ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 524/2000.
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Π. ΚΑΛΛΗ, Δ.Αναφορικά με τα άρθρα 146, 25, 26 και 28 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
Αδελφοί Κάτσιου (Στυλιώτες) Λίμιτεδ,
Αιτητών
και
Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου,
Καθ’ ων η αίτηση.
___________________
9 Νοεμβρίου, 2001
.Για τους αιτητές: Γ. Γιάλλουρος.
Για τους καθ’ ων η αίτηση: Κ. Χ” Ιωάννου
.__________________ _
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Με την παρούσα προσφυγή η αιτήτρια ζητά την πιο κάτω θεραπεία:
«Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η διοικητική πράξη και/ή απόφαση της καθ’ ης η αίτηση (όπως κοινοποιήθηκε στην αιτήτριαν με την επιστολή της ημερ. 15.2.2000) με την οποίαν κατακύρωσε την προσφοράν (αρ. Προσφοράς ΑΤ.58Α/99) για την εκτέλεση χωματουργικών, κατασκευαστικών και άλλων συναφών εργασιών για την περιφέρεια της Επαρχίας Λευκωσίας, στον κ. Νίκο Χαρίτου, από τη Λακατάμια αντί και κατά προτίμηση της αιτήτριας, είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος και ότι παν το παραληφθέν έδει να είχεν εκτελεστεί.»
Τα πραγματικά περιστατικά.
Η Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου (η Αρχή) ζήτησε προσφορές για την εκτέλεση χωματουργικών, κατασκευαστικών και άλλων συναφών εργασιών στις περιφέρειες/επαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Αμμοχώστου και Πάφου για την περίοδο 1.1.2000-31.12.2000. Οι προσφορές μπορούσαν να υποβληθούν για μια ή και όλες τις περιφέρειες (βλ. όρο 3 των οδηγιών προς τους προσφοροδότες).
Η αιτήτρια και το Ε.Μ. υπέβαλαν προσφορά αναφορικά με το έργο της επαρχίας Λευκωσίας. ’Ολες οι προσφορές παραπέμφθηκαν από το Συμβούλιο Προσφορών σε τετραμερή Επιτροπή αξιολόγησης για να τις «μελετήσει, αξιολογήσει και υποβάλει τα πορίσματα της στο Συμβούλιο για λήψη της σχετικής απόφασης». Σημειώνεται ότι η Επιτροπή Αξιολόγησης διορίσθηκε από το Συμβούλιο Προσφορών με απόφαση του ημερ. 27.8.99. Η Επιτροπή Αξιολόγησης αφού μελέτησε τα έγγραφα προέβη σε ορισμένες παρατηρήσεις. Μεταφέρω το σχετικό μέρος τους:
(α) ’Ολοι οι προσφοροδότες έχουν δηλώσει αποδοχή των όρων της προσφοράς με εξαίρεση το Ε.Μ. και μια άλλη εταιρεία. Το Ε.Μ. που «προσφοροδότησε για την περιφέρεια Λευκωσίας συμπλήρωσε μεν τον Πίνακα αποδοχής όρων, χρησιμοποίησε όμως σε μερικά άρθρα τους όρους «έλαβα γνώση» και «σημειώθηκε» αντί του όρου «αποδεκτός».
(β) Μερικοί προσφοροδότες δεν μειοδότησαν σε κάποια είδη εργασιών. Η επιτροπή εντόπισε δύο λόγους στους οποίους απέδωσε το φαινόμενο. Ο πρώτος οφείλεται σε παράλειψη των προσφοροδοτών και ο δεύτερος στο γεγονός ότι κάποιοι προσφοροδότες δεν παρέλαβαν το πρώτο τροποποιητικό έγγραφο και επομένως δεν μειοδότησαν στα δύο (2) είδη εργασιών που αυτό περιελάμβανε.
Με σκοπό την αξιολόγηση των προσφορών σε ενιαία βάση, η Επιτροπή αποφάσισε όπως αφαιρέσει από όλους τους προσφοροδότες όλων των Περιφερειών τα δύο (2) είδη εργασιών του πρώτου τροποποιητικού εγγράφου μόνο για τους σκοπούς της αξιολόγησης. Για τις υπόλοιπες εργασίες, όπου ο προσφοροδότης παρέλειψε να προσφοροδοτήσει χρησιμοποιήθηκε η ψηλότερη προσφερόμενη μοναδιαία τιμή της συγκεκριμένης Περιφέρειας ως μοναδιαία τιμή της εργασίας.
Η Επιτροπή σημείωσε – στο σχετικό πρακτικό – ότι «οι αποκλείσεις αυτές – του Ε.Μ. και της άλλης εταιρείας – καταγράφηκαν χωρίς να γίνει αποκλεισμός των συγκεκριμένων εργολάβων από παραιτέρω αξιολόγηση».
Μετά τις πιο πάνω παρατηρήσεις η Επιτροπή Αξιολόγησης ετοίμασε οικονομική ανάλυση των προσφορών. Σημείωσε – και πάλιν – ότι κάποιοι προσφοροδότες παρέλειψαν να μειοδοτήσουν σε κάποια είδη εργασιών. Οι σχετικές εισηγήσεις της περιέχονται στην παραγ. 5 της έκθεσης της. Κρίνεται σκόπιμη η παράθεση της:
«5. ’Οπως αναφέρθηκε πιο πάνω κάποιοι προσφοροδότες παρέλειψαν να μειοδοτήσουν σε κάποια είδη εργασιών. Η επιτροπή εισηγείται όπως, σε περίπτωση που προσφοροδότης που έχει αξιολογηθεί ως ο χαμηλότερος σε μια επαρχία με βάση την οικονομική ανάλυση και εμπίπτει στην κατηγορία αυτή, τότε για εκείνες τις εργασίες για τις οποίες δεν έχει μειοδοτήσει (συμπεριλαμβανομένων των 2 εργασιών που προστέθηκαν με το πρώτο τροποποιητικό έγγραφο) να ληφθεί σαν μοναδιαία τιμή κατακύρωσης η χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή της Περιφέρειας για τη συγκεκριμένη εργασία.
Με βάση την παραδοχή αυτή οι προτεινόμενες μοναδιαίες τιμές κατακύρωσης φαίνονται διαμορφωμένες αναλυτικά στο συνημμένο παράρτημα Γ.»
Μετά από σύγκριση των μοναδιαίων τιμών κατακύρωσης με τις μοναδιαίες τιμές των υφιστάμενων συμβολαίων η Επιτροπή Αξιολόγησης εισηγήθηκε την κατακύρωση της προσφοράς για την Επαρχία Λευκωσίας στο Ε.Μ. με ποσό κατακύρωσης £454.226,00.
Αποφασίστηκε επίσης ότι πριν την κατακύρωση της προσφοράς της Περιφέρειας Λευκωσίας να ζητηθούν από το Ε.Μ. επιπλέον η αποδοχή των όρων της προσφοράς για τα οποία δεν χρησιμοποιήθηκε ο όρος «αποδεκτός» και η αποδοχή των προτεινόμενων τιμών, όπως αυτές προκύπτουν
σύμφωνα με τα αποφασισθέντα πιο πάνω για τα είδη των εργασιών για τα οποία ο Προσφοροδότης παρέλειψε να προσφοροδοτήσει.Η έκθεση της Επιτροπής Αξιολόγησης και οι εισηγήσεις της εξετάστηκαν από το Συμβούλιο Προσφορών της Αρχής κατά τη συνεδρία του ημερ. 3.12.99. Το Συμβούλιο Προσφορών υιοθέτησε τις εισηγήσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης. Μεταφέρω το σχετικό μέρος του πρακτικού:
«Το Συμβούλιο Προσφορών, κατόπιν μελέτης, υιοθέτησε τις εισηγήσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης και αποφάσισε να συστήσει στο Συμβούλιο της Αρχής την κατακύρωση των προσφορών στους χαμηλότερους προσφοροδότες ως ακολούθως:
ΑΤ.58Α/99 – Περιφέρεια Λευκωσίας
Νίκος Χαρίτου έναντι του συνολικού ποσού των ΛΚ 454.226,00 πλέον Φ.Π.Α.
Συστήνεται όπως ζητηθούν από τον επιτυχόντα προσφοροδότη Νίκο Χαρίτου, πριν την κατακύρωση της προσφοράς, τα ακόλουθα:
- Η αποδοχή των όρων της προσφοράς, για τα οποία δεν χρησιμοποιήθηκε ο όρος ‘Αποδεκτός’.
- Η αποδοχή των προτεινόμενων Μοναδιαίων τιμών, όπως αυτές προκύπτουν σύμφωνα με την παράγραφο 5, της συνημμένης έκθεσης, για τα πιο κάτω είδη εργασιών, στα οποία παρέλειψε να προσφοροδοτήσει (Συνημμένη έκθεση, Παράρτημα Γ, σελ. 26). Αξίζει να σημειωθεί ότι για αυτά τα είδη εργασιών ζητήθηκε από τους προσφοροδότες να υποβάλουν τιμές μετά την προκήρυξη του διαγωνισμού. Επίσης, πρόκειται για εργασίες που πολύ σπάνια θα χρειαστεί να εκτελέσει ο εργολάβος στα πλαίσια του Συμβολαίου.
γ. ΤΡΑΒΗΓΜΑ ΚΑΛΩΔΙΩΝ
ιιι Με πλαστικό κάλυμμα άνω των 100 ζευγών ΛΚ 0,40
χωρίς τη χρήση μηχανής σε ακτίνα 16χλμ
ιν Με πλαστικό κάλυμμα άνω των 100 ζευγών ΛΚ 0,50
χωρίς τη χρήση μηχανής εκτός ακτίνας 16
χλμ
ν Με πλαστικό κάλυμμα άνω των 100 ζευγών ΛΚ 0,80
με τη χρήση μηχανής εντός ακτίνας 16 χλμ
νι Με πλαστικό κάλυμμα άνω των 100 ζευγών ΛΚ 0,80»
με τη χρήση μηχανής εκτός ακτίνας 16 χλμ
Με υπόμνημα του προς την Αρχή ημερ. 7.12.99 ο Γενικός Διευθυντής της Αρχής επεσύναψε την πιο πάνω εισήγηση της Επιτροπής Αξιολόγησης και του Συμβουλίου Προσφορών. Πρότεινε να υιοθετηθεί η σύσταση του Συμβουλίου Προσφορών για την κατακύρωση της προσφοράς στο Ε.Μ. με τους όρους που περιέχονται στις εισηγήσεις των πιο πάνω δύο σωμάτων.
Η προσβαλλόμενη απόφαση λήφθηκε κατά τη συνεδρία της Αρχής ημερ. 14.12.99. Αφού μελέτησε το υπόμνημα του Γενικού Διευθυντή και τα συνημμένα σ’ αυτό έγγραφα, η Αρχή έκρινε ότι οι εισηγήσεις του Γενικού Διευθυντή είναι σωστές και δικαιολογημένες γι’ αυτό και αποφάσισε να τις υιοθετήσει στο σύνολο τους.
Οι λόγοι ακύρωσης
.Οι επισημάνσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης και των άλλων δύο σωμάτων – του Συμβουλίου Προσφορών και της Αρχής – ότι το Ε.Μ. παρέλειψε να μειοδοτήσει σε κάποια είδη εργασιών και ότι δεν έχει δηλώσει αποδοχή των όρων της προσφοράς έδωσε αφορμή για τη διατύπωση του πρώτου λόγου ακύρωσης. Υποστηρίχθηκε ότι η προσβαλλόμενη απόφαση ελήφθη «κατά παράβαση των όρων και/ή προϋποθέσεων και/ή προδιαγραφών του δημοσίου διαγωνισμού». Η προσφορά του Ε.Μ. – συνεχίζει η εισήγηση – δεν ήταν σύμφωνη με τις προδιαγραφές, τις οδηγίες και τους όρους της Προκήρυξης της Προσφοράς. Η παράβαση ήταν ουσιώδης και, ως εκ τούτου, η προσφορά δεν ήταν έγκυρη και δεν έπρεπε να γίνει αποδεκτή.
Για πληρέστερη κατατανόηση του σχετικού λόγου ακύρωσης πρέπει να παρατεθεί το κείμενο των όρων – 3, 10, 18(δ) και 21 – που έχει επικαλεσθεί ο κ. Γιάλλουρος εκ μέρους της αιτήτριας:
«3.
Κάλυψη ΠροσφοράςΟι προσφορές μπορούν να υποβληθούν για μια ή και όλες τις Περιφέρειες αφού και η κατακύρωση θα γίνει ξεχωριστά για κάθε Περιφέρεια.
Οι προσφορές πρέπει να καλύπτουν τη διεκπεραίωση όλου του όγκου των εργασιών για μια περιφέρεια όπως περιγράφεται στις παρούσες προδιαγραφές. Προσφορές για διεκπεραίωση μέρους των εργασιών μιας ή περισσοτέρων Περιφερειών δεν θα ληφθούν υπόψη.
Οι Προσφοροδότες θα πρέπει να δηλώσουν αποδοχή των όρων της προσφοράς, που φαίνονται στον πίνακα «ΔΗΛΩΣΗ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΟΡΩΝ».
Η δήλωση πρέπει να γίνεται για τον κάθε όρο ή παράγραφο του κάθε μέρους των προδιαγραφών.
Οι Προσφοροδότες θα πρέπει να συμπληρώσουν τον πίνακα αποδοχής όρων χρησιμοποιώντας μόνο τους όρους ‘αποδεκτός’ ή ‘μη αποδεκτός’.
’Αλλοι όροι όπως ‘έλαβα γνώση’, ‘σημειώθηκε’, ‘αποδεκτός εκτός ….’ ή ‘μερικώς αποδεκτός’ δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.
Οι προσφοροδότες πρέπει να υποβάλουν συμπληρωμένα για κάθε περιφέρεια/επαρχία
…………………………………………………………………
(δ) Δήλωση αποδοχής όρων.
Πέραν από τις πρόνοιες των πιο πάνω οποιαδήποτε προσφορά δεν είναι ολοκληρωμένη ή είναι ασαφής ή δυσανάγνωστη θα απορρίπτεται.
Θα απορρίπτεται επίσης οποιαδήποτε προσφορά δεν συνοδεύεται από Τραπεζική Εγγύηση συμμετοχής.»
Η δήλωση αποδοχής όρων (βλ. όρο 10 πιο πάνω) διαιρείται σε τρία μέρη, τα εξής:
(α) Οδηγίες προς τους προσφοροδότες.
(β) Γενικοί όροι.
(γ) Τεχνικοί όροι.
Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει 43 όρους, το δεύτερο 45 και το τρίτο 12.
Ο κ. Χατζηϊωάννου, εκ μέρους της Αρχής, υπέβαλε ότι «δεν προκύπτει ότι το Ε.Μ. με την προσφορά του δεν κάλυψε όλες τις απαιτούμενες εργασίες για την περιφέρεια Λευκωσίας. Τουναντίον προκύπτει ότι η προσφορά ήταν για όλες τις εργασίες». Ούτε προκύπτει οποιοδήποτε πρόβλημα ή έλλειψη από την μη υποβολή τιμών από το Ε.Μ. για τις εργασίες «που του ζητήθηκε εκ των υστέρων να δεχθεί τις χαμηλότερες προσφερθείσες τιμές αφού αυτές οι εργασίες δεν προνοούντο στα αρχικά έγγραφα των προδιαγραφών και προνοήθηκαν μεταγενέστερα με τροποποίηση την οποία όμως δεν παρέλαβαν όλοι οι προσφοροδότες και έτσι δεν ελήφθησαν υπόψη στη σύγκριση των προσφορών Παρ. 5 παρ. 3 το Ε.Μ. δεν είχε λάβει γνώση της τροποποίησης».
Τέλος, ο κ. Χατζηϊωάννου δέχθηκε ότι το Ε.Μ. χρησιμοποίησε τους όρους «σημειώθη» ή «έλαβα γνώση» αντί του όρου «αποδεκτός». Υπέβαλε, ωστόσο, ότι δεν προβλέπετο στους όρους των προδιαγραφών ότι τυχόν χρήση λέξεων ως «σημειώθη» ή «έλαβα γνώση» αντί του όρου «αποδεκτός» θα οδηγούσε σε αποκλεισμό.
Παρατηρώ: Η θέση του κ. Χατζηϊωάννου ότι η προσφορά του Ε.Μ. είχε καλύψει όλες τις εργασίες και ότι οι εργασίες για τις οποίες δεν υπέβαλε προσφορά δεν προνοούντο στα αρχικά έγγραφα δεν βρίσκει έρεισμα στο ενώπιον μου υλικό. Η έκθεση αξιολόγησης αναφέρεται «σε εργασίες για τις οποίες δεν έχει πλειοδοτήσει (συμπεριλαμβανομένων των 2 που προστέθηκαν με το πρώτο τροποποιητικό έγγραφο)». Το πρώτο τροποποιητικό έγγραφο αναφερόταν σε 2 εργασίες ενώ η απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών (βλ. σελ. 4-5, πιο πάνω) αναφέρεται σε 4 είδη εργασιών «στα οποία – το Ε.Μ. – παρέλειψε να μειοδοτήσει».
Διαπιστώνω, επομένως, ότι το Ε.Μ. παρέλειψε να μειοδοτήσει σε 4 είδη εργασιών. Μόνο δύο από αυτά περιλαμβάνονταν στο πρώτο τροποποιητικό έγγραφο. Η παράλειψη μειοδότησης σε όλα τα είδη εργασιών συνιστά παραβίαση του όρου 3. Διαπιστώνω, επίσης, ότι το Ε.Μ. δεν συμμορφώθηκε με τον όρο 10 – Δήλωση Αποδοχής ’Ορων». Αντί του όρου «αποδεκτός» χρησιμοποίησε τους όρους «έλαβα γνώση» ή «σημειώθηκε». Αυτή η παράλειψη συνιστά παραβίαση των όρων 10 και 18 (δ).
Ποιές είναι τώρα οι συνέπειες των πιο πάνω παραλείψεων;
Αυτό εξαρτάται από το κατά πόσο οι πιο πάνω όροι ήταν ουσιώδεις ή επουσιώδεις. Με το θέμα αυτό έχει ασχοληθεί επανειλημμένα η νομολογία μας. Στην Tamassos Tobacco Supplies and Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60 (απόφαση Πική, Δ., όπως ήταν τότε) το θέμα τέθηκε ως εξής στις σελ. 72, 73 και 74:
«Είναι θεμελιωμένο ότι όρος της προσφοράς συνιστά, ανάλογα με τη σημασία του, ουσιώδη ή επουσιώδη προδιαγραφή για συμμετοχή στο διαγωνισμό. Προσφορά η οποία δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, είναι άκυρη και κατ’ επέκταση, δε μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης.
Τί συνιστά ουσιώδη όρο πλειοδοτικού διαγωνισμού, αποτέλεσε το αντικείμενο μεγάλου αριθμού δικαστικών αποφάσεων. Η κρίση κατά πόσο τύπος ο οποίος παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή επουσιώδη πρόνοια, ανήκει στο δικαστή (βλ. Σπηλιωτόπουλος «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, ’Εκδοση 1977, σς. 404-405). Η νομολογία βεβαιώνει ότι το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας και υπόστασης όρου πλειοδοτικού διαγωνισμού, είναι η σημασία που ενέχει η τήρηση του για την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς (βλ. μεταξύ άλλων,
Ποιές ήταν οι επιπτώσεις από την παράλειψη των εφεσειόντων να προσκομίσουν την προβλεπόμενη από την παράγραφο 8.2 εξουσιοδότηση; Η απάντηση είναι ότι δε θεμελιωνόταν η δέσμευση των εφεσειόντων να συμμορφωθούν και να τηρήσουν την προσφορά που υποβλήθηκε εκ μέρους τους. Και το επόμενο ερώτημα: Μπορούσε να κατακυρωθεί προσφορά σε πρόσωπο το οποίο δεν είχε αναλάβει δέσμευση για την τήρηση και συμμόρφωση με τους όρους της προσφοράς και κατ’ επέκταση εκείνους του διαγωνισμού; Η απάντηση δε μπορεί να είναι παρά αρνητική.
Καταλήγουμε ότι ο προβλεπόμενος από την παράγραφο 8.2 όρος συνιστούσε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, παράλειψη συμμόρφωσης με τον οποίο καθιστούσε την προσφορά των εφεσειόντων άκυρη.»
(Βλ. και Δημοκρατία κ.α. ν. Δ. Αυλωνίτης και Υιοί Λτδ, Α.Ε. 2479/20.3.2000, Βασίλης Χαράκης και Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1994) 3 Α.Α.Δ. 10, KEM Transport v. EFA and Others (1987) 3 C.L.R. 1939, K.O.T. v. C.N.C.P. Boat and Car Park Ltd κ.α., Α.Ε. 2289/31.3.99 και General Construction Ltd v. Δήμου Λεμεσού, Α.Ε. 1633/31.7.98).
’Οπως έχει ήδη διαπιστωθεί το Ε.Μ. δεν έχει μειοδοτήσει σε σχέση με όλο το μέρος των εργασιών. Προ αυτής της κατάστασης η Επιτροπή Αξιολόγησης αποφάσισε «να ληφθεί σαν μοναδιαία τιμή κατακύρωσης η χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή της Περιφέρειας για τη συγκεκριμένη εργασία». Θεωρώ ότι η μειοδότηση σε σχέση με όλο το μέρος των εργασιών αποτελεί παράγοντα ο οποίος σχετίζεται άμεσα και καθοριστικά με το συνολικό ύψος της προσφοράς. Το τελευταίο – το συνολικό ύψος – αποτελεί παράγοντα αποφασιστικής σημασίας για την κατακύρωση της προσφοράς (Βλ.
Tamassos Supplies, πιο πάνω). Κρίνω επομένως ότι η μη συμμόρφωση με τον όρο 3 αποτελεί ουσιώδη όρο. Δεν έχει σημασία ότι οι εργασίες για τις οποίες δεν έχει μειοδοτήσει το Ε.Μ. «πολύ σπάνια θα χρειαστεί να εκτελεστούν». Το Ε.Μ. δεν μειοδότησε για όλες τις εργασίες. Δεν υπάρχει οτιδήποτε ενώπιον του δικαστηρίου που να δείχνει ότι η μη μειοδότηση οφείλεται στο μικρό όγκο των εργασιών. Η μειοδότηση ή προσφοροδότηση σε σχέση με ένα συγκεκριμένο είδος εργασίας, όπως και σε σχέση με όλα τα είδη εργασίας, συνεπάγεται κάποιο κίνδυνο ή «ρίσκο» για τους προσφοροδότες γιατί επηρεάζει το συνολικό ύψος της προσφοράς.Στην απουσία μαρτυρίας ή έστω ένδειξης ότι η απουσία μειοδότησης οφείλεται στο μικρό όγκο εργασιών ένας μπορεί βάσιμα να υποθέσει ότι το Ε.Μ. για λόγους που ο ίδιος γνώριζε δεν επιθυμούσε «ν’ ανοίξει τα χαρτιά του» και ν’ αναλάβει τον κίνδυνο ή ρίσκο που συνεπάγεται η μειοδότηση ή προσφοροδότηση σε σχέση με όλα τα είδη εργασίας. Εφόσον η μειοδότηση ή η προσφοροδότηση δια όλα τα είδη εργασίας αποτελεί παράγοντα που επηρεάζει το συνολικό ύψος της προσφοράς σίγουρα αποτελεί και όρο η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς. Αποτελεί επομένως ουσιώδη όρο. Η μη τήρηση του καθιστά την προσφορά του Ε.Μ. άκυρη και κατ’
επέκταση δεν μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο εξέτασης (βλ. Tamassos Supplies, πιο πάνω).’Ερχομαι τώρα στη μη τήρηση του όρου 10 – Δήλωση Αποδοχής ’Ορων. Ο όρος 10 ορίζει ότι οι προσφοροδότες θα πρέπει να συμπληρώσουν τον πίνακα αποδοχής όρων χρησιμοποιώντας μόνο τους όρους «αποδεκτός» και να αποφύγουν την χρησιμοποίηση των όρων «έλαβα γνώση», «σημειώθηκε», «αποδεκτός εκτός ...» ή «μερικώς αποδεκτός». Το λεκτικό του όρου 10 είναι επιτακτικό.
Περαιτέρω ο όρος 18 (δ) – και πάλιν με επιτακτικό λεκτικό - ορίζει ότι οι προσφοροδότες πρέπει να υποβάλουν συμπληρωμένα για κάθε Περιφέρεια/Επαρχία «δήλωση αποδοχής όρων». Δεν πρόκειται για αποδοχή ενός μόνο όρου αλλά, όπως υποδεικνύεται πιο πάνω (βλ. σελ. 7), για ένα πολύ μεγάλο αριθμό όρων.
Θεωρώ ότι σκοπός των όρων 10 και 18 (δ) ήταν η ανάληψη δέσμευσης από τους προσφοροδότες για την τήρηση και συμμόρφωση με τους όρους της προσφοράς και κατ’ επέκταση με τους όρους του διαγωνισμού (βλ.
Tamassos Supplies, πιο πάνω, σελ. 74). ’Εχοντας υπόψη τους σκοπούς των όρων 10 και 18 (δ) κρίνω ότι πρόκειται σαφώς για ουσιώδεις όρους. Η μη τήρηση τους καθιστά την προσφορά του Ε.Μ. άκυρη και κατ’ επέκταση δεν μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης.Θεωρώ περαιτέρω ότι η μη συμμόρφωση δεν θεραπεύεται με την απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών (βλ. σελ. 4, πιο πάνω) όπως ζητηθεί από το Ε.Μ. πριν την κατακύρωση της προσφοράς «η αποδοχή των όρων της προσφοράς». Mια τέτοια πορεία συνιστά εκτροπή από τις αρχές της καλής πίστης και της χρηστής διοίκησης. Αυτή η θέση βεβαιώνεται από τα νομολογηθέντα στην
Tamassos Supplies, πιο πάνω, σελ. 75:«Στο διοικητικό δίκαιο ισχύει η αρχή της καλής πίστης που αποβλέπει στη διασφάλιση σύμμετρης λειτουργίας των διοικητικών οργάνων και τον αποκλεισμό της αυθαιρεσίας. Η αρχή αυτή γίνεται δεκτή και από τη νομολογία των κυπριακών δικαστηρίων (βλ. μεταξύ άλλων, Vassiliou v. Republic (1982) 3 C.L.R. 220, Papadopoulou v. Republic (1984) 3 C.L.R. 332, και Droushiotis v. C.B.C. (1984) 3 C.L.R. 546). Η αρχή της καλής πίστης δεν επιτρέπει εκτροπή απο τις αρχές του διοικητικού δικαίου ή τη λειτουργία της Διοίκησης έξω από τους κανόνες της χρηστής διοίκησης. Η πρόσκληση των εφεσιβλήτων για την προσκόμιση του πληρεξουσίου συνιστούσε εκτροπή από τη σύννομη λειτουργία του διοικητικού οργάνου η οποία άφησε αμετάβλητο το νομικό καθεστώς ως προς την εγκυρότητα της προσφοράς των εφεσειόντων.»
Βλ. και Α.Η.Κ. ν. Hydrotech Water and Environmental Engineering Ltd, Α.Ε. 2105/21.6.1999
:«’Εχει νομολογιακά καθιερωθεί ότι η εκ των υστέρων υποβολή στοιχείων τα οποία είναι ουσιώδη κατά την αξιολόγηση μιας προσφοράς είναι ανεπίτρεπτη, γιατί παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης και ίσης μεταχείρισης των προσφοροδοτών (Ιδε
Medcon Construction and Others v. The Republic (1968) 3 C.L.R. 535). Η Διοίκηση δεν μπορεί να επεμβαίνει για να διορθώνει τα λάθη ή τις παραλείψεις ενός προσφοροδότη όταν μια τέτοια ενέργεια δεν δικαιολογείται από τους όρους της προσφοράς.»Για όλους τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται στην ολότητά της με έξοδα.
Π. ΚΑΛΛΗΣ,
Δ.
/ΕΑΠ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο