ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση αρ. 876/1998
ΕΝΩΠΙΟΝ
: Μ. ΚΡΟΝΙΔΗ, Δ.Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
Contact Advertising Agency Ltd.
Αι τητών
- και -
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών
3. Υπουργού Συγκοινωνιών και Έργων
Καθ’ων η αίτηση
- - - - - -
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
: 29 Μαρτίου, 2002.Για τους αιτητές: Γ. Σεραφείμ για Τ. Παπαδόπουλο.
Για τους καθ΄ων η αίτηση: Δ. Κούσιου (κα).
Για το ενδιαφερόμενο μέρος: Ν. Ιωάννου (κα).
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές ζητούν από το Δικαστήριο την πιο κάτω θεραπεία:-
“Α. Δήλωση ή/και απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι η πράξη ή/και απόφαση των Καθ΄ων η Αίτηση η οποία κοινοποιήθηκε στην Αιτήτρια δι΄ επιστολής ημερ. 5/8/98 [Παράρτημα Α στην παρούσα] και διά της οποίας η Προσφορά αρ. ΤΠΑ 5/98 (για τη χρησιμοποίηση χώρων για ανάρτηση διαφημίσεων στους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου) κατακυρώθηκε στην εταιρεία Menos Vision είναι άκυρη και στερείται οποιουδήποτε νομίμου αποτελέσματος.”
Το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας στις 5.6.1998 ζήτησε προσφορές για την παραχώρηση δικαιώματος χρησιμοποίησης χώρων για ανάρτηση διαφημίσεων στους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου, ως τελευταία δε ημερομηνία υποβολής των εν λόγω προσφορών ορίζετο η 3η Ιουλίου 1998.
Υποβλήθηκαν συνολικά μόνο δύο προσφορές. Εκείνη της αιτήτριας εταιρείας (Contact Advertising Agency Ltd) και εκείνη του ενδιαφερόμενου μέρους (Menos Vision).
Η Επιτροπή Αξιολόγησης, αφού προέβη σε αξιολόγηση των προσφορών, υπέβαλε την έκθεσή της ημερομηνίας 9.7.1998 μαζί με τις προσφορές στον Γενικό Λογιστή, υπό την ιδιότητά του ως Προέδρου του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών.
Η χαμηλότερη προσφορά ήταν αυτή της αιτήτριας εταιρείας στην τιμή των Λ.Κ.416.418 για το Αεροδρόμιο Λάρνακας και στην τιμή των Λ.Κ.19.680 για το Αεροδρόμιο Πάφου. Ως εκ τούτου δεν κρίθηκε ως η πιο συμφέρουσα. Συγκεκριμένα λέχθηκαν γι΄ αυτήν τα πιο κάτω:-
“
Προσφορά υπ΄ αρ. 1 - Contact Ad Agency Ltd.O εν λόγω προσφοροδότης υπέβαλε τη χαμηλότερη προσφορά και για τους δύο Αερολιμένες. Πέραν τούτου σημειώνεται ότι η Εταιρεία Contact είναι ο αδειούχος του λήγοντος συμβολαίου και καθόλη τη διάρκεια της τριετίας δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στο Τμήμα. Αναφέρεται επίσης ότι η εταιρεία Contact καταχώρησε αγωγή εναντίον της Κυβέρνησης ζητώντας αποζημιώσεις για δήθεν παράβαση της Συμφωνίας από μέρους του Τμήματος. (Επισυνάπτεται σαν Συνημμένο 2 η επιστολή του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας με αρ. φακ. 346/96 ημερ. 9/7/96 μαζί με το Κλητήριο Ένταλμα). Επιπλέον η Εταιρεία Contact καθυστερεί την καταβολή των μηνιαίων τελών, τα οποία ανέρχονται μέχρι τώρα στις £104.000 περίπου. Στάληκε σχετική επιστολή στην Εταιρεία στις 26/5/98 (Συνημμένο 3), ωστόσο δεν έχει ανταποκριθεί μέχρι στιγμής. Αντίθετα απέστειλε δύο επιστολές με ημερ. 26/5/98 και 17/6/98 (Συνημμένα 4 και 5) με τις οποίες ζητά αόριστα αποζημιώσεις για αντισυμβατικές, όπως ισχυρίζεται ενέργειες του Τμήματος. Η απάντηση μας προς την Εταιρεία με ημερ. 22/6/98 επισυνάπτεται σαν Συνημμένο 6, ενώ στο μεταξύ το όλο θέμα θα παραπεμφθεί στο Γενικό Εισαγγελέα για τη λήψη δικαστικών και άλλων μέτρων που προνοούνται στο Συμβόλαιο και για είσπραξη της εγγυητικής. Γενικά η συνεργασία της Εταιρείας Contact με το Τμήμα δεν ήταν αρμονική.”
Αντίθετα για την προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους που ήταν η ψηλότερη, (ανέρχετο στο συνολικό ποσό των Λ.Κ.653.160 και για τα δύο αεροδρόμια) ειπώθηκαν τα εξής:-
“
Προσφορά υπ΄ αρ. 2 - Menos Advertising & Design Studios Ltd.H εν λόγω εταιρεία υπέβαλε τη ψηλότερη προσφορά. Πρόκειται για διαφημιστική εταιρεία με πείρα (ιδρύθηκε το 1980) και για δύο συνεχείς τριετίες είχε αναλάβει την εκμετάλλευση των διαφημιστικών χώρων του Τσιρείου σταδίου στη Λεμεσό. Πελάτες της “Menos” είναι οι εταιρείες Ν. Π. Λανίτης, το ξενοδοχείο “Four Seasons” και άλλοι. Επίσης η Εταιρεία “Menos” ήταν ενδιαφερόμενος προσφοροδότης στις προσφορές του Τμήματος το 1995, ωστόσο δεν είχε επιλεγεί, λόγω της χαμηλότερης προσφοράς της.”
Όπως καθίσταται αντιληπτό, υπό το φως των πιο πάνω η Επιτροπή Αξιολόγησης εισηγήθηκε την κατακύρωση της προσφοράς στον προσφοροδότη υπ΄ αρ. 2, δηλαδή την εταιρεία “Menos”.
Ακολούθησε η συνεδρία του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών στις 16 Ιουλίου, 1998, κατά την οποία υιοθετήθηκαν πλήρως οι εισηγήσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης.
Οι αιτητές στη γραπτή τους αγόρευση ανέπτυξαν σειρά νομικών σημείων που κατά την εισήγησή τους τεκμηρίωναν λόγους ακυρότητας. Ένα από αυτά αναφερόταν στο νόμιμο της παρουσίας των κ.κ. Στ. Βασιλείου και Α. Χριστοδούλου του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας, κατά την κρίσιμη συνεδρία του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών. Η άποψη των αιτητών ήταν πως αυτό ήταν ανεπίτρεπτο από τη στιγμή που τα εν λόγω πρόσωπα δεν ήσαν μέλη του συγκεκριμένου συλλογικού οργάνου. Οι καθ΄ ων η αίτηση και το ενδιαφερόμενο μέρος αντέκρουσαν τον εγερθέντα ισχυρισμό υποστηρίζοντας πως το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας ήταν το ενδιαφερόμενο για την επίδικη προσφορά τμήμα και γι΄ αυτό μπορούσε να εκπροσωπείται στην όλη διαδικασία βάσει του άρθρου 11(1)(στ) του περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμου, Ν. 102(1) του 1997 (όπως τροποποιήθηκε).
Θα συμφωνήσω με την εισήγηση των αιτητών.
Το σχετικό άρθρο 11(1)(στ) του Νόμου προβλέπει τα εξής:-
“Εγκαθίδρυση 11.-(1) Εγκαθιδρύεται συμβούλιο με την Κεντρικού Συμβουλίου επωνυμία “Κεντρικό Συμβούλιο Προσφο-
Προσφορών ρών” το οποίο αποτελείται από:-
(α) ................................................... ......
(β) .................................................. .......
(γ) .................................................. .......
(δ) .................................................. .......
(ε) ........
............................... ..................(στ) τον προϊστάμενο ή τον αντιπρόσωπο
του κατά περίπτωση ενδιαφερόμενου
υπουργείου, ανεξάρτητου γραφείου ή
υπηρεσίας.”
Τα δε πρακτικά που τηρήθηκαν από το Συμβούλιο στη συνεδρία του της 16.7.1998, περιλαμβάνουν στο τέλος τα ακόλουθα:-
“Παρόντες: κ.κ. Στ. Βασιλείου ) Τμήμα Πολιτικής
Α. Χριστοδούλου ) Αεροπορίας
(Δεν συμμετείχαν στη διαδικασία λήψης απόφασης)”
Από το πιο πάνω απόσπασμα του Νόμου είναι πασιφανές ότι η νομοθετική ρύθμιση αφορά στο επιτρεπτό της παρουσίας του προϊσταμένου ή του αντιπροσώπου του κατά περίπτωση ενδιαφερόμενου υπουργείου, ανεξάρτητου γραφείου ή υπηρεσίας. Στην προκείμενη υπό εξέταση περίπτωση, πέραν του ότι έχουμε την παρουσία δύο προσώπων και όχι ενός, τα προαναφερόμενα πρόσωπα δεν ήσαν προϊστάμενοι του άμεσα σχετιζόμενου με την επίδικη προσφορά Τμήματος της Πολιτικής Αεροπορίας, πολύ δε περισσότερο δεν διαφαίνεται πουθενά αν παρευρίσκοντο στην κρίσιμη συνεδρία του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών ως αντιπρόσωποι του οικείου Τμήματος. Όμως, ακόμη κι΄ αν υποτεθεί ότι η εκεί παρουσία τους οφείλετο στο ότι δρούσαν ως αντιπρόσωποι του Τμήματός τους τότε θα έπρεπε να λάμβαναν μέρος στην ψηφοφορία καθώς επίσης και στη διαδικασία λήψης της απόφασης. Κάτι τέτοιο
δεν συνέβη. Το τηρηθέν πρακτικό επιμαρτυρεί ρητά ότι δεν είχαν οποιαδήποτε συμμετοχή κατά την εξέλιξη της διαδικασίας και τη λήψη από το Συμβούλιο της κρίσιμης απόφασης με την οποία αποκλείστηκαν οι αιτητές.Ούτε κι΄ αν θεωρηθούν ως υπηρεσιακοί παράγοντες που κλήθηκαν στη συγκεκριμένη συνεδρία με σκοπό την παροχή στο Συμβούλιο πληροφοριών ή επεξηγήσεων σε θέματα για τα οποία απαιτούντο διευκρινήσεις, δικαιολογείται η εκεί παρουσία τους καθ΄ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, που οδήγησε στη λήψη της επίδικης απόφασης. Σύμφωνα με τη νομολογία, σ΄ αυτή την περίπτωση ήταν αναγκαία η αποχώρησή τους πριν από τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης. Δεν συνέβη όμως ούτε κι΄ αυτό. Τουναντίον. Στην προκείμενη υπό εξέταση προσφυγή συνάγεται ότι τα τρίτα πρόσωπα Α. Χριστοδούλου και Στ. Βασιλείου ήταν παρόντα καθ΄ όλη τη διάρκεια της συνεδρίας.
Οι αρχές οι οποίες διέπουν το θέμα είναι δεδομένες και δεν τίθενται υπό αμφισβήτηση. Στην υπόθεση Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Κωνσταντίνου κ.ά. (1994) 3 Α.Α.Δ. 145, 147 η Ολομέλεια παρατήρησε τα εξής αναφορικά με τη σύνθεση συλλογικού οργάνου:-
“..... με βάση τη γενική αρχή που διέπει τη σύνθεση των συλλογικών οργάνων της Διοίκησης στην συνεδρία που λαμβάνεται απόφαση, δεν επιτρέπεται να παρίστανται κατά τη διάρκεια της διαλογικής συζήτησης μεταξύ των μελών και της ψηφοφορίας για λήψη της σχετικής απόφασης, πρόσωπα που δεν συμπεριλαμβάνονται σύμφωνα με το Νόμο στη συγκρότηση τους.”
Επίσης στις υποθέσεις Χ”Παυλή ν. Οργανισμού Κυπριακής Γαλακτοκομικής Βιομηχανίας, Υπόθ. αρ. 587/9, ημερ. 8/8/97 και CYPALLET Λτδ. ν. Συμβουλίου Εμπορίας Κυπριακών Πατατών, Υπόθ. αρ. 113/96, ημερ. 26/11/98, λέχθηκαν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:-
“....η παρουσία τρίτου κατά τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης είναι ασυμβίβαστη με τη νόμιμη συγκρότηση του συλλογικού οργάνου. Καθώς αναφέρει ο Παπαχατζής στο σύγγραμμα “Σύστημα του Ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου” 5η Έκδ. (1976) σελ. 172:-
“Η νεώτερη νομολογία είναι αυστηρή, ακόμα και ως προς την απλή παρουσία προσώπων ξένων προς τη νόμιμη του συλλογικού οργάνου σύνθεση: Σ.τ.Ε. 1036 του 1963, 1045 και 1934 του 1972 κ.λπ. Εκτός αν είχε έλθει ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγων, με σκοπό την παροχή κατατοπιστικών πληροφοριών και απεχώρησε πριν αρχίσει η συζήτηση: Σ.τ.Ε. 1733 του 1973, 296 του 1974.”
Και αυτή είναι η γραμμή που ακολούθησε το Ανώτατο Δικαστήριο: βλ. Avgerinos Nikitas Ltd. κ.ά. ν. Δήμου Λεμεσού, υπόθ. αρ. 1011/91 - 1027/91, ημερ. 18 Φεβρουαρίου 1993 και Σοφοκλέους ν. Δήμου Λάρνακας κ.ά., υπόθ. αρ. 148/95, ημερ. 12 Σεπτεμβρίου 1996. Η ελαττωματική συγκρότηση του Συμβουλίου σήμαινε και τη μη δυνατότητα λήψης νόμιμης απόφασης.”
Ενόψει όλων όσων αναφέρθηκαν πιο πάνω η προσφυγή πρέπει να επιτύχει. Ο σχετικός λόγος ακυρότητας, αυτός της κακής σύνθεσης του οργάνου, ευσταθεί.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
(Υπ.) Μ. Κρονίδης, Δ.
/Επσ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο