ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ. 857/99
ΕΝΩΠΙΟΝ: Γ.Κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ
:Τάσσιας Μικελλίδου, από τη Λάρνακα,
Αιτήτριας
- και -
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας,
Καθ΄ ων η αίτηση
---------------------------
4 Αυγούστου 2000
Για την αιτήτρια: Α.Σ. Αγγελίδης.
Για τους καθ΄ ων η αίτηση: Ξ. Ευσταθίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας.
---------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Η αιτήτρια προσβάλλει την απόφαση της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (Ε.Ε.Υ.) ημερ. 16 Απριλίου 1999 με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα της να εγγραφεί στους Πίνακες διοριστέων καθηγητών Αγγλικών στις κλίμακες Α8-Α10.
Η αιτήτρια περιλήφθηκε από παλαιά στους Πίνακες διοριστέων καθηγητών Αγγλικών στις κλίμακες Α5-Α7. Διατήρησε όμως την άποψη πως θα έπρεπε να εγγραφόταν στους Πίνακες της θέσης με ψηλότερη κλίμακα. Υπέβαλε αλλεπάλληλα αιτήματα και προέβη σε διάφορα διαβήματα. Έγραψε - το Μάϊο του 1988 - ακόμα και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η απάντηση σταθερή ήταν πως δεν κατείχε, όπως απαιτούσε το οικείο σχέδιο υπηρεσίας, “τίτλο/πτυχίο Πανεπιστημίου ή ανώτατης σχολής ισοδύναμης με Πανεπιστήμιο στην ειδικότητα που προορίζεται να διδάξει”. Προσπάθησε εν συνεχεία να το αποκτήσει. Κατά το 1990 απέκτησε το πτυχίο Bachelor of Arts (Concentration: Teaching English Language and Literature) από το Empire State College του State University of New York.
Το αίτημα της αιτήτριας, με αναφορά στο εν λόγω πτυχίο, εξετάστηκε κατά πρώτο στις 11 Απριλίου 1991 και απορρίφθηκε. Κρίθηκε από γενική άποψη ότι “το πτυχίο (λόγω του τρόπου απόκτησης του και του περιεχομένου του) δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτει τις σχετικές πρόνοιες των Σχεδίων Υπηρεσίας”. Η αιτήτρια όμως επέμενε. Συνέχισε τα διαβήματα της και παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα για απόκτηση μεταπτυχιακού από την Αγγλία, ειδικότερα από το Bath University. Δεν χρειάζονται περί αυτού του τελευταίου λεπτομέρειες. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι εν τέλει έγινε επανεξέταση ως αποτέλεσμα νέας πληρέστερης έρευνας με έμφαση στο περιεχόμενο των σπουδών για τις οποίες της απονεμήθηκε το πρώτο πτυχίο. Αυτή η εξέλιξη ήταν, καθώς φαίνεται, κυρίως αποτέλεσμα της απόφασης της Ολομέλειας στη Μαρία Ευθυμίου ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1883 ημερ. 14 Ιουλίου 1997, στην οποία απασχόλησε πτυχίο του ιδίου Πανεπιστημίου. Λέχθηκαν σχετικά τα εξής:
“Αρχικά η Συμβουλευτική Επιτροπή και κατόπιν η ιδία η Ε.Δ.Υ. φαίνεται να θεώρησαν ως δεδομένο ότι το δίπλωμα του ενδιαφερόμενου προσώπου ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις του σχεδίου υπηρεσίας εφόσον απονεμήθηκε από κατονομαζόμενο στο δίπλωμα Πανεπιστήμιο. Καμιά ένδειξη δεν υπάρχει ότι εξετάστηκε το κατά πόσο το εμφανιζόμενο ως Πανεπιστήμιο που απένειμε το δίπλωμα συγκαταλεγόταν ή όχι ανάμεσα στα αναγνωρισμένα. Ή το κατά πόσο, σε περίπτωση καταφατικής απάντησης στο πρώτο ερώτημα, η απονομή αφεαυτή του διπλώματος καθόριζε την αξία του ανεξάρτητα από το είδος φοίτησης, δηλαδή άνευ παρουσίας στο Πανεπιστήμιο όπως εδώ, τον χρόνο φοίτησης π.χ. για δύο χρόνια ή κάτι λιγότερο όπως εδώ ή για δύο μήνες ή για δύο ημέρες ή καθόλου· την ύπαρξη ή όχι εξετάσεων· και ίσως άλλους πρόσθετους παράγοντες. Πάντως δεν θα μπορούσαμε να δεχθούμε την άποψη ότι το όποιο χαρτί που εμφανίζεται ως δίπλωμα ξένου Πανεπιστημίου, φέρει στην Κύπρο αυτόματα το τεκμήριο, πρώτο, ότι προέρχεται από αναγνωρισμένο Πανεπιστήμιο ή, δεύτερο, ότι έχει τη συνήθη αξία ακόμα και ενόψει ενδείξεων ότι δεν υπήρξε η συνήθης φοίτηση. Πρόκειται για ζητήματα που πρέπει να διερευνώνται για τη λήψη σχετικής απόφασης.”
Η Ε.Ε.Υ. ζήτησε εν προκειμένω από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να διερευνήσει την περίπτωση - όπως και αριθμό άλλων παρομοίων - για υποβοήθηση του έργου της. Συστάθηκε προς τούτο ειδική τριμελής επιτροπή του Υπουργείου για εξέταση του περιεχομένου του υπό αναφορά προσόντος της αιτήτριας.
Σύμφωνα με το επίσημο πιστοποιητικό σπουδών, η αιτήτρια άρχισε τις σπουδές της στις 27 Φεβρουαρίου 1989 και τις συμπλήρωσε στις 2 Μαρτίου 1990, ήτοι, σε περίπου ένα χρόνο· επικεντρώθηκαν δε στη διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας και τη λογοτεχνία. Σε λεπτομερή έκθεση ημερ. 1 Μαρτίου 1999 η επιτροπή σημείωσε ότι, όπως φαινόταν στο πιστοποιητικό, από το σύνολο των 128 μονάδων του πτυχίου της, η αιτήτρια πιστώθηκε με 96 “από προηγούμενη γνώση που απέκτησε σε διάφορα μη πανεπιστημιακά ιδρύματα” ενώ οι υπόλοιπες 32 μονάδες της πιστώθηκαν για “μάθηση επί συμβολαίω” (contract learning)
και ότι, πέραν τούτου, μόνο οι 12 από τις 32 μονάδες μπορούσαν, κατά την άποψη της επιτροπής, να θεωρηθούν ότι ανήκαν στον κλάδο της Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Έπειτα, η επιτροπή προέβη σε συγκριτική θεώρηση του πτυχίου της αιτήτριας με αντίστοιχο πτυχίο του Πανεπιστημίου Κύπρου για το ακαδημαϊκό έτος 1998-9, που ήταν βέβαια χρονικά μεταγενέστερο.Σε σχέση με την “προηγούμενη γνώση”, η επιτροπή ανέφερε ότι επειδή “δεν αποδεικνύεται έστω και χαλαρά από τα υποβληθέντα πιστοποιητικά και στοιχεία, ..... δεν μπορεί αυτή να συγκριθεί με την πραγματική γνώση που διδάσκεται και αξιολογείται αντικειμενικά στο Πανεπιστήμιο Κύπρου”. Ως προς τη “μάθηση επί συμβολαίω” η επιτροπή εξήγησε στην έκθεση ότι:
“Ακόμα και σ΄ αυτό το στάδιο δεν υπάρχουν εξετάσεις για κανένα μάθημα. Το μόνο που απαιτείται από το φοιτητή είναι η “μελέτη” κάποιων κειμένων και η υποβολή έκθεσης η οποία συζητείται με τον “Tutor” απευθείας ή μέσω τηλεφώνου και με βάση αυτές τις συνομιλίες “αξιολογείται” ο φοιτητής. Στο Πανεπιστήμιο Κύπρου το οποίο αναφέρεται πιο πάνω, ο φοιτητής αξιολογείται μαζί με άλλους σε όλα τα μαθήματα σε κοινές τελικές εξετάσεις”.
Η επιτροπή προχωρώντας εξέφρασε την άποψη πως από σύγκριση με το πρόγραμμα σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου “εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα το οποίο οδήγησε στο δίπλωμα, το οποίο έχει απονεμηθεί στην ενδιαφερόμενη είναι ελλιπέστατο σε περιεχόμενο”. Ανέφερε όμως και γενικότερα τα ακόλουθα:
“Τονίζεται εδώ εμφαντικά ότι η σύγκριση των προγραμμάτων με αντιπαραβολή των ποσοστών σε μαθήματα του κλάδου προς το σύνολο των μαθημάτων γίνεται απλώς θεωρητικά. Και τούτο γιατί ο τρόπος εισδοχής του φοιτητή στο πρόγραμμα και η διαδικασία που προσφέρεται και αξιολογείται κάθε μάθημα από το Empire State College, ουδόλως εγγυάται ότι ο φοιτητής απεκόμισε οποιαδήποτε γνώση πέραν από αυτή που του επιβάλλει το φιλότιμό του. Ακόμα και εάν το σύνολο των μαθημάτων για τα οποία πιστώθηκε μονάδες (credits) ήταν στον κλάδο Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, δεν υπάρχει πουθενά στο πρόγραμμα αντικειμενική και αδιάβλητη αξιολόγηση η οποία να μπορεί να επιβεβαιώσει μάθηση και γνώση από πλευράς του φοιτητή.”
Η επιτροπή συμπέρανε τελικά πως το εν λόγω προσόν της αιτήτριας δεν ικανοποιούσε την απαίτηση του σχεδίου για τίτλο/πτυχίο “στην ειδικότητα που προορίζεται να διδάξει”.
Η Ε.Ε.Υ., σε συνεδρία ημερ. 16 Απριλίου 1999, προέβη στις εξής διαπιστώσεις:
“1. Ο όρος του Σχεδίου Υπηρεσίας σε σχέση με το πανεπιστήμιο από το οποίο προέρχεται το πτυχίο ικανοποιείται εφόσον τα πτυχία που προέρχονται από accredited ιδρύματα θεωρούνται ότι προέρχονται από ιδρύματα τα οποία είναι αναγνωρισμένα από την Κυβέρνηση των Η.Π.Α.
2. Το πτυχίο BA με concentration “Teaching English Language and Literature” του Empire State College που κατέχει η αιτήτρια λόγω του τρόπου απόκτησης, της έλλειψης φοίτησης και του περιεχομένου του δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ικανοποιεί την απαίτηση του Σχεδίου Υπηρεσίας για “τίτλο/πτυχίο στην ειδικότητα που προορίζεται να διδάξει” διότι:
α) Το πτυχίο απονεμήθηκε στην αιτήτρια χωρίς φοίτηση στο ίδιο το Empir
β) Το πτυχίο της απονεμήθηκε χωρίς εξετάσεις. Ο τρόπος αξιολόγησης της απόδοσης του φοιτητή και η έλλειψη εξετάσεων δεν παρέχουν τα εχέγγυα για το αδιάβλητο και τον αντικειμενικό τρόπο απόκτησης του πτυχίου.
γ) Το περιεχόμενο των σπουδών της αιτήτριας δεν είναι ικανοποιητικό όσον αφορά τα θέματα τα οποία αναφέρονται στη συγκεκριμένη ειδικότητα. Το ποσοστό των σχετικών με την ειδικότητα θεμάτων που παρακολούθησε η κ. Τάσσια Μακρίδου Μικελλίδου είναι κατά πολύ χαμηλότερο από το ποσοστό των μαθημάτων σε αντίστοιχους κύκλους σπουδών του πανεπιστημίου Κύπρου.
3. Πέραν των πιο πάνω διαπιστώσεων, η Επιτροπή αποφασίζει ότι το πιστοποιητικό του Bath University που προσκόμισε η αιτήτρια δεν αφορά ολοκληρωμένες μεταπτυχιακές σπουδές.”
Απέρριψε λοιπόν και πάλι το αίτημα της αιτήτριας.
Απασχόλησαν στην προσφυγή τα εξής ζητήματα. Το πρώτο ήταν το κατά πόσο μπορούσε να ληφθεί υπόψη η έκθεση της επιτροπής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ενόψει του περί Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης και Παροχής Σχετικών Πληροφοριών Νόμου του 1996 (Ν. 68(Ι)/96) με τον οποίο ιδρύθηκε το Κυπριακό Συμβούλιο Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών (ΚΥ.Σ.Α.Τ.Σ.) με αρμοδιότητα, ανάμεσα σε άλλα, να “προβαίνει σε αναγνώριση τίτλων σπουδών που απονέμονται
από ιδρύματα ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης της Κύπρου και ξένων χωρών .....”. Υποβλήθηκε εκ μέρους της αιτήτριας ότι αναρμόδια ήταν που διερευνήθηκε το θέμα από την εν λόγω επιτροπή και ότι η Ε.Ε.Υ. θα έπρεπε να το είχε παραπέμψει στο ΚΥ.Σ.Α.Τ.Σ. για αυθεντική κρίση. Η Δημοκρατία, από δικής της μεριάς επεσήμανε ότι το ΚΥ.Σ.Α.Τ.Σ. δεν είχε ακόμα αρχίσει τη λειτουργία του αφού ανέμενε την έκδοση σχετικών Κανονισμών και ότι αιτήσεις άρχισε να δέχεται μόνο από τις 2 Ιανουαρίου 2000. Δεν παρίσταται ανάγκη να εξετάσω αυτή τη χρονική πτυχή. Επισημαίνω ότι, βάσει του εν λόγω Νόμου, η αρμοδιότητα του ΚΥ.Σ.Α.Τ.Σ. ενεργοποιείται με αίτηση του κατόχου του τίτλου σπουδών· δεν αποτελεί βοηθητικό όργανο για διερεύνηση εκ μέρους της Ε.Ε.Υ.: βλ. τα άρθρα 10(1) και (4) και 11 που δεν αφήνουν καμιά περί τούτου αμφιβολία. Με δεδομένο, στην προκείμενη περίπτωση, ότι η αιτήτρια δεν είχε αναγνωριστική από το ΚΥ.Σ.Α.Τ.Σ. απόφαση, η Ε.Ε.Υ. εύλογα προχώρησε η ίδια σε διερεύνηση του θέματος αντί αυτόματα να απορρίψει το πτυχίο. Προσθέτω δε, πως στο βαθμό που η Πίλλου ν. Δημοκρατίας, υπόθ. αρ. 541/97 ημερ. 30 Μαρτίου 1999, στην οποία παρέπεμψε ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας, εισηγείται το αντίθετο, δεν θα μπορούσα να την ακολουθήσω.Το δεύτερο ζήτημα ήταν το κατά πόσο υπήρχε χώρος για τη σύγκριση, στην οποία προέβη η επιτροπή, με το πρόγραμμα του αντίστοιχου πτυχίου του Πανεπιστημίου Κύπρου, ιδιαίτερα μάλιστα όταν χώριζε τα δύο σημαντική χρονική απόσταση. Συμμερίζομαι την άποψη, που προώθησε ο συνήγορος της αιτήτριας, ότι δεν
υπήρχε αντικειμενικά έρεισμα, βάσει του σχεδίου υπηρεσίας, για να ξεχωρισθεί το σχετικό πτυχίο του Πανεπιστημίου Κύπρου ως σημείο αναφοράς. Ωστόσο η έρευνα δεν περιορίστηκε σε μόνο αυτό. Επεκτάθηκε πέραν των λεπτομερειών των αντίστοιχων στοιχείων. Κάλυψε, όπως φαίνεται από τα όσα παρέθεσα, ευρύτερες πτυχές της εκπαίδευσης με καθολική εφαρμογή. Η σημασία τους είναι νομίζω πρόδηλη. Και εύλογα οδηγούσαν στην εν προκειμένω κατάληξη ότι το πτυχίο της αιτήτριας δεν ικανοποιούσε τη σχετική πρόνοια του σχεδίου υπηρεσίας.Το τρίτο ζήτημα αφορούσε την αναγνώριση πτυχίων βάσει του Ν. 41(Ι)/93 όπως και τις γενικότερες επί του θέματος πρόνοιες της Συμβάσεως της ΟΥΝΕΣΚΟ, η οποία κυρώθηκε με τον Ν. 11/85. Παρατηρώ κατ΄ αρχάς ότι ο Ν. 41(Ι)/93 προϋποθέτει τη φοίτηση, που στην προκείμενη περίπτωση δεν υπήρχε. Προϋποθέσεις θέτει και η Σύμβαση· για την άσκηση επαγγέλματος το πτυχίο πρέπει να αναγνωρίζεται ότι παρέχει αυτή τη δυνατότητα και στη χώρα που εκδόθηκε. Δεν χρειάζεται όμως να προχωρήσω σε αυτή τη γραμμή. Υπάρχει γενικότερη απάντηση. Η Ε.Ε.Υ. δεν αποφάσισε πως το Empire State College του State University of New York δεν αναγνωρίζεται. Η απόφαση της ήταν πως, από πραγματικής άποψης και ανεξάρτητα από το πώς ονομαζόταν, το πτυχίο της αιτήτριας δεν ικανοποιούσε την απαίτηση του ισχύοντος σχεδίου υπηρεσίας για πτυχίο στη συγκεκριμένη ειδικότητα ενόψει του τρόπου απόκτησης και του περιεχομένου σπουδών. Δεν διακρίνω ο,τιδήποτε το άτοπο σε αυτή την προσέγγιση.
Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος.
Γ.Κ. Νικολάου,
Δ.
/ΕΘ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο