ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 831/99.
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Π. ΚΑΛΛΗ, Δ.Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
Αμαρυλίδας Ανδρέου Σεργίδου Χριστοφόρου,
Αιτήτριας< /P>
και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργικού Συμβουλίου,
2. Υπουργού Εσωτερικών,
Καθ΄ ων η αίτηση.
_________________
27 Σεπτεμβρίου, 2000
.Για την αιτήτρια: Γ. Γεωργιάδης.
Για τους καθ΄ ων η αίτηση: Δ. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας
εκ μέρους του Γεν. Εισ.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Με την παρούσα προσφυγή η αιτήτρια ζητά την πιο κάτω θεραπεία:
“Α. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής ημερ. 26.3.99 για απόρριψη της ιεραρχικής προσφυγής της Αιτήτριας ημερ. 1.9.95 αναφορικά με την άρνηση της Πολεοδομικής Αρχής ημερ. 23.6.95 για χορήγηση πολεοδομικής άδειας στην αίτηση
ΠΑ 380/94 για την προσθήκη ενός δωματίου στο υφιστάμενο υποστατικό που ανεγέρθηκε στο τεμάχιο αρ. 641, Φ/Σχ. ΧΧΙ 54.2ΙΙΙ στην οδό Αγίου Ιάσωνος, ΄Αγιος Δομέτιος, Λευκωσία, είναι άκυρη και άνευ οποιουδήποτε νόμιμου αποτελέσματος.”
Τα πραγματικά περιστατικά τα οποία περιβάλλουν την προσφυγή
:Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια μιας ισόγειας κατοικίας στην ενορία Αγίων Ομολογητών Λευκωσίας. ΄Εχει εξασφαλίσει άδεια οικοδομής και πιστοποιητικό έγκρισης για μετατροπή της κατοικίας σε εστιατόριο. Η Πολεοδομική Αρχή (Δήμος Λευκωσίας) απέρριψε την αίτηση της (ημερ. 30.11.94) για εξασφάλιση πολεοδομικής άδειας για προσθήκη ενός δωματίου στο υφιστάμενο εστιατόριο γιατί:
“(i) Η προταθείσα επέκταση θίγει το χαρακτήρα της νεοκλασσικής οικοδομής
και επηρεάζει αρνητικά τη φυσιογνωμία της.
(ii) Η επέκταση αυξάνει την πυκνότητα του κέντρου αναψυχής, επιτείνοντας
την οχληρία που αυτό προκαλεί στην οικιστική περιοχή και τη μείωση των
ανέσεων της περιοχής.
(iii) Δεν υποδεικνύονται οι απαιτούμενοι από το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας
απαιτούμενοι χώροι στάθμευσης για τις ανάγκες του εστιατορίου.
(iv) Δεν υποβλήθηκαν τα απαραίτητα σχέδια, όπως των πλαγίων όψεων, τομών, κάτοψη οροφής κλπ.”
(Βλ. απόφαση της Πολεοδομικής Αρχής ημερ. 23.6.95, Ερ. 45-46 στο Φακ. Τεκ. 1).
Εναντίον της απορριπτικής απόφασης η αιτήτρια υπέβαλε Ιεραρχική Προσφυγή, μέσω του δικηγόρου της, προς τον Υπουργό Εσωτερικών, με την οποία υποστήριξε:
“Οι πελάτες μου διαφωνούν ότι η επέκταση θίγει τον χαρακτήρα της νεοκλασσικής οικοδομής και ότι επηρεάζει αρνητικά την φυσιογνωμία της. Περαιτέρω δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να εξηγήσουν στο Δήμο τις θέσεις τους προτού τους σταλεί η αρνητική απάντηση. Η επέκταση θα καλύψει μόνο 25m
΄Οσον αφορά τις παραγράφους 3 και 4 του παραρτήματος της επιστολής του Δήμου Λ/σίας σε καμιά περίπτωση δεν δόθηκε η ευκαιρία στους πελάτες μου να συμμορφωθούν με αυτές τις προϋποθέσεις.
Ο Δήμος Λ/σίας παρέβηκε τις βασικές αρχές της φυσικής δικαιοσύνης και συγκεκριμένα την αρχή Audi Alteram Partem. ΄Ελαβαν υπόψη τους λόγους που δεν είναι σχετικοί με την αίτηση και/ή δεν έπρεπε να τους λάβουν υπόψη τους. Παρέλειψαν να λάβουν υπόψη τους τα σωστά κριτήρια και υπερέβηκαν τις εξουσίες τους.”
(Βλ. επιστολή των δικηγόρων της αιτήτριας ημερ. 1.9.95).
Το Υπουργείο Εσωτερικών διαβίβασε την ιεραρχική προσφυγή προς την Πολεοδομική Αρχή (Δήμο Λευκωσίας) και τον Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως ζητώντας τις απόψεις τους.
Η Πολεοδομική Αρχή με την απάντηση της επαναβεβαίωσε και επανέλαβε τους λόγους για τους οποίους είχε απορριφθεί η αίτηση. Περαιτέρω τόνισε “τα έντονα παράπονα που υποβλήθηκαν από τους κατοίκους της περιοχής, για οχληρία που προκαλείται από τη λειτουργία του υφιστάμενου εστιατορίου” (Βλ. επιστολή της Πολεοδομικής Αρχής ημερ. 23.11.95).
Με επιστολή του ημερ. 18.9.95 προς τον Υπουργό Εσωτερικών κάποιος Γιώργος Κωνσταντινίδης, ο οποίος προφανώς είναι ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης που διεξάγεται στην επίδικη κατοικία, υπέβαλε διάφορους λόγους ενισχυτικούς της ιεραρχικής προσφυγής. Παραθέτω το σχετικό μέρος της επιστολής του:
“1. Θα αλλάξει η Νεοκλασσική Κατασκευή του σπιτιού.
Το σχέδιο το οποίο υποβάλαμε ήταν όπως μας είχαν προκαθορίσει δηλαδή ξύλινα παράθυρα και τα ίδια υλικά κατασκευής που είναι φτιαγμένο το υπόλοιπο σπίτι και αν ήταν αναγκαία οποιαδήποτε αλλαγή ήμουν και είμαι στην διάθεση του Δήμου Λευκωσίας αλλά ουδέποτε επικοινώνησε οποιοσδήποτε μαζί μου.
2. Δεν υπήρχε υπόδειξη χώρου σταθμεύσεως.
Η αυλή του σπιτιού είναι γύρω στα 450μ
3. Τυχόν επέκταση του χώρου θα προκαλούσε οχληρία.
Με μια επέκταση της τάξης των 30μ
2 δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει οποιαδήποτε οχληρία. Και για του λόγου το αληθές, θα μπορούσαν να περάσουν αν το ήθελαν και αν είχαν τον χρόνο να ελέγξουν επί τόπου και να διαπιστώσουν από μόνοι τους ότι δεν υπάρχει οχληρία ή να μιλήσουν με τον κον Τασουρή που είναι συνάδελφος τους και μας έχει επανειλημμένα επιθεωρήσει σε ώρα εργασίας.Αιτήθηκα την άδεια για επέκταση του επιπλέον χώρου για να χρησιμοποιηθεί ως αίθουσα παιγνιδιών (τάβλι, σκάκι, ντόμινο, ‘Τρίβιαλ Περσούτ’ κ.τ.λ.), ούτως ώστε ο χώρος να προσφέρεται όχι μόνο για διασκέδαση αλλά και για ουσιαστική απασχόληση.
Τα τελευταία χρόνια όπως θα έχετε παρατηρήσει ο τρόπος διασκέδασης στη Λευκωσία έχει αλλάξει, λόγω ξενόφερτων καταστάσεων π.χ. ορθάδικα με στριπτήζ γυναικών στα μπαρ ή σωματοφύλακες στις πόρτες για ‘face control’.
Η επιχείρηση μου λειτουργεί ορθόδοξα και πολιτισμένα. Προσφέρεται μουσική σε χαμηλούς τόνους, ποτά, σνακς και ζεστά φαγητά σε λογικές τιμές.
Πιστεύω ότι για τους πιο πάνω λόγους έπρεπε να είχα τύχει διαφορετικής μεταχείρησης από το Δήμο Λευκωσίας.
΄Οσο για το θέμα οχληρίας που είμαι σίγουρος ότι θα προβάλει ο Δήμος Λευκωσίας δεν ευσταθεί, για του λόγου το αληθές υπάρχουν τρεις αναφορές που έγιναν από την Αστυνομία (ΟΠΕ και Αστ. Σταθμού Λυκαβητού) για τον Επίτροπο Διοικήσεως, τις οποίες μπορείτε να ελέγξετε.”
Η πιο πάνω επιστολή διαβιβάσθηκε στην Πολεοδομική Αρχή η οποία απάντησε ως εξής (Βλ. επιστολή της ημερ. 1.3.96):
“1. Ο βασικός λόγος για τον οποίο απερρίφθη η αίτηση είναι γιατί η περιοχή στην οποία προτείνεται η ανάπτυξη είναι, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας, περιοχή κατοικίας και γραφείων και η ένταξη κέντρων αναψυχής δεν επιτρέπεται, περισσότερο εφόσο δεν συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος.
2. Το υποστατικό εγκρίθηκε σαν εστιατόριο και χρησιμοποιείται σαν μπυραρία, και
3. Οι αντιδράσεις/παράπονα για οχληρία δεν προέρχονται από μια συγκεκριμένη κυρία, όπως αναφέρει ο αιτητής, αλλά από ολόκληρη τη γειτονιά, όπως φαίνεται στα αντίγραφα που επισυνάπτονται.”
Τα παράπονα που αναφέρονται στην παραγ. 3 πιο πάνω περιέχονται σε 4 επιστολές ημερ. μεταξύ 20.5.93 και 16.6.95. Μια από αυτές φέρει τις υπογραφές 28 ατόμων και μια άλλη υπογράφεται από 17 άτομα.
Οι απόψεις του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως περιέχονται στην επιστολή του με ημερ. 25.4.1996 (Ερ. 60-61 στο φακ. τεκ. 1). Παραθέτω το σχετικό μέρος της:
“7. ΄Οσον αφορά το χειρισμό της αίτησης από την Πολεοδομική Αρχή έχω να παρατηρήσω τα πιο κάτω:
(α) Για την αλλαγή χρήσης του εγκριμένου εστιατορίου σε μπυραρία, απαιτείται Πολεοδομική ΄Αδεια,
σύμφωνα με το άρθρο 20(1) του περί Πολεοδομίας
και Χωροταξίας Νόμου (Παράρτημα Η). Συνεπώς,
έπρεπε να απαιτηθεί και η υποβολή αίτησης για
χορήγηση Πολεοδομικής ΄Αδειας για την εν λόγω
αλλαγή χρήσης, όπως επίσης η δημοσίευση
ειδοποίησης σε δύο τουλάχιστον ημερήσιες
εφημερίδες, σύμφωνα με τον Κανονισμό 4(1) των
περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Αιτήσεις και
Ιεραρχικές Προσφυγές) Κανονισμών του 1990
(ΚΔΠ 55/90).
(β) Η Πολεοδομική Αρχή έπρεπε να επιδώσει ειδοποίηση
επιβολής, εφόσον η εν λόγω αλλαγή χρήσης εκτελέ-
στηκε χωρίς τη χορήγηση της απαιτούμενης Πολεο-
δομικής ΄Αδειας, σύμφωνα με το άρθρο 46(1) του περί
Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου (Παράρτημα Θ).
8. Ωστόσο, και σε περίπτωση υποβολής Πολεοδομικής
Αίτησης όπως περιγράφεται στην παράγραφο 7(α) πιο πάνω, είμαι της γνώμης ότι αυτή δεν θα μπορούσε να εγκριθεί εφόσον:
(α) ΄Οπως αναφέρεται στην παράγραφο 2 πιο πάνω, το
τεμάχιο βρίσκεται στη ζώνη ΚΓ2, όπου επιτρέπεται η ανέγερση οικοδομών με ανάμειξη γραφειακών και οικιστικών χρήσεων. Η χρήση της οικοδομής ως μπυραρία δεν μπορεί να επιτραπεί. Αναπτύξεις αναψυχής και ψυχαγωγίας είναι δυνατό να χωρο- θετούνται στο Αστικό Εμπορικό Κέντρο, τα Περιφε-
ρειακά Εμπορικά Κέντρα και τους ΄Αξονες Δραστη-
ριότητας Κατηγορίας Ι και ΙΙ (Παράρτημα Ι).
(β) Σύμφωνα με την πρόνοια 1(δ) των Γενικών Προνοιών
Πολιτικής του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας, ανάπτυξη
θα επιτρέπεται εφόσον δεν επηρεάζει τις ανέσεις
παρακείμενων περιοχών και χρήσεων (Παράρτημα ΙΑ).
Στην παρούσα περίπτωση, η εν λόγω μπυραρία
προκαλεί σοβαρά προβλήματα οχληρίας κατά τις ώρες
ανάπαυσης των περιοίκων.
9. ΄Οσον αφορά την παρούσα Ιεραρχική Προσφυγή, είμαι της γνώμης ότι η Πολεοδομική Αρχή ορθά αρνήθηκε τη χορήγηση Πολεοδομικής ΄Αδειας για την προτεινόμενη ανάπτυξη, λαμβανομένων υπόψη όλων των παροαναφερθέντων στην παράγραφο 7 προβλημάτων, και εισηγούμαι απόρριψη της εν λόγω Προσφυγής.”
Με νέα επιστολή του προς τον Υπουργό Εσωτερικών, ημερ. 13.5.96 (Ερ. 73 στο φακ. τεκ. 1) ο πιο πάνω Γιώργος Κωνσταντινίδης ζήτησε επανεξέταση του θέματος της πολεοδομικής άδειας. Υπέβαλε τα πιο κάτω:
“΄Οσον αφορά τους λόγους άρνησης χορήγησης άδειας από το Δήμο Λευκωσίας θα θέλαμε να αναφέρουμε τα ακόλουθα:
α) Τα σχέδια που υποβάλαμε έγιναν κατόπιν υποδείξεως από το Δήμο και είμαστε πρόθυμοι να τα τροποποιή-
σουμε όπως μας υποδειχθεί για να συνάδουν με την Νεοκλασσική κατασκευή του σπιτιού.
β) Στην αυλή του οικήματος μπορούν να υποδειχθούν αρκετοί χώροι στάθμευσης, επισυνάπτω σχέδιο.
γ) Επισυνάπτονται σχέδια των πλάγιων όψεων, τομών κάτοψης οροφής κ.λ.π. που έλειπαν όταν υποβάλαμε τα αρχικά σχέδια.
δ) Από τον Μάϊο του 1993 που αναλάβαμε την επιχείρηση δεν υπήρξε καμμιά καταγγελία για θέμα οχληρίας. Πιστεύουμε ότι με την προσθήκη ενός δωματίου 25μ
οχληρίας πιστεύουμε ότι δεν ευσταθεί και για του λόγου
το αληθές υπάρχουν τρεις αναφορές που έγιναν από την Αστυνομία (ΟΠΕ και Αστ. Σταθμό Λυκαβητού) για
τον Αξ. Επίτροπο Διοικήσεως τις οποίες μπορείτε να
ελέγξετε, Απρίλιο 1993, Οκτώβριο 1994 και Ιούλιο 1995,
όλες με το ίδιο αποτέλεσμα. Η Μπυραρία “Babylon”
ουδεμία οχληρία προκαλεί.
Σας επισυνάπτω αντίγραφα άδειας Ποτού, Μουσικής και Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού (Κ.Ο.Τ.).”
Η πιο πάνω επιστολή διαβιβάσθηκε στην Πολεοδομική Αρχή με επιστολή του Υπουργείου Εσωτερικών ημερ. 17.5.96 (Ερ. 74-75 στο φακ. τεκ. 1), η οποία αναφέρεται και στο περιεχόμενο των πιο πάνω απόψεων του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και σε σχετική έκθεση του Επιτρόπου Διοικήσεως. Η επιστολή του Υπουργού Εσωτερικών ημερ. 17.5.96 καταλήγει ως εξής:
“6. Ενόψει των πιο πάνω, το Υπουργείο Εσωτερικών εισηγείται τα ακόλουθα:
(α) Να μελετήσετε ξανά την αίτηση για πολεοδομική άδεια με βάση τα υποβληθέντα νέα σχέδια και
οποιαδήποτε άλλα σχέδια ή στοιχεία κρίνετε
σκόπιμο να ζητήσετε από την αιτήτρια.
(β) Να μελετήσετε την παρατήρηση του Τμήματος
Πολεοδομίας και Οικήσεως όσον αφορά το θέμα
χρήσης και να αποφασίσετε αν θα κληθεί η αιτήτρια
να υποβάλει και αίτηση για άδεια για αλλαγή χρήσης.
(γ) Εάν η επανεξέταση οδηγήσει σε νέα πολεοδομική
απόφαση, αυτή να κοινοποιηθεί στην αιτήτρια. Αν
όχι, να υποβληθεί στο Υπουργείο συμπληρωματική
έκθεση αναφορικά με τους ισχυρισμούς της
αιτήτριας στην επιστολή της ημερ. 13.5.96, για να
προωθηθεί περαιτέρω η εξέταση της Ιεραρχικής
Προσφυγής.”
Η θέση της Πολεοδομικής Αρχής περιέχεται σε επιστολή της ημερ. 23.10.96 (Ερ. 76-77 στο φακ. τεκ. 1). Την παραθέτω:
“................................. .................................................. ...
1. Από την εξέταση των νέων σχεδίων δεν προκύπτει οποιοδήποτε στοιχειο που να δικαιολογεί διαφορο- ποίηση της απόφασης για άρνηση χορήγησης
πολεοδομικής άδειας, με την οποία συμφωνεί
απόλυτα και το τμήμα Πολεοδομίας.
2. Εφόσο η Χρήση που λειτουργεί (Μπυραρία) δεν είναι
αυτή που εγκρίθηκε (Εστιατόριο) και εφόσο δεν υπάρχει
πρόθεση εκ μέρους της Πολεοδομικής Αρχής να εγκρίνει
οποιαδήποτε περαιτέρω επέκταση ή την αλλαγή της
εγκεκριμένης χρήσης, δεν υπάρχει λόγος να κληθεί η
αιτήτρια να υποβάλει σχετική αίτηση. Εδώ θα πρέπει
να σημειωθεί η ανάγκη επανόρθωσης, ώστε, εφόσο η
άδεια που εκδόθηκε αφορούσε εστιατόριο, όλες οι
σχετικές άδειες (Λειτουργίας κέντρου του ΚΟΤ, ΄Αδεια
ποτού κ.λ.π.) να αναφέρονται σε ‘Εστιατόριο-Μπυραρία’
και ’Μπυραρία’.
3. Ο βασικός και κύριος λόγος άρνησης χορήγησης πολεο-
δομικής άδειας είναι ο σοβαρός επηρεασμός των ανέσεων της περιοχής. Ο ισχυρισμός της αιτήτριας
ότι η μπυραρία ουδεμία οχληρία προκαλεί δεν ευσταθεί
ιδιαίτερα αν ληφθούν υπόψη οι σχετικές διαπιστώσεις
του Δήμου Λευκωσίας καθώς και οι συνεχιζόμενες
έντονες προφορικές και γραπτές παραστάσεις των
κατοίκων της περιοχής, των οποίων οι συνθήκες
διαβίωσης επηρεάζονται δυσμενώς.”
Με την πιο πάνω έκθεση του ημερ. 18.10.94 ο Επίτροπος Διοικήσεως καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “η κατάσταση που δημιουργείται στην πυκνοκατοικημένη περιοχή όπου λειτουργούν το Εστιατόριο ‘Γιώργος’ και η μπυραρία ‘Βαβυλών’ είναι άσχημη, οι δε παραπονούμενοι ταλαιπωρούνται και πρέπει να τύχουν βοήθειας εκ μέρους των εμπλεκομένων υπηρεσιών”. Εισηγείται όπως οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες “συνεχίσουν να παρακολουθούν το θέμα της οχληρίας που τυχόν προκαλείται από τη λειτουργία του εστιατορίου ‘Γιώργος’ κι της μπυραρίας ‘Βαβυλών’ στην περιοχή”.
Ο δικηγόρος της αιτήτριας επανήλθε επί του θέματος με επιστολή ημερ. 15.10.97 (Ερ. 80-81 στο φακ. τεκ. 1). Πληροφόρησε τον Υπουργό Εσωτερικών ότι έχουν καταχωρηθεί τα σχετικά σχέδια στα οποία φαίνεται ο χαρακτήρας της επέκτασης και οι χώροι στάθμευσης. Τον πληροφόρησε, επίσης, ότι σύμφωνα με έκθεση της Αστυνομίας, μετά από παράπονα για οχληρία, φαίνεται ότι το υποστατικό της αιτήτριας δεν προκαλεί οποιαδήποτε οχληρία. Πρόσθεσε ότι από το 1995 και μετά δεν έχουν καταχωρηθεί μαζικά παράπονα οχληρίας από τους γείτονες. Επεσύναψε άδεια ποτού από το Δήμο Λευκωσίας για το έτος 1997 καθώς και άδεια λειτουργίας του κέντρου από τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού. Ζήτησε να ενημερωθεί για την ημερομηνία που θα εξεταστεί το θέμα για να είναι παρόν και να επιχειρηματολογήσει προς υποστήριξη της αίτησης του.
Με νέα επιστολή του ο δικηγόρος της αιτήτριας, ημερ. 28.7.1998 (Ερ. 86-87 στο φακ. τεκ. 1), έκαμε αναφορά στο ιστορικό της υπόθεσης και έθεσε θέμα καθυστέρησης στην εξέταση της ιεραρχικής προσφυγής. Ζήτησε όπως επισπευθεί η εξέταση της.
Η ιεραρχική προσφυγή της αιτήτριας εξετάσθηκε από την Υπουργική Επιτροπή στις 26.3.99. Ενώπιον της τελευταίας τέθηκε σημείωμα του Υπουργείου Εσωτερικών το οποίο έκαμνε αναφορά στα πιο κάτω θέματα (βλ. Ερ. 94-97 στο φακ. τεκ. 1):
(1) Στην περιγραφή του ακινήτου της αιτήτριας.
(2) Στους λόγους απόρριψης της αίτησης για πολεοδομική άδεια.
(3) Στην αναθεωρητική προσφυγή και στους λόγους επί των οποίων
στηριζόταν.
(4) Στις απόψεις της Πολεοδομικής Αρχής και του Διευθυντή του Τμήματος
Πολεοδομίας και Οικήσεως επί της Αναθεωρητικής ΄Εφεσης.
(5) Στην έκθεση του Επιτρόπου Διοικήσεως στην οποία διαπίστωσε “πως
οι παραπονούμενοι ταλαιπωρούνται και πρέπει να τύχουν βοήθειας από
τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες.”
Το σημείωμα του Υπουργείου Εσωτερικών καταλήγει ως εξής:
“7. Το Υπουργείο Εσωτερικών θεωρεί ότι η Πολεοδομική Αρχή απέρριψε την αίτηση, νομότυπα και μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της και εισηγείται όπως η Υπουργική Επιτροπή με βάση τις εξουσίες που διαθέτει από το άρθρο 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου απορρίψει την Ιεραρχική Προσφυγή και καλέσει την Πολεοδομική Αρχή να μεριμνήσει ώστε η οικοδομή να επανέλθει στη νόμιμη της χρήση.”
Η Υπουργική Επιτροπή απέρριψε την ιεραρχική προσφυγή. Μεταφέρω την απόφαση της:
“Η Επιτροπή μελέτησε το Σημείωμα αρ. 36/21 του Υπουργείου Εσωτερικών, σχετικά με το πιο πάνω θέμα και αποφάσισε:
(α) Σύμφωνα με το άρθρο 31 του περί Πολεοδομίας και
Χωροταξίας Νόμου, να απορρίψει την Ιεραρχική
Προσφυγή θεωρώντας ότι η Πολεοδομική Αρχή
εφάρμοσε ορθά και μέσα στα πλαίσια των αρμο-
διοτήτων της τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου
Λευκωσίας.
(β) Να καλέσει την Πολεοδομική Αρχή να προβεί στις
κατάλληλες ενέργειες ώστε η οικοδομή να επανέλθει
στη νόμιμη της χρήση.”
Οι λόγοι ακύρωσης
.Η αιτήτρια παραπονείται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση τυγχάνει αναιτιολόγητη και είναι το προϊόν ανεπαρκούς έρευνας όλων των σχετικών με την υπόθεση γεγονότων.
Το θέμα της ιεραρχικής προσφυγής εναντίον αποφάσεων της Πολεοδομικής Αρχής διέπεται από τις πρόνοιες του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν 90/72). Το εδάφιο (1) του άρθρου 31 προβλέπει για υποβολή ιεραρχικής προσφυγής στο Υπουργικό Συμβούλιο, εναντίον αποφάσεων της Πολεοδομικής Αρχής. Σύμφωνα με το εδάφιο (2) το Υπουργικό Συμβούλιο “δύναται να επιτρέψη ή να απορρίψη ταύτην, ή να ακυρώση ή τροποποιήση οιονδήποτε μέρος της αποφάσεως ανεξαρτήτως του εάν η απόφασις αφορά εις το μέρος τούτο ή μη, δύναται δε να επιληφθή της αιτήσεως ως εάν αύτη είχε το πρώτον υποβληθή εις τούτο”.
Σημειώνεται ότι οι εξουσίες του Υπουργικού Συμβουλίου έχουν εκχωρηθεί σε Υπουργική Επιτροπή.
Σχεδόν παρόμοιες εξουσίες παρέχονται και στην Αναθεωρητική Αρχή Αδειών, η οποία επιλαμβάνεται ιεραρχικών προσφυγών εναντίον αποφάσεων της Αρχής Αδειών, δυνάμει του άρθρου 4Α(4) του περί Ρυθμίσεως της Τροχαίας Μεταφοράς (Τροποποιητικού) Νόμου του 1984 (Ν 84/84).
Στην Αναθεωρητική Αρχή Αδειών ν. Ευριπίδη κ.α., Α.Ε. 2504/18.5.2000 έγινε επισκόπηση της σχετικής με τα πλαίσια άσκησης των εξουσιών της Αναθεωρητικής Αρχής Αδειών νομολογίας. Από την επισκόπηση εκείνη προκύπτουν τα εξής:
(1) ΄Οτι η Αναθεωρητική Αρχή Αδειών έχει υποχρέωση να ερευνήσει ένα προς
ένα τους ισχυρισμούς που διατυπώνει η εφεσείουσα στους λόγους της
ιεραρχικής προσφυγής.
(2) Η ιεραρχική προσφυγή δεν επενεργεί ως έφεση ούτε εξομοιώνεται με
έφεση.
(3) Το έργο της Αναθεωρητικής Αρχής Αδειών δεν περιορίζεται στην
αναθεώρηση των λόγων της απόφασης της Αρχής Αδειών που αποτελεί
το αντικείμενο της ιεραρχικής προσφυγής. Εξετάζει την υπόθεση εξ
υπαρχής και έχει την ίδια πρωτογενή δικαιοδοσία με την Αρχή Αδειών.
(4) Η Αναθεωρητική Αρχή Αδειών μπορεί να διενεργήσει δική της έρευνα, να
διευρύνει το πλαίσιο της έρευνας που διεξήγε η Αρχή Αδειών, να ακούσει
η ίδια τους ενδιαφερόμενους, να λάβει υπόψη της ακόμα και γεγονότα
μεταγενέστερα της έκδοσης της απόφασης της Αρχής Αδειών και να
προβεί η ίδια στην έκδοση νέας απόφασης. Δικαιούται, βέβαια, να
περιοριστεί σε απλή τροποποίηση ή/και επικύρωση της απόφασης της
Αρχής Αδειών ως έχει.
(Βλ. και Εταιρεία Αστικών Λεωφορείων Πάφου (ΑΛΕΠΑ) Λτδ ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 2412/15.12.99
).Εφόσο οι αντίστοιχες νομοθετικές πρόνοιες είναι περίπου ταυτόσημες, θεωρώ ότι και στην περίπτωση ιεραρχικών προσφυγών δυνάμει του Νόμου 90/72 τυγχάνουν εφαρμογής οι αρχές που έχουν διατυπωθεί σε σχέση με ιεραρχικές προσφυγές δυνάμει του πιο πάνω Νόμου 84/84. ΄Επεται πως οι λόγοι ακύρωσης θα εξεταστούν υπό το φως των πιο πανω θέσεων της νομολογίας. Σε σχέση με το λόγο ακύρωσης που σχετίζεται με την απουσία έρευνας τυγχάνει εξεταστέο το κατά πόσο η Υπουργική Επιτροπή έχει ερευνήσει ένα προς ένα τους ισχυρισμούς που έχει διατυπώσει η αιτήτρια. Οι ισχυρισμοί της αιτήτριας είχαν διατυπωθεί στις επιστολές των δικηγόρων της, στις οποίες γίνεται αναφορά πιο πάνω, και στην επιστολή του ιδιοκτήτη της επιχείρησης
. Ενώ στην αρχική απόφαση της Πολεοδομικής Αρχής (ημερ. 23.6.95) είχαν δοθεί 4 λόγοι για την απόρριψη της αίτησης για πολεοδομική άδεια (παρατίθενται στη σελ. 2, πιο πάνω) στη συνέχεια η Πολεοδομική Αρχή πρόβαλε τη θέση ότι ο βασικός λόγος άρνησης χορήγησης της πολεοδομικής άδειας είναι ο σοβαρός περιορισμός των ανέσεων της περιοχής λόγω της οχληρίας που δημιουργείται από τη λειτουργία της μπυραρίας στα υποστατικά της αιτήτριας (βλ. επιστολές του Δήμου Λευκωσίας ημερ. 1.3.96 και 23.10.96 οι οποίες παρατίθενται στις σελ. 4 και 7, πιο πάνω).Αναφορικά με το ειδικό ζήτημα της οχληρίας υπενθυμίζεται ότι ο δικηγόρος της αιτήτριας πρόβαλε τον ισχυρισμό (βλ. επιστολή του ημερ. 15.10.97) ότι σύμφωνα με έκθεση της αστυνομίας το υποστατικό της αιτήτριας δεν προκαλεί οποιαδήποτε οχληρία. Εφόσον η πρόκληση οχληρίας ήταν ο βασικός λόγος απόρριψης της αίτησης το θέμα της ύπαρξης ή μη οχληρίας κατά τον κρίσιμο χρόνο αποτελούσε ένα πολύ ουσιώδη και σχετικό παράγοντα
. Αυτός ο παράγοντας ο οποίος είχε τεθεί από την αιτήτρια και έπρεπε, σύμφωνα με τη νομολογία, να είχε διερευνηθεί, δεν φαίνεται από το ενώπιον μου υλικό να είχε διερευνηθεί με οποιοδήποτε τρόπο. Η έρευνα του θέματος της οχληρίας καλύπτει την περίοδο από 1993-1995 και όχι τον χρόνο λήψης της προσβαλλόμενης απόφασης.Παράλειψη διεξαγωγής δέουσας έρευνας, η οποία προξενεί έλλειψη γνώσης των ουσιωδών γεγονότων, αποτελεί από μόνη της λόγο ακύρωσης λόγω της παράβασης των αρχών του διοικητικού δικαίου. Η σχετική απόφαση καθίσταται το προϊόν πλημμελούς άσκησης της σχετικής διακριτικής ευχέρειας και ακυρώνεται επειδή ισοδυναμεί με απόφαση αντίθετη προς το νόμο και καθ΄ υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας (Βλ. Xapolytos v. Republic (1967) 3 C.L.R. 703, Frangides v. Republic (1968) 3 C.L.R. 90, Iordanou v. Republic (1967) 3 C.L.R. 245, Andreou v. Republic (1973) 3 C.L.R. 101, HadjiPaschali ν. Republic (1980) 3 C.L.R. 101, Zinieris (No.1) ν. Republic (1975) 3 C.L.R. 224, Economou ν. Republic (1970) 3 C.L.R. 420, Paphitis ν. Republic (1967) 3 C.L.R. 300, Ioannides ν. Republic (1972)
3 C.L.R. 318, Δημοκρατία ν. Ματθαίου, Α.Ε.832/12.7.90 και Φιλιππίδης ν. Δημοκρατίας, Υποθ. 711/96/27.5.97). Η ίδια αρχή ισχύει και σε σχέση με απόφαση που έχει ληφθεί χωρίς επαρκή γνώση και έρευνα όλων των σχετικών παραγόντων (Βλ. Tryfon v. Republic (1968) 3 C. L.R. 28, 42, Carayiannis v. Republic (1969) 3 C.L.R. 341, Christides v. Republic (1966) 3 C.L.R. 341, Kyprianides v. Republic (1965) 3 C.L.R. 519, Andreou, πιο πάνω και Φιλιππίδης, πιο πάνω).Στην κρινόμενη περίπτωση η διερεύνηση όλων των σχετικών παραγόντων επιβαλλόταν τόσο σαν θέμα σωστής εφαρμογής του πιο πάνω άρθρου 31(2) του Νόμου 90/72 όσο και σαν θέμα εφαρμογής των αρχών του διοικητικού δικαίου. Εφόσον, όπως έχει υποδειχθεί, η ύπαρξη οχληρίας αποτελούσε ουσιώδη παράγοντα γιατί είχε τεθεί στους
λόγους της ιεραρχικής προσφυγής και γιατί είχε αποτελέσει το βασικό λόγο απόρριψης της αίτησης η μη διερεύνηση αυτού του παράγοντα και μάλιστα μετά τον ισχυρισμό της αιτήτριας ότι σύμφωνα με έκθεση της αστυνομίας δεν επροκαλείτο οχληρία από τα υποστατικά της, ισοδυναμεί με πλημμελή άσκηση της διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης, γεγονός που καθιστά την προσβαλλόμενη απόφαση αντίθετη προς το Νόμο, εντός της έννοιας του άρθρου 146.1 του Συντάγματος (βλ. Tourpeki v. Republic (1973) 3 C.L.R. 592). Για το λόγο αυτό η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί.Με την ιεραρχική της προσφυγή και τις δύο επιστολές του δικηγόρου της που ακολούθησαν καθώς και με τις δύο επιστολές του Γιώργου Κωνσταντινίδη είχαν διατυπωθεί διάφοροι ισχυρισμοί. Σύμφωνα με τη νομολογία (βλ.
Ευριπίδη, πιο πάνω) η διοίκηση είχε υποχρέωση να διερευνήσει ένα προς ένα τους ισχυρισμούς εκείνους. ΄Οχι μόνο δεν έχει ερευνήσει τον ισχυρισμό για απουσία οχληρίας αλλά ούτε και τους άλλους ισχυρισμούς. ΄Επεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση είναι τρωτή και για αυτό το λόγο.Αναφορικά με τον ισχυρισμό της αιτήτριας για έλλειψη αιτιολογίας ο ευπαίδευτος συνήγορος των καθ΄ ων η αίτηση υπέβαλε ότι η αρμόδια Υπουργική Επιτροπή, όταν εξέταζε το θέμα και λάμβανε την επίδικη απόφαση, είχε ενώπιον της το υλικό που συγκεντρώθηκε στο σχετικό διοικητικό φάκελο από τον οποίο “προέκυπτε ότι η Πολεοδομική Αρχή αρνήθηκε τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας για προσθήκη, σε μια παράνομη ανάπτυξη (αλλαγή χρήσης εστιατορίου σε μπυραρία χωρίς την εξασφάλιση πολεοδομικής άδειας, σύμφωνα με τα άρθρα 20 και 21 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου). Με απλά λόγια ο ευπαίδευτος συνήγορος παραπέμπει στο διοικητικό φάκελο για αναπλήρωση της αιτιολογίας.
Ανάγνωση της προσβαλλόμενης απόφασης αποκαλύπτει ότι αυτή δεν περιέχει αιτιολογία γιατί δεν περιέχει τα ειδικά εκείνα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη διενέργεια δικαστικού ελέγχου. Αναφέρει απλώς ότι η “Πολεοδομική Αρχή εφάρμοσε ορθά και μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας”. Είναι δεκτό από τη νομολογία ότι σε σχέση με διοικητικές πράξεις οι οποίες είναι αιτιολογητέες “ως εκ της φύσεως τους” δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει αιτιολογία εις το σώμα της πράξης “εφόσον η αιτιολογία δεν αξιούται ρητώς υπό του Νόμου, αλλά δύναται ν΄ αναπληρούται εκ των στοιχείων του φακέλου”.
Ωστόσο η αναπλήρωση από το φάκελο της ελλείπουσας αιτιολογίας “δύναται να χωρήση μόνον, εφ΄ όσον ευθέως και αμέσως προκύπτει τοιαύτη εκ των στοιχείων του φακέλου, διότι άλλως το Σ.τ.Ε θα έπρεπε ν΄ αναζητήση και σταθμίση αυτό τα στοιχεία ταύτα, οπότε θα υποκαθίστατο εις την αρμοδίαν διοικητικήν αρχήν εν τη κατ΄ ουσίαν εκτιμήσει των αποδεικτικών και λοιπών στοιχείων: 267 (45), 1144 (46)” (Βλ. Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-59, σελ. 185-186).
Στην Ηλιόπουλος ν. Α.Η.Κ., Α.Ε. 2452/21.7.2000 το θέμα έχει τεθεί ως εξής:
“Είναι στοιχειώδες πως η αιτιολογία μπορεί, σ΄ αυτές τις περιπτώσεις, να συμπληρώνεται από το περιεχόμενο των φακέλων. Επίσης πως δεν αναμένεται, κατά την αιτιολόγηση, να μεταφέρεται στο πρακτικό το περιεχόμενο των φακέλων. Αναμένεται όμως να εξάγεται νόημα που να δικαιολογείται να αποδοθεί στο αποφασίζον όργανο. Δεν είναι έργο του Δικαστηρίου η μελέτη των στοιχείων και η διαμόρφωση κρίσης αναφορικά με το τί θα μπορούσε να επενεργήσει υπέρ ή εναντίον της όποιας προσέγγισης. Το Δικαστήριο δεν επιτελεί τέτοιο πρωτογενούς φύσης, έργο. ΄Οπως έχει τονιστεί, είναι νοητή η συμπλήρωση της αιτιολογίας από το περιεχόμενο των φακέλων αν προκύπτει από αυτό, τί ακριβώς είχε υπόψη το αποφασίζον όργανο όταν έπαιρνε την απόφαση. Στην απόφαση της Ολομέλειας στην Χρυστάλλα Συμεωνίδου κ.α. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Προσφυγή αρ. 911/93 κ.α., ημερ. 18.4.97, το θέσαμε ως εξής:
‘Εν προκειμένω, η παράλειψη εξειδίκευσης αφήνει σοβαρά ερωτηματικά ως προς τί μέτρησε υπέρ του ενός και τί υπέρ του άλλου. Και πρέπει να τονίσουμε εδώ πως η παραπομπή στα στοιχεία του φακέλλου, ως συμπληρωματικών της αιτιολογίας, δεν αποτελεί πανάκεια. Υπάρχει αυτή η δυνατότητα όταν τα στοιχεία αυτά είναι σαφώς και αρρήκτως συνδεδεμένα με τη ληφθείσα απόφαση έτσι που να μπορεί να λεχθεί ότι βρίσκονται αναπόφευκτα πίσω της. Αν δηλαδή καταδεικνύουν αναμφίβολα και αναντίλεκτα τους λόγους που οδήγησαν στην απόφαση. (Βλ. Vassiliou v. Republic (1982) 3 CLR 220, Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-1959 σελ. 185). Επίσης δεν είναι έργο του Δικαστηρίου η πρωτογενής αξιολόγηση των στοιχείων του φακέλου ‘για να κρίνει αν η απόφαση του διοικητικού οργάνου ήταν, παρά την αόριστη ή ελλιπή αιτιολογία λογικά εφικτή’. (Βλ. την απόφαση της Ολομέλειας Ι.Γ. Μακρή Κτηματική Λτδ ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1994) 3 ΑΑΔ 56
Παρατηρώ:
(1) Ο βασικός λόγος απόρριψης της αίτησης για χορήγηση πολεοδομικής
άδειας από την Πολεοδομική Αρχή είναι “ο σοβαρός επηρεασμός των
ανέσεων της περιοχής”.
(2) Ο βασικός λόγος απόρριψης της ιεραρχικής προσφυγής είναι ότι η
Πολεοδομική Αρχή “εφάρμοσε ορθά και μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας”.
Βλέπουμε, λοιπόν, πως οι λόγοι απόρριψης των δύο Οργάνων δεν συμπίπτουν. Περαιτέρω η Υπουργική Επιτροπή παρέπεμψε γενικά στο Τοπικό Σχέδιο χωρίς να εξειδικεύει ποιές από τις πρόνοιες του είναι σχετικές και χωρίς να εξειδικεύει ποιά πρόνοια μέτρησε υπέρ της απόρριψης της ιεραρχικής προσφυγής. Πρόκειται σαφώς για περίπτωση όπου η
αναπλήρωση της αιτιολογίας δεν προκύπτει “ευθέως και αμέσως” από τα στοιχεία του φακέλου. ΄Επεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση τυγχάνει αναιτιολόγητη και πρέπει να ακυρωθεί και γι΄ αυτό το λόγο.Για τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται στην ολότητά της με έξοδα £350.
Π. ΚΑΛΛΗΣ,
/ΕΑΠ. Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο