(2002) 4 ΑΑΔ 1170
[*1170]12 Δεκεμβρίου, 2002
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΦΑΤΤΑ,
Αιτητής,
v.
1. ΚΥΠΡΙΑΚHΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΔΙΑ ΤΟΥ
ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
3. ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ
ΤΜΗΜΑΤΟΣ “ΔΙΑΤΡΥΣΗ” ΠΑΝΩ
ΚΟΥΤΡΑΦΑ ΚΑΙ/Η ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΤΑΜΙΑ ΑΥΤΗΣ,
Καθ’ ων η Αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1086/2001)
Αρδευτικά Τμήματα ― Αναγκαστική απαλλοτρίωση ― Κατά πόσο μπορούν τα αρδευτικά τμήματα να εκδίδουν διατάγματα αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ακίνητης ιδιοκτησίας ― Διαφοροποίηση της νομικής υπόστασης των αρδευτικών τμημάτων από αυτήν της Δημοκρατίας.
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Αρχές και όργανα που δικαιούνται να την διενεργούν κατά το Σύνταγμα ― Επενέργεια νομοθετικών διατάξεων (του κοινού νόμου), που διευρύνουν τα τιθέμενα από το Σύνταγμα όρια.
Συνταγματικό Δίκαιο ― Ακίνητη ιδιοκτησία ― Αναγκαστική απαλλοτρίωση ― Άρθρο 23.4 του Συντάγματος ― Απαλλοτρίωση μπορεί να γίνει μόνο από τη Δημοκρατία, από δημοτική αρχή και από Κοινοτική Συνέλευση ― Καμία διάταξη νόμου, είτε προϋπάρχοντος του Συντάγματος είτε θεσπισθέντος μετά την θέση του σε ισχύ, δεν μπορεί να διευρύνει την εμβέλεια του Συντάγματος ― Ειδικά η περίπτωση του Άρθρου 32(1) του περί Αρδευτικών Τμημάτων (Χωρία) Νόμου, Κεφ. 342 και του Άρθρου 2(1) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου (Ν. 15/62).
[*1171]Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος ― Καθορισμός καθ’ων η αίτηση στο δικόγραφο της αιτήσεως ― Εσφαλμένη η συμπερίληψη της Δημοκρατίας ως καθ’ης η αίτηση στην κριθείσα περίπτωση ― Συνέπειες.
Ο αιτητής προσέφυγε κατά της απαλλοτρίωσης της ακίνητης ιδιοκτησίας του από το καθ’ου η αίτηση αρ. 3 αρδευτικό τμήμα.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση αλλά απορρίπτοντας την προσφυγή ως προς τους καθ’ων η αίτηση αρ. 1 και 2, αποφάσισε ότι:
1. Σύμφωνα με το Άρθρο 23.4 του Συντάγματος, απαλλοτρίωση μπορεί να γίνει μόνο από τη Δημοκρατία, από δημοτική αρχή και από Κοινοτική Συνέλευση. Η Επιτροπή του Αρδευτικού Τμήματος “Διάτρηση” Πάνω Κουτραφά δεν εμπίπτει στα εν λόγω πλαίσια και δεν έχει δικαίωμα να προβαίνει σε απαλλοτρίωση ως απαλλοτριούσα αρχή.
2. Η παραπομπή του ευπαιδεύτου συνηγόρου για τη Δημοκρατία στο ότι ο Έπαρχος είναι ο Πρόεδρος της σύμφωνα με το Άρθρο 10(8) του περί Αρδευτικών Τμημάτων (Χωρία) Νόμου, Κεφάλαιο 342, δυνάμει του οποίου προφανώς υφίσταται η Επιτροπή, ουδόλως διαφοροποιεί τα πράγματα. Η παρουσία του Επάρχου ως προέδρου της δεν την ταυτίζει με τη Δημοκρατία.
3. Παραπομπή έγινε επίσης στο Άρθρο 32(1) του Κεφαλαίου 342 το οποίο δίδει δικαίωμα σε επιτροπή που συστάθηκε βάσει των διατάξεων του να προβαίνει σε απαλλοτρίωση, ως απαλλοτριούσα αρχή, ακινήτου αναγκαίου για αρδευτικό έργο. Τούτο όμως ήταν προ του Συντάγματος και δεν μπορεί να υφίσταται μετά από τον περιορισμό από το ίδιο το Σύνταγμα, του δικαιώματος απαλλοτρίωσης στη Δημοκρατία, δημοτική αρχή και Κοινοτική Συνέλευση. Το Άρθρο 32(1) δεν μπορεί να επιζεί μετά από το Σύνταγμα ή βεβαίως να κατισχύει αυτού.
4. Ούτε μπορεί να περισωθεί το Άρθρο 32(1) μέσω της αναφοράς του Άρθρου 2(1) των περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμων στον όρο “απαλλοτριούσα αρχή” ως περιλαμβάνουσα “οργανισμόν κοινής ωφελείας εις ον εκχωρείται δια νόμου δικαίωμα αναγκαστικής απαλλοτριώσεως ιδιοκτησίας”. Το συνταγματικό κώλυμα παραμένει παρά την ύπαρξη νομοθετικής πρόνοιας αφού η εμβέλεια του Συντάγματος δεν είναι δυνατό να διευρυνθεί με νόμο.
[*1172]5. Για το λόγο αυτό, η απαλλοτρίωση που έγινε από την Επιτροπή του Αρδευτικού Τμήματος “Διάτρηση” Πάνω Κουτραφά δεν μπορούσε να ήταν και δεν ήταν νόμιμη και ακυρώνεται, με αντίστοιχη επιτυχία της προσφυγής ως προς την Επιτροπή η οποία και θα καταβάλει £500 έξοδα στον Αιτητή. Η προσφυγή δεν μπορεί όμως να επιτύχει ως προς τη Δημοκρατία και τον Υπουργό Εσωτερικών, αφού ούτε η Δημοκρατία ούτε ο Υπουργός Εσωτερικών ήσαν απαλλοτριούσα αρχή και κακώς εστράφη εναντίον αυτών, και απορρίπτεται αναλόγως, ο δε Αιτητής θα καταβάλει £500 έξοδα στη Δημοκρατία.
Διαταγή ως ανωτέρω.
Προσφυγή.
Παπαλοΐζου, για τον Αιτητή.
Μαππουρίδης, για τους Καθ’ ων η Αίτηση 1 και 2.
Λιβέρας, για τους Καθ’ ων η Αίτηση 3.
Cur. adv. vult.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Η προσφυγή προσβάλλει απόφαση για απαλλοτρίωση ακινήτου του Αιτητή και το διάταγμα απαλλοτρίωσης αυτού. Στρέφεται εναντίον (1) της Δημοκρατίας δια του Γενικού Εισαγγελέα, (2) του Υπουργού Εσωτερικών, (3) της Επιτροπής του Αρδευτικού Τμήματος “ΔΙΑΤΡΥΣΗ” Πάνω Κουτραφά και/ή μέσω του Ταμία αυτής. Τόσο στη γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας αρ. 3449 της 17.11.2000 όσο και στο διάταγμα απαλλοτρίωσης που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας αρ. 3535 της 12.10.2001 απαλλοτριούσα αρχή είναι η Επιτροπή του Αρδευτικού Τμήματος “Διάτρηση” Πάνω Κουτραφά. Αυτή είναι που, σύμφωνα με τη γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης, γνωστοποιεί ότι το ακίνητο είναι αναγκαίο για τον αναφερόμενο σκοπό δημόσιας ωφέλειας, δηλαδή τη συντήρηση και διαχείριση της διάτρησης της, και προς αυτή είναι που καλεί την υποβολή ενδεχομένων ενστάσεων, υπογράφει δε τη γνωστοποίηση ως απαλλοτριούσα αρχή. Αλλά και σύμφωνα με το διάταγμα απαλλοτρίωσης, το οποίο παραπέμπει στη γνωστοποίηση, αναφέρεται ως απαλλοτριούσα αρχή η οποία “... ασκώντας τις εξουσίες που χορηγούνται σ’ αυτή με το άρθρο 6 του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου, με το παρόν διατάσσει [*1173]την απαλλοτρίωση της ακίνητης ιδιοκτησίας σύμφωνα με τις πρόνοιες του πιο πάνω Νόμου.”
Σύμφωνα με το Άρθρο 23.4 του Συντάγματος, απαλλοτρίωση μπορεί να γίνει μόνο από τη Δημοκρατία, από δημοτική αρχή και από Κοινοτική Συνέλευση. Η Επιτροπή του Αρδευτικού Τμήματος “Διάτρηση” Πάνω Κουτραφά δεν εμπίπτει στα εν λόγω πλαίσια και δεν έχει δικαίωμα να προβαίνει σε απαλλοτρίωση ως απαλλοτριούσα αρχή. Η παραπομπή του ευπαιδεύτου συνηγόρου για τη Δημοκρατία στο ότι ο Έπαρχος είναι ο Πρόεδρος της σύμφωνα με το άρθρο 10(8) του περί Αρδευτικών Τμημάτων (Χωρία) Νόμου, Κεφάλαιο 342, δυνάμει του οποίου προφανώς υφίσταται η Επιτροπή, ουδόλως διαφοροποιεί τα πράγματα. Η παρουσία του Επάρχου ως προέδρου της δεν την ταυτίζει με τη Δημοκρατία. Παραπομπή έγινε επίσης στο άρθρο 32(1) του Κεφαλαίου 342 το οποίο δίδει δικαίωμα σε επιτροπή που συστάθηκε βάσει των διατάξεων του να προβαίνει σε απαλλοτρίωση, ως απαλλοτριούσα αρχή, ακινήτου αναγκαίου για αρδευτικό έργο. Τούτο όμως ήταν προ του Συντάγματος και δεν μπορεί να υφίσταται μετά από τον περιορισμό από το ίδιο το Σύνταγμα, του δικαιώματος απαλλοτρίωσης στη Δημοκρατία, δημοτική αρχή και Κοινοτική Συνέλευση. Το άρθρο 32(1) δεν μπορεί να επιζεί μετά από το Σύνταγμα ή βεβαίως να κατισχύει αυτού. Ούτε μπορεί να περισωθεί το άρθρο 32(1) μέσω της αναφοράς του άρθρου 2(1) των περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμων στον όρο “απαλλοτριούσα αρχή” ως περιλαμβάνουσα “οργανισμόν κοινής ωφελείας εις ον εκχωρείται δια νόμου δικαίωμα αναγκαστικής απαλλοτριώσεως ιδιοκτησίας”. Το συνταγματικό κώλυμα παραμένει παρά την ύπαρξη νομοθετικής πρόνοιας αφού η εμβέλεια του Συντάγματος δεν είναι δυνατό να διευρυνθεί με νόμο.
Για το λόγο αυτό, η απαλλοτρίωση που έγινε από την Επιτροπή του Αρδευτικού Τμήματος “Διάτρηση” Πάνω Κουτραφά δεν μπορούσε να ήταν και δεν ήταν νόμιμη και ακυρώνεται, με αντίστοιχη επιτυχία της προσφυγής ως προς την Επιτροπή η οποία και θα καταβάλει £500 έξοδα στον Αιτητή. Η προσφυγή δεν μπορεί όμως να επιτύχει ως προς τη Δημοκρατία και τον Υπουργό Εσωτερικών, αφού ούτε η Δημοκρατία ούτε ο Υπουργός Εσωτερικών ήσαν απαλλοτριούσα αρχή και κακώς εστράφη εναντίον αυτών, και απορρίπτεται αναλόγως, ο δε Αιτητής θα καταβάλει £500 έξοδα στη Δημοκρατία.
Διαταγή ως ανωτέρω.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο