(2005) 4 ΑΑΔ 795
[*795]5 Οκτωβρίου, 2005
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΗΣ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ/Η
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ,
Καθ’ ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 496/2002)
Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού ― Απόφαση της Επιτροπής με την οποία κρίθηκε ένοχος για παράβαση της περί ανταγωνισμού νομοθεσίας ο Οργανισμός Κυπριακής Γαλακτοκομικής Βιομηχανίας ― Αιτιολογία της απόφασης ― Κρίθηκε ότι το περιεχόμενό της καθιστά ανέφικτο τον δικαστικό έλεγχο ― Περιστάσεις.
Οι αιτητές προσέβαλαν με την προσφυγή την απόφαση της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού με την οποία κρίθηκαν ένοχοι παράβασης του άρθρου 6(2)(α) και 6(3) του περί Προστασίας του Ανταγωνισμού Νόμου του 1989 (Ν. 207/89, ως τροποποιήθηκε).
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Ένας από τους πρώτους λόγους που εγείρονται από τους αιτητές είναι η έλλειψη αιτιολογίας. Παραπέμπουν στο άρθρο 15 του Νόμου 207/89, σύμφωνα με το οποίο απαιτείται οι αποφάσεις της Επιτροπής να είναι πλήρως αιτιολογημένες.
Οι αιτητές έχουν δίκαιο. Η παρεχόμενη εν προκειμένω αιτιολογία δεν παρέχει τα απαραίτητα ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία για τη διακρίβωση της νομιμότητας της διοικητικής πράξης, με αποτέλεσμα [*796]ο δικαστικός έλεγχος να καθίσταται ανέφικτος. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι ουσιαστικά οι αιτητές εκμεταλλεύτηκαν καταχρηστικά τη δεσπόζουσα θέση που είχαν στην αγορά, γιατί καθόρισαν την ποσότητα γάλακτος που παραχώρησαν τελικά στην εταιρεία Αδελφοί Λανίτη Λτδ σε μετρήσεις μίας μόνο εβδομάδας, ενώ, από την άλλη, λόγω παράλειψής τους να εξοφλήσουν οφειλές που είχαν προς τους παραγωγούς, δεν προνόησαν να υπάρχουν επαρκείς ποσότητες γάλακτος.
Διερωτάται κανένας πώς η δοθείσα αιτιολογία εξηγεί γιατί έχει πληγεί από τις ενέργειες των αιτητών ο ανταγωνισμός. Αποστολή της Επιτροπής δεν είναι ο διοικητικός έλεγχος του Οργανισμού, αλλά η διαφύλαξη των συνθηκών ανταγωνισμού.
Είναι φυσικό ότι με την είσοδο της νέας εταιρείας, τα μερίδια αγοράς των άλλων δύο εταιρειών θα μειώνονταν δυσμενώς, ούτως ή άλλως, αφού η αγορά παστεριωμένου γάλακτος είναι ανελαστική και συνεπώς το όποιο μερίδιο έπαιρνε η εταιρεία Λανίτη, θα το στερούσε από τους άλλους δύο ανταγωνιστές της.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Προσφυγή.
Κ. Χατζηϊωάννου, για τους Αιτητές.
Ε. Ζαχαριάδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Α. Δημητριάδης, για τα Ενδιαφερόμενα Μέρη: (1) Γαλακτοκομεία Χαραλαμπίδη Λτδ και (2) Γαλακτοκομεία Κρίστη Λτδ.
Κ. Μιχαηλίδης, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος (3) Εταιρεία Α/φοι Λανίτη Λτδ.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Οι καθ’ ων η αίτηση, η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού, εξέδωσαν στις 30.4.2002 απόφαση με την οποία οι αιτητές κρίθηκαν ένοχοι παράβασης του άρθρου 6(2)(α) και 6(3) του Νόμου 207/89. Την απόφαση αυτή οι αιτητές προσβάλλουν με την παρούσα προσφυγή.
Οι αιτητές είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και οι δραστηριότητές τους διέπονται από τον περί Κυπριακής Γαλακτοκο[*797]μικής Βιομηχανίας Νόμο του 1969, Ν. 4/69. Είναι οι αποκλειστικοί ρυθμιστές της διακίνησης, εμπορίας και πώλησης του γάλακτος.
Οι καθ’ ων η αίτηση (στο εξής «η Επιτροπή»), έχουν συσταθεί δυνάμει του άρθρου 8 του περί Προστασίας του Ανταγωνισμού Νόμου του 1989, Ν.207/89, όπως έχει τροποποιηθεί.
Της απόφασης της Επιτροπής προϋπήρξαν δύο καταγγελίες. Η μια, αυτή που καταχωρήθηκε από το Σύνδεσμο Τυροκόμων, τελικά απορρίφθηκε από την Επιτροπή και δεν αφορά την παρούσα υπόθεση. Η άλλη, έγινε από μέρους γαλακτομείων. Του Γαλακτοκομείου Χαραλαμπίδης Λτδ και του Κρίστης Γαλακτοβιομηχανία Λτδ, τα οποία προμήθευαν την εγχώρια αγορά με παστεριωμένο αγελαδινό γάλα, με 65.34% και 34.66% μερίδιο αγοράς, αντιστοίχως. Οι αιτητές, με απόφασή τους ημερ. 28.2.2001, παραχώρησαν άδεια σε μια τρίτη εταιρεία, την εταιρεία Αδελφοί Λανίτη Λτδ, για παραγωγή και εμπορία παστεριωμένου γάλακτος. Η εταιρεία Αδελφοί Λανίτη Λτδ απέκτησε μερίδιο αγοράς 12.17% το οποίο βέβαια απώλεσαν οι άλλες δύο εταιρείες.
Παραλαβή γάλακτος από την εταιρεία Αδελφοί Λανίτη Λτδ έγινε τελικά δυνατή τον Οκτώβρη του 2001. Αρχικά το γάλα που της παραδόθηκε την πρώτη εβδομάδα αποκόπηκε από την ποσότητα που διδόταν στα τυροκομεία. Στη συνέχεια, οι ποσότητες που παραλάμβανε η εταιρεία προέρχονταν από αυτές που ήταν κατανεμημένες για παστερίωση, με αποτέλεσμα να μειωθεί, βέβαια, η ποσότητα του γάλακτος που παραδινόταν στις άλλες δύο βιομηχανίες.
Οι δύο εταιρείες παστερίωσης, με την καταγγελία τους στην Επιτροπή, υποστηρίζουν ότι η είσοδος στην αγορά παστεριωμένου γάλακτος από την εταιρεία Αδελφοί Λανίτη Λτδ, παραβαίνει την περί προστασίας του ανταγωνισμού νομοθεσία και ιδιαίτερα το άρθρο 6, γιατί οι αιτητές κατέχουν δεσπόζουσα θέση στην αγορά γάλακτος, απολαμβάνουν μονοπωλείου με βάση το Νόμο 4/69, αφού ελέγχουν και ρυθμίζουν τόσο την παραγωγή, διάθεση, αλλά και εμπορία του γάλακτος και τέλος δρουν ρυθμιστικά και κυριαρχικά στον τομέα της αγοράς γάλακτος.
Ως καταχρηστική άσκηση της δεσπόζουσάς τους θέσης οι δύο βιομηχανίες προβάλλουν το γεγονός ότι η είσοδος της εταιρείας Λανίτη στην αγορά έγινε με ταυτόχρονη μείωση του μεριδίου αγοράς των καταγγελλόντων, διά της αποκοπής του μεριδίου τους.
[*798]Το άρθρο 6 του Νόμου όπως τροποποιήθηκε με το Νόμο 111(Ι)/99, προνοεί:
«6(1) Απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης μιας επιχείρησης στην αγορά ενός προϊόντος.
(2) Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης συνιστά ειδικότερα οποιαδήποτε πράξη μιας ή περισσοτέρων επιχειρήσεων, που κατέχει ή κατέχουν δεσπόζουσα θέση στο σύνολο ή μέρος της εγχώριας αγοράς ενός προϊόντος, αν η πράξη αυτή έχει σαν αντικείμενο ή αποτέλεσμα ή ενδεχόμενο αποτέλεσμα-
(α) τον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό αθέμιτων τιμών αγοράς ή πώλησης ή άλλων μη θεμιτών υπό τις περιστάσεις όρων συναλλαγής
(β) στον περιορισμό της παραγωγής ή της διάθεσης. ή της τεχνολογικής ανάπτυξης προς ζημιά των καταναλωτών.
…………………….
(3) Απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση, από μία ή περισσότερες επιχειρήσεις της σχέσης οικονομικής εξάρτησης, στην οποία βρίσκεται προς αυτή ή αυτές μία επιχείρηση, η οποία κατέχει θέση πελάτη, προμηθευτή, παραγωγού, αντιπροσώπου, διανομέα ή εμπορικού συνεργάτη τους ακόμη κι ως προς ένα ορισμένο είδος προϊόντων ή υπηρεσιών και δε διαθέτει ισοδύναμη εναλλακτική λύση.
Η καταχρηστική αυτή εκμετάλλευση της σχέσης οικονομικής εξάρτησης μπορεί να συνίσταται ιδίως στην επιβολή αυθαίρετων όρων συναλλαγής, στην εφαρμογή διακριτικής μεταχείρισης, στη διακοπή εμπορικών σχέσεων με ανάληψη ή μεταφορά των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται με τις εν λόγω εμπορικές σχέσεις κατά τρόπο που επηρεάζει ουσιωδώς τον ανταγωνισμό ή στην αιφνίδια και αδικαιολόγητη διακοπή μακροχρόνιων εμπορικών σχέσεων.»
Με την προσβαλλόμενη απόφασή της η Επιτροπή κατέληξε ότι ο τρόπος και οι όροι που εμπεριέχονται στην απόφαση του Οργανισμού για εισδοχή της εταιρείας Αδελφοί Λανίτη Λτδ στην αγορά, παραβιάζει τις πρόνοιες του άρθρου 6(2)(α) γιατί οι όροι εισδοχής σε σχέση με αυτή, αλλά και σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, υπό τις περιστάσεις ήταν αθέμιτοι για μία σειρά λόγων. Υποστήριξε ότι οι αιτητές καθόρισαν τα μερίδια αγοράς των εταιρει[*799]ών στην αγορά παστερίωσης με κριτήριο μια δοκιμαστική περίοδο μίας μόλις εβδομάδας, ενώ έπρεπε να χρησιμοποιηθεί μια πολύ πιο μακροχρόνια βάση. Ακόμα, σημειώνει η Επιτροπή, ως αιτιολογία της πιο πάνω θέσης της, οι μειωμένες ποσότητες που διατέθηκαν στις δύο άλλες εταιρείες, οφείλονταν και στο γεγονός ότι η παραγωγή γάλακτος είχε μειωθεί κατά 5.61%, σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο, λόγω καθυστέρησης της πληρωμής της αξίας του παραδοθέντος γάλακτος από τους αιτητές προς τους παραγωγούς και λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών. Η Επιτροπή καταλήγει ότι το γεγονός ότι κάποιοι τυροκόμοι είχαν οφειλές προς τον Οργανισμό - κάτι που είχαν επικαλεστεί οι αιτητές για να δικαιολογήσουν την έλλειψη ρευστότητάς τους - δεν απαλλάσσει τους αιτητές από την ευθύνη για τη μη εκπλήρωση των οφειλών τους προς τους παραγωγούς. Η απόφαση καταλήγει ότι οι αιτητές με την όλη στάση τους συνέβαλαν στη μείωση της παραγωγής γάλακτος και εν πάση περιπτώσει, δεν ενήργησαν κατά τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγή και να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των παστεριωτών. Η προσβαλλόμενη απόφαση καταλήγει ότι ο τρόπος και οι όροι που περιλαμβάνονται στην απόφαση των αιτητών, παραβιάζουν τις πρόνοιες του άρθρου 6(3) καθότι οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην αγορά παστεριωμένου γάλακτος είναι οικονομικά εξαρτημένες από αυτούς, λόγω του καθεστώτος λειτουργίας της αγοράς ως περιγράφεται. Ο Οργανισμός, αποφασίζοντας κατά τρόπο αυθαίρετο να διαθέσει στις δύο εταιρείες παστερίωσης ποσότητες μικρότερες από εκείνες που οι ίδιες είχαν δηλώσει, μικρότερες από εκείνες που τους διέθετε πριν την εισαγωγή στην αγορά της εταιρείας Λανίτη, επέβαλε αυθαίρετους όρους συναλλαγής κατά τρόπο που επηρεάζεται ουσιωδώς ο ανταγωνισμός.
Ένας από τους πρώτους λόγους που εγείρονται από τους αιτητές είναι η έλλειψη αιτιολογίας. Παραπέμπουν στο άρθρο 15 του Νόμου 207/89, σύμφωνα με το οποίο απαιτείται οι αποφάσεις της Επιτροπής να είναι πλήρως αιτιολογημένες. Οι καθ’ ων η αίτηση, αντίθετα, υποστηρίζουν ότι η επίδικη απόφαση είναι πλήρως αιτιολογημένη, αφού περιέχει με σαφήνεια όλα τα στοιχεία τα οποία την οδήγησαν στη λήψη της, περιλαμβανομένων των διαπιστώσεών της, όσον αφορά τη διαδικασία που έγινε ενώπιόν της, αλλά και τη νομική πτυχή του θέματος.
Οι αιτητές έχουν δίκαιο. Η παρεχόμενη αιτιολογία δεν παρέχει τα απαραίτητα ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία για τη διακρίβωση της νομιμότητας της διοικητικής πράξης, με αποτέλεσμα ο δικαστικός έλεγχος να καθίσταται ανέφικτος. Η Επιτροπή υποστη[*800]ρίζει ότι ουσιαστικά οι αιτητές εκμεταλλεύτηκαν καταχρηστικά τη δεσπόζουσα θέση που είχαν στην αγορά, γιατί καθόρισαν την ποσότητα γάλακτος που παραχώρησαν τελικά στην εταιρεία Αδελφοί Λανίτη Λτδ σε μετρήσεις μίας μόνο εβδομάδας, ενώ, από την άλλη, λόγω παράλειψής τους να εξοφλήσουν οφειλές που είχαν προς τους παραγωγούς, δεν προνόησαν να υπάρχουν επαρκείς ποσότητες γάλακτος. Θα πρέπει στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι η άδεια δόθηκε και η σχετική απόφαση ελήφθη από τους αιτητές για παραχώρηση γάλακτος στην εταιρεία Αδελφοί Λανίτη τον Απρίλη του 2001 όπου υπήρχε πλεόνασμα γάλακτος. Για κάποιους λόγους η εταιρεία Λανίτη δεν θέλησε να παραλάβει γάλα τότε και το παρέλαβε την πρώτη εβδομάδα του Οκτώβρη, όταν οι ποσότητες δεν επαρκούσαν.
Ανεξαρτήτως, όμως, των πιο πάνω, διερωτάται κανένας πώς η δοθείσα αιτιολογία εξηγεί γιατί έχει πληγεί από τις ενέργειες των αιτητών ο ανταγωνισμός. Αποστολή της Επιτροπής δεν είναι ο διοικητικός έλεγχος του Οργανισμού, αλλά η διαφύλαξη των συνθηκών ανταγωνισμού. Το γεγονός ότι οι αιτητές δεν κατάφεραν να διασφαλίσουν επαρκείς ποσότητες γάλακτος, δεν αντιλαμβάνομαι πώς επιδρά ως αιτιολογία στην απόφαση της Επιτροπής ότι οι αιτητές εκμεταλλεύτηκαν, και μάλιστα με αυθαίρετο τρόπο, τη θέση τους στην αγορά.
Αλλά ούτε και η αιτιολογία ότι οι ποσότητες που δόθηκαν στην εταιρεία Λανίτη υπολογίστηκαν με βάση ένα μικρό χρονικό διάστημα, που δεν ήταν αρκετό για να εξακριβωθεί το ακριβές μερίδιο της εταιρείας στην αγορά. Η απόφαση του Οργανισμού να δοθεί άδεια λειτουργίας στην εταιρεία Αδελφοί Λανίτη Λτδ δεν αμφισβητήθηκε από την Επιτροπή ως παραβιάζουσα, αυτή καθεαυτή, τους νόμους του ανταγωνισμού. Από τη στιγμή που η παραχώρηση της άδειας δεν παραβιάζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό - και δεν βλέπω πως θα μπορούσε να παραβιάσει τον ανταγωνισμό η προσθήκη ενός ακόμα ανταγωνιστή – τότε δεν αντιλαμβάνομαι πώς το ποσοστό γάλακτος που λαμβάνει, επιδρά επί της ανταγωνιστικότητας. Είναι φυσικό ότι με την είσοδο της νέας εταιρείας, τα μερίδια αγοράς των άλλων δύο εταιρειών θα μειώνονταν δυσμενώς, ούτως ή άλλως, αφού η αγορά παστεριωμένου γάλακτος είναι ανελαστική και συνεπώς το όποιο μερίδιο έπαιρνε η εταιρεία Λανίτη, θα το στερούσε από τους άλλους δύο ανταγωνιστές της. Το γεγονός ότι οι άλλες δύο εταιρείες παράλαβαν μικρότερες ποσότητες, δεν έχει επηρεάσει τον ανταγωνιστικό τους χαρακτήρα. Αντίθετα, θα έλεγε κανένας ότι ήταν επωφελές γι’ αυτές, αφού, με την εισδοχή τρίτης εταιρείας στην αγορά, ήταν αναμενόμενο πως θα διέθε[*801]ταν λιγότερες ποσότητες γάλακτος και συνεπώς, παραλαμβάνοντας μικρότερες ποσότητες, θα είχαν και λιγότερες αποχύσεις, περιορίζοντας έτσι και τις ζημιές τους.
Ο διοικητικός έλεγχος της επάρκειας και της σοφίας των αποφάσεων των αιτητών, ως διοικητικού οργάνου επιφορτισμένου από την Πολιτεία με τη διακίνηση του γάλακτος, πολύ φοβούμαι ότι εκφεύγει της αποστολής της Επιτροπής, η οποία σκοπό έχει μόνο τη διαφύλαξη των συνθηκών ελεύθερου ανταγωνισμού. Συνεπώς, δεν ενδιαφέρει καθόλου, για σκοπούς ελέγχου τον κανόνα ανταγωνισμού, αν ο Οργανισμός σωστά ή λανθασμένα κατέβαλε ή δεν κατέβαλε τις οφειλές του με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν επαρκείς ποσότητες γάλακτος.
Υπό τις περιστάσεις κρίνω ότι η απόφαση της Επιτροπής είναι αναιτιολόγητη και συνεπώς η προσβαλλόμενη απόφαση θα πρέπει να ακυρωθεί και διά ταύτα ακυρώνεται, με έξοδα εναντίον των καθ’ ων η αίτηση.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο