(2003) 4 ΑΑΔ 945
[*945]16 Οκτωβρίου, 2003
[ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤO ΑΡΘΡO 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΠΑΧΙΤΑΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ’ ου η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 738/2001)
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Επιστροφή μέρους του απαλλοτριωθέντος ακινήτου μετά πάροδο 3 ετών από την απαλλοτρίωση, σε περίπτωση που το εν λόγω μέρος του ακινήτου αποδείχθηκε ότι υπερβαίνει τις πραγματικές ανάγκες της Απαλλοτριούσης Αρχής ― Άρθρο 15(1) του Νόμου αρ. 15/1962 ― Περιστάσεις υπό τις οποίες κρίθηκε ότι συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του Νόμου για επιστροφή του υπερβάλλοντος μέρους και ότι η σχετική άρνηση ή παράλειψη επιστροφής ήταν άκυρη.
Ο αιτητής αξίωσε την ακύρωση της άρνησης επιστροφής μέρους του απαλλοτριωθέντος ακινήτου του, το οποίο τελικά δεν ήταν αναγκαίο για την πραγμάτωση των σκοπών της απαλλοτρίωσης.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Η βελτίωση της Λεωφόρου Κυριάκου Μάτση στον Άγιο Δομέτιο και Έγκωμη συμπληρώθηκε στις 15.11.1995, χωρίς να χρησιμοποιηθεί το ακίνητο του αιτητή, εκτός ορισμένων ποδιών. Ως εκ τούτου, η απαλλοτριούσα Αρχή όφειλε να επιστρέψει το ακίνητο στον αιτητή, εκτός ορισμένων ποδιών, πάνω στη βάση ότι, όπως προβλέπεται στο Άρθρο 15(1) του Νόμου 15/1962, “μέρος της ιδιοκτησίας αποδείχθηκε ότι υπερβαίνει τις πραγματικές ανάγκες της απαλλοτριούσης Αρχής”. Η άρνηση ή παράλειψή της να επιστρέψει το ακίνητο στον αιτητή, είναι άκυρη, και επομένως οφείλει να επιστρέψει το [*946]ακίνητο στον αιτητή, έστω και τώρα.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Προσφυγή.
Α. Γεωργίου, για τον Αιτητή.
Α. Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για το Καθ’ ου η αίτηση.
�Cur. adv. vult.
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ.: Με τη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης υπ΄αρ. 297, ημερ. 1.3.1990, απαλλοτριώθηκε το τεμάχιο υπ΄αρ. 1844, Φ/ΣΧ/45 W.2 στον Άγιο Δομέτιο, ιδιοκτησία του αιτητή (το “ακίνητο”). Στις 19.5.1990 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης (Α.Δ.Π. 998). Σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν, σύμφωνα με τη Γνωστοποίηση, η δημιουργία, βελτίωση και ανάπτυξη των συγκοινωνιών στη Δημοκρατία και, συγκεκριμένα, η “βελτίωση της Λεωφόρου Κυριάκου Μάτση στον Άγιο Δομέτιο και Έγκωμη”.
Ο αιτητής θεώρησε ότι το έργο συμπληρώθηκε στις 13.11.1995. Σύμφωνα πάντα με τον αιτητή, μετά τη συμπλήρωση του έργου, διαπιστώθηκε ότι ένα μεγάλο μέρος του ακινήτου που είχε απαλλοτριωθεί δε χρησιμοποιήθηκε. Με επιστολή του προς τον Υπουργό Εσωτερικών ημερ. 27.10.1994, εξέφρασε την ετοιμότητά του να επανακτήσει την ιδιοκτησία του μέρους του ακινήτου, επιστρέφοντας την αποζημίωση που είχε ήδη εισπράξει. Η αίτησή του απορρίφθηκε γιατί κρίθηκε από τους καθ΄ων η αίτηση ότι ο σκοπός για τον οποίο το ακίνητο είχε απαλλοτριωθεί δεν είχε ακόμα εκπληρωθεί.
Στις 18.4.1995 ο αιτητής καταχώρησε την υπ΄αρ. 408/95 προσφυγή η οποία όμως απορρίφθηκε στις 23.12.1996 ως πρόωρη γιατί δεν είχε τότε παρέλθει η προνοούμενη από το Άρθρο 23.5 του Συντάγματος περίοδος των τριών χρόνων.
Ο αιτητής επανήλθε με επιστολή του δικηγόρου του ημερ. 3.3.1997 επαναλαμβάνοντας την αξίωσή του. Παρόλον ότι δεν έτυχε απάντησης, προχώρησε και καταχώρησε την υπ΄αρ. 292/98 προσφυγή με την οποία ζητούσε δήλωση του Δικαστηρίου με την οποία να ακυρώνεται η άρνηση και/ή παράλειψη των καθ΄ων η αίτηση να του επιστρέψουν το μη χρησιμοποιηθέν μέρος του ακινήτου. Στις 5.4.2001 απορρίφθηκε και αυτή η προσφυγή με το σκε[*947]πτικό ότι έπρεπε να στρέφεται εναντίον της παράλειψης των καθ΄ων η αίτηση να απαντήσουν στο αίτημα που διατυπώθηκε με την επιστολή της 3.3.1997 και όχι εναντίον της παράλειψης επιστροφής του μέρους του ακινήτου που δεν χρησιμοποιήθηκε για τους σκοπούς της απαλλοτρίωσης.
Με νέα επιστολή του δικηγόρου του ημερ. 23.4.2001 ο αιτητής επανήλθε επί του θέματος ζητώντας την επιστροφή του μη χρησιμοποιηθέντος μέρους του ακινήτου. Πήρε απάντηση στις 10.8.2001. Το αίτημα απορρίφθηκε πάνω στη βάση ότι “ο λόγος για τον οποίο απαλλοτριώθηκε/επιτάχθηκε το υπό συζήτηση τεμάχιο, εξακολουθεί να υφίσταται”. (Βλ. Παράρτημα 2 στη γραπτή αγόρευση του δικηγόρου του αιτητή).
Η απόφαση της 10.8.2001 είναι το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής.
Είναι η θέση του δικηγόρου του αιτητή ότι η βελτίωση της Λεωφόρου Κυριάκου Μάτση στον Άγιο Δομέτιο και Έγκωμη συμπληρώθηκε στις 15.11.1995 χωρίς να χρησιμοποιηθεί το ακίνητο του αιτητή, εκτός ορισμένων ποδιών. Προς υποστήριξη της θέσης αυτής ο δικηγόρος του αιτητή καταχώρησε ένορκο δήλωση του πελάτη του η οποία αναφέρει, μεταξύ άλλων, τα εξής:
“…το έργο, βελτίωση της Λεωφόρου Κυριάκου Μάτση έχει ολοκληρωθεί και έχει λήξει από τις 19/11/95, χωρίς να χρησιμοποιηθεί το ακίνητο μου. Γνωρίζω το θέμα εξ΄ιδίας γνώσεως γιατί κατά τον ουσιώδη χρόνο ήμουν Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Αγίου Δομετίου.”
Ο δικηγόρος των καθ’ ων η αίτηση δεν καταχώρησε απαντητική ένορκο δήλωση ούτε αντεξέτασε τον αιτητή. Περιορίστηκε στη θέση ότι η μαρτυρία του είναι άσχετη ενώ, ταυτόχρονα, παρουσίασε το τεκμήριο 1(α) έως (ζ) με την εισήγηση ότι, από το περιεχόμενό του, προκύπτει ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης του ακινήτου εξακολουθεί να υφίσταται. Ότι έγινε, μέχρι και σήμερα, είναι, υποστήριξε “προσωρινά βελτιωτικά έργα και σχεδιάζονται οι μόνιμες ρυθμίσεις. Γι΄αυτό υπάρχει πρόνοια στον προϋπολογισμό του κράτους”.
Έχω εξετάσει το Τεκμήριο 1(α) έως (ζ). Όντως, τα τελευταία χρόνια, υπήρχε πρόβλεψη στον προϋπολογισμό του κράτους για ορισμένα ποσά που σχετίζονται με τη Λεωφόρο Κυριάκου Μάτση στον Άγιο Δομέτιο και Έγκωμη. Όμως, τα ποσά αυτά δεν αναφέρονται σε οποιαδήποτε ευρύτερης έκτασης έργα, αλλά, π.χ., σε φώ[*948]τα τροχαίας που θάπρεπε να τοποθετηθούν, σε λαμπτήρες για το φωτισμό του δρόμου, τη βελτίωση και κλείσιμο του οχετού του δρόμου και την αποζημίωση για την απαλλοτρίωση ενός άλλου ακινήτου στην περιοχή. Στους ίδιους φακέλους υπάρχει έγγραφο ημερομηνίας 24.5.1995 όπου αναφέρεται ότι έχει πληρωθεί και το τελευταίο διατακτικό στον εργολάβο που συμπλήρωσε το έργο.
Πρόσθετα, από τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου Αγίου Δομετίου, τα οποία επισυνάπτονται στη συμπληρωματική ένορκο δήλωση του αιτητή, ημερομηνίας 2.4.2003, προκύπτει ότι, σε σειρά συνεδριάσεών του, από το Νοέμβριο του 1994 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1996, το Δημοτικό Συμβούλιο ασχολήθηκε επανειλημμένα με το ζήτημα κατά πόσο το μέρος του ακινήτου του αιτητή που δεν χρησιμοποιήθηκε για τη βελτίωση της Λεωφόρου θα ήταν καλό να χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση μνημείου για την ΕΛΔΥΚ σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών Κερύνειας. Η ιδέα δεν προωθήθηκε περισσότερο γιατί εκκρεμούσε προσφυγή του αιτητή στο Δικαστήριο, η δε Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας είχε γνωματεύσει ότι το ακίνητο δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση μνημείου διότι κάτι τέτοιο θα ήταν εκτός του σκοπού της απαλλοτρίωσης. Όμως, από την όλη συζήτηση προκύπτει ότι το ακίνητο δεν χρειαζόταν για τους σκοπούς της απαλλοτρίωσης γιατί τα βελτιωτικά έργα στη Λεωφόρο είχαν συμπληρωθεί.
Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα, έχω ικανοποιηθεί ότι η βελτίωση της Λεωφόρου Κυριάκου Μάτση στον Άγιο Δομέτιο και Έγκωμη συμπληρώθηκε στις 15.11.1995 χωρίς να χρησιμοποιηθεί το ακίνητο του αιτητή, εκτός ορισμένων ποδιών. Ως εκ τούτου, η απαλλοτριούσα Αρχή όφειλε να επιστρέψει το ακίνητο στον αιτητή, εκτός ορισμένων ποδιών, πάνω στη βάση ότι, όπως προβλέπεται στο άρθρο 15(1) του Νόμου 15/1962, “μέρος της ιδιοκτησίας αποδείχθηκε ότι υπερβαίνει τις πραγματικές ανάγκες της απαλλοτριούσης Αρχής”. Η άρνηση ή παράλειψή της να επιστρέψει το ακίνητο στον αιτητή, είναι άκυρη, και, επομένως, οφείλει να επιστρέψει το ακίνητο στον αιτητή, έστω και τώρα.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα υπέρ του αιτητή.
Η άρνηση ή παράλειψη των καθ΄ων η αίτηση να επιστρέψουν το ακίνητο στον αιτητή ακυρώνεται. Ό,τι παραλείφθηκε όφειλε να είχε γίνει.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο