταγγείλει τους καταγγέλλοντας, η δε καταγγελία του δεν προωθήθηκε λόγω έλλειψης μαρτυρίας, όπως είχε αναφερθεί, ενώ οι εναντίον του κατηγορίες προωθήθηκαν. Επισημαίνω ότι το γεγονός αυτό δεν αποδεικνύει προκατάληψη με την αναγκαία βεβαιότητα.
Δύο είναι τα βασικά θέματα που έχει το Δικαστήριο να αποφασίσει. Το πρώτο είναι κατά πόσο η απόφαση να τεθεί σε διαθεσιμότητα ήταν δεόντως αιτιολογημένη και το δεύτερο αν ο όρος για τη διάρκεια της διαθεσιμότητας "μέχρι νεώτερης διαταγής" ήταν παράνομος.
Το ερώτημα κατά πόσο η απόφαση να τεθεί κάποιος σε διαθεσιμότητα είναι εκτελεστή διοικητική πράξη έχει απαντηθεί καταφατικά σε αριθμό υποθέσεων. (Δέστε Veis and Others v. Republic (1979) 3 C.L.R. 390, Payiatas v. Republic (1984) 3(A) C.L.R. 165 και Grigoropoullos v. The Republic (1984) 3(A) C.L.R. 449).
Έχει επίσης τονισθεί ότι ο κύριος σκοπός του μέτρου της διαθεσιμότητας είναι η διευκόλυνση της απρόσκοπτης ανάκρισης σε σχέση με τα πειθαρχικά ή ποινικά αδικήματα, τα οποία διερευνώνται και ότι δεν αποτελεί πειθαρχικό ή τιμωρητικό μέτρο. Στην Grigoropoullos (ανωτέρω) λέχθηκαν τα ακόλουθα στη σελ.451:
"The principal object of the power to interdict is to ensure the unobstructed investigation of a case. Temporary suspension from the Force is justified whenever the removal of the officer from the rank is judged expedient in the interests of the efficacy of the investigation".
(Δέστε και Payiatas (ανωτέρω)).
Έχει επίσης λεχθεί στην Grigoropoullos (ανωτέρω) ότι παράλειψη να αναφερθεί ειδικά η αιτιολογία που οδηγεί σε απόφαση για διαθεσιμότητα μπορεί να θεραπευθεί αν η αιτιολογία προκύπτει ή εξάγεται από το φάκελο της υπόθεσης. [*291]
Στην παρούσα περίπτωση η απόφαση να τεθεί ο αιτητής σε διαθεσιμότητα ουδεμία αιτιολογία περιέχει (δέστε επιστολή ημερ. 30.11.95). Θα πρέπει έτσι να εξετασθεί αν η αιτιολογία προκύπτει από το φάκελο της διοίκησης. Έχοντας εξετάσει με προσοχή τα στοιχεία που περιέχονται στο φάκελο κρίνω ότι το ερώτημα πρέπει να απαντηθεί αρνητικά. Οι λόγοι για τους οποίους έγινε εισήγηση για διαθεσιμότητα του αιτητή είναι η σοβαρότητα των αδικημάτων που άπτονται της πειθαρχίας της Εθνικής Φρουράς. Πουθενά όμως δεν προκύπτει ότι η διαθεσιμότητα ήταν αναγκαία για να διευκολύνει τις ανακρίσεις και ότι η συνέχιση παραμονής του αιτητή στην Υπηρεσία θα έθετε σε οποιοδήποτε κίνδυνο ή θα επηρέαζε τις ανακρίσεις. Ούτε έγγραφα σχετικά με τα διερευνόμενα αδικήματα υπήρχαν, στα οποία θα μπορούσε να επέμβει ο αιτητής, αλλά ούτε και μάρτυρες με κατώτερο βαθμό απ' αυτόν, γιατί η μόνη μαρτυρία που υπήρχε ήταν εκείνη των προσώπων που τον κατάγγειλαν. Ως εκ τούτου ο κύριος σκοπός που εξυπηρετεί η διαθεσιμότητα δεν φαίνεται να υπήρχε στην περίπτωση αυτή. Η σοβαρότητα των αδικημάτων από μόνη της είναι, κατά την κρίση μου, ανεπαρκής λόγος. Έτσι, η έλλειψη αιτιολογίας στην απόφαση και άλλων σχετικών στοιχείων στο φάκελο, δεν επιτρέπει στο Δικαστήριο να ελέγξει την άσκηση της διακριτικής εξουσίας των καθ' ων η αίτηση.
Επιπρόσθετα των πιο πάνω και εξετάζοντας το δεύτερο θέμα που εγείρεται, παρατηρώ ότι το δικαίωμα που δίδεται για να τεθεί κάποιος σε διαθεσιμότητα από τον Κανονισμό 24(1) μπορεί να επεκταθεί μόνο "καθ' οιονδήποτε χρόνο εκκρεμούσης της ανακρίσεως". Στην παρούσα περίπτωση η θέση του αιτητή σε διαθεσιμότητα "μέχρι νεώτερης διαταγής" αφήνει ανοικτό το πεδίο να συνεχισθεί η διαθεσιμότητα αυτή και πέραν της λήξης της ανάκρισης και όπως φαίνεται να προκύπτει από τα ενώπιον μου στοιχεία, ενώ η ανάκριση φαίνεται να είχε λήξει και ο φάκελος της υπόθεσης να είχε παραπεμφθεί στη Στρατιωτική Εισαγγελία από τις 12.3.96 με σκοπό την άσκηση ποινικής δίωξης, η διαθεσιμότητα του αιτητή συνεχίζεται.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή γίνεται αποδεκτή και η επίδικη απόφαση ακυρώνεται με έξοδα υπέρ του αιτητή.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο