(1998) 4 ΑΑΔ 730
[*730]11 Σεπτεμβρίου, 1998
[ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΙΝΕΖΟΣ,
Αιτητής,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ,
Καθ’ ων η αίτηση.
(Yπόθεση Aρ. 479/96)
Σχέδια Yπηρεσίας ―�Έννομο συμφέρον προσβολής τους επί ακυρώσει ―�Προσβάλλονται έμμεσα επ’ ευκαιρία εφαρμογής τους.
Δημόσιοι Yπάλληλοι ― Θέσεις πρώτου διορισμού και προαγωγής ― Eρμηνεία του περιεχομένου του Άρθρου 26 του N. 10/69 ― Oι θέσεις της κατηγορία αυτής επιβάλλεται να είναι ανοικτές σε όλες σε αντιδιαστολή προς τις θέσεις προαγωγής ― Παρανομία και αντισυνταγματικότητα του σχεδίου υπηρεσίας Eπιθεωρητή Eιδικών Mαθημάτων Δημοτικής Eκπαίδευσης για τη Φυσική Aγωγή.
Eκπαιδευτικοί Λειτουργοί ―�Θέση Eπιθεωρητή Eιδικών Mαθημάτων Δημοτικής Eκπαίδευσης για τη Φυσική Aγωγή ― Ultra vires του σχεδίου υπηρεσίας της θέσης σε σχέση με το νομοθετικό καθορισμό της ως θέσεως πρώτου διορισμού και προαγωγής.
Διοικητικό Δίκαιο ― Yπέρβαση νομοθετικής εξουσιοδότησης ― Περιστάσεις στοιχειοθέτησης του Ultra vires στην κριθείσα περίπτωση.
Συνταγματικό Δίκαιο ― Aρχή της ίσης μεταχείρισης.
Παραβίασή της διά των απαιτουμένων προσόντων που περιελήφθησαν στο σχέδιο υπηρεσίας της θέσης Eπιθεωρητή Eιδικών Mαθημάτων Δημοτικής Eκπαίδευσης για τη Φυσική Aγωγή.
O αιτητής προσέβαλε την προαγωγή του ενδιαφερομένου σε Eπιθεωρητή Eιδικών Mαθημάτων Δημοτικής Eκπαίδευσης για τη Φυσική [*731]Aγωγή για μόνο το λόγο της αντισυνταγματικότητας και της υπέρβασης, ταυτόχρονα, της νομοθετικής εξουσιοδότησης που το κάλυπτε, του σχεδίου υπηρεσίας της επίδικης θέσης. Tο σχέδιο προέβλεπε ως απαιτούμενο προσόν την κατοχή μόνιμης θέσης δασκάλου ή νηπιαγωγού ενώ επρόκειτο για θέση πρώτου διορισμού και προαγωγής.
Tο Aνώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. O αιτητής, παρόλο που θεωρήθηκε ότι δεν είναι προσοντούχος, δεδομένου ότι δεν κατείχε μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού, εντούτοις έχει έννομο συμφέρον να προσβάλει έμμεσα το σχέδιο υπηρεσίας, δεδομένου ότι ισχυρίζεται ότι είναι άκυρο γιατί έγινε με υπέρβαση της νομοθετικής εξουσιοδότησης (ultra vires) και γιατί παραβιάζει την αρχή της ισότητας. Επίσης θα πρέπει να ειπωθεί πως είναι νομολογημένο πως το σχέδιο υπηρεσίας δεν μπορεί να προσβληθεί ευθέως, αλλά έμμεσα με προσφυγή που προσβάλλει το αποτέλεσμα της εφαρμογής του, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση.
2. Στο Άρθρο 26 του Νόμου 10/69 καθορίζονται οι κατηγορίες των θέσεων και στο Άρθρο 27 προβλέπεται ποιες κατηγορίες θέσεων προκηρύσσονται. Η θέση πρώτου διορισμού και προαγωγής προκηρύσσεται για να καταστεί δυνατή η διεκδίκηση από υποψήφιους εντός και εκτός υπηρεσίας.
Οι πρόνοιες του Νόμου είναι σαφείς ως προς την κατηγορία της θέσης με τον προσδιορισμό της σαν θέσης πρώτου διορισμού και προαγωγής. Ο προσδιορισμός αυτός καθιστά τη θέση ανοικτή στον καθένα που κατέχει τα προσόντα του σχεδίου υπηρεσίας και δεν περιορίζεται σ’ αυτούς που κατέχουν την αμέσως κατώτερη, όπως συμβαίνει με τις θέσεις προαγωγής ή σε υποψήφιους που προέρχονται από μόνο μια κατηγορία.
3. Αντίθετα με τη ρητή νομοθετική διάταξη, το υπό κρίση σχέδιο υπηρεσίας με την εισαγωγή της παραγράφου 1 στα Απαιτούμενα Προσόντα, κατέστησε τη θέση όχι ανοικτή σε όλους, αλλά περιορισμένη μόνο σ’ εκείνους που κατέχουν μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού στη Δημοτική, Προδημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση και έτσι αποκλείστηκε ο αιτητής, ο οποίος υπηρετεί στη Μέση Εκπαίδευση.
Με την πρόνοια της παραγράφου 1 τέθηκε φραγμός στη διεκδίκηση της θέσης από όλους που κατέχουν τα υπόλοιπα προσόντα και την περιόρισε σε εκείνους που αναφέρει η παράγραφος 1, ενώ ο Νόμος κατέστησε τη θέση ανοικτή με το να την καταστήσει θέση πρώτου διορι[*732]σμού και προαγωγής. Ο περιορισμός αυτός είναι ultra vires σε σχέση με το Νόμο και ανατρέπει αυθαίρετα την ίση δυνατότητα υποβολής αιτήσεως από όλους που κατέχουν τα άλλα προσόντα της θέσης, όπως προνοεί ο Νόμος. Ο αιτητής έτυχε αδικαιολόγητης δυσμενούς διάκρισης.
Κατά συνέπεια, οι πρόνοιες της παραγράφου 1 του σχεδίου υπηρεσίας που περιορίζουν τη θέση πρώτου διορισμού και προαγωγής σε θέση που περιορίζεται στα πρόσωπα που κατέχουν μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού στη Δημοτική, Προδημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση, είναι άκυρες, γιατί είναι ultra vires σε σχέση με τα Άρθρα 25, 26 και 27 του Νόμου 10/69 (όπως τροποποιήθηκε) και παράλληλα αντισυνταγματικές, γιατί παραβιάζουν την αρχή της ισότητας.
H προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Meletis v. Cyprus Ports Authority and Another (1987) 3 C.L.R. 1984,
Ζίζιρου v. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 2131,
Smyrnios v. Republic (1983) 3 C.L.R. 125,
Republic and Another v. Aristotelous (1982) 3 C.L.R. 497.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλεται η προαγωγή του ενδιαφερόμενου μέρους στη θέση Eπιθεωρητή Eιδικών Mαθημάτων Δημοτικής Eκπαίδευσης για τη Φυσική Aγωγή αντί του αιτητή.
Α. Σ. Αγγελίδης, για τον Aιτητή.
Α. Παπασάββας, Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, για τους Kαθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
XPYΣOΣTOMHΣ, Δ.: Η προσφυγή αυτή στρέφεται κατά της απόφασης της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (Ε.Ε.Υ.), με την οποία προάχθηκε στη θέση Επιθεωρητή Ειδικών Μαθημάτων Δημοτικής Εκπαίδευσης για τη Φυσική Αγωγή, το ενδιαφερόμενο μέρος Ανδρέας Θεοδώρου, αφού αποκλείσθηκε από τη διαδικασία ο αιτητής.
[*733]Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, με επιστολή προς την Ε.Ε.Υ. ημερ. 20.10.95, ζήτησε την πλήρωση της θέσης, η οποία, σύμφωνα με το σχέδιο υπηρεσίας, είναι πρώτου διορισμού και προαγωγής και δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας. Υποβλήθηκαν 5 αιτήσεις, μεταξύ των οποίων και αυτές του αιτητή και του ενδιαφερόμενου μέρους.
Οι αιτήσεις στάληκαν στη Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία με την έκθεσή της που διαβίβασε στην Ε.Ε.Υ. στις 29.11.95, απέκλεισε τον αιτητή από την παραπέρα διαδικασία, γιατί δεν κατείχε τα απαιτούμενα από το σχέδιο υπηρεσίας προσόντα. Συγκεκριμένα, στην έκθεση της αναφέρεται ότι:
“Οι αιτητές Αχνιώτης Νίκος και Κινέζος Χρίστος δεν μπορούν να θεωρηθούν υποψήφιοι καθότι δεν πληρούν την παράγραφο (1) για τα “Απαιτούμενα προσόντα” του Σχεδίου Υπηρεσίας, δηλαδή δεν κατέχουν μόνιμη θέση δασκάλου ή νηπιαγωγού.”
Η Συμβουλευτική Επιτροπή σύστησε 3 υποψήφιους, ο δε αιτητής που δεν συστήθηκε, υπέβαλε ένσταση. Η ένσταση του εξετάστηκε από την Ε.Ε.Υ. κατά τη συνεδρία της ημερ. 22.1.96, στα πρακτικά της οποίας αναφέρονται τα ακόλουθα:
“Χριστάκης Κινέζος
Ο δικηγόρος του πιο πάνω υποβάλλει ένσταση και ισχυρίζεται ότι τα Σχέδια Υπηρεσίας είναι ultra vires προς τη νομοθεσία.
Η Επιτροπή αποφασίζει:
(α) Δεν έχει αρμοδιότητα να επιλαμβάνεται θεμάτων συνταγματικότητας των Νόμων και οφείλει να εφαρμόζει οποιοδήποτε Νόμο που δεν έχει καταργηθεί ή τροποποιηθεί (βλ. γνωμοδότηση Νομικής Υπηρεσίας με αρ. 46(Α)/67/19 και ημερ. 7/12/1995.)
(β) Ορθά η Συμβουλευτική Επιτροπή δεν έχει θεωρήσει τον κο Κινέζο ως υποψήφιο εφόσο δεν έχει τα απαιτούμενα από τα Σχέδια Υπηρεσίας προσόντα για τη θέση δηλ. δεν κατέχει τη μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού στη Δημοτική ή Προδημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση, ούτε και τα πέντε τελευταία χρόνια της εκπαιδευτικής του υπηρεσίας περιλαμβάνουν διδασκαλία του θέματος της ειδικότητας στη Δημοτική, Προ[*734]δημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση.”
Η διαδικασία πλήρωσης της θέσης συνέχισε χωρίς τη συμμετοχή του αιτητή και τέλειωσε με την απόφαση για προαγωγή του ενδιαφερόμενου μέρους, η οποία λήφθηκε στις 30.1.96.
Ο αιτητής καταχώρησε την παρούσα προσφυγή, με την οποία επιδιώκει ακύρωση της επίδικης απόφασης για μόνο ένα λόγο, τη νομιμότητα του σχεδίου υπηρεσίας της θέσης. Το σχέδιο υπηρεσίας προνοεί σχετικά τα ακόλουθα:
“Απαιτούμενα Προσόντα:
1. Να κατέχει τη μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού στη Δημοτική, Προδημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση.
2. Πανεπιστημιακό δίπλωμα ή τίτλος ή ισότιμο προσόν στην ειδικότητα
........................................................................................................
3. Τα τρία τουλάχιστον τελευταία έτη της εκπαιδευτικής υπηρεσίας του να ήσαν στην παρούσα ή/και στην προηγούμενη θέση Διευθυντή Σχολείων Δημοτικής, Προδημοτικής ή Ειδικής Εκπαίδευσης
ή
συνολική εκπαιδευτική υπηρεσία δεκαεννέα (19) τουλάχιστον ετών, από τα οποία τουλάχιστο τα πέντε τελευταία να περιλαμβάνουν και διδασκαλία του θέματος της ειδικότητας στη Δημοτική, Προδημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση.
.............................................................................................................”
Είναι η θέση του αιτητή ότι οι πιο πάνω πρόνοιες του σχεδίου υπηρεσίας συγκρούονται με την ίδια τη φύση της θέσης που καθορίζεται ως πρώτου διορισμού και προαγωγής, αφού αποκλείονται υποψήφιοι που δεν υπηρετούν στη Δημοτική ή Προδημοτική Εκπαίδευση, με αποτέλεσμα το σχέδιο υπηρεσίας να βρίσκεται εκτός του πλαισίου του εξουσιοδοτικού του νόμου (είναι ultra vires). Είναι επίσης η θέση του ότι οι ίδιες πρόνοιες παραβιάζουν την αρχή της ισότητας που διασφαλίζεται με το Άρθρο 28 του Συντάγματος, εφόσον θέση που είναι και πρώτου διορισμού δεν είναι ανοικτή για όλους, αλλά μόνο για ορισμένη κατηγορία ατόμων, για όσους δηλαδή κατέχουν θέση δασκάλου στη Δημοτική Εκπαίδευση ή Νηπιαγωγού. Σημειωτέον ότι ο αιτητής, ο οποίος υπηρέτησε παλαιότερα στη Δημοτική Εκπαίδευση, κατέχει τώρα θέση στη Μέση Εκπαίδευση.
[*735]Ο δικηγόρος για τους καθ’ ων η αίτηση ήγειρε προδικαστική ένσταση, ότι ο αιτητής στερείται εννόμου συμφέροντος, γιατί δεν κατέχει τα υπό του σχεδίου υπηρεσίας απαιτούμενα προσόντα, αφού δεν κατείχε μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού.
Η προδικαστική ένσταση είναι αβάσιμη και απορρίπτεται. Σχετική επί του θέματος είναι η απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Meletis v. Cyprus Ports Authority and Another (1987) 3 C.L.R. 1984, όπου αναφέρονται τα ακόλουθα στη σελ. 1987:
“A scheme of service is an act of legislative character and cannot be challenged directly as such by a recourse under Article 146, even if it is not contained in subsidiary legislation, such as Regulations 317/82 in the present instance; but a scheme of service, irrespective of whether it has been adopted by means of a decision of the Council of Ministers or whether it has come into force by means of subsidiary legislation, as in this case, can be challenged indirectly by means of a recourse made against the result of its application, such as a promotion or an appointment made in accordance with it (see, inter alia, in this respect, Makris v. The Republic (1986) 3 C.L.R. 10, 17, 18 and Savva v. The Cyprus Electricity Authority (1986) 3 C.L.R. 80, 88).
Once, therefore, the appellants have chosen to challenge the promotions of the interested parties on the ground that the scheme of service which is contained in the aforementioned regulation 24, and as a result of which they have been excluded from consideration as candidates, is invalid, they do possess, in our opinion, a legitimate interest entitling them to pursue these proceedings to the extent of having a judicial determination regarding the validity of the said scheme of service; and, of course, if it is found that the scheme of service is valid then the appellants will immediately be deprived of a legitimate interest to pursue these proceedings any further, because the appellants would then have to be treated as having been properly excluded from consideration as candidates on the ground that they did not possess the necessary qualifications required by the relevant scheme of service.”
Επομένως ο αιτητής, παρόλο που θεωρήθηκε ότι δεν είναι προσοντούχος, δεδομένου ότι δεν κατείχε μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού, εντούτοις έχει έννομο συμφέρον να προσβάλει έμμεσα το σχέδιο υπηρεσίας, δεδομένου ότι ισχυρίζεται ότι είναι άκυρο γιατί έγινε με υπέρβαση της νομοθετικής εξουσιοδότησης (ultra vires) και γιατί παραβιάζει την αρχή της ισότητας. Επίσης θα πρέ[*736]πει να ειπωθεί πως είναι νομολογημένο πως το σχέδιο υπηρεσίας δεν μπορεί να προσβληθεί ευθέως, αλλά έμμεσα με προσφυγή που προσβάλλει το αποτέλεσμα της εφαρμογής του, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση (Βλ., μεταξύ άλλων, απόφαση μου στη Ζίζιρου ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 2131).
Ενόψει της κατάληξης αυτής, θα ασχοληθώ με την ουσία της προσφυγής.
Στο άρθρο 26 του Νόμου 10/69 καθορίζονται οι κατηγορίες των θέσεων και στο άρθρο 27 προβλέπεται ποιες κατηγορίες θέσεων προκηρύσσονται. Η θέση πρώτου διορισμού και προαγωγής προκηρύσσεται για να καταστεί δυνατή η διεκδίκηση από υποψήφιους εντός και εκτός υπηρεσίας (Βλ. Smyrnios v. Republic (1983) 3 C.L.R. 125, Republic and Another v. Aristotelous (1982) 3 C.L.R. 497). Στην Aristotelous (ανωτέρω), που είναι απόφαση της Ολομέλειας, αναφέρεται στη σελ. 507:
“... A distinction is drawn by the law between a first entry and promotion post on the one hand, and a promotion post on the other. The need for advertisement in the first case signifies the difference between the two. A first entry and promotion post is open to everyone who has the qualifications envisaged in the relevant scheme of service, whereas the filling of a promotion post is limited to those in the service holding a post immediately below that to be filled.”
Οι πρόνοιες του Νόμου είναι σαφείς ως προς την κατηγορία της θέσης με τον προσδιορισμό της σαν θέσης πρώτου διορισμού και προαγωγής. Ο προσδιορισμός αυτός καθιστά τη θέση ανοικτή στον καθένα που κατέχει τα προσόντα του σχεδίου υπηρεσίας και δεν περιορίζεται σ’ αυτούς που κατέχουν την αμέσως κατώτερη, όπως συμβαίνει με τις θέσεις προαγωγής ή σε υποψήφιους που προέρχονται από μόνο μια κατηγορία.
Αντίθετα με τη ρητή νομοθετική διάταξη, το σχέδιο υπηρεσίας με την εισαγωγή της παραγράφου 1 στα Απαιτούμενα Προσόντα, κατέστησε τη θέση όχι ανοικτή σε όλους, αλλά περιορισμένη μόνο σ’ εκείνους που κατέχουν μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού στη Δημοτική, Προδημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση και έτσι αποκλείστηκε ο αιτητής, ο οποίος υπηρετεί στη Μέση Εκπαίδευση.
Με την πρόνοια της παραγράφου 1 τέθηκε φραγμός στη διεκδίκηση της θέσης από όλους που κατέχουν τα υπόλοιπα προσόντα [*737]και την περιόρισε σε εκείνους που αναφέρει η παράγραφος 1, ενώ ο Νόμος κατέστησε τη θέση ανοικτή με το να την καταστήσει θέση πρώτου διορισμού και προαγωγής. Ο περιορισμός αυτός είναι ultra vires σε σχέση με το Νόμο και ανατρέπει αυθαίρετα την ίση δυνατότητα υποβολής αιτήσεως από όλους που κατέχουν τα άλλα προσόντα της θέσης, όπως προνοεί ο Νόμος. Ο αιτητής έτυχε αδικαιολόγητης δυσμενούς διάκρισης.
Κατά συνέπεια, οι πρόνοιες της παραγράφου 1 του σχεδίου υπηρεσίας που περιορίζουν τη θέση πρώτου διορισμού και προαγωγής σε θέση που περιορίζεται στα πρόσωπα που κατέχουν μόνιμη θέση Δασκάλου ή Νηπιαγωγού στη Δημοτική, Προδημοτική ή Ειδική Εκπαίδευση, είναι άκυρες, γιατί είναι ultra vires σε σχέση με τα άρθρα 25, 26 και 27 του Νόμου 10/69 (όπως τροποποιήθηκε) και παράλληλα αντισυνταγματικές, γιατί παραβιάζουν την αρχή της ισότητας.
Ενόψει της κατάληξης αυτής, η τελική προσβαλλόμενη απόφαση της Ε.Ε.Υ. συμπαρασύρεται σε ακυρότητα.
Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη πράξη ακυρώνεται με έξοδα εις βάρος των καθ’ ων η αίτηση.
H�προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο