(2000) 4 ΑΑΔ 224
[*224]27 Μαρτίου, 2000
[ΚΑΛΛΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
A. J. PERICLEOUS (SERVICES) LTD,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Καθ’ ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 57/1999)
Διοικητικό Δίκαιο ― Συλλογικά όργανα ― Σύνθεση ― Όροι νομιμότητας ― Ειδικά η προϋπόθεση της πρόσκλησης των μελών συλλογικού οργάνου να παραστούν σε συνεδρία του.
Προσφορές ― Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών ― Νόμιμη σύνθεση ― Άρθρα 11(1)(β), 11(1)(στ) και 13(2) του περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμου του 1997 (Ν.102(Ι)/97) ― Περιστάσεις της παραβίασής τους στην κριθείσα περίπτωση ― Συνέπειες.
Διοικητικό Δίκαιο ― Κανόνες της φυσικής δικαιοσύνης ― Ουδείς κριτής των ιδίων αυτού πράξεων ― Δεν είναι δυνατή η συνύπαρξη της ιδιότητας γνωμοδοτικού και αποφασιστικού οργάνου στο ίδιο πρόσωπο.
Προσφορές ― Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών ― Αρμοδιότητα σύστασης τεχνικών επιτροπών ― Άρθρο 16(1)(α) του περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμου του 1997 (Ν.102(Ι)/97) ― Περιστάσεις της παραβίασής του στην κριθείσα περίπτωση ― Συνέπειες.
Διοικητικό Δίκαιο ― Αρχές ― Η αρχή ότι η αναρμοδιότητα γνωμοδοτικού οργάνου οδηγεί στην ακύρωση της τελικής διοικητικής απόφασης.
Διοικητικό Δίκαιο ― Συλλογικά όργανα ― Σύνθεση ― Παρουσία κατά τη συνεδρία προσώπων ξένων προς τη νόμιμη σύνθεση του συλλογικού οργάνου.
[*225]Η αιτήτρια προσέβαλε με την προφυγή της την απόφαση κατακύρωσης της επίδικης προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος αντί της ιδίας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Απαραίτητη προϋπόθεση της έννομης λειτουργίας του συλλογικού οργάνου είναι η νόμιμη συγκρότηση του. Του “νόμου ορίζοντος εκ πόσων και τίνων ατόμων” απαρτίζεται το συλλογικό όργανο προϋπόθεση της νόμιμης υπόστασης και λειτουργίας, αλλά και του έγκυρου των αποφάσεων, αποτελεί η συγκρότηση του “εκ πάντων των προσώπων, τα οποία νόμω καθωρίσθησαν, για ν’ αποκτήση τούτο γένεσιν και μορφήν συλλογικού οργάνου”. Η συμμετοχή προσώπου το οποίο δεν περιλαμβάνεται ανάμεσα στα κατά το Νόμο μέλη του συλλογικού οργάνου αντίκειται προς την έννοια της νόμιμης συγκρότησης του. Απόφαση που λαμβάνεται λόγω μη νόμιμης συγκρότησης του συλλογικού οργάνου είναι ακυρωτέα λόγω παράβασης ουσιώδους τύπου “διατεταγμένου περί την ενέργειαν της πράξεως”.
2. Έχει παρατεθεί η σύνθεση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών. Διαπιστώνεται ότι από τη σύνθεση απουσιάζει το μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου το οποίο προβλέπεται από το Άρθρο 11(1) (β) του Νόμου, ήτοι ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών ή ο αντιπρόσωπός του.
Ποιές είναι τώρα οι συνέπειες της πιο πάνω διαπίστωσης σχετικά με την απουσία του μέλους του Κεντρικού Συμβουλίου που προβλέπεται από το Άρθρο 11(1) (β) του Νόμου;
Το Άρθρο 15 (1) του Νόμου προβλέπει ότι για την έγκυρη διεξαγωγή των συνεδριών του Κεντρικού Συμβουλίου απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον τεσσάρων μελών, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος ή ο αντιπρόσωπος του.
Εφόσον στην παρούσα περίπτωση ήταν παρόντα 4 από τα μέλη του Συμβουλίου, μπορεί να λεχθεί ότι η διεξαγωγή των συνεδριών του Κεντρικού Συμβουλίου ήταν έγκυρη. Ωστόσο οι αιτητές έχουν εγείρει και θέμα που σχετίζεται με τους λόγους της απουσίας του πιο πάνω μέλους.
Σε τέτοια περίπτωση το θέμα διέπεται από το Άρθρο 13(2) του Νόμου, σύμφωνα με το οποίο η ημερήσια διάταξη κάθε συνεδρίας [*226]καταρτίζεται από τον Πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου. Ο τελευταίος φροντίζει να κοινοποιείται η ημερήσια διάταξη “είκοσι τέσσερις ώρες τουλάχιστο πριν από τη συνεδρία, σε κάθε μέλος και στους παρατηρητές”. Διέπεται, επίσης, από τις αρχές του Διοικητικού Δικαίου οι οποίες ρυθμίζουν τη λειτουργία των Συλλογικών Οργάνων.
Στην κρινόμενη περίπτωση δεν υπάρχει οτιδήποτε ενώπιον του δικαστηρίου από το οποίο να προκύπτει η πρόσκληση των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου, όπως απαιτείται από το Νόμο και από τις πιο πάνω αρχές του διοικητικού δικαίου. Έπεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση είναι ανίσχυρη και ακυρώνεται.
Το Άρθρο 11(2) του Νόμου προβλέπει ότι αντιπρόσωποι μελών του Κεντρικού Συμβουλίου μπορούν να ορίζονται μόνο δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν μισθολογική κλίμακα Α10 ή και ανώτερη στην περίπτωση προσφορών μέχρι ενός εκατομμυρίου λιρών. Ο λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου δεν μπορούσε να λάβει μέρος στη συνεδρία ως αντιπρόσωπος του προϊσταμένου του “κατά περίπτωση ενδιαφερομένου υπουργείου, ανεξάρτητου γραφείου ή υπηρεσίας”, γιατί δεν είναι δημόσιος υπάλληλος (βλ. Άρθρο 2 του περί Δημοσίας Υπηρεσίας Νόμου 1990 (Ν.1/90) ορισμός των όρων “δημόσια θέση”, “δημόσιος υπάλληλος” και “δημόσια υπηρεσία”, σύμφωνα με τον οποίο - ορισμό - οι υπηρετούντες στις ένοπλες δυνάμεις της Δημοκρατίας δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι). Επομένως ο Λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου δεν είναι δημόσιος υπάλληλος και δεν μπορούσε νόμιμα να αντιπροσωπεύσει τον Προϊστάμενο του ενδιαφερόμενου Υπουργείου Άμυνας. Ο Λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου δεν περιλαμβάνεται στα κατά νόμον μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου. Επομένως η συγκρότηση του Κεντρικού Συμβουλίου δεν ήταν νόμιμη. Ακολουθεί πως η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
3. Περαιτέρω ο Λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου ήταν μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης. Είχε ενεργήσει ως μέλος της Τεχνικής Επιτροπής. Η Τεχνική Επιτροπή αποτελεί συμβουλευτικό ή γνωμοδοτικό όργανο. Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών αποτελεί αποφασιστικό όργανο ή όργανο αποφασιστικής αρμοδιότητας. Δεν είναι δυνατή η συνύπαρξη της ιδιότητας γνωμοδοτικού και αποφασιστικού οργάνου στο αυτό πρόσωπο. Μια τέτοια συνύπαρξη καθιστά το μέλος του οργάνου δικαστή της ίδιας αυτού υπόθεσης, κατά παράβαση του σχετικού κανόνα της φυσικής δικαιοσύνης. Έπεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
4. Οι αιτητές έχουν, επίσης, υποβάλει ότι η Τεχνική Επιτροπή δεν είχε [*227]συσταθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο όπως ρητά προβλέπεται από το Άρθρο 16 (1) (α) του Νόμου. Επομένως η Τεχνική Επιτροπή έχει ενεργήσει αναρμοδίως.
Δεν έχει τεθεί οτιδήποτε ενώπιον του Δικαστηρίου που να δείχνει ότι η Τεχνική Επιτροπή έχει συσταθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο. Η Τεχνική Επιτροπή έχει ενεργήσει ως γνωμοδοτικό όργανο. Αποτελεί αρχή του διοικητικού δικαίου ότι η αναρμοδιότητα του γνωμοδοτικού οργάνου οδηγεί στην ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης. Ακολουθεί πως η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
5. Τέλος οι αιτητές υπέβαλαν ότι η συγκρότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών πάσχει και λόγω της παρουσίας της Υπ/γού Ελ. Κωνσταντινίδoυ κατά τη συνεδρία του Κεντρικού Συμβουλίου. Το γεγονός ότι η Υπ/γός Ελ. Κωνσταντινίδου δεν συμμετείχε στη διαδικασία λήψης της απόφασης, δεν ματαβάλλει την κατάσταση.
Η νεώτερη νομολογία είναι αυστηρή, ακόμα και ως προς την απλή παρουσία προσώπων ξένων προς τη νόμιμη του συλλογικού οργάνου σύνθεση. Εκτός αν είχε έλθει ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγων, με σκοπό την παροχή πληροφοριών και απεχώρησε πριν αρχίσει η συζήτηση. Υιοθετείται η πιο πάνω θέση της νομολογίας. Κρίνεται ότι η παρουσία της Υπ/γού Ελ. Κωνσταντινίδου αντίκειται στην έννοια της νόμιμης σύνθεσης του Κεντρικού Συμβουλίου. Ακολουθεί πως η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Theofylactou v. Republic (1966) 3 C.L.R. 801,
Gavriel v. Republic (1967) 3 C.L.R. 638,
Avgerinos Nikitas Ltd κ.ά. v. Δήμου Λεμεσού (1993) 4(Α) Α.Α.Δ. 315,
Βαλανίδης v. Πανεπιστημίου Κύπρου (1999) 4 A.A.Δ. 636.
Προσφυγή.
Προσφυγή από τους αιτητές κατά της απόφασης κατακύρωσης της προσφοράς για την προμήθεια αντιβαλλιστικών κράνων και αλεξίσφαιρων γιλέκων στο ενδιαφερόμενο μέρος.
[*228]
Α. Σ. Αγγελίδης, για τους Αιτητές.
Ε. Γεωργίου-Αντωνίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές ζητούν την πιο κάτω θεραπεία:
“Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση του καθ’ ου η αίτηση η οποία γνωστοποιήθηκε στους αιτητές με επιστολή του καθ’ ου ημερ. 2.11.98 να κατακυρώσουν την προσφορά αρ. 98Τ 1068 σχετικά με την προμήθεια αντιβαλλιστικών κράνων τύπου KEVLAR και αλεξίσφαιρων γιλέκων στην εταιρεία C. V. Philipou Ltd αντί στους αιτητές είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.”
Σημειώνεται ότι σε ό,τι αφορά την προσφορά για τα αλεξίσφαιρα γιλέκα η προσφυγή αποσύρθηκε στις 7.3.2000 και απορρίφθηκε.
Τα πραγματικά περιστατικά τα οποία περιβάλλουν την προσφυγή:
Στις 16.7.1998 ζητήθηκαν με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα προσφορές για την προμήθεια αντιβαλλιστικών κράνων τύπου KEVLAR. Υποβλήθηκαν συνολικά 29 προσφορές στο Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών και παραδόθηκαν σε εκπρόσωπο του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών για αξιολόγηση και υποβολή εισηγήσεων. Οι προσφορές αξιολογήθηκαν από τριμελή Επιτροπή. Η τελευταία αποτελείτο από δύο Λειτουργούς του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών και το Λοχαγό Μιχάλη Γρηγορίου του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς. Η Τεχνική Επιτροπή έστειλε τα κράνη για βαλλιστικό έλεγχο. Από το βαλλιστικό έλεγχο διαπιστώθηκε ότι τόσο τα δείγματα των αιτητών όσο και εκείνα του Ε.Μ. καθώς και 2 άλλα δείγματα του Ε.Μ. πληρούσαν τις απαιτήσεις των προδιαγραφών. Η τριμελής Επιτροπή εισηγήθηκε την κατακύρωση της προσφοράς στους C. V. Philipou Ltd (τα Ε.Μ.) “προς 56.8743 Λ.Κ. με προέλευση την Αγγλία”. Η πιο πάνω εισήγηση της Επιτροπής διαβιβάσθηκε στο Γενικό Λογιστή, Πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών, από το Διευθυντή του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών με επιστολή του ημερ. 16.10.98. Το σχετικό μέρος της επιστολής έχει ως εξής:
“Η Επιτροπή αποτελούμενη από Λειτουργούς του Τμήματος [*229]και εκπροσώπους της Εθνικής Φρουράς εξέτασε μακροσκοπικά τα δείγματα των προσφοροδοτών και διαπίστωσε:
1) Για τα Αντιβαλλιστικά κράνη διαπιστώθηκε ότι τα δείγματα των προσφοροδοτών Τ7, Τ21, Τ9, Τ16Β, Τ12, Τ14 και Τ19 πληρούσαν μακροσκοπικά τις απαιτήσεις της προδιαγραφής και αποφασίστηκε να σταλούν για ελέγχους τα τέσσερα (4) πιο φθηνά δείγματα των Τ7 (C. V. PHILIPPOU) που είναι πέμπτος φθηνός του Τ21 (Α.J. PERICLEOUS) που είναι έκτος φθηνός του Τ9 (NORICUM) που είναι έβδομος φθηνός και του Τ16Β (DIMIS TRADING) που είναι εντέκατος φθηνός.
Οι λόγοι που αποκλείστηκαν τα υπόλοιπα κράνη αναγράφονται στο πρακτικό της Επιτροπής Αξιολόγησης.
.......................................................................................................
Α) Αντιβαλλιστικά Κράνη
Από τα αποτελέσματα των ελέγχων και τα τέσσερα κράνη που στάληκαν καλύπτουν πλήρως τις απαιτήσεις της προδιαγραφής και τους απαιτούμενους βαλλιστικούς ελέγχους.
................................................................................................
Μετά τα πιο πάνω γίνεται εισήγηση για κατακύρωση της προσφοράς ως ακολούθως:
Είδος 1: 3 428 + 25% Αντιβαλλιστικά κράνη στον πιο φθηνό από τους προσφοροδότες που τα δείγματα τους στάληκαν για ελέγχους κ.κ. COSTAS V. PHILIPPOU LTD προς Stg67,47 το τεμάχιο πλέον Φ.Π.Α. και χωρίς δασμό.”
Η πιο πάνω εισήγηση της Τεχνικής Επιτροπής εξετάστηκε από το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών κατά τη συνεδρία του ημερ. 22.10.98. Παρόντες κατά την πιο πάνω συνεδρία ήταν οι πιο κάτω:
κ. Αντ. Τζιωρτζής, Βοηθός Γενικός Λογιστής, Πρόεδρος
κα. Αργ. Παπατρύφωνος, Αντιπρόσωπος Γενικού )
Διευθυντή Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχ. & Τουρισμού )
κα. Ελ. Σαββίδου, Αντιπρόσωπος Γενικού Διευθυντή ) Μέλη
Γραφείου Προγραμματισμού )
κ. Α. Παπαφιλοθέου, Αντιπρόσωπος του Διευθυντή του )
Τμ. Κρατικών Αγορών και Προμηθειών )
κ. Μ. Πολυκάρπου, Εκπρόσωπος Γενικού Ελεγκτή, Παρατηρητής
[*230] Λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου, αντιπρόσωπος
του Διευθυντή του ΔΥΠ/ΓΕΕΦ
(συνοδευόμενος από Υπ/γό Ελ. Κωνσταντινίδου,
η οποία δε συμμετείχε στη διαδικασία λήψης της απόφασης)
Γραμματέας κ. Ν. Πισσούριος.
Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών δέχθηκε την εισήγηση της Τριμελούς Επιτροπής και αποφάσισε να κατακυρώσει την προσφορά στους C. V. Philipou Ltd (τα Ε.Μ.). Μεταφέρω το σχετικό μέρος του πρακτικού της συνεδρίας:
“Προσφορά για αντιβαλλιστικά κράνη και αλεξίσφαιρα γιλέκκα - Πρ. αρ. 98Τ 1068 (38/45)
Κατακυρώνεται σύμφωνα με τις εισηγήσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης που στάληκαν με την επιστολή του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών με αρ. φακ. ΤΚΑΠ/ΕΦ/11/Β/01 ημερ. 16/10/98 στους πιο κάτω προσφοροδότες που υπόβαλαν την πιο φθηνή εντός προδιαγραφών προσφορά:-
Είδος 1 - 3,428 ± 25% αντιβαλλιστικά κράνη
Στην εταιρεία Costas V. Philippou Ltd @ stg£67,47 το τεμάχιο πλέον Φ.Π.Α. και χωρίς δασμό.
.......................................................................................................
Οι λόγοι για τους οποίους αποκλείστηκαν προσφοροδότες που υπέβαλαν φθηνότερες προσφορές τόσο για τα αντιβαλλιστικά κράνη όσο και για τα αλεξίσφαιρα γιλέκκα περιγράφονται στο πρακτικό της Επιτροπής Αξιολόγησης.
Τα Μέλη του Συμβουλίου κ. Α. Παπαφιλοθέου αντιπρόσωπος του Διευθυντή του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών και ο Λ/γός Μιχ. Γρηγορίου, αντιπρόσωπος του Διευθυντή του ΔΥΠ/ΓΕΕΦ δήλωσαν ότι στις υπηρεσίες τους κρατούνται δείγματα των επιτυχόντων προσφοροδοτών και τα υλικά με την παραλαβή τους θα ελεγχούν εκ νέου.
Σύνολο δαπάνης: £309.700”.
Οι λόγοι ακύρωσης.
Οι αιτητές ισχυρίσθηκαν ότι το όργανο που πήρε ως Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών την προσβαλλόμενη απόφαση “δεν ήταν συγκροτημένο όπως το άρθρο 11* του περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμος του 1997 (Ν. 102(Ι)/97)” (ο Νόμος).
Στην κρινόμενη περίπτωση - συνεχίζει η εισήγηση - το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών λειτούργησε χωρίς να περιληφθούν στα Μέλη του οι αναφερόμενοι στα εδάφια 11(β) και 11(στ) εκπρόσωποι ήτοι ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών ή ο αντιπρόσωπός του και ο προϊστάμενος ή ο αντιπρόσωπος του “κατά περίπτωση ενδιαφερομένου υπουργείου, ανεξάρτητου γραφείου ή υπηρεσίας”. Στην παρούσα υπόθεση - κατέληξε ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών - άγνωστο για ποιό λόγο, δύο από τα μέλη που καθορίζονται από το Νόμο δεν έλαβαν μέρος στη σχετική συνεδρία.
Απαραίτητη προϋπόθεση της έννομης λειτουργίας του συλλογικού οργάνου είναι η νόμιμη συγκρότηση του. Του “νόμου ορίζοντος εκ πόσων και τίνων ατόμων” απαρτίζεται το συλλογικό όργανο προϋπόθεση της νόμιμης υπόστασης και λειτουργίας, αλλά και του έγκυρου των αποφάσεων, αποτελεί η συγκρότηση του “εκ πάντων των προσώπων, τα οποία νόμω καθωρίσθησαν, για ν’ αποκτήση τούτο γένεσιν και μορφήν συλλογικού οργάνου”. Η συμμετοχή προσώπου το οποίο δεν περιλαμβάνεται ανάμεσα στα κατά το Νόμο μέλη του συλλογικού οργάνου αντίκειται προς την έννοια της νόμιμης συγκρότησης του (Βλ. Ηλία Γ. Κυριακόπουλου “Ελληνικόν Διοικητικόν Δίκαιον” Β Γενικόν Μέρος, έκδοση τέταρτη, σελ. 20-21. Βλ. και Μιχ. Δ. Στασινόπουλου, Μαθήματα Διοικητικού Δικαίου 1957, σελ. 234, Theofylactou v. Republic (1966) 3 C.L.R. 801, 809 και Gavriel v. Republic (1967) 3 C.L.R. 638, 646, 647). Από[*232]φαση που λαμβάνεται λόγω μη νόμιμης συγκρότησης του συλλογικού οργάνου είναι ακυρωτέα λόγω παράβασης ουσιώδους τύπου “διατεταγμένου περί την ενέργειαν της πράξεως” (Αποφάσεις Στ.Ε. 681/1936 και 1481/56).
Έχει παρατεθεί η σύνθεση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών (βλ. σελ. 229-230, πιο πάνω). Διαπιστώνω ότι από τη σύνθεση απουσιάζει το μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου το οποίο προβλέπεται από το άρθρο 11(1) (β) του Νόμου ήτοι ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών ή ο αντιπρόσωπός του.
Ποιές είναι τώρα οι συνέπειες της πιο πάνω διαπίστωσης μου σχετικά με την απουσία του μέλους του Κεντρικού Συμβουλίου που προβλέπεται από το άρθρο 11(1) (β) του Νόμου;
Το άρθρο 15 (1) του Νόμου προβλέπει ότι για την έγκυρη διεξαγωγή των συνεδριών του Κεντρικού Συμβουλίου απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον τεσσάρων μελών, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος ή ο αντιπρόσωπος του.
Εφόσον στην παρούσα περίπτωση ήταν παρόντα 4 από τα μέλη του Συμβουλίου μπορεί να λεχθεί ότι η διεξαγωγή των συνεδριών του Κεντρικού Συμβουλίου ήταν έγκυρη. Ωστόσο οι αιτητές έχουν εγείρει και θέμα που σχετίζεται με τους λόγους της απουσίας του πιο πάνω μέλους.
Σε τέτοια περίπτωση το θέμα διέπεται από το άρθρο 13(2) του Νόμου σύμφωνα με το οποίο η ημερήσια διάταξη κάθε συνεδρίας καταρτίζεται από τον Πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου. Ο τελευταίος φροντίζει να κοινοποιείται η ημερήσια διάταξη “είκοσι τέσσερις ώρες τουλάχιστο πριν από τη συνεδρία, σε κάθε μέλος και στους παρατηρητές”. Διέπεται, επίσης, από τις αρχές του Διοικητικού Δικαίου οι οποίες ρυθμίζουν τη λειτουργία των Συλλογικών Οργάνων. Ο Κυριακόπουλος (πιο πάνω), σελ. 23, θέτει το θέμα ως εξής:
“Όπως νομίμως συνεδριάση το συλλογικόν όργανον, δέον ν’ απευθυνθή νομοτύπως και εμπροθέσμως κλήσις προς πάντα τα μέλη αυτού, κατά τα ειδικώτερον εν τη ειδική νομοθεσία οριζόμενα .....................................................................................
Παράλειψις της νομοτύπου κλήσεως συνεπάγεται το ανίσχυρον της ληφθείσης αποφάσεως και αν έτι ετέλει το συλλογικόν όργανον εν απαρτία· Σ.Ε. 346/1933, 810/1936.”
[*233]
Βλ. και Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-59 σελ. 110-111: “Δεν αρκεί η παρουσία των συγκροτούντων νόμιμον απαρτίαν μελών, ίνα θεωρηθή το συλλογικόν όργανον ως συντεθειμένον νομίμως, αλλά δέον να προκύπτη συνάμα ότι η Διοίκησις κατέστησε δυνατήν την παρουσίαν απάντων των μελών του οργάνου δι’ εγκαίρου προσκλήσεως των, όπως παραστώσιν εις την συνεδρίασιν ....... Η πρόσκλησις των μελών του συλλογικού οργάνου δέον να προκύπτη είτε εξ αποδεικτικού επιδόσεως της σχετικής προσκλήσεως, είτε εκ βεβαιώσεως του μέλους: 1845 (53), 658 (57), 2208 (58), είτε εξ ετέρων εγγράφων: 913 (59), ουχί πάντως μεταγενεστέρων της συνεδριάσεως του οργάνου: 1845 (53), 558 (57), 913 (59). Πράξις συλλογικού οργάνου εκδοθείσα κατά παράβασιν των ως άνω αρχών είναι ακυρωτέα ένεκα κακής συνθέσεως αυτού.”).
Στην κρινόμενη περίπτωση δεν υπάρχει οτιδήποτε ενώπιον του δικαστηρίου από το οποίο να προκύπτει η πρόσκληση των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου όπως απαιτείται από το Νόμο και από τις πιο πάνω αρχές του διοικητικού δικαίου. Έπεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση είναι ανίσχυρη και ακυρώνεται.
Αναφορικά με το μέλος του Συμβουλίου που προβλέπεται από το άρθρο 11(1) (στ) παρατηρώ:
Το άρθρο 11(2) του Νόμου προβλέπει ότι αντιπρόσωποι μελών του Κεντρικού Συμβουλίου μπορούν να ορίζονται μόνο δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν μισθολογική κλίμακα Α10 ή και ανώτερη στην περίπτωση προσφορών μέχρι ενός εκατομμυρίου λιρών. Ο λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου δεν μπορούσε να λάβει μέρος στη συνεδρία ως αντιπρόσωπος του προϊσταμένου του “κατά περίπτωση ενδιαφερομένου υπουργείου, ανεξάρτητου γραφείου ή υπηρεσίας” γιατί δεν είναι δημόσιος υπάλληλος (βλ. άρθρο 2 του περί Δημοσίας Υπηρεσίας Νόμου 1990 (Ν. 1/90) ορισμός των όρων “δημόσια θέση”, “δημόσιος υπάλληλος” και “δημόσια υπηρεσία”, σύμφωνα με τον οποίο - ορισμό - οι υπηρετούντες στις ένοπλες δυνάμεις της Δημοκρατίας δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι). Επομένως ο Λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου δεν είναι δημόσιος υπάλληλος και δεν μπορούσε νόμιμα να αντιπροσωπεύσει τον Προϊστάμενο του ενδιαφερόμενου Υπουργείου Άμυνας. Ο Λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου δεν περιλαμβάνεται στα κατά νόμον μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου. Επομένως η συγκρότηση του Κεντρικού Συμβουλίου δεν ήταν νόμιμη. Ακολουθεί πως η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
Περαιτέρω ο Λοχαγός Μιχ. Γρηγορίου ήταν μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης. Είχε ενεργήσει ως μέλος της Τεχνικής Επιτροπής. Η Τεχνική Επιτροπή αποτελεί συμβουλευτικό ή γνωμοδοτικό όργανο. Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών αποτελεί αποφασιστικό όργανο ή όργανο αποφασιστικής αρμοδιότητας. Έχω την άποψη πως δεν είναι δυνατή η συνύπαρξη της ιδιότητας γνωμοδοτικού και αποφασιστικού οργάνου στο αυτό πρόσωπο. Μια τέτοια συνύπαρξη καθιστά το μέλος του οργάνου δικαστή της ίδιας αυτού υπόθεσης κατά παράβαση του σχετικού κανόνα της φυσικής δικαιοσύνης. Έπεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
Οι αιτητές έχουν, επίσης, υποβάλει ότι η Τεχνική Επιτροπή δεν είχε συσταθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο όπως ρητά προβλέπεται από το άρθρο 16 (1) (α)* του Νόμου. Επομένως η Τεχνική Επιτροπή έχει ενεργήσει αναρμοδίως.
Δεν έχει τεθεί οτιδήποτε ενώπιον του Δικαστηρίου που να δείχνει ότι η Τεχνική Επιτροπή έχει συσταθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο. Η Τεχνική Επιτροπή έχει ενεργήσει ως γνωμοδοτικό όργανο. Αποτελεί αρχή του διοικητικού δικαίου ότι η αναρμοδιότητα του γνωμοδοτικού οργάνου οδηγεί στην ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης (Βλ. Δαγτόγλου, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, 2α έκδοση, 1994, παραγ. 581). Ακολουθεί πως η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
Τέλος οι αιτητές υπέβαλαν ότι η συγκρότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών πάσχει και λόγω της παρουσίας της Υπ/γού Ελ. Κωνσταντινίδου κατά τη συνεδρία του Κεντρικού Συμβουλίου. Το γεγονός ότι η Υπ/γός Ελ. Κωνσταντινίδου δεν συμμετείχε στη διαδικασία λήψης της απόφασης δεν ματαβάλλει την κατάσταση.
Στην Avgerinos Nikitas Ltd κ.ά. ν. Δήμου Λεμεσού (1993) 4(Α) Α.Α.Δ. 315 και σε μεταγενέστερη νομολογία (βλ. Βαλανίδης ν. Πανεπιστημίου Κύπρου (1999) 4 A.A.Δ. 636) υιοθετήθηκε η θέση που προβάλλεται στο “Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού [*235]Δικαίου” του Γεώργιου Μ. Παπαχατζή, Τόμος Πρώτος, έκτη έκδοση, σελ. 222, ότι η “νεώτερη νομολογία είναι αυστηρή, ακόμα και ως προς την απλή παρουσία προσώπων ξένων προς τη νόμιμη του συλλογικού οργάνου σύνθεση: Στ.Ε. 1036/1963, 1045/1972 και 1934/1972. Εκτός αν είχε έλθει ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγων, με σκοπό την παροχή πληροφοριών και απεχώρησε πριν αρχίσει η συζήτηση: Στ.Ε. 1733/1973, 296/1974”). Υιοθετώ την πιο πάνω θέση της νομολογίας. Κρίνω ότι η παρουσία της Υπ/γού Ελ. Κωνσταντινίδου αντίκειται στην έννοια της νόμιμης σύνθεσης του Κεντρικού Συμβουλίου. Ακολουθεί πως η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί και γι’ αυτό το λόγο.
Για τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται στην ολότητά της με έξοδα £350.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο