(2006) 4 ΑΑΔ 849
21 Σεπτεμβρίου, 2006
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΚΟΥΛΛΗΣ,
Αιτητής,
v.
ΔΗΜΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ,
Καθ’ ου η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 864/2005)
Διοικητική Πράξη ― Αναδρομικότητα της ισχύος της ― Πρόσδοση αναδρομικότητας σε απόφαση διαθεσιμότητας δημοτικού υπαλλήλου ― Κρίθηκε παράνομη.
Διοικητικό Δίκαιο ― Ακυρωτική δικαστική απόφαση ― Αναδρομικότητα της πράξης που εκδίδεται κατ’ επανεξέταση λόγω της ακύρωσης ― Η αναδρομικότητα δεν μπορεί να επεκτείνεται σε πράξεις που δεν εκδόθηκαν συνεπεία του ακυρωτικού αποτελέσματος.
Διαθεσιμότητα ― Αιτιολογία ― Η απαίτηση εξειδίκευσης των λόγων δημοσίου συμφέροντος ― Ικανοποιήθηκε στην κριθείσα περίπτωση.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος ― Λόγοι ακυρώσεως ― Παράβαση ουσιώδους τύπου ― Δεν στοιχειοθετήθηκε στην κριθείσα περίπτωση παράλειψης καθορισμού της χρονικής διάρκειας της διαθεσιμότητας δημοτικού υπαλλήλου.
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία ― Η δυνατότητα μερικής ακύρωσης της προσβαλλόμενης απόφασης ― Άρθρο 146.4 του Συντάγματος ― Το κριτήριο της διαιρετότητας της διοικητικής πράξης.
Ο αιτητής στράφηκε με την προσφυγή εναντίον της απόφασης θέσεώς του σε διαθεσιμότητα.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, εν μέρει ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Ο καθ’ ου η αίτηση εν προκειμένω, συμμορφώθηκε προς την ακυρωτική απόφαση καλώντας τον αιτητή να επιστρέψει στην εργασία του. Ωστόσο, η απόφαση της διαθεσιμότητας που λήφθηκε, την επόμενη ημέρα, δεν ήταν πράξη που εκδόθηκε συνεπεία του ακυρωτικού αποτελέσματος, ώστε να ανατρέχει σε παρελθόντα χρόνο. Η προσβαλλόμενη απόφαση δεν τελούσε υπό την αρχή της αναδρομικότητας της ακυρώσεως, διότι επρόκειτο για ανεξάρτητη απόφαση.
Εύλογα το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε την διαθεσιμότητα του αιτητή, προσδιορίζοντας επαρκώς τους σχετικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος.
Κανένας από αυτούς τους λόγους ωστόσο δεν δικαιολογούσε τη διαθεσιμότητα του αιτητή αναδρομικά. Γι’ αυτό και δεν δόθηκε συναφώς κανένας λόγος από το Δημοτικό Συμβούλιο. Η αναδρομική ισχύς δεν εξυπηρετούσε κανένα σκοπό δημοσίου συμφέροντος και τέθηκε παράνομα.
2. Ο αιτητής όμως αβάσιμα εισηγείται ότι πάσχει η αιτιολογία της απόφασης επειδή δεν εξειδικεύτηκαν οι λόγοι δημοσίου συμφέροντος.
3. Άλλος ακυρωτικός λόγος αφορά στο ότι δεν προσδιορίστηκε η χρονική διάρκεια της διαθεσιμότητας. Εφόσον όμως ο αιτητής τέθηκε σε διαθεσιμότητα λόγω των ποινικών υποθέσεων που εκκρεμούσαν εναντίον του, είναι φανερό ότι η διαθεσιμότητά του θα διαρκούσε μέχρι την τελική αποπεράτωση των εν λόγω υποθέσεων. Η παράλειψη του Δήμου να πληροφορήσει ρητά τον αιτητή για τη λήξη της διαθεσιμότητας, δεν συνιστά παράβαση ουσιώδους τύπου.
4. Ενόψει των πιο πάνω και εφόσον η απόφαση πάσχει μόνο ως προς το μέρος της αναδρομικότητάς της, η περίπτωση είναι κατάλληλη για την ενεργοποίηση της εξουσίας του Δικαστηρίου βάσει Αρθρου 146.4 του Συντάγματος για μερική ακύρωση. Ο όρος της αναδρομικότητας μπορεί να ακυρωθεί χωρίς να επηρεαστεί η απόφαση διαθεσιμότητας. Συντρέχει, το κριτήριο της διαιρετότητας.
Η προσφυγή επιτυγχάνει μερικώς, με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Σκαρπάρης v. Δημοκρατίας κ.ά. (1993) 4(Α) A.A.Δ. 476,
Καψός v. Δημοκρατίας (2002) 4 A.A.Δ. 104,
Χαραλαμπίδης v. Δημοκρατίας κ.ά. (1993) 4(Δ) A.A.Δ. 2656,
Κυριακίδης κ.ά. v. Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 485,
Έπαρχος Λευκωσίας ως Πρόεδρος του Συμβουλίου Bελτιώσεως Kακοπετριάς κ.ά. v. Μοδέστου κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 256.
Προσφυγή.
Γ. Πιττάτζης, Π. Αγγελίδης και Π. Κυπριανού, για τον Αιτητή.
Α. Σ. Αγγελίδης, για τον Καθ’ ου η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Στις 26.5.2005 το Δημοτικό Συμβούλιο του καθ’ ου η αίτηση Δήμου, αποφάσισε να θέσει σε διαθεσιμότητα τον αιτητή. Κατά το χρόνο λήψης της απόφασης, ο αιτητής ήταν υπάλληλος του Δήμου και εκκρεμούσαν εναντίον του τρεις ποινικές υποθέσεις οι οποίες αφορούσαν κατηγορίες που είχαν σχέση με την άσκηση των καθηκόντων του στον καθ’ ου η αίτηση Δήμο. Η προαναφερόμενη απόφαση κοινοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή ημερ. 27.5.05, η οποία παρατίθεται.
«Κύριε
Σας πληροφορώ ότι το Δημοτικό Συμβούλιο σε συνεδρίαση του στις 26 Μαΐου, 2005, σύμφωνα με το Αρθρο 72(2) της Κ.Δ.Π. 71/2000, αποφάσισε όπως σας θέσει σε διαθεσιμότητα η οποία αρχίζει από την ημερομηνία καταχώρησης της πρώτης ποινικής υπόθεσης εναντίον σας με αρ. 613/04 Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου για λόγους δημοσίου συμφέροντος, καθώς επίσης και για τη διασφάλιση αποφυγής επηρεασμού μαρτύρων συναδέλφων σας υπαλλήλων υφισταμένων σας ή μη και της εξασφάλισης όλων των στοιχείων, εγγράφων και εντύπωση που βρίσκονται σε φακέλλους στο Δήμο Παραλιμνίου και που έχετε, λόγω της θέσης σας, πρόσβαση και οι οποίοι μπορεί να απαιτηθεί να καταχωρηθούν στο Δικαστήριο ως τεκμήριο.
Κατά τη διάρκεια της διαθεσιμότητας σας, το Δημοτικό Συμβούλιο σας επιτρέπει να λαμβάνεται το ήμισυ των απολαβών της θέσης σας.»
Πριν προχωρήσω στην εξέταση της ουσίας της προσφυγής, θα παραθέσω με κάθε δυνατή συντομία τα γεγονότα που προηγήθηκαν της προσβαλλόμενης απόφασης, προκειμένου να γίνουν κατανοητά τα επίδικα θέματα.
Στις 30.10.03 ο αιτητής υπέβαλε γραπτώς την παραίτηση του από τη θέση Πολιτικού Μηχανικού που κατείχε στον καθ’ ου η αίτηση Δήμο η οποία έγινε αποδεκτή. Προτού ο αιτητής πληροφορηθεί για την αποδοχή της παραίτησης του, αυτός την απέσυρε με επιστολή προς το Δήμο ημερ. 7.11.2003. Ο Δήμος, ενημέρωσε τον αιτητή για την αποδοχή της παραίτησης του, την επομένη, 8.11.2003. Ο καθ’ ου η αίτηση επέμενε στην παραίτηση του αιτητή παρά το γεγονός ότι αυτή είχε αποσυρθεί προτού γνωστοποιηθεί η αποδοχή της στον αιτητή. Η επιμονή του Δήμου, στην παραίτηση του αιτητή, αποτέλεσε αντικείμενο επιτυχούς προσφυγής που ο τελευταίος άσκησε στο Ανώτατο Δικαστήριο το οποίο, ακύρωσε την απόφαση του Δήμου ημερ. 8.11.2003. Μετά την ακυρωτική απόφαση και ύστερα από σχετική γραπτή πρόσκληση του Δήμου ημερ. 25.5.2005, ο αιτητής επανήλθε στην εργασία του. Ωστόσο, το Δημοτικό Συμβούλιο την επομένη (26.5.2005) αποφάσισε τη διαθεσιμότητα του αιτητή. Πρόκειται για την επίδικη απόφαση η οποία, καθώς έχει ειπωθεί κοινοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή ημερ. 27.5.2005 (ανωτέρω).
Ο αιτητής προβάλλει ουσιαστικά τρεις λόγους ακύρωσης:
· Παράνομα δόθηκε αναδρομική ισχύς στην επιβληθείσα διαθεσιμότητα.
· Στην αιτιολογία της επίδικης απόφασης δεν εξειδικεύονται οι λόγοι δημοσίου συμφέροντος που οδήγησαν στη διαθεσιμότητα όπως προβλέπεται στο Αρθρο 77(2) της Κ.Δ.Π. 71/2000 (Κανονισμοί βάσει του περί Δήμων Νόμου).
· Δεν καθορίστηκε η διάρκεια της διαθεσιμότητας.
Η θέση του Δήμου με την οποία υποστηρίζεται η νομιμότητα της προσβαλλόμενης απόφασης είναι, ότι ο αιτητής ανέκτησε πλήρως την ιδιότητα του υπαλλήλου του Δήμου και επέστρεψε στην εργασία του αμέσως μετά και ως αποτέλεσμα της ακυρωτικής απόφασης. Ως εκ του ακυρωτικού αποτελέσματος θα πρέπει να θεωρείται ότι πλασματικά ο αιτητής βρισκόταν αδιάκοπα στην εργασία του κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την ημερομηνία που τέθηκε σε διαθεσιμότητα μέχρι την επάνοδό του στην εργασία, μετά την ακυρωτική απόφαση. Αυτή ακριβώς η κατάσταση, μολονότι πλασματική ως συνέπεια της ακυρωτικής απόφασης, αποτέλεσε έρεισμα νόμιμης μεταχείρισης του αιτητή από το Δήμο ο οποίος διατηρούσε υπό τις περιστάσεις την ευχέρεια για εφαρμογή των προνοιών του Καν. 72(2) των περί Δήμων Κανονισμών Κ.Δ.Π. 7/2000, δυνάμει του οποίου ο αιτητής τέθηκε σε διαθεσιμότητα αναδρομικά από το χρόνο καταχώρισης της εναντίον του ποινικής υπόθεσης.
Φαίνεται ότι κατά το χρόνο λήψης της προσβαλλόμενης απόφασης, ο Δήμος δεν διαχώρισε πλήρως τις συνέπειες της ακυρωτικής απόφασης από το ενδεχόμενο της διαθεσιμότητας του αιτητή η οποία αποτέλεσε αυτοτελή και ανεξάρτητη απόφαση. Αυτό φαίνεται από το ακόλουθο απόσπασμα των πρακτικών της κρίσιμης συνεδρίας:
«Ο κ. Αντιδήμαρχος δήλωσε ότι η παρούσα συνεδρίαση έχει συγκληθεί λόγω της απόφασης στην Κακουλλής v. Δήμου Παραλιμνίου (Αρ. 2) (2005) 4 A.A.Δ. 409. Ενημέρωσε τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου ότι έστειλε επιστολή στον κ. Ανδρέα Κακουλλή αυθημερόν με την οποία τον ενημέρωσε ότι μπορεί να επιστρέψει στην εργασία του μετά την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 24.5.05 και ότι χθες όντως ο κ. Ανδρέας Κακουλλής παρουσιάσθηκε κανονικά στην εργασία του.
Ανέφερε ότι επειδή υπάρχουν ποινικές υποθέσεις που εκκρεμούν στο Δικαστήριο εναντίον του πιο πάνω αναφερόμενου υπαλλήλου και συγκεκριμμένα οι (1) η Ποινική Yπόθεση Aρ. 613/04 Ε.Δ. Αμ/στου που καταχωρήθηκε στις 18/2/04 και παραπέμφθηκε σε δίκη στο Κακουργιοδικείο Αμ/στου στις 20/2/04. (2) Ποινική Yπόθεση Aρ. 1283/04 Ε.Δ. Αμ/στου που καταχωρήθηκε στις 16/4/04 και παραπέμφθηκε σε δίκη στο Κακουργοδικείο Αμ/στου στις 22/4/04. (3) Ποινική Yπόθεση Aρ. 1526/04 Ε.Δ. Αμ/στου που καταχωρήθηκε στις 7/5/04 και συνεχίζεται η διαδικασία στο Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου. Πρέπει το Δημοτικό Συμβούλιο να εξετάσει εάν συντρέχουν λόγοι για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος ή και επηρεασμού μαρτύρων, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα σύμφωνα με τον Κανονισμό 72(2) της Κ.Δ.Π. 71/2000.»
Ο καθ’ ου η αίτηση συμμορφώθηκε προς την ακυρωτική απόφαση καλώντας τον αιτητή να επιστρέψει στην εργασία του. Ωστόσο, η απόφαση της διαθεσιμότητας που λήφθηκε, την επόμενη ημέρα, δεν ήταν πράξη που εκδόθηκε συνεπεία του ακυρωτικού αποτελέσματος ώστε να ανατρέχει σε παρελθόντα χρόνο. Η προσβαλλόμενη απόφαση δεν τελούσε υπό την αρχή της αναδρομικότητας της ακυρώσεως διότι επρόκειτο για ανεξάρτητη απόφαση. Η Κοντόγιωργα-Θεοχαροπούλου στο σύγγραμμα της «Αι Συνέπειαι της Ακυρώσεως Διοικητικής Πράξεως έναντι της Διοικήσεως» σελ. 241, αναφέρει σχετικά:
«Όταν η ακολουθούσα την ακύρωσιν πράξις είναι πράξις νέα, ήτοι είναι πράξις βασιζομένη εις διάφορον νομικόν ή πραγματικόν καθεστώς εκείνου της ακυρωθείσης, έστω και του αυτού περιεχομένου με την ακυρωθείσαν, φυσικόν είναι η έναρξις της ισχύος της να συμπίπτη με την ημερομηνίαν εκδόσεώς της και συνεπώς δεν ημπορεί να έχη αναδρομικότητα, υπό την προϋπόθεσιν βεβαίως ότι η έκδοσίς της λαμβάνει χώραν δηνητικώς.
Η μη αναδρομικότης της εν λόγω πράξεως έχει δύο ερείσματα:
- Αφ’ ενός μεν, την εφαρμογήν της αρχής της μη αναδρομικότητος των διοικητικών πράξεων, βάσει της οποίας δεν δύναται η ισχύς διοικητικής πράξεως να ανατρέχη εις ημερομηνίαν παλαιοτέραν της εκδόσεώς της.
- Αφ’ ετέρου δε, τυχόν αναδρομική αυτής ισχύς θα ισοδυναμούσε με πραγματοποίησιν των αποτελεσμάτων της ακυρωθείσης πράξεως και συνεπώς, με παραβίασιν του ακυρωτικού δεδικασμένου και του Αρθρου 50 του νόμου περί ΣτΕ, ήτοι με έκδοσιν ομοίας πράξεως προς την ακυρωθείσαν.»
Ούτε ο Καν. 72(2)* που αποτέλεσε το νομικό έρεισμα για την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης, παρείχε τη δυνατότητα της αναδρομικής διαθεσιμότητας. Κατά το χρόνο λήψης της απόφασης, εκκρεμούσαν ποινικές υποθέσεις εναντίον του αιτητή χωρίς να είχε ολοκληρωθεί η εκδίκασή τους. Εύλογα επομένως το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε την διαθεσιμότητά του, προσδιορίζοντας επαρκώς τους λόγους δημοσίου συμφέροντος που ήταν «η διασφάλιση αποφυγής επηρεασμού μαρτύρων συναδέλφων του υπαλλήλων υφισταμένων του ή μη και η εξασφάλιση όλων των αναγκαίων εγγράφων που βρίσκονται στο Δήμο Παραλιμνίου και που είχε πρόσβαση λόγω της θέσης του ο αιτητής και οι οποίοι ενδεχομένως να κατατίθεντο ως τεκμήρια στο Δικαστήριο.».
Κανένας από αυτούς τους λόγους ωστόσο δεν δικαιολογούσε τη διαθεσιμότητα του αιτητή αναδρομικά. Γι’ αυτό και δεν δόθηκε κανένας λόγος από το Δημοτικό Συμβούλιο αναφορικά με το ότι η διαθεσιμότητα του αιτητή θα άρχιζε αναδρομικά από 18.2.04. Η αναδρομική ισχύς δεν εξυπηρετούσε κανένα σκοπό δημοσίου συμφέροντος και τέθηκε παράνομα.
Θα εξετάσω στη συνέχεια, με κάθε δυνατή συντομία και τους δυο άλλους λόγους ακύρωσης που προβάλλει ο αιτητής. Ο αιτητής αβάσιμα εισηγείται ότι πάσχει η αιτιολογία της απόφασης επειδή δεν εξειδικεύτηκαν οι λόγοι δημοσίου συμφέροντος. Ο καθ’ ου η αίτηση ενήργησε σύμφωνα με τις αρχές της φυσικής δικαιοσύνης αφού έδωσε στον αιτητή την ευκαιρία να ακουσθεί πριν αποφασίσει τη διαθεσιμότητά του. Από το σκεπτικό της προσβαλλόμενης απόφασης και τα κριτήρια που έλαβαν υπόψη τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, συνάγεται ότι η διαθεσιμότητα αποφασίστηκε χάριν δημοσίου συμφέροντος. Το δημόσιο συμφέρον αιτιολογείται λόγω της σοβαρότητας των κατηγοριών που αντιμετώπιζε, την εμπλοκή του Δήμου και πολλών υφισταμένων του αιτητή ως μαρτύρων κατηγορίας αλλά και από το ενδεχόμενο επηρεασμού μαρτυρίας. Η παραμονή του αιτητή στα καθήκοντα του βάσιμα κρίθηκε ότι ενδεχομένως θα αποτελούσε τροχοπέδη στην περαιτέρω ομαλή διεξαγωγή των ποινικών δικών. (Σκαρπάρης v. Δημοκρατίας κ.ά. (1993) 4(Α) A.A.Δ. 476, Καψός v. Δημοκρατίας (2002) 4 A.A.Δ. 104, Χαραλαμπίδης v. Δημοκρατίας κ.ά. (1993) 4(Δ) A.A.Δ. 2656, Κυριακίδης κ.ά. v. Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 485.)
Ο τρίτος λόγος αφορά στο ότι δεν προσδιορίζεται η χρονική διάρκεια της διαθεσιμότητάς του. Ο Καν. 72(2) που αποτέλεσε τη νομική βάση της προσβαλλόμενης απόφασης προνοεί ότι η διαθεσιμότητα διαρκεί μέχρι τη τελική συμπλήρωση της υπόθεσης. Εφόσον ο αιτητής τέθηκε σε διαθεσιμότητα λόγω των ποινικών υποθέσεων που εκκρεμούσαν εναντίον του, είναι φανερό ότι η διαθεσιμότητα του θα διαρκούσε μέχρι την τελική αποπεράτωση των εν λόγω υποθέσεων. Η παράλειψη του Δήμου να πληροφορήσει ρητά τον αιτητή για τη λήξη της διαθεσιμότητας δεν συνιστά παράβαση ουσιώδους τύπου.
Ενόψει των πιο πάνω και εφόσον η απόφαση πάσχει μόνο ως προς το μέρος της αναδρομικότητάς της, θεωρώ ότι η περίπτωση είναι κατάλληλη για την ενεργοποίηση της εξουσίας του Δικαστηρίου βάσει Αρθρου 146.4 του Συντάγματος για μερική ακύρωση. Ο όρος της αναδρομικότητας μπορεί να ακυρωθεί χωρίς να επηρεαστεί η απόφαση διαθεσιμότητας. Συντρέχει, εν ολίγοις, το κριτήριο της διαιρετότητας. (Βλ. Κοντόγιωργα - Θεοχαροπούλου (πιο πάνω) σελ. 105, «Ελληνικό Διοιηκτικό Δίκαιο», Τρίτη Έκδοση, Αναστ. Τάχου, σελ. 361, Έπαρχος Λευκωσίας ως Πρόεδρος του Συμβουλίου Bελτιώσεως Kακοπετριάς κ.ά. v. Μοδέστου κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 256).
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται μόνο κατά την έκταση που αυτή αφορά στην πρόσδοση αναδρομικής ισχύος στη διαθεσιμότητα του αιτητή.
Η προσφυγή επιτυγχάνει μερικώς, με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο