(2001) 4 ΑΑΔ 559
[*559]17 Ιουλίου, 2001
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. REZA MOHAMMEDI,
2. AFSANEH MOHAMMEDI,
3. MONA MOHAMMEDI ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΣΙΕΣΤΕΡΩΝ
ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ ΑΥΤΩΝ REZA MOHAMMEDI
ΚΑΙ AFSANEH MOHAMMEDI,
4. LADAN MOHAMMEDI ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΣΙΕΣΤΕΡΩΝ
ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ ΑΥΤΩΝ REZA MOHAMMEDI ΚΑΙ AFSANEH MOHAMMEDI,
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ,
Καθ’ ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 182/2001)
Βασανιστήρια ― Ο περί της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων και Άλλων Μορφών Σκληρής, Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (Κυρωτικός) Νόμος του 1990 (Ν.235/90) ― Άρθρο 3 ― Δικαιώματα που απορρέουν από το Νόμο σε σχέση με την παραμονή προσώπου στη Δημοκρατία ― Περιστάσεις παράλειψης εφαρμογής του Νόμου στην κριθείσα περίπτωση.
Αλλοδαποί ― Απέλαση ― Ακυρότητα της απέλασης των αλλοδαπών στην κριθείσα περίπτωση παρά την λήξη των αδειών παραμονής τους και παρά την απόρριψη της αίτησής τους για χορήγηση πολιτικού ασύλου ― Άρθρο 3 του περί της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων και Άλλων Μορφών Σκληρής, Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (Κυρωτικού) Νόμου του 1990 (Ν.235/90).
Οι αιτητές προσέβαλαν το διάταγμα απέλασής τους.
[*560]Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Η ρύθμιση που υφίσταται δια νόμου είναι κατ΄αρχήν ο περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμος, Κεφάλαιο 105, που συνεχίζει να ισχύει στις παραμέτρους του Άρθρου 188 του Συντάγματος. Αν το θέμα περιορίζετο στο Κεφάλαιο 105, δεν θα υπήρχε έρεισμα στην προσφυγή, δοθέντος ότι η άδεια παραμονής των Αιτητών έληξε την 1.2.2001 και έτσι κατέστησαν απαγορευμένοι μετανάστες δυνάμει του Άρθρου 6(1)(κ) και υποκείμενοι σε απέλαση δυνάμει του Άρθρου 14(1). Το πράγμα δεν σταματά εκεί όμως αφού η διοίκηση οφείλει να εξετάζει και κατά πόσο ο αλλοδαπός έχει δικαίωμα βάσει οποιουδήποτε άλλου νόμου συνάδοντα προς το διεθνές δίκαιο. Και η προκειμένη ήταν εξ αρχής περίπτωση αναφοράς σε δικαιώματα που ο κ. Mohammedi ενδεχόμενα να είχε ως εκ της θέσης του ότι διώκεται από τις Ιρανικές αρχές και είχε εύλογους φόβους για την ασφάλεια του και της οικογένειας του. Τούτο εισήγαγε στην εικόνα τη Σύμβαση της Γενεύης για την Ιδιότητα του Πρόσφυγα του 1951 (Convention Relating to the Status of Refugees, Geneva 1951). Το θέμα εξετάσθηκε από το αρμόδιο γραφείο στην Κύπρο της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και εκρίθη σε τελικό επίπεδο ότι ο κ. Mohammedi δεν απέδειξε ότι πληρούσε τους όρους για αναγνώριση ως πρόσφυγας βάσει της Σύμβασης.
2. Όμως, το θέμα είχε και μια άλλη νομική διάσταση η οποία επισημάνθηκε στην έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως, τον περί της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων και Άλλων Μορφών Σκληρής, Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (Κυρωτικός) Νόμο του 1990 (Ν. 235/90). Μάλιστα η αναστολή της διαδικασίας απέλασης του κ. Mohammedi έγινε ακριβώς, ως η σύσταση της Επιτρόπου Διοικήσεως, ώστε να εγίνετο ενδελεχής διερεύνηση του θέματος σε αναφορά με το Νόμο 235/90.
Οι παράμετροι του Νόμου 235/90 δεν ταυτίζονται με εκείνες της Σύμβασης που είχε ήδη κριθεί αρμόδια από την Υπάτη Αρμοστεία, και έτσι ήταν υποχρέωση της διοίκησης, που ήταν και αρμόδια πλέον να εφαρμόσει το Νόμο 235/90, να εξετάσει το αίτημα του κ. Mohammedi με ειδική αναφορά στα καθοριζόμενα στο Άρθρο 3 το οποίο δίδει πρόσθετα δικαιώματα σε αλλοδαπούς. Τέτοια εξέταση δεν έγινε, παρά την παρέλευση πολλού χρόνου αφ΄ότου ανεστάλη προς τούτο η διαδικασία απέλασης του κ. Mohammedi και εδόθη άδεια παραμονής στον ίδιο και στην οικογένεια του ανανεούμενη μέχρι 1.2.2001, παρά μόνο η αίτησή τους για περαιτέρω άδεια πα[*561]ραμονής απερρίφθη χωρίς συγκεκριμένη αναφορά. Ήταν όμως υποχρέωση της διοίκησης, δοθέντος του Νόμου 235/90, να εξετάσει το θέμα σε συνάρτηση με τις πρόνοιές του για να διαπιστωθεί κατά πόσο ο κ. Mohammedi είχε δικαίωμα να μην απελαθεί στο Ιράν.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Προσφυγή.
Προσφυγή από τους αιτητές, οικογένεια από το Ιράν, κατά της απόρριψης του αιτήματός τους, ημερ. 5/2/01 για παράταση της άδειας παραμονής τους στην Κύπρο.
Δικωμίτη για Μ. Ξ. Ιωάννου και Συνεργάτες, για τους Αιτητές.
Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Οι τέσσερις Αιτητές είναι οικογένεια από το Ιράν. Ο πατέρας ήρθε στην Κύπρο παράνομα μέσω των κατεχομένων, παραδοθείς στη δύναμη των Ηνωμένων Εθνών και ακόλουθα στις αστυνομικές αρχές της Δημοκρατίας στις 6.9.1997. Στις 5.9.1997 έφθασαν στην Κύπρο μέσω του αεροδρομίου Λάρνακας η σύζυγος και οι θυγατέρες του. Ο κ. Mohammedi υπέβαλε αίτηση στο γραφείο της Κύπρου του Υπάτου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες για παραχώρηση πολιτικού ασύλου, ισχυριζόμενος ότι λόγω της αντικαθεστωτικής του δράσης διώκετο από τις Ιρανικές αρχές και είχε εύλογους φόβους για την ασφάλεια του και της οικογένειας του αν επέστρεφε στο Ιράν. Η αίτηση του απορρίφθηκε στις 5.11.1997. Ζητήθηκε και έγινε επανεξέταση του αιτήματος του, το οποίο και πάλι απορρίφθηκε στις 4.6.1998 για το λόγο ότι δεν παρουσίασε στοιχεία που να υποστήριζαν “a well-founded fear of persecution on one of the grounds of Article 1A of the 1951 Convention”. Στις 30.6.1998 ο κ. Mohammedi υπέβαλε αίτηση για παραμονή και εργασία στην Κύπρο και του εδόθη άδεια μέχρι 30.10.1999, όπως ακόλουθα και άδεια παραμονής της οικογένειας του. Στις 25.8.1999 το γραφείο της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες πληροφόρησε το Λειτουργό Μετανάστευσης ότι έφεση του κ. Mohammedi κατά της απόφασης να μην αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας εξετάσθηκε και απορρίφθηκε. Ο Λειτουργός Μετανάστευσης πληροφόρησε πάραυτα τον κ. Mohammedi ότι η άδεια παραμονής και εργασίας του ακυρώνεται και τον κάλεσε να εγκαταλείψει την Κύπρο εντός 14 ημερών. [*562]Στις 18.11.1999, και εφ΄όσον ο κ. Mohammedi δεν έφυγε, εξεδόθη διάταγμα κράτησης και απέλασης του, συλληφθείς δε στις 20.12.1999 ετέθη υπό κράτηση με σκοπό την απέλαση του. Προς τούτο ζητήθηκε και εκδόθηκε από την Πρεσβεία του Ιράν ταξιδιωτικό έγγραφο. Με έκθεση της όμως στις 31.12.1999, επί παραπόνου του κ. Mohammedi, η Επίτροπος Διοικήσεως εισηγήθηκε την αναστολή της διαδικασίας απέλασης του ώστε να γίνει ενδελεχής διερεύνηση του θέματος. Κατόπιν τούτου, παραχωρήθηκε στους Αιτητές άδεια προσωρινής παραμονής στην Κύπρο μέχρι 30.8.2000 που ανανεώθηκε διαδοχικά μέχρι την 1.2.2001. Νέο αίτημα τους για παράταση της παραμονής τους στην Κύπρο υποβληθέν στις 5.2.2001 απορρίφθηκε στις 12.2.2001 και κλήθησαν να εγκαταλείψουν την Κύπρο, οπότε καταχωρήθηκε η προσφυγή.
Το ουσιαστικό θέμα που εγείρεται στην προσφυγή είναι κατά πόσο η αίτηση των Αιτητών εξετάσθηκε με αναφορά προς όλες τις νομικές παραμέτρους που το διέπουν. Είναι δεδομένη η ευρεία εξουσία του κράτους ως προς την είσοδο και παραμονή στη Δημοκρατία αλλοδαπών. Αρκεί να επισημανθεί ότι το ίδιο το άρθρο 32 του Συντάγματος προνοεί:
“Ουδέν εκ των διαλαμβανομένων εν τω παρόντι μέρει εμποδίζει την Δημοκρατίαν να ρυθμίση δια νόμου οιονδήποτε θέμα σχετικόν προς τους αλλοδαπούς κατά τρόπον συνάδοντα προς το διεθνές δίκαιον.”
Η ρύθμιση που υφίσταται δια νόμου είναι κατ’ αρχήν ο περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμος, Κεφάλαιο 105, που συνεχίζει να ισχύει στις παραμέτρους του Άρθρου 188 του Συντάγματος. Αν το θέμα περιορίζετο στο Κεφάλαιο 105, δεν θα υπήρχε έρεισμα την προσφυγή, δοθέντος ότι η άδεια παραμονής των Αιτητών έληξε την 1.2.2001 και έτσι κατέστησαν απαγορευμένοι μετανάστες δυνάμει του άρθρου 6(1)(κ) και υποκείμενοι σε απέλαση δυνάμει του άρθρου 14(1). Το πράγμα δεν σταματά εκεί όμως αφού η διοίκηση οφείλει να εξετάζει και κατά πόσο ο αλλοδαπός έχει δικαίωμα βάσει οποιουδήποτε άλλου νόμου συνάδοντα προς το διεθνές δίκαιο. Και η προκειμένη ήταν εξ αρχής περίπτωση αναφοράς σε δικαιώματα που ο κ. Mohammedi ενδεχόμενα να είχε ως εκ της θέσης του ότι διώκεται από τις Ιρανικές αρχές και είχε εύλογους φόβους για την ασφάλεια του και της οικογένειας του. Τούτο εισήγαγε στην εικόνα τη Σύμβαση της Γενεύης για την Ιδιότητα του Πρόσφυγα του 1951 (Convention Relating to the Status of Refugees, Geneva 1951). Το θέμα εξετάσθηκε από το αρμόδιο γραφείο στην Κύπρο της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και [*563]εκρίθη σε τελικό επίπεδο ότι ο κ. Mohammedi δεν απέδειξε ότι πληρούσε τους όρους για αναγνώριση ως πρόσφυγας βάσει της Σύμβασης. Η διοίκηση βασίσθηκε σε τούτο, εφ΄όσον αρμοδιότητα επί του θέματος είχε η Υπάτη Αρμοστεία, ήταν δε η τελική έκβαση του πράγματος με την απόρριψη της έφεσης του κ. Mohammedi που σηματοδότησε την ακύρωση της άδειας παραμονής και εργασίας του και την απόφαση για απέλαση του.
Όμως, το θέμα είχε και μια άλλη νομική διάσταση η οποία επισημάνθηκε στην έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως, τον περί της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων και Άλλων Μορφών Σκληρής, Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (Κυρωτικό) Νόμο του 1990 (Ν. 235/90). Μάλιστα η αναστολή της διαδικασίας απέλασης του κ. Mohammedi έγινε ακριβώς, ως η σύσταση της Επιτρόπου Διοικήσεως, ώστε να εγίνετο ενδελεχής διερεύνηση του θέματος σε αναφορά με το Νόμο 235/90. Ιδιαίτερα σχετικό είναι το άρθρο 3 το οποίο προνοεί:
“1. Κανένα Κράτος-Μέρος δεν απελαύνει, επιστρέφει ή εκδίδει πρόσωπο σε άλλο Κράτος όταν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύει ότι το πρόσωπο αυτό θα διέτρεχε κίνδυνο να υποβληθεί σε βασανιστήρια.
2. Για τη διαπίστωση κατά πόσο υπάρχουν τέτοιοι λόγοι, οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν υπόψη τους όλους τους σχετικούς παράγοντες περιλαμβάνων, όπου είναι κατάλληλο, της υπάρξης στο ενδιαφερόμενο Κράτος ενός σταθερού σχεδίου προκλητικών, κατάφωρων ή μαζικών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.”
Οι παράμετροι του Νόμου 235/90 δεν ταυτίζονται με εκείνες της Σύμβασης που είχε ήδη κριθεί αρμόδια από την Υπάτη Αρμοστεία, και έτσι ήταν υποχρέωση της διοίκησης, που ήταν και αρμόδια πλέον να εφαρμόσει το Νόμο 235/90, να εξετάσει το αίτημα του κ. Mohammedi με ειδική αναφορά στα καθοριζόμενα στο άρθρο 3 το οποίο δίδει πρόσθετα δικαιώματα σε αλλοδαπούς. Τέτοια εξέταση δεν έγινε, παρά την παρέλευση πολλού χρόνου αφ΄ότου ανεστάλη προς τούτο η διαδικασία απέλασης του κ. Mohammedi και εδόθη άδεια παραμονής στον ίδιο και στην οικογένεια του ανανεούμενη μέχρι 1.2.2001, παρά μόνο η αίτηση τους για περαιτέρω άδεια παραμονής απερρίφθη χωρίς συγκεκριμένη αναφορά. Ήταν όμως υποχρέωση της διοίκησης, δοθέντος του Νόμου 235/90, να εξετάσει το θέμα σε συνάρτηση με τις πρόνοιες του για να διαπιστωθεί κατά πόσο ο κ. Mohammedi είχε δικαίωμα να μην απελαθεί στο Ιράν.
[*564]
Για το λόγο αυτό η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση για απέλαση των Αιτητών στο Ιράν ακυρώνεται.
Η Δημοκρατία θα καταβάλει τα έξοδα των Αιτητών.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο