(1997) 4 ΑΑΔ 2030
[*2030] 10 Σεπτεμβρίου, 1997
[ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΦΩΤΟΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ & ΣΙΑ ΛΙΜΙΤΕΔ,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Προσφυγές Αρ. 398/93, 905/94)
Προσφυγή βάσει τον Άρθρου 146 του Συντάγματος — Προσβολή της αυτής διοικητικής πράξης με δύο χωριστές προσφυγές — Δεν είναι επιτρεπτή — Περιστάσεις προσβολής στην κριθείσα περίπτωση.
Πολεοδομία —Δήλωση πολιτικής καθορισμού ζωνών— Ένσταση εναντίον της που δεν περιελήφθη στο διοικητικό φάκελο—Περιστάσεις κάτω από τις οποίες η παρατυπία δεν θεωρήθηκε ουσιώδης.
Πολεοδομία—Πολεοδομικές ζώνες — Λευκές ζώνες — Κατά πόσο συνιστούν στέρηση ιδιοκτησίας — Νομολογία και περιστάσεις της κριθείσας περίπτωσης — Συνέπειες της κρίσης περί απλών περιορισμών δικαιώματος ιδιοκτησίας.
Η αιτήτρια εταιρεία προσέβαλε την μεταβολή του καθεστώτος αξιοποίησης της ιδιοκτησίας της η οποία συνεπαγόταν ουσιαστικά απόλυτη απαγόρευση ανοικοδόμησής της.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας τις προσφυγές, αποφάσισε ότι:
1. Όσον αφορά τις προδικαστικές ενστάσεις που αφορούν την προσφυγή 905/94, ανεξάρτητα από τη φύση της επιστολής ημερ. 21.9.94, διαπιστώνεται ότι η προσφυγή αυτή έχει σαν αντικείμενο τις ίδιες ακριβώς πράξεις που προσβάλλονται με την προσφυγή 398/93, με την οποία προσβάλλεται και η απόρριψη της ένστασης [*2031] των αιτητών. Έστω και αν η απόρριψη της ένστασής τους δεν τους κοινοποιήθηκε προηγουμένως και κεχωρισμένα είναι φανερό από τη διατύπωση του αιτητικού της προσφυγής τους με αρ. 398/93, ότι οι αιτητές γνώριζαν ή θεώρησαν κατά το χρόνο καταχώρησης της ότι η ένστασή τους είχε απορριφθεί. Οι ισχυρισμοί που προβάλλονται από τους αιτητές και στις δυο προσφυγές είναι οι ίδιοι. Η προσβολή από τους ίδιους αιτητές της ίδιας διοικητικής πράξης ή πράξεων με δυο ξεχωριστές προσφυγές, δεν είναι επιτρεπτή. Ως εκ τούτου η δεύτερη προσφυγή, η 905/94, απορρίπτεται.
2. Ελλείψει μαρτυρίας προς το ενάντιον, θεωρείται πως η σφραγίδα στο αντίγραφο της ένστασης των αιτητών τέθηκε νόμιμα.
Πέραν αυτών, το Δικαστήριο συμφωνεί με τη θέση των καθ' ων η αίτηση ότι η τελευταία ένσταση τους, που δεν βρισκόταν στους φακέλους της διοίκησης, δεν περιείχε οτιδήποτε ουσιώδες που δεν περιλαμβάνετο στις προηγούμενες δυο ενστάσεις τους. Απλώς περιείχε περισσότερη νομική επιχειρηματολογία με αναφορά σε νομικές αυθεντίες. Τα ουσιώδη σημεία της ένστασης τέθηκαν ήδη ενώπιον των καθ' ων η αίτηση με τις προηγούμενες ενστάσεις των αιτητών και εξετάστηκαν. Υπό τις περιστάσεις, δεν θεωρείται ότι η παράλειψη αυτή πρέπει να οδηγήσει σε ακύρωση της επίδικης απόφασης.
3. Η περιβαλλοντική και οικολογική σημασία της περιοχής φαίνονται από διάφορα έγγραφα των φακέλων που κατατέθηκαν ως τεκμήρια. Τα κτήματα των αιτητών βρίσκονται κατά μήκος της παραλιακής ζώνης της περιοχής "Τοξεύτρα" που είναι μια από τις κύριες παραλίες όπου γεννά η πράσινη χελώνα, η οποία είναι προστατευόμενη. Τα κτήματα γειτνιάζουν επίσης με τα φαράγγια του Άβακα και της Φαρκονάς, που θωρούνται μεγάλης περιβαλλοντικής και οικολογικής αξίας.
Παρόμοιες πρόνοιες όσον αφορά τη χρήση της ιδιοκτησίας των αιτητών περιλήφθηκαν και με την Κ.Δ.Π. 186/89, εναντίον της οποίας οι αιτητές καταχώρησαν την προσφυγή 728/89. Η προσφυγή αυτή των αιτητών όπως και η προσφυγή τους 47/90, εναντίον της απόρριψης της αίτησής τους για άδεια οικοδομής, εκδικάστηκε, μαζί με άλλες που αφορούσαν καθορισμό πολεοδομικών ζωνών, από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου (βλ. Άνθη Δημητριάδη και Άλλοι ν. Υπουργικού Συμβουλίου και Άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 85). Με την απόφασή του το Δικαστήριο επεσήμανε ότι, στις πλείστες των περιπτώσεων, οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν ήταν δραστικοί και περιόριζαν σε σημαντικό βαθμό τη χρήση της γης για οικοδομικούς [*2032] σκοπούς, στη δε περίπτωση των Λευκών Ζωνών (όπου ενέπιπταν και τα κτήματα των αιτητών), οι περιορισμοί ως προς την οικοδομική ανάπτυξη ήταν ουσιαστικά απόλυτοι. Εντούτοις το Δικαστήριο έκρινε ότι επρόκειτο για περιορισμό και όχι στέρηση του δικαιώματος ιδιοκτησίας.
4. Τα όσα λέχθηκαν στην πιο πάνω απόφαση αναφορικά με τα επίδικα κτήματα των αιτητών, ισχύουν και στην παρούσα περίπτωση. Για οποιαδήποτε τυχόν ουσιώδη μείωση της αξίας της ιδιοκτησίας τους, οι αιτητές έχουν το δικαίωμα να αξιώσουν αποζημιώσεις βάσει των προνοιών του Άρθρου 68 του Νόμου.
Οι προσφυγές απορρίπτονται με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
F.W. Woolworth & Co (Cyprus) Ltd v. Δήμου Πάφου (1997) 4 Α.Α.Δ. 1028,
Δημητριάδη κ.ά. ν. Υπουργικού Συμβουλίου κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 85,
Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1996) 4 Α.Α.Δ. 2219.
Προσφυγές.
Προσφυγές με τις οποίες προσβάλλεται η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για την επικύρωση του σχεδίου πολεοδομικών ζωνών και του σχεδίου ορίου ανάπτυξης Πέγειας.
Χρ. Κληρίδης, για τους Αιτητές.
Μ. Φλωρέντζος, Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, Δ.: Οι αιτητές είναι οι ίδιοι και στις δυο προσφυγές, οι οποίες συνεκδικάστηκαν λόγω των κοινών στοιχείων που παρουσιάζουν, πραγματικών και νομικών. Αφορούν πολεοδομικές ζώνες και το σχέδιο ορίου ανάπτυξης Πέγειας.
Οι αιτητές είναι ιδιοκτήτες ακινήτων που περιγράφονται ως χωράφια, εκτάσεως 143 σκαλών (τεμάχιο 6/1/2) και 52 σκαλών (τεμάχιο 6/2) αντίστοιχα, Φ/Σχ. XXXIV/55, στην Πέγεια, επαρχία Πάφου. Με την Κ.Δ.Π. 156/81, τα πιο πάνω κτήματα των αιτητών εντάχθηκαν στη ζώνη Α2, που είναι τουριστική, με ανώτατο συντελεστή δό[*2033]ιησης, όσον αφορά ξενοδοχεία 0.57:1, όσον αφορά οργανωμένα διαμερίσματα 0.45:1 και για άλλες επιτρεπόμενες οικοδομές 0.20:1.
Στις 7.8.89 οι αιτητές υπέβαλαν αίτηση για άδεια οικοδομής 60 κατοικιών ως πρώτη φάση ολικής ανάπτυξης των κτημάτων τους. Στις 11.8.89 δημοσιεύθηκε Διάταγμα, Κ.Δ.Π. 186/89, με το οποίο κηρύσσετο η περιοχή όπου βρίσκονται τα κτήματα των αι-τητών, ως Λευκή Ζώνη. Στο Διάταγμα, του οποίου η ισχύς ήταν για περίοδο 12 μηνών, αναφέρεται ότι:
"…….Οι υφιστάμενες στην περιοχή χρήσεις θα παραμείνουν γενικά αμετάβλητες και οι οικοδομικές εργασίες στην περιοχή θα περιοριστούν στις ουσιώδεις που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη της γεωργίας, της δασολογίας και της αρχαιολογίας.
Οι οικοδομικές εργασίες που αφορούν τη γεωργία και δασολογία, πρέπει να είναι απόλυτα συσχετισμένες με τη γεωργική παραγωγή ή τη δασολογία και να είναι αναγκαίες για την απρόσκοπτη ανάπτυξη της γεωργίας ή της δασολογίας. Νοείται ότι οι τοιαύτης μορφής αναπτύξεις δε θα επηρεάζουν και/ή παραβιάζουν το χαρακτήρα της περιοχής και πρέπει να περιορίζονται σε μη ευαίσθητους χώρους."
Η αίτηση των αιτητών για άδεια οικοδομής απερρίφθη στις 11.11.89. Εναντίον του πιο πάνω Διατάγματος και της απόρριψης [ης αίτησής τους, οι αιτητές καταχώρησαν τις προσφυγές 728/89 και 47/90 αντίστοιχα. Στο αποτέλεσμα των προσφυγών αυτών θα αναφερθώ αργότερα.
Με την Κ.Δ.Π. 292/90 τέθηκε σε πλήρη ισχύ, από 1.12.90, ο πε-ρί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμος (ο Νόμος) και την ίδια ημερομηνία δημοσιεύθηκε με την Α.Δ.Π. 1934, Δήλωση Πολιτικής με βάση το άρθρο 34Α του Νόμου, αναφορικά με την προαγωγή και έλεγχο της ανάπτυξης σε όλες τις περιοχές της Δημοκρατίας, του δεν καλύπτονταν από Τοπικά Σχέδια. Με τη Δήλωση Πολιτικής τα κτήματα των αιτητών εντάχθηκαν σε περιοχή που χαρακτηρίστηκε ως "Ακτές και Περιοχές Προστασίας της Φύσης" όπου απαιτείται απόλυτη προστασία και δεν επιτρέπεται ανάπτυξη. Κατ' εξαίρεση, όπως αναφέρεται, μπορεί να επιτρέπονται:
"(α) Η εκτέλεση εργασιών που θα αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών των Ακτών και Περιοχών Προστασίας της Φύσης και μικρών αναπτύξεων που σκοπό έχουν την υποβοήθηση και προαγωγή των εργασιών αυτών.
[*2034]
(β) Παραδοσιακές εργασίες ως η γεωργία/δασοπονία.
(γ) Η δημιουργία "μονοπατιών της φύσης" ή άλλων μορφών προσπέλασης και μικρών αναπτύξεων που θα δώσουν στο κοινό δυνατότητες για περιβαλλοντική εκπαίδευση και φυσιολατρικές δραστηριότητες.
(δ) Η δημιουργία "τουριστικών περιπτέρων" στους λιγότερο ευαίσθητους χώρους των περιοχών αυτών, νοουμένου ότι θα εναρμονίζονται με το περιβάλλον και την κλίμακα της περιοχής.
(ε) Αναγκαία δημόσια έργα υποδομής, όπως προνοείται στην Πολιτική 9(Τ)(δ).
(στ) Ο συντελεστής δόμησης δεν θα υπερβαίνει το 0.005:1."
Οι αιτητές διαμαρτυρήθηκαν για την πιο πάνω ένταξη των κτημάτων τους, με επιστολή τους προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών ημερ. 4.2.91, η οποία φέρει σφραγίδα λήψης ημερ. 13.3.91, εκφράζοντας τις απόψεις τους και θέτοντας ταυτόχρονα τον εαυτό τους στη διάθεση των καθ' ων η αίτηση για εποικοδομητική συζήτηση του θέματος. Ένσταση υπέβαλε εκ μέρους των αιτητών και ο εμπειρογνώμονας τους Ρόης Νικολαΐδης, με έκθεση του ημερ. 27.7.91. Είναι επίσης ο ισχυρισμός τους ότι υπέβαλαν και τρίτη ένσταση, μέσω του δικηγόρου τους, ημερ. 29.7.91, η οποία παραδόθηκε με το χέρι στο γραφείο του Υπουργού Εσωτερικών στις 31.7.91 και σφραγίστηκε με σφραγίδα της ίδιας ημερομηνίας. Στην ένσταση αυτή επισυνάφθηκε και η έκθεση/ένσταση του κ. Ρόη Νικολάίδη ημερ. 27.7.91. Η τελευταία αυτή ένσταση δεν βρέθηκε στους διοικητικούς φακέλους.
Στα πλαίσια εξέτασης των ενστάσεων που υποβλήθηκαν, ενε-πλάκησαν διάφορα κλιμάκια και επιτροπές και ακούστηκαν οι απόψεις μεταξύ άλλων, του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και της επηρεαζόμενης τοπικής αρχής. Καταρτίστηκε ενημερωτικό σημείωμα και Πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο ημερ. 15.1.93, αναφορικά με την τροποποίηση του Σχεδίου Ζωνών και του ορίου ανάπτυξης Πέγειας. Όσον αφορά τα κτήματα των αιτητών, δεν επήλθε καμιά μεταβολή στην ένταξή τους, η οποία παρέμενε η ίδια όπως αναφέρεται στη Δήλωση Πολιτικής.
Το θέμα τέθηκε ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο κατά τη συνεδρία του ημερ. 28.1.93, υιοθέτησε το περιεχόμενο της [*2035] Πρότασης και εξουσιοδότησε τη δημοσίευση σχετικής Γνωστοποίησης στην επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και τον ημερήσιο τύπο. Σαν αποτέλεσμα, δημοσιεύθηκε στις 19.2.93, η Κ.Δ.Π. 24/93.
Στις 3.5.93 οι αιτητές καταχώρησαν την προσφυγή αρ. 398/93, με την οποία ζητούν την πιο κάτω θεραπεία:
"Α. Δήλωση και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι η Κ.Δ.Π. 24/93 όπως δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυβέρνησης Αρ. 2776 της 19.2.93 Παράρτημα Α και/ή η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και/ή των Καθ' ων όπως απορρίψει την ένσταση των αιτητών και/ή τροποποιήσει και/ή επικυρώσει το σχέδιο Πολεοδομικών Ζωνών και το σχέδιο ορίου ανάπτυξης Πέγειας είναι εξ' υπαρχής άκυρη και χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Β. Οποιανδήποτε άλλη θεραπεία το Δικαστήριο ήθελε κρίνει ορθή και δίκαια."
Μετά την καταχώρηση της ένστασης στην πιο πάνω προσφυγή, στην παράγραφο 10 της οποίας έγινε αναφορά στην απόρριψη της ένστασης των αιτητών (ημερ. 4.2.91), ο δικηγόρος των αιτητών ζήτησε, με επιστολή του ημερ. 27.1.94, όπως του κοινοποιηθεί η απόρριψη της ένστασης, η οποία δεν είχε κοινοποιηθεί στους αιτητές μέχρι τότε.
Με επιστολή του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών ημερ. 21.9.94, οι αιτητές πληροφορήθηκαν ότι η ένσταση τους ημερ. 13.3.91, εναντίον των προνοιών της Δήλωσης Πολιτικής, απερρίφθη από το Υπουργικό Συμβούλιο. Στην επιστολή αναφέρονται και τα ακόλουθα:
"3. Το Υπουργικό Συμβούλιο κατέληξε στην πιο πάνω απόφαση αφού μελέτησε όλα τα δεδομένα της περιοχής και ειδικότερα αφού έλαβε υπόψη ότι η περιοχή της Τοξεύτρας, στην οποία εμπίπτει η ιδιοκτησία σας, έχει μεγάλη περιβαλλοντική και οικολογική αξία λόγω της ύπαρξης των αξιόλογων φαραγγιών του Άβακα και Κουφών και της σημαντικής παραλιακής περιοχής στην οποία γεννά η πράσινη χελώνα. Λήφθηκαν επίσης υπόψη σχετικές προτάσεις του υπό εκπόνηση Τοπικού Σχεδίου Ακάμα για δημιουργία Εθνικού Πάρκου, καθώς και η κήρυξη της παραλίας της Τοξεύτρας ως προστατευόμενης με τον περί Αλιείας Νόμο (Κ.Δ.Π. 273/80) και ως οικολογικά σημαντικής με τον περί Προστασίας της Παρα[*2036]λίας Νόμο (Ν. 126/89 και Κ.Δ.Π. 8/90).
4. Η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που αναφέρεται στην παράγραφο 1 έχει δημοσιευθεί δυνάμει του άρθρου 34Α(11) στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας 2776, Α.Δ.Π. 24 και ημερ. 19.2.93."
Σαν αποτέλεσμα στις 27.10.94, οι αιτητές καταχώρησαν και την δεύτερη συνεκδικαζόμενη προσφυγή, την προσφυγή 905/94, με την οποία ζητούν:
Α. Δήλωση και/ή Απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι η Απόφαση των καθ' ων όπως κοινοποιήθηκε στους Αιτητές με επιστολή 21.9.94 Παράρτημα Α και/ή όπως απορρίψει την ένσταση των αιτητών και/ή η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και/ή των καθ' ων όπως απορρίψουν την ένσταση των αιτητών και/ή τροποποιήσουν και/ή επικυρώσουν το σχέδιο Πολεοδομικών Ζωνών και το σχέδιο ορίου ανάπτυξης Πέγειας και/ή απορρίψουν το αίτημα για αναθεώρηση των ρυθμίσεων της 1.10.90 και επανένταξη της ιδιοκτησίας των Αιτητών σε τουριστική Ζώνη είναι εξ' υπαρχής άκυρη και χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Β. Οποιανδήποτε άλλη θεραπεία το Δικαστήριο ήθελε κρίνει ορθή και δίκαια."
Και στις δυο υποθέσεις εγέρθηκαν προδικαστικές ενστάσεις αναφορικά με την εκτελεστότητα των προσβαλλόμενων πράξεων και το εμπρόθεσμο των προσφυγών. Στην υπόθεση 398/93 εγείρεται και τρίτη προδικαστική ένσταση που αφορά το έννομο συμφέρον των αιτητών.
Θα επιληφθώ πρώτα των προδικαστικών ενστάσεων. Είναι η θέση του δικηγόρου των καθ' ων η αίτηση ότι η επιστολή ημερ. 21.9.94, εναντίον της οποίας στρέφεται η προσφυγή 905/94, έχει πληροφοριακό μόνο χαρακτήρα. Όσο για το υπόλοιπο μέρος του αιτητικού, είναι η θέση του ότι καλύπτεται από την προσφυγή 398/93. Στην προσφυγή 398/93 ο ίδιος δικηγόρος προβάλλει τον ισχυρισμό ότι η απόρριψη της ένστασης των αιτητών που προσβάλλεται με την προσφυγή, αποτελεί αυτοτελή διοικητική πράξη που είναι αντικείμενο της προσφυγής 905/94. Δεν πρόβαλε όμως συγκεκριμένους ισχυρισμούς αναφορικά με την εκτελεστότητα των προσβαλλόμενων πράξεων, ούτε όσον αφορά την προδικαστική ένσταση για το εκπρόθεσμο της προσφυγής. Όπως επεξήγη[*2037]σε στο στάδιο των προφορικών διευκρινίσεων, δεν ισχυρίζεται ότι δεν προσβάλλεται με την προσφυγή 398/93 εκτελεστή διοικητική πράξη. Εκείνο που ισχυρίζεται, είπε, είναι ότι οι αιτητές δεν έχουν έννομο συμφέρον ως προς την ακύρωση της Κ.Δ.Π. 24/93, εφόσον με την τυχόν ακύρωσή της δεν θα αποκομίσουν κανένα όφελος, γιατί θα εξακολουθήσει να ισχύει η Δήλωση Πολιτικής. Με βάση τα πιο πάνω, καταλήγω ότι οι προδικαστικές ενστάσεις που αφορούν την εκτελεστότητα των προσβαλλόμενων με την προσφυγή 398/93 πράξεων και το εμπρόθεσμο της προσφυγής, εγκαταλείφθηκαν και απορρίπτονται.
Όσον αφορά τις προδικαστικές ενστάσεις που αφορούν την προσφυγή 905/94, ανεξάρτητα από τη φύση της επιστολής ημερ. 21.9.94, βρίσκω ότι η προσφυγή αυτή έχει σαν αντικείμενο τις ίδιες ακριβώς πράξεις που προσβάλλονται με την προσφυγή 398/93, με την οποία προσβάλλεται και η απόρριψη της ένστασης των αιτητών. Έστω και αν η απόρριψη της ένστασής τους δεν τους κοινοποιήθηκε προηγουμένως και κεχωρισμένα είναι φανερό από τη διατύπωση του αιτητικού της προσφυγής τους με αρ. 398/93, ότι οι αιτητές γνώριζαν ή θεώρησαν κατά το χρόνο καταχώρησης της ότι η ένσταση τους είχε απορριφθεί. Οι ισχυρισμοί που προβάλλονται από τους αιτητές και στις δυο προσφυγές είναι οι ίδιοι. Η προσβολή από τους ίδιους αιτητές της ίδιας διοικητικής πράξης ή πράξεων με δυο ξεχωριστές προσφυγές, δεν είναι επιτρεπτή. Ως εκ τούτου η δεύτερη προσφυγή, η 905/94, απορρίπτεται (βλέπε σχετικά F.W. Woolworth & Co (Cyprus) Ltd v. Δήμου Πάφου (1997) 4 Α.Α.Δ. 1028). Ενόψει του αποτελέσματος αυτού, δεν θα εξετασθούν οι προδικαστικές ενστάσεις που αφορούν την προσφυγή αυτή.
Η προδικαστική ένσταση ως προς το έννομο συμφέρον των αιτητών δεν ευσταθεί και απορρίπτεται. Παρόλο που με την Κ.Δ.Π. 24/93 δεν άλλαξε το πραγματικό καθεστώς των κτημάτων των αιτητών, όπως διατυπώθηκε στη Δήλωση Πολιτικής, εντούτοις ο Νόμος (άρθρο 34Α) έδωσε στους αιτητές το δικαίωμα ένστασης κατά της Δήλωσης αυτής. Η Κ.Δ.Π. 24/93 ήταν το αποτέλεσμα της απόρριψης της ένστασής των αιτητών και συνεπώς έχουν έννομο συμφέρον να την προσβάλουν, όπως και την απόρριψη της ένστασης τους.
Όσον αφορά την ουσία, θα πρέπει να ειπωθεί σ' αυτό το στάδιο ότι βασικά το επίδικο θέμα που εγείρεται με την προσφυγή αρ. 398/93, είναι η υποβολή των συγκεκριμένων περιορισμών με τις νέες πολεοδομικές ζώνες. [*2038]
Είναι ο ισχυρισμός των αιτητών ότι η ένσταση τους, ημερ. 29.7.91, δεν εξετάστηκε από τους καθ' ων η αίτηση, γεγονός που κατά την εισήγηση τους, πρέπει να οδηγήσει στην ακύρωση της επίδικης απόφασης. Οι αιτητές προσήγαγαν μαρτυρία υπαλλήλων τους, σύμφωνα με την οποία ο ίδιος ο υπάλληλος παρέδωσε δια χειρός την ένσταση των αιτητών στο γραφείο του Υπουργού Εσωτερικών, όπου η ιδιαιτέρα του Υπουργού σφράγισε αντίγραφο της ένστασης, το οποίο κατέθεσαν οι αιτητές στο Δικαστήριο. Οι καθ' ων η αίτηση προσήξαν μαρτυρία αναφορικά με τη διαδικασία που τηρείται για την παράδοση των ενστάσεων και σφράγιση των αντιγράφων. Ο μάρτυράς τους όμως, δεν μπορούσε να πει κατά πόσο η σφραγίδα που έφερε το αντίγραφο των αιτητών τέθηκε νόμιμα ή όχι. Παραμένει αναντίλεκτο γεγονός ότι η ένσταση αυτή των αιτητών δεν ανεβρέθη στους φακέλους της διοίκησης. Είναι όμως η θέση του δικηγόρου των καθ' ων η αίτηση ότι το γεγονός αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε ακύρωση της επίδικης απόφασης, εφόσον είχαν ήδη υποβληθεί εκ μέρους των αιτητών δυο άλλες ενστάσεις, οι οποίες εξετάστηκαν και απορρίφθηκαν, η δε περί ης ο λόγος ένσταση δεν προσέθετε οτιδήποτε στις δυο προηγούμενες. Η θέση των αιτητών είναι ότι η συγκεκριμένη ένσταση ήταν η μόνη νομότυπη ένσταση και η μη εξέτασή της οδηγεί σε ακύρωση.
Ελλείψει μαρτυρίας προς το ενάντιον, θεωρώ πως η σφραγίδα στο αντίγραφο της ένστασης των αιτητών τέθηκε νόμιμα. Εξ όσων διαπιστώνω, τόσο η επιστολή/ένσταση των αιτητών ημερ. 4.2.91, όσο και η έκθεση/ένσταση του εμπειρογνώμονά τους Ρόη Νικολαΐδη ημερ. 27.7.91, θεωρήθηκαν ως νομότυπες ενστάσεις (ερυθρά 109 και 183 του διοικητικού φακέλου τεκμήριο 1). Για την απόρριψη τους αναγράφονται τα ακόλουθα:
"7. Τα τεμάχια βρίσκονται μέσα στην περιοχή διατήρησης της Φύσης. Με το προηγούμενο Νομικό Καθεστώς αυτά βρίσκονταν μέσα στην Τουριστική Ζώνη Α2. Διαφοροποίηση του Νομικού Καθεστώτος δεν συστήνεται λόγω της μεγάλης περιβαλλοντικής και οικολογικής αξίας της περιοχής που πρέπει να προστατευθεί απόλυτα."
Πέραν αυτών, διεξήλθα με προσοχή όλες τις ενστάσεις των αιτητών και συμφωνώ με τη θέση των καθ' ων η αίτηση ότι η τελευταία ένσταση τους, που δεν βρισκόταν στους φακέλους της διοίκησης, δεν περιείχε οτιδήποτε ουσιώδες που δεν περιλαμβάνετο στις προηγούμενες δυο ενστάσεις τους. Απλώς περιείχε περισσότερη νομική επιχειρηματολογία με αναφορά σε νομικές αυθεντίες. Τα ουσιώδη σημεία της ένστασης τέθηκαν ήδη ενώπιον των καθ' [*2039] ων η αίτηση με τις προηγούμενες ενστάσεις των αιτητών και εξετάστηκαν. Υπό τις περιστάσεις, δεν θεωρώ ότι η παράλειψη αυτή πρέπει να οδηγήσει σε ακύρωση της επίδικης απόφασης.
Η περιβαλλοντική και οικολογική σημασία της περιοχής φαίνονται από διάφορα έγγραφα των φακέλων που κατατέθηκαν ως τεκμήρια. Τα κτήματα των αιτητών βρίσκονται κατά μήκος της παραλιακής ζώνης της περιοχής "Τοξεύτρα" που είναι μια από τις κύριες παραλίες όπου γεννά η πράσινη χελώνα, η οποία είναι προστατευόμενη. Τα κτήματα γειτνιάζουν επίσης με τα φαράγγια του Άβακα και της Φαρκονάς, που θωρούνται μεγάλης περιβαλλοντικής και οικολογικής αξίας.
Παρόμοιες πρόνοιες όσον αφορά τη χρήση της ιδιοκτησίας των αιτητών περιλήφθηκαν και με την Κ.Δ.Π. 186/89, εναντίον της οποίας οι αιτητές καταχώρησαν την προσφυγή 728/89. Η προσφυγή αυτή των αιτητών όπως και η προσφυγή τους 47/90, εναντίον της απόρριψης της αίτησης τους για άδεια οικοδομής, εκδικάστηκε, μαζί με άλλες που αφορούσαν καθορισμό πολεοδομικών ζωνών, από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου (βλ. Ανθή Δημητριάδη και Άλλοι ν. Υπουργικού Συμβουλίου και Άλλων (1996) 3 Α.Α.Δ. 85). Με την απόφασή του το Δικαστήριο επεσήμανε ότι, στις πλείστες των περιπτώσεων, οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν ήταν δραστικοί και περιόριζαν σε σημαντικό βαθμό τη χρήση της γης για οικοδομικούς σκοπούς, στη δε περίπτωση των Λευκών Ζωνών (όπου ενέπιπταν και τα κτήματα των αιτητών), οι περιορισμοί ως προς την οικοδομική ανάπτυξη ήταν ουσιαστικά απόλυτοι. Εντούτοις το Δικαστήριο έκρινε ότι επρόκειτο για περιορισμό και όχι στέρηση του δικαιώματος ιδιοκτησίας. Παραθέτω τα πιο κάτω αποσπάσματα από την απόφαση, που αφορούν και την περίπτωση των αιτητών:
"Οι Κ.Δ.Π. που διέπουν τις Λευκές Ζώνες δεν απαγορεύουν τη χρήση της ιδιοκτησίας που περιλαμβάνεται σ' αυτές για τους σκοπούς που την προοιωνίζει η φύση της, δηλαδή για δασονομικούς, γεωργικούς και αγροτικούς σκοπούς. Ο αποκλεισμός της χρήσης της για οικοδομικούς σκοπούς δεν κατέστησε την ιδιοκτησία αδρανή και δεν αποστέρησε τους αιτητές από την περιουσία τους. Η ίδια διαπίστωση ισχύει και για την περιοχή Άσπρος-Αργάκι-Τοξεύτρα, που διέπεται από την Κ.Δ.Π. για την προστασία της παραλίας. Οι περιορισμοί οι οποίοι τέθηκαν δεν αποκλείουν τη χρήση της γης ως παραλίας. Ότι αποκλείεται είναι η χρήση της για ορισμένους σκοπούς που καθορίζονται στον Πίνακα 13. Ο αποκλεισμός διαπέρασης της πα[*2040]ραλίας με αυτοκίνητα, η διαμονή του κοινού κατά τη νύκτα, η τοποθέτηση θαλασσίων ειδών και η προσάραξη σκαφών, όντως, περιορίζουν τη χρήση της παραλίας· δεν καθιστούν, όμως, αδρανή την περιουσία των αιτητών που γειτνιάζει με αυτή ή βρίσκεται μέσα στη Ζώνη προστασίας της παραλίας.
Η κατάληξή μας είναι ότι σε καμιά περίπτωση οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν με τις Κ.Δ.Π. που προσδιορίζονται στους Πίνακες 6-13, όπως και εκείνες που αναφέρονται στους Πίνακες 1-5, δεν αποστέρησαν τους αιτητές της ιδιοκτησίας τους. Παραμένουν κύριοι της περιουσίας τους και μπορεί να την χρησιμοποιήσουν για τους σκοπούς για τους οποίους την προοιωνίζει η φύση της και που επιτρέπει ο νόμος (Κ.Δ.Π.)."
[Οι Πίνακες που αφορούσαν τους αιτητές ήταν ο 6ος (υπόθεση 47/90, απόρριψη της αίτησής τους για άδεια οικοδομής στα επίδικα κτήματά τους), 11ος (υπόθεση 728/89 εναντίον της Κ.Δ.Π. 186/89 -Λευκή Ζώνη στην Πέγεια), 12ος (υπόθεση 696/90, εναντίον της Κ.Δ.Π. 205/90 - Λευκή Ζώνη στην Πέγεια) και 13ος (υπόθεση 295/90, εναντίον της Κ.Δ.Π. 81/90 Ζώνη Προστασίας της Παραλίας)].
Τα όσα λέχθηκαν στην πιο πάνω απόφαση αναφορικά με τα επίδικα κτήματα των αιτητών, ισχύουν και στην παρούσα περίπτωση και δεν έχω να προσθέσω οτιδήποτε. Για οποιαδήποτε τυχόν ουσιώδη μείωση της αξίας της ιδιοκτησίας τους, οι αιτητές έχουν το δικαίωμα να αξιώσουν αποζημιώσεις βάσει των προνοιών του άρθρου 68 του Νόμου (Μαρούλλα Νεοφύτου Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1996) 4 Α.Α.Δ. 2219).
Σαν αποτέλεσμα, και η προσφυγή 398/93 αποτυγχάνει και απορρίπτεται.
Η προσφυγή 905/94 έχει ήδη απορριφθεί.
Οι αιτητές να πληρώσουν τα έξοδα των καθ' ων η αίτηση και στις δυο προσφυγές, όπως θα υπολογισθούν από τον Πρωτο-κολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Οι προσφυγές απορρίπτονται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο