(1997) 4 ΑΑΔ 1590
[*1590] 7 Ιουλίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Πρόεδρος]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146,28,35,125,179 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΠΑΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υποθέσεις Αρ. 48/92, 57/92, 78/92, 79/92, 81/92, 82/92, 84/92, 85/92, 103/92, 106/92, 121/92, 128/92)
Προσφυγή βάσει τον Άρθρου 146 τον Συντάγματος — Έννομο συμφέ-ρον — Έννομο συμφέρον προσβολής από τρίτους τον διά νόμου διορισμού καθοριζομένων προσώπων στη δημόσια υπηρεσία άνευ προκηρύξεως και χωρίς διεξαγωγή διαγωνισμού.
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία — Απευθείας εκδίκαση προσφυγής από-την ολομέλεια τον Ανωτάτου Δικαστηρίου — Πότε και πως ενεργείται — Αμφισβήτηση της ορθότητας απόφασης της Ολομέλειας ενώπιον Δικαστού του Ανωτάτου Δικαστηρίου δεν συνιστά λόγο παραπομπής της υπόθεσης στην Ολομέλεια.
Δεδικασμένο — Κατά πόσο περιλαμβάνεται στα θέματα δημόσιας τάξεως και εξετάζεται αυτεπάγγελτα — Θεωρία και νομολογία — Καταφατική κρίση στην εξετασθείσα υπόθεση — Συνέπειες της λήψης υπόψη τον δεδικασμένου ως θέματος δημόσιας τάξης — Ανατροπή του βάθρου της επίδικης πράξης — Περιστάσεις.
Συνταγματικό Δίκαιο — Αρχή της διακρίσεως των εξουσιών — Παραβίαση της με τους διορισμούς εκτάκτων ως δημοσίων υπαλλήλων δυνάμει του Ν. 4/91 — Ανάμειξη της Βουλής στην εκτελεστική εξουσία διττώς — Λοιπές πτυχές της αντισυνταγματικότητας του Ν. 4/91.
Συνταγματικό Δίκαιο — Αρχή της ισότητας — Αρθρο 28 του Συντάγματος — Συνεπάγεται την υποχρέωση προκήρυξης προκειμένου να πληρωθούν δημόσιες θέσεις. [*1591]
Με τις προσφυγές προσβλήθη ο διορισμός των ενδιαφερομένων μερών ως δημοσίων υπαλλήλων δυνάμει του περί Εκτάκτων Υπαλλήλων (Διορισμός σε Δημόσιες θέσεις) Νόμου του 1991, αρ. 4/91.
Το Ανώτατο Δικαστήριο ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Η ένσταση ως προς το έννομο συμφέρον κρίνεται αβάσιμη, για τους ίδιους λόγους για τους οποίους ανάλογη ένσταση στη Μενελάου θεωρήθηκε ανεδαφική. Οι αιτητές είχαν ίδιο συμφέρον να διεκδικήσουν διορισμό στις πληρωθείσες θέσεις. Οι θέσεις πληρώθηκαν χωρίς να προκηρυχθούν το συμφέρν τους θεμελιώνεται στην αρχή της ισότητας και έχει ως λόγο τη θεώρηση της νομιμότητας της πράξης, με την οποία αποκλείστηκαν, αφενός, και διορίστηκαν χωρίς διαγωνισμό τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα, αφετέρου.
2. Ως προς το αίτημα των ενδιαφερομένων προσώπων για την παραπομπή της υπόθεσης προς εξέταση από την Ολομέλεια διαπιστώνεται, κατ'αρχήν, ότι δεν παρέχεται δυνατότητα αποποίησης της δικαιοδοσίας η οποία ασκείται από ένα Δικαστή, βάσει του Άρθρου 11(2) του Ν. 33/64. Μόνο στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου παρέχεται η δυνατότητα να αποφασίσει να αναλάβει την απευθείας εκδίκαση της υπόθεσης. Παρέχεται, βεβαίως, η ευχέρεια στο Δικαστή, ο οποίος επιλαμβάνεται της προσφυγής, να θέσει, εφόσον κρίνει τούτο σωστό, θέμα ανάληψης της εκδίκασής της κατευθείαν από την Ολομέλεια. Το Δικαστήριο δεν επεκτείνεται στο θέμα αυτό, εφόσον κρίνεται ότι δεν συντρέχει βάσιμος λόγος για την παραπομπή, προς εξέταση, τέτοιου θέματος στην Ολομέλεια. Η εισήγηση για απόκλιση από πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει, αφ'εαυτής, την αποποίηση για το λόγο και μόνο ότι, ως θέμα νομολογιακής τάξης, δεσμεύεται από αποφάσεις της Ολομέλειας.
3. Εν πάση περιπτώσει, η σημασία του τεθέντος θέματος, στο πλαίσιο των υποθέσεων αυτών, καθίσταται σε μεγάλο βαθμό θεωρητική, ενόψει του γεγονότος ότι το σημαντικό σ'αυτές τις υποθέσεις, εκείνο το οποίο επιδρά στο αποτέλεσμα, δεν είναι ο λόγος της Μενελάου, αλλά το αποτέλεσμα της και οι υποχρεώσεις που επιβάλλει. Στη Μενελάου ακυρώθηκε ο διορισμός των ενδιαφερομένων προσώπων στη θέση εκτάκτων δημοσίων υπαλλήλων. Το γεγονός τούτο κατέρριψε το βάθρο στο οποίο στηρίχθηκε η επίδικη απόφαση.
4. Λόγοι δημόσιας τάξης μπορεί να προβληθούν από το διάδικο ή να εγερθούν και να εξεταστούν αυτεπάγγελτα, από το Δικαστήριο, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας. [*1592]
Στη Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1995) 3 ΑΛΛ. 349, (απόφαση της ολομέλειας η οποία δόθηκε από το Νικολάου, Δ.), εξετάστηκε το δεδικασμένο και η υπόστασή του ως θέμα δημόσιας τάξης. Δεν κρίθηκε απαραίτητο να δοθεί οριστική απάντηση στο ερώτημα. Η προσέγγιση του Δικαστηρίου, όπως, κατατείνει υπέρ της θεώρησης του δεδικασμένου ως θέματος δημόσιας τάξης, το οποίο, το Δικαστήριο μπορεί να εξετάσει και αυτεπάγγελτα εφόσο τεθεί υπόψη του η ακυρωτική ορατή. Στην προκείμενη υπόθεση παρίσταται ανάγκη να αποφασίσουμε το ζήτημα. Η δέσμευση την οποία ενέχει απόφαση η οποία εκδίδεται βάσει του Άρθρου 146.4 και η υποχρέωση των αρχών για ενεργό συμμόρφωση που επιβάλλει το Άρθρο 146.5, ταυτίζουν την εφαρμογή της με την διασφάλιση της νομιμότητας στη λειτουργία του κράτους. Συναρτάται, η τήρηση του δεδικασμένου, με τον πυρήνα της δημόσιας τάξης όπως καθιδρύεται στο Σύνταγμα. Η τήρηση του δεδικασμένου συνιστά θέμα δημόσιας τάξης. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση θα καθιστούσε παραδεκτή την οικοδόμηση επί της παρανομίας και απόκλιση από τα εχέγγυα της δημόσιας τάξης.
Στην προκειμένη περίπτωση, η απόφαση στη Μενελάου περιήλθε σε γνώση όλων των ενδιαφερομένων και επηρεαζομένων, τέθηκε υπόψη του δικαστηρίου και οι συνέπειες της δεν μπορούν να παραγνωριστούν. Ανέτρεψε το βάθρο στο οποίο θεμελιώνεται ο διορισμός των ενδιαφερομένων προσώπων, δηλαδή η κατοχή της θέσης εκτάκτου υπαλλήλου, από την 1 Οκτωβρίου 1989.
4. Ο Ν. 4/91 προσδιορίζει επ'ακριβώς ποιοί θα διοριστούν στη Δημόσια Υπηρεσία, περιορίζοντας την αρμοδιότητα της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας στην επισφράγιση των διορισμών.
Πρώτο, ο διορισμός δημοσίων υπαλλήλων αποτελεί αμιγή διοικητική λειτουργία, στην οποία, όπως εξηγείται στις Δημοκρατία ν. Γιάλλουρου κ.ά. (1995) 3 Α.Α.Δ. 363 και Μενελάου, δεν χωρεί οποιαδήποτε νομοθετική ανάμειξη. Εκφεύγει των αρμοδιοτήτων του Νομοθετικού Σώματος ο διορισμός δημοσίων υπαλλήλων. Η ανάληψη της εξουσίας αυτής από τη Βουλή παραβιάζει την αρχή τη διάκρισης των Εξουσιών, στην οποία θεμελιώνεται το Σύνταγμα. Παραβιάζεται η αρχή της διάκρισης των Εξουσιών και για δεύτερο λόγο: Διότι υπεισέρχεται με το νόμο (χαλάρωση των προσόντων για διορισμό) η Νομοθετική Εξουσία στον καθορισμό των προσόντων για διορισμό στη Δημόσια υπηρεσία, που αποτελεί πτυχή της Εκτελεστικής Εξουσίας. Όπως διαπιστώνεται στην απόφαση της Ολομέλειας - Χατζηπαύλου ν. Α.Η.Κ. (1991) 3 Α.Α.Δ. 11, ο καταρτισμός των σχεδίων υπηρεσίας, για τη στελέχωση της Δημόσιας Υπηρεσίας, συνιστά διοικητική πράξη, η οποία ανάγεται στην άσκηση της εκτελεστικής λειτουρ[*1593]γιας· το γεγονός ότι τα σχέδια υπηρεσίας περιέχουν κανόνες που δεσμεύουν τις αρμόδιες αρχές, τόσο έναντι του υφιστάμενου προσωπικού όσο και έναντι τρίτων, δεν αλλοιώνει τη φύση τους.
Συντρέχουν και άλλοι ανεξάρτητοι λόγοι, για κάθε ένα από τους οποίους ο νόμος πρέπει να κριθεί αντισυνταγματικός. Παραβιάζονται οι συνταγματικές διατάξεις που αφορούν την στελέχωση της Δημόσιας Υπηρεσίας (ΜΕΡΟΣ VII του Συντάγματος). Συναφώς, παραβιάζεται και η συνταγματική αρχή της μη ανάμειξης της πολιτικής εξουσίας στη στελέχωση της Δημόσιας Υπηρεσίας.
Ο νόμος επίσης, αντιμάχεται την αρχή της ισότητας και παραβιάζει την ισότητα έναντι του νόμου και της διοίκησης, την οποία κατοχυρώνει το Άρθρο 8 του Συντάγματος. Η υποχρέωση για προκήρυξη των θέσεων από την αρχή της ισότητας, όπως υποδεικνύεται στη Μενελάου.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Μενελάου και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ. 370,
Κ. and Μ. (Trans) Ltd. ν. Αναθεωρητικής Αρχής Αδειών (1995) 3 Α.Α.Δ. 225,
Παππαρίδης ν. Α.Η.Κ. (1995) 4 Α.Α.Δ. 539,
Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας - Σ.Ε. 603/60,557/61, 2039/65, 2722/68, 3483/75,
Λευκαρίτη και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 276,
Panayiotides v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1271,
Georghiou & Others v. Republic (1987) 3 C.L.R. 980,
Γενικός Εισαγγελέας ν. Αρτεμίου και Άλλων (1991) 2 Α.Α.Δ. 150,
Ορφανίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 44,
Δημοκρατία ν. Κουκκουρή κ.ά. (1993) 3 Α.Α.Δ. 598,
Χαραλάμπους ν .Δημοκρατίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 686, [*1594]
Γιαγκουλλής και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2569,
Βαρνάβας Νικολάου και Υιοί Λτδ. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1627,
Κυριακίδης και Άλλος ν. Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 237,
Papamichael v. Republic (1987) 3 C.L.R. 1357,
Kyriacou v. Minister of Interior (1988) 3 C.L.R. 643,
Διαούρης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 64,
Pieris v. Republic (1983) 3 C.L.R. 1054,
Chinas v. Minister of Finance (1988) 3 C.L.R. 241,
Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1995) 3 Α.Α.Δ. 349,
Δημοκατία ν. Γιάλλουρου κ.ά. (1995) 3 Α.Α.Δ. 363,
Χατζηπαύλου ν. Α.Η.Κ. (1991) 3 Α.Α.Δ. 11,
Frangoulides v. Republic (No. 2) (1966) 3 C.L.R. 676,
Pavlou v. Returning Officer & Others (1987) 1 C.L.R. 252,
C.T.O. v. HadjiDemetriou (1987) 3 C.L.R. 780,
PIK v. Καραγιώργη και Άλλων (1991) 3 Α.Α.Δ. 159,
Δημοκρατία ν. Κωνσταντινίδη (1996) 3 Α.Α.Δ. 206.
Προσφυγές.
Προσφυγές με τις οποίες προσβάλλεται η εγκυρότητα του διορισμού των 129 ενδιαφερομένων προσώπων ως δημοσίων υπαλλήλων.
Κ. Λοΐζου, για τους Αιτητές στις Υποθέσεις Αρ. 48/92, 78/92, 79/92, 103/92, 121/92.
Α. Σ. Αγγελίδης, για τους Αιτητές στις Υποθέσεις Αρ. 57/92, 84/92, 85/92, 106/92, 128/92. [*1595]
Ι. Νικολάου, για τους Αιτητές στην Υπόθεση Αρ. 81/92.
Σ. Σαμψών για Α. Χριστοδούλου, για τον Αιτητή στην Υπόθεση Αρ. 82/92.
Γ. Φράγκου, Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η Αίτηση.
Μ. Τριανταφυλλίδης, για τα Ενδιαφερόμενα Πρόσωπα, στην έκταση που είναι τα ίδια πρόσωπα με τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα στην Υπόθεση Αρ. 1002/90 κ.ά., για τα οποία είχε εμφανιστεί ο Μ. Τριανταφυλλίδης.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Το επίδικο θέμα όλων των προσφυγών είναι η εγκυρότητα του διορισμού των 129 ενδιαφερομένων προσώπων ως δημοσίων υπαλλήλων, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του περί Έκτακτων Υπαλλήλων (Διορισμός σε Δημόσιες Θέσεις) Νόμου του 1991, (Ν. 4/91 - εφεξής ο «νόμος»). Ο διορισμός του καθενός απ' αυτούς προσβάλλεται σε μια ή περισσότερες από τις συνεκδικασθείσες προσφυγές.
Το Άρθρο 3 του νόμου προβλέπει ότι «έκτακτοι υπάλληλοι», κατηγορία η οποία ορίζεται στο Άρθρο 2, διορίζονται σε κατάλληλη θέση στη Δημόσια Υπηρεσία, άσχετα αν κατέχουν τα προβλεπόμενα από τα σχέδια υπηρεσίας προσόντα και ανεξάρτητα από τις καθοριζόμενες από τους περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμους διαδικασίες για το διορισμό υπαλλήλων του δημοσίου. Ούτε προκήρυξη των θέσεων έγινε, ούτε οποιοσδήποτε διαγωνισμός για την πλήρωσή τους. Ο νόμος απέβλεπε στη μονιμοποίηση των εκτάκτων, κατά το νόμο, υπαλλήλων, τάξη την οποία συνιστούσαν, όπως φαίνεται, τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα.
Οι αιτητές, πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, με ίδιες διεκδικήσεις για διορισμό στις πληρωθείσες θέσεις, προσβάλλουν την απόφαση ως αντισυνταγματική και παράνομη.
Ο Ν. 4/91, βάσει του οποίου διενεργήθηκαν οι διορισμοί, προσβάλλεται ως αντισυνταγματικός για πολλούς λόγους:-
Πλήττει, όπως γίνεται ισχυρισμός, την αρχή της διάκρισης των Εξουσιών, που αποκλείει την ανάμειξη της Νομοθετικής Εξουσίας στη στελέχωση της Δημόσιας Υπηρεσίας. Καταστρατηγεί το Σύνταγμα, το οποίο εναποθέτει την αποκλειστική αρμοδιότητα [*1596] για τη διενέργεια διορισμών στο δημόσιο στην Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας και προσκρούει στην αρχή της ισότητας, που κατοχυρώνεται στο Άρθρο 28 του Συντάγματος, και καθιστά την ισονομία και ισοπολιτεία άξονα της λειτουργίας της πολιτείας.
Η επίδικη διοικητική απόφαση λήφθηκε και οι προσφυγές καταχωρήθηκαν πριν την έκδοση της απόφασης της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη Μενελάου και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ. 370. Στην υπόθεση εκείνη ακυρώθηκε ο διορισμός των 129 ενδιαφερομένων προσώπων ως εκτάκτων υπαλλήλων από 1 την Οκτωβρίου 1989.
Οι αιτητές υποστήριξαν ότι, υπό το φως της απόφασης στη Μενελάου, εξαφανίστηκε το βάθρο στο οποίο στηρίχτηκε η επίδικη διοικητική απόφαση, δηλαδή η κατοχή από τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα της θέσης του έκτακτου υπαλλήλου από την 1 Οκτωβρίου 1989.
Οι καθ' ων η αίτηση αμφισβήτησαν το παραδεκτό αυτού του λόγου, ως λόγου ακύρωσης, επειδή δεν προβάλλεται ούτε στοιχειοθετείται στις προσφυγές. Το ίδιο και τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα, ο δικηγόρος των οποίων, μάλιστα, κάλεσε το Δικαστήριο να παραπέμψει την υπόθεση προς εκδίκαση από την Ολομέλεια, για το λόγο ότι αμφισβητείται η ορθότητα της Μενελάου. Δε λήφθηκε υπόψη, ή παραγνωρίστηκε, όπως εισηγήθηκε, το γεγονός ότι η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, η οποία λειτουργεί βάσει του περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμου, δεν είναι η ίδια με την Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας που προβλέπεται από το Σύνταγμα. Πριν αναφερθούμε σ' αυτή την πτυχή της υπόθεσης, θα επιληφθούμε της ένστασης στο παραδεκτό του συμφέροντος των αιτητών να προσβάλουν την επίδικη διοικητική απόφαση.
Κρίνω την ένσταση αβάσιμη, για τους ίδιους λόγους για τους οποίους ανάλογη ένσταση στη Μενελάου θεωρήθηκε ανεδαφική. Οι αιτητές είχαν ίδιο συμφέρον να διεκδικήσουν διορισμό στις πληρωθείσες θέσεις. Οι θέσεις πληρώθηκαν χωρίς να προκηρυχθούν. Το συμφέρον τους θεμελιώνεται στην αρχή της ισότητας και έχει ως λόγο τη θεώρηση της νομιμότητας της πράξης, με την οποία αποκλείστηκαν, αφενός, και διορίστηκαν χωρίς διαγωνισμό τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα, αφετέρου - (βλ. Κ. and M. (Trans) Ltd. ν. Αν. Αρχής Αδειών (1995) 3 Α.Α.Δ. 225· Παππαρίδης ν. Α.Η.Κ. (1995) 4 Α.Α.Δ. 539· Μενελάου (ανωτέρω)' Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας -Σ.Ε. 603/60,557/61,2039/65,1053/66,2722/68, 3483/75).
Ως προς το αίτημα των ενδιαφερομένων προσώπων για την πα[*1597]ραπομπή της υπόθεσης προς εξέταση από την Ολομέλεια διαπιστώνουμε, κατ' αρχήν, ότι δεν παρέχεται δυνατότητα αποποίησης της δικαιοδοσίας η οποία ασκείται από ένα Δικαστή, βάσει του Άρθρου 11(2) του Ν. 33/64. Μόνο στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου παρέχεται η δυνατότητα να αποφασίσει να αναλάβει την απευθείας εκδίκαση της υπόθεσης Παρέχεται, βεβαίως, η ευχέρεια στο Δικαστή, ο οποίος επιλαμβάνεται της προσφυγής, να θέσει, εφόσο κρίνει τούτο σωστό, θέμα ανάληψης της εκδίκασής της κατευθείαν από την Ολομέλεια. Δε θα επεκταθώ στο θέμα αυτό, εφόσο κρίνω ότι δε συντρέχει βάσιμος λόγος για την παραπομπή, προς εξέταση, τέτοιου θέματος στην Ολομέλεια. Η εισήγηση για απόκλιση από πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας δε θα μπορούσε να δικαιολογήσει, αφ' εαυτής, την αποποίηση δικαιοδοσίας από το Δικαστή ο οποίος επιλαμβάνεται της προσφυγής, για το λόγο και μόνο ότι, ως θέμα νομολογιακής τάξης, δεσμεύεται από αποφάσεις της Ολομέλειας. (Βλ., μεταξύ άλλων, Λευκαρίτη και Άλλοι ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 276· Panayiotides v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1271 Georghiou & Others v. Republic (1987) 3 C.L.R. 980.) To θέμα διακρίνεται από τη διεύρυνση του Εφετείου - (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν. Αρτεμίου και άλλον (1991) 2 ΑΛΛ. 150· Ορφανίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 44). Εν πάση περιπτώσει, η σημασία του τεθέντος θέματος, στο πλαίσιο των υποθέσεων αυτών, καθίσταται σε μεγάλο βαθμό θεωρητική, ενόψει του γεγονότος ότι το σημαντικό σ' αυτές τις υποθέσεις, εκείνο το οποίο επιδρά στο αποτέλεσμα, δεν είναι ο λόγος της Μενελάου, αλλά το αποτέλεσμά της και οι υποχρεώσεις που επιβάλλει. Στη Μενελάου ακυρώθηκε ο διορισμός των ενδιαφερομένων προσώπων στη θέση εκτάκτων δημοσίων υπαλλήλων. Το γεγονός τούτο κατέρριψε το βάθρο στο οποίο στηρίχτηκε η επίδικη απόφαση.
Οι καθ' ων η αίτηση και τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα υποστήριξαν ότι το αποτέλεσμα της Μενελάου δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη, γιατί δεν προβάλλεται και δε στοιχειοθετείται στις προσφυγές ως λόγος ακύρωσης. Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όπως και η αντίστοιχη Ελληνική, σταθερά ορίζει ότι μόνο λόγοι οι οποίοι προσδιορίζονται στο σχετικό δικόγραφο ως λόγοι ακύρωσης προσμετρούν στην θεώρηση της νομιμότητας της διοικητικής απόφασης, η οποία προσβάλλεται με την προσφυγή. Μόνη εξαίρεση αποτελούν λόγοι δημόσιας τάξης, οι οποίοι, σε μεγάλο βαθμό αλλά όχι αποκλειστικά, σχετίζονται με θέματα δικαιοδοσίας. Ούτε η αγόρευση προορίζεται ως μέσο για τη στοιχειοθέτηση λόγων ακύρωσης. Ο σκοπός της περιορίζεται στην προβολή της επιχειρηματολογίας υπέρ των τεθέντων στην προσφυγή, λόγων ακύρωσης. (Βλ. Δημοκρατία ν. Κουκκουρή κ.ά. [*1598] (1993) 3 Α.Α.Δ. 598· Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας (1994) 4 Α.Α.Δ. 686· Γιαγκουλλής και Αλλοι ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2569· Βαρνάβας Νικολάου και Υιοί Λτδ. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 1627· Κυριακίδης και Άλλος ν. Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 237.)
Λόγοι δημόσιας τάξης μπορεί να προβληθούν από το διάδικο ή να εγερθούν και να εξεταστούν αυτεπάγγελτα, από το Δικαστήριο, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας.
Το ερώτημα το οποίο τίθεται είναι, αν το αποτέλεσμα δικαστικής απόφασης και το δεδικασμένο το οποίο επάγεται, συνιστά λόγο που ανάγεται στη δημόσια τάξη και την κατά πάντα χρόνο ανάγκη για τη διασφάλισή της. Η εμβέλεια της δέσμευσης που επιφέρει δικαστική απόφαση εξαρτάται από το αποτέλεσμα. Εάν είναι επικυρωτική της απόφασης ή πράξης (Άρθρο 146.4(α)), η δέσμευση περιορίζεται μεταξύ των διαδίκων. Εάν είναι ακυρωτική, επενεργεί έναντι πάντων (erga omnes). (Βλ. Papamichael v. Republic (1987) 3 C.L.R. 1357· Kyriacou v. Minister of Interior (1988) 3 C.L.R. 643· Διαούρηςκ.ά. ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 64.).
Στο ερώτημα αν το δεδικασμένο ανάγεται σε θέμα δημόσιας τάξης η Ελληνική νομολογία έδωσε θετική απάντηση. Η εφαρμογή της απόφασης άπτεται της νομιμότητας, όπως υποδεικνύεται, και τυγχάνει αυτεπάγγελτα εξεταστέα. (Βλ. Σ.Ε. 851/32 -Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας (1932) Β).
Στο δεδικασμένο, προσδίδεται συνταγματική ισχύς στην Κύπρο, με επακόλουθο την καθολική υποχρέωση όλων των αρχών προς συμμόρφωση ή ακριβέστερα, προς ενεργό συμμόρφωση, όπως ορίζει το Άρθρο 146.5. (Βλ. Pieris v. Republic (1983) 3 C.L.R.1054. Chinas v. Minister of Finance (1988) 3 C.L.R. 241).
Στη Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1995) 3 Α.Α.Δ. 349, (απόφαση της Ολομέλειας η οποία δόθηκε από το Νικολάου, Δ.), εξετάστηκε το δεδικασμένο και η υπόστασή του ως θέμα δημόσιας τάξης. Δεν κρίθηκε απαραίτητο να δοθεί οριστική απάντηση στο ερώτημα. Η προσέγγιση του Δικαστηρίου, όμως, κατατείνει υπέρ της θεώρησης του δεδικασμένου ως θέματος δημόσιας τάξης, το οποίο, το Δικαστήριο μπορεί να εξετάσει και αυτεπάγγελτα εφόσο τεθεί υπόψη του η ακυρωτική απόφαση. Η απόκλιση της απόφασης στο σημείο αυτό είναι ευκρινώς ορατή. Στην προκείμενη υπόθεση παρίσταται ανάγκη να αποφασίσουμε το ζήτημα. Η δέσμευση την οποία ενέχει απόφαση η οποία εκδίδεται βάσει του Άρθρου 146.4 και η υποχρέ[*1599]ωση των αρχών για ενεργό συμμόρφωση που επιβάλλει το Άρθρο 146.5, ταυτίζουν την εφαρμογή της με τη διασφάλιση της νομιμότητας στη λειτουργία του κράτους. Συναρτάται, η τήρηση του δεδικασμένου, με τον πυρήνα της δημόσιας τάξης όπως καθιδρύεται στο Σύνταγμα. Η τήρηση του δεδικασμένου συνιστά θέμα δημόσιας τάξης. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση θα καθιστούσε παραδεχτή την οικοδόμηση επί της παρανομίας και απόκλιση από τα εχέγγυα της δημόσιας τάξης.
Στην προκείμενη περίπτωση, η απόφαση στη Μενελάου περιήλθε σε γνώση όλων των ενδιαφερομένων και επηρεαζομένων, τέθηκε υπόψη του Δικαστηρίου και οι συνέπειες της δεν μπορούν να παραγνωριστούν. Ανέτρεψε το βάθρο στο οποίο θεμελιώνεται ο διορισμός των ενδιαφερομένων προσώπων, δηλαδή η κατοχή της θέσης εκτάκτου υπαλλήλου, από την 1 Οκτωβρίου 1989.
Ο δεύτερος βασικός λόγος, για τον οποίο επιδιώκεται η ακύρωση της επίδικης διοικητικής απόφασης, επικεντρώνεται στην αντισυνταγματικότητα του νόμου βάσει του οποίου διενεργήθηκαν οι διορισμοί και με αυτό θα ασχοληθούμε τώρα.
Αντισυνταγματικότητα του Ν. 4/91:
Ο Ν. 4/91 προσδιορίζει επ' ακριβώς ποίοι θα διοριστούν στη Δημόσια Υπηρεσία, περιορίζοντας την αρμοδιότητα της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας στην επισφράγιση των διορισμών.
Πρώτο, ο διορισμός δημοσίων υπαλλήλων αποτελεί αμιγή διοικητική λειτουργία, στην οποία, όπως εξηγείται στις Δημοκρατία ν. Γιάλλουρου κ.ά. (1995) 3 Α.Α.Δ. 363 και Μενελάου, (ανωτέρω)), δεν χωρεί οποιαδήποτε νομοθετική ανάμειξη. Εκφεύγει των αρμοδιοτήτων του Νομοθετικού Σώματος ο διορισμός δημοσίων υπαλλήλων. Η ανάληψη της εξουσίας αυτής από τη Βουλή παραβιάζει την αρχή της διάκρισης των Εξουσιών, στην οποία θεμελιώνεται το Σύνταγμα. Παραβιάζεται η αρχή της διάκρισης των Εξουσιών και για δεύτερο λόγο: Διότι υπεισέρχεται με το νόμο (χαλάρωση των προσόντων για διορισμό) η Νομοθετική Εξουσία στον καθορισμό των προσόντων για διορισμό στη Δημόσια Υπηρεσία, που αποτελεί πτυχή της Εκτελεστικής Εξουσίας. Όπως διαπιστώνεται στην απόφαση της Ολομέλειας - Χατζηπαύλου ν. Α.Η.Κ. (1991) 3 Α.Α.Δ. 11, ο καταρτισμός των σχεδίων υπηρεσίας, για τη στελέχωση της Δημόσιας Υπηρεσίας, συνιστά διοικητική πράξη, η οποία ανάγεται στην άσκηση της εκτελεστικής λειτουργίας. Το γεγονός ότι τα σχέδια υπηρεσίας περιέχουν κανόνες [*1600] που δεσμεύουν τις αρμόδιες αρχές, τόσο έναντι του υφιστάμενου προσωπικού όσο και έναντι τρίτων, δεν αλλοιώνει τη φύση τους.
Συντρέχουν και άλλοι ανεξάρτητοι λόγοι, για κάθε ένα από τους οποίους ο νόμος πρέπει να κριθεί αντισυνταγματικός. Παραβιάζονται οι συνταγματικές διατάξεις που αφορούν τη στελέχωση της Δημόσιας Υπηρεσίας - (ΜΕΡΟΣ VII του Συντάγματος). Συναφώς, παραβιάζεται και η συνταγματική αρχή της μη ανάμειξης της πολιτικής εξουσίας στη στελέχωση της Δημόσιας Υπηρεσίας - (βλ. Charilaos Frangoulides and The Republic of Cyprus, through The Public Sevice Commission (No. 2) (1966) 3 C.L.R. 676. Pavlou v. Returning Officer & Others (1987) 1 C.L.R. 252. C.T.O. v. HadjiDemetriou (1987) 3 C.L.R. 780. PIK v. Καρα-γιώργη & άλλων (1991) 3 Α.Α.Δ. 159. Δημοκρατία ν. Κωνσταντι-νίδη (1996) 3 Α.Α.Δ. 206). Ο νόμος, επίσης, αντιμάχεται την αρχή της ισότητας και παραβιάζει την ισότητα έναντι του νόμου και της διοίκησης, την οποία κατοχυρώνει το Άρθρο 28 του Συντάγματος. Η υποχρέωση για προκήρυξη των θέσεων επιβάλλεται από την αρχή της ισότητας, όπως υποδεικνύεται στη Μενελάου.
Καταλήγω ότι η επίδικη διοικητική απόφαση πρέπει να ακυρωθεί, για κάθε ένα από τους δύο λόγους οι οποίοι εξειδικεύονται στην απόφασή μας:-
(α)Την αφαίρεση του βάθρου στο οποίο στηρίχτηκε, ενόψει της απόφασης στη Μενελάου· και
(β)Την αντισυνταγματικότητα του Ν.4/91, στον οποίο θεμελιώθηκε η απόφαση.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με έξοδα.
Η επίδικη διοικητική απόφαση, επαγόμενη το διορισμό των ενδιαφερομένων προσώπων σε θέσεις στη Δημόσια Υπηρεσία, ακυρώνεται στην ολότητά της, βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο