ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΕΝΩΠΙΟΝ: Χρ.ΑΡΤΕΜΙΔΗ, Δ

Αναφορικά με το Αρθρο 146 του Συντάγματος

PEPPIS COMPANY LTD

- και -

Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω

1. Υπουργείου Οικονομικών

2. Γενικού Λογιστηρίου

3. Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών

------------------------

Για την αιτήτρια εταιρεία: κ.Γ.Σεραφείμ για κ.Τ.Παπαδόπουλο

Για τους καθ΄ων η αίτηση: κα.Ν.Νικολαϊδου - δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄

-----------------------

Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών αποφάσισε, στις 30.7.97, να εξετάσει παραπέρα το πιο πάνω ζήτημα, και γι΄αυτό κάλεσε το Τμήμα Δημοσίων ΄Εργων να υποβάλει συμπληρωματικά στοιχεία, ώστε να αιτιολογηθεί ο πιθανός αποκλεισμός της αιτήτριας από τις προσφορές. Πράγματι στις 24.9.98 υποβλήθηκε αναλυτικό σημείωμα με συγκεκριμένα στοιχεία για επτά έργα που η αιτήτρια είχε αναλάβει να εκτελέσει, και στα οποία παρατηρήθηκαν σοβαρές καθυστερήσεις, ατέλειες στις εργασίες και αδυναμία να ανταποκριθεί να τις διορθώσει. Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών, έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, στη συνεδρία του 30.9.98, αποφάσισε να αποκλείσει την αιτήτρια από τις προσφορές και να την κατακυρώσει σε άλλο προσφοροδότη, καθώς ήταν και η εισήγηση της Επιτροπής Αξιολόγησης.

΄Ενας είναι, ουσιαστικά, ο λόγος που προβάλλεται στη γραπτή αγόρευση των δικηγόρων της αιτήτριας, στη βάση του οποίου και επιδιώκεται η ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης. Εισηγούνται πως το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών δεν προέβη στη δέουσα έρευνα προτού αποφασίσει τον αποκλεισμό της αιτήτριας από το διαγωνισμό. Και τούτο γιατί βασίστηκε μόνο στα στοιχεία που έθεσε ενώπιον του το αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα, χωρίς να ζητήσει και από την αιτήτρια να υποβάλει τις δικές της θέσεις και απόψεις, πάνω σε ένα ζήτημα, από την απόφαση του οποίου θιγόντουσαν συμφέροντα της.

Οι δικηγόροι της αιτήτριας στηρίζουν την εισήγηση τους, κατά κύριο λόγο, στην απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Χαράκης & Υιοί ν. Κυπριακή Δημοκρατία (1994) 3 Α.Α.Δ. 294, όπου επαναλαμβάνεται η γνωστή αρχή πως η διοίκηση οφείλει να επιδεικνύει καλή πίστη όταν παίρνει αποφάσεις που επηρεάζουν ατομικά συμφέροντα. Στην πρακτική της εφαρμογή η αρχή απαιτεί την πλήρη διερεύνηση των γεγονότων και στοιχείων που έχει ενώπιον της η διοίκηση, μολονότι διαφοροποιείται το είδος και εύρος αυτής της έρευνας από τη γνωστή δικαστική διαδικασία.

Η δικηγόρος της Δημοκρατίας δεν διαφωνεί με την πιο πάνω αρχή της νομολογίας. Εισηγείται όμως πως το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών δεν είχε υποχρέωση να ακούσει και τις απόψεις της αιτήτριας πάνω στο ζήτημα που εγειρόταν. Η έρευνα την οποία διεξήγαγε, και τα στοιχεία που είχε ενώπιον του, σύμφωνα με τις θέσεις της δικηγόρου της Δημοκρατίας, ήσαν απολύτως επαρκή για να θεμελιώσουν, και να καταστήσουν, εύλογη την επίδικη απόφαση.

Στη διαδικασία των διευκρινίσεων ο δικηγόρος της αιτήτριας παρουσίασε στο Δικαστήριο δυο δέσμες εγγράφων, που αποτελούνται από επιστολές της τελευταίας προς το Τμήμα Δημοσίων ΄Εργων. Σ΄αυτές εκφράζονται οι δικές της θέσεις και απόψεις πάνω στα προβλήματα που δημιουργούνταν κατά την εκτέλεση των έργων που είχε αναλάβει. Οι επιστολές αυτές δεν ήσαν ενώπιον του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών.

Τα σχόλια μου πάνω στο θέμα που προκύπτει για συζήτηση ακολουθούν: Η αρχή της νομολογίας, όπως εκτίθεται πιο πάνω, είναι αναλλοίωτη. Το βασικό ζητούμενο είναι, στη συγκεκριμένη περίπτωση η διοίκηση να κάνει πλήρη έρευνα του θέματος που έχει ενώπιον της, και για το οποίο καλείται να πάρει απόφαση. Στην περίπτωση που η απόφαση αφορά, και επηρεάζει συγκεκριμένο άτομο, ανάλογα με τη φύση και περιεχόμενο της, ενδείκνυται να έχει προηγουμένως και τις απόψεις του ενδιαφερομένου. Τούτο όμως, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι απαραίτητο αν τα στοιχεία που έχει ενώπιον της η διοίκηση είναι τέτοια, που η ορθή αξιολόγηση τους οδηγεί σε εύλογα επιτρεπτή απόφαση. Εξαιρούνται βέβαια οι περιπτώσεις όπου ειδικά προβλέπεται από νόμο, ή τη νομολογία, όπως λ.χ. η πειθαρχική διαδικασία, να ακουστεί και το επηρεαζόμενο άτομο.

Ενώπιον του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών κατατέθηκε όγκος εγγράφων, τα οποία είναι συνημμένα στο διοικητικό φάκελο. Είναι συνεχείς και αλλεπάλληλες επιστολές των αρμοδίων λειτουργών προς τους ιεραρχικά ανώτερους τους, και στη συνέχεια του Τμήματος Δημοσίων ΄Εργων προς την αιτήτρια. Σ΄αυτές υποδεικνύονταν οι ελλείψεις, παραλείψεις, κακοτεχνίες, αργοπορίες και γενικά οι παραβάσεις των όρων του συμβολαίου εργολαβίας. Εκείνο μάλιστα που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι πως οι περισσότερες παρατηρήσεις και υποδείξεις γίνονται από τους αρχιτέκτονες των έργων, που ήσαν ιδιώτες, οι οποίοι προφανώς παρείχαν τις υπηρεσίες τους κατόπιν ανάληψης του αρχιτεκτονικού έργου με προσφορές. Οι διαφορές της αιτήτριας με το δημόσιο, όπως με έχουν πληροφορήσει οι δικηγόροι, έχουν προχωρήσει με αγωγές στα αρμόδια Δικαστήρια. Δεν αμφισβητείται πως και η αιτήτρια εταιρεία θα προβάλει τους δικούς της ισχυρισμούς κατά τη δίκη, όπως τους προβάλλει στη δέσμη των εγγράφων που καταχώρισαν οι δικηγόροι της ενώπιον μου. Το κρίσιμο όμως ερώτημα που προβάλλεται είναι, κατά πόσο το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών λειτούργησε μέσα στα πλαίσια της χρηστής διοίκησης και των αρχών της νομολογίας, που συνόψισα προηγουμένως. Αν διεξέλθει κάποιος τα έγγραφα που είχε ενώπιον του το Συμβούλιο Προσφορών, και είναι μέσα στο διοικητικό φάκελο, θα διαπιστώσει πως η προσβαλλόμενη απόφαση ελήφθη μέσα στα ορθά πλαίσια άσκησης της διακριτικής του ευχέρειας, μετά από πλήρη και λεπτομερή έρευνα. Είναι επίσης δεόντως αιτιολογημένη και συνάδει με τα στοιχεία που είχε ενώπιον του.

Οι δικηγόροι της αιτήτριας εισηγήθηκαν επίσης πως αποκλεισμός προσφοροδότη μπορεί να γίνει μόνο για τους λόγους που απαριθμούνται στο άρθρο 7 του περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμου του 1997, 102(1)/97. Δεν συμφωνώ με τη θέση αυτή. Οι λόγοι, που αναφέρονται στις παραγράφους (α) μέχρι (ζ) του εδαφίου 1 του πιο πάνω άρθρου, καθιστούν υποχρεωτικό τον αποκλεισμό προσφοροδότη, ο οποίος εμπίπτει στις διατάξεις των πιο πάνω παραγράφων. Δεν σημαίνει όμως πως δεν μπορεί να αποκλειστεί προσφοροδότης, για άλλους λόγους που δικαιολογούν τέτοια απόφαση. Εξάλλου η γενική αυτή εξουσία περιέχεται στην επόμενη παράγραφο, (η) που προβλέπει:

Με αυτά που αναφέρω πιο πάνω η προσφυγή οδηγείται σε απόρριψη με έξοδα εις βάρος της αιτήτριας. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται.

Χρ. Αρτεμίδης, Δ.

/ΜΑΑ