ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 387/2005)
24 Ιανουαρίου, 2007
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
C.V. PHILIPPOU LTD, ΩΣ Ο ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ
AIR TRACTOR INCORPORATION,
Αιτητές
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ
ΚΑΙ/Η ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΑΣΩΝ,
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ,
Καθ΄ ων η αίτηση.
― ― ― ― ―
Α.Σ. Αγγελίδης, για τους Αιτητές.
Λ. Χριστοδουλίδου, για την Καθ΄ ης η αίτηση.
― ― ― ― ―
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών («η Αναθεωρητική Αρχή») με απόφαση της ημερ. 2.2.05, απέρριψε την ιεραρχική προσφυγή των αιτητών, αντιπροσώπων της Air Tractor Incorporation Αμερικής, κατά της απόφασης του Συμβουλίου Προσφορών του Τμήματος Δασών, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος («η αναθέτουσα αρχή») με την οποία, κατακυρώθηκε η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους THRUSH AIRCRAFT Inc. για την προμήθεια ενός ψεκαστικού αεροπλάνου, κατ’ αποκλεισμό της προσφοράς των αιτητών.
Με την υπό κρίση αίτηση αμφισβητείται η νομιμότητα της απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής. Προβάλλεται ως λόγος ακύρωσης ότι η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους δεν συνήδε με ουσιώδη όρο του διαγωνισμού και ότι η προσφορά, ενόψει τούτου, έπρεπε να θεωρηθεί εξ υπαρχής άκυρη. Συγκεκριμένα, στο Παράρτημα Θ του Τόμου Β των εγγράφων της προσφοράς, ορίζονται τα έγγραφα που οι προσφοροδότες έπρεπε «τουλάχιστον» να επισυνάψουν, «διαφορετικά η προσφορά τους δεν θα ληφθεί υπόψη». Ενα από αυτά τα έγγραφα ήταν «ο κατάλογος παρόμοιων αεροπλάνων που έχουν προμηθεύσει» (οι προσφοροδότες). Στον εν λόγω κατάλογο, οι προσφοροδότες έπρεπε να αναφέρουν παρόμοια αεροπλάνα που προμήθευσαν κατά τα τελευταία τρία (3) χρόνια καθώς και τα πιο κάτω προκαθορισμένα στοιχεία που θα συμπλήρωναν την εικόνα των αεροπλάνων που προμήθευσαν ήτοι,
(α) περιγραφή (τύπος) ψεκαστικού αεροπλάνου,
(β) έτος παράδοσης,
(γ) ποσότητα,
(δ) στοιχεία ιδιοκτήτη (ταχυδρομική διεύθυνση/αριθμός
τηλεομοιότυπου.
Νομίζω πως είναι σαφές ότι επρόκειτο για ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, αναγόμενο σε νομοθετημένα κριτήρια επιλογής, δυνάμει των άρθρων 42(1)(γ) και 43(1)(α) του περί της Σύναψης Συμβάσεων (Προμήθειες, Έργα και Υπηρεσίες) Νόμου, Ν.101(Ι)/03. Στα άρθρα αυτά, καθιερώνεται το εν λόγω έντυπο ως δικαιολογητικό που μπορεί να αποδείξει την χρηματοοικονομική ικανότητα και αξιοπιστία του προσφοροδότη αλλά και την τεχνική του ικανότητα αντίστοιχα.
Δεν έχει αμφισβητηθεί ότι στο σχετικό κατάλογο του ενδιαφερόμενου μέρους δεν αναφέρθηκαν πωλήσεις παρόμοιων αεροπλάνων κατά τα τελευταία τρία χρόνια. Σχετική επί του προκειμένου είναι η τοποθέτηση της αναθέτουσας αρχής κατά την εξέταση της ιεραρχικής προσφυγής ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής. Ο κ. Μονογυιός ανέφερε, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα:
«Τώρα θα πάμε στο επίμαχο σημείο που ανέφερε πρώτο και ο κ. Αγγελίδης στην παράγραφο 2.3.α. Πράγματι στον Τόμο Β, Παράρτημα Ε των εγγράφων της προσφοράς ζητείτο από τους προσφέροντες να αναφέρουν παρόμοια αεροπλάνα που προμήθευσαν κατά τα τελευταία τρία χρόνια. Οντως στο σχετικό κατάλογο που επισύναψε στην προσφορά της η εταιρεία Thrush δεν φαίνοντο πωλήσεις αεροπλάνων κατά τα τελευταία τρία χρόνια. Εφαίνοντο αρκετές πωλήσεις για τα προηγούμενα χρόνια όχι από την ίδια, δεν έκαμνε αναφορά σε ποιο τα πώλησε εμείς γνωρίζαμε πάντως από την προηγούμενο προσφορά που επροκηρύξαμε ότι η Thrush ήταν πράγματι νεοσυσταθείσα εταιρεία και αγόρασε την Ayres Corporation η οποία είχε κηρύξει πτώχευση περίπου το 2000. Μάλιστα έγινε μεγάλη έρευνα από εμάς στην προηγούμενη προσφορά και παρουσιαστήκαν γραπτώς όλα τα θέματα ενώπιον του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών, στην προηγούμενη προσφορά του 2003. Όμως στην κατάσταση με τις πωλήσεις γίνετο μια αναφορά, υπήρχε μια επιπρόσθετη σελίδα την οποία ονόμαζε ο προσφοροδότης Reference List Continuation στην οποία ανέφερε ότι η Thrush Aircraft έχει προμηθεύσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ και αναφέρει το σχετικό τμήμα, USBOF Department of State ορισμένο αριθμό αεροπλάνων του τύπου του συγκεκριμένου για το ψεκασμό για καταστροφή φυτειών ναρκωτικών και έχει στα αγγλικά πιο εκτεταμένη αναφορά, θα το καταθέσω το έγγραφο που μιλά για καταστροφή φυτειών και αναφέρεται στο συγκεκριμένο αεροπλάνο το S2R HGT65. Αυτό που κατακυρώθηκε με κάποιες διαφορές στις οποίες θα αναφερθούμε μετά, διότι ορθώς ανέφερε ο κ. Αγγελίδης ότι το αεροπλάνο αυτό είναι νέου τύπου γιατί εγίναν κάποιες τροποποιήσεις οι οποίες εγκρίθηκαν από το αρμόδιο τμήμα της FAA.
………………………………………………………………………………………………….
«κ. Μονογυιός: Εξασφάλισε έγκριση τον Ιούλιο του 2004 και εδόθηκε και η πιστοποίηση για το πρώτο αεροπλάνο που κατασκευάστηκε το οποίο αναφέρει το αρμόδιο τμήμα της FAA της Ατλάντα και τον αριθμό εγγραφής του. Και μετά εκατασκευάστηκαν άλλα δυο, τουλάχιστον όπως φαίνεται από την κατάσταση. Εμείς εκρίναμε ότι καθηκόντως έπρεπε διότι σε κάποιο στάδιο αμφισβητείται και το δικαίωμα μας να ζητήσουμε συμπληρωματικό κατάλογο από τους αιτητές.
Κατά τη δική μας γνώμη εάν δεν υπήρχε αυτή η αναφορά δεν υπήρχε θέμα να ζητήσουμε οποιαδήποτε διευκρίνιση διότι εφαίνετουν ότι σε ένα κατάλογο δεν παρουσιάζει καμιά πώληση. Επειδή όμως ο συγκεκριμένος τύπος αεροπλάνου που λέγει ότι επουλήθηκε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν φαινόταν πουθενά στον προηγούμενο κατάλογο, εθεωρήσαμε σκόπιμο να ζητήσουμε διευκρινίσεις γιατί δεν παρουσιάζονται πάνω στον κατάλογο, και εάν πράγματι δεν έχουν πωλήσεις τα τελευταία τρία χρόνια. Στις διευκρινίσεις που εζητήσαν μας απέστειλαν ένα συμπληρωματικό κατάλογο ο οποίος παρουσιάζει 17 αεροπλάνα τα οποία επωλήθηκαν το 2004 αναφέρει τα serial numbers και τις διευθύνσεις των εταιρειών στους οποίους παρέδωσαν, δεν λέει πώλησαν, τα αεροπλάνα αυτά. Ούτε η προσφορά ανέφερε για πωλήσεις ανέφερε αεροπλάνα παρόμοιου τύπου που προμήθευσαν κατά την τελευταία τριετία.»
Η γραπτή δήλωση του ενδιαφερόμενου μέρους στην οποία αναφέρθηκε ο κ. Μονογυιός (ανωτέρω) παρατίθεται:
«REFERENCE LIST CONTINUATION,
RELATIONSHIP WITH THE U.S. DEPARTMENT OF STATE.
Beginning in 1981, dual cockpit S2R-T34 Turbo Thrush were modified for use by USDOS in cooperation with other governments such as Burma and Colombia for the eradication of opium and other drug related crops. The S2RHG-T65 was developed in the late 1980s and became the airplane of choice for the U.S. Department of State.
Large numbers (classified) have been sold to USDOS for use, primarily, in Columbia for over 20 years.»
Μέρος της δήλωσης είναι και η πιο κάτω χειρόγραφη φράση κάτω από το αγγλικό έντυπο κείμενο: «Η Thrush Aircraft Inc. έχει προμηθεύσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ (USDOS-US Department of State) ορισμένο αριθμό αεροπλάνων για τον ψεκασμό φυτειών ναρκωτικών για την καταστροφή των φυτειών αυτών».
Προδήλως η πιο πάνω δήλωση δεν ανταποκρίνεται προς τους όρους και προϋποθέσεις του διαγωνισμού εφόσον, καθόλου δεν αναφέρονται στοιχεία και πληροφορίες αναφορικά με πωλήσεις αεροπλάνων κλπ, που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία τρία (3) χρόνια. Γι΄ αυτό εξάλλου, η αναθέτουσα αρχή θεώρησε πως έπρεπε να ζητήσει πρόσθετες διευκρινίσεις.
Εχω τη γνώμη ότι η παράλειψη του ενδιαφερόμενου μέρους να συμμορφωθεί με τον όρο του διαγωνισμού για παροχή στοιχείων αναφορικά με πωλήσεις αεροπλάνων παρόμοιου τύπου κατά τα τελευταία τρία χρόνια προδήλως συνιστά παράλειψη συμμόρφωσης προς ουσιώδη όρο των προσφορών. Κάτω από αυτές τις περιστάσεις η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους έπρεπε να θεωρηθεί ως μη έγκυρη και να σταματήσει κάθε περαιτέρω εξέταση. Αντί αυτού, η Επιτροπή Αξιολόγησης έκρινε πως έπρεπε να ζητηθούν διευκρινίσεις από το ενδιαφερόμενο μέρος με προοπτική, προφανώς, τη συμπλήρωση του κενού. Δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία να τεκμηριώνουν το είδος των διευκρινίσεων που ζητήθηκαν ούτε και τον τρόπο με τον οποίο ζητήθηκαν οι διευκρινίσεις, δηλαδή, κατά πόσο το συγκεκριμένο διάβημα έγινε δι΄ επιστολής ή διαφορετικά. Παρενθετικά σημειώνω ότι το σημείο αναφοράς του φερόμενου ως «συμπληρωματικού καταλόγου» που υπέβαλε το ενδιαφερόμενο μέρος, μετά το διάβημα για διευκρινίσεις, είναι η στήλη του καταλόγου με τίτλο «Aircraft orders & deliveries 2004». Στις λεπτομέρειες δεν εξειδικεύονται οι ημερομηνίες παράδοσης των αεροπλάνων που ενδεχομένως πωλήθηκαν, ούτε γίνεται διάκριση μεταξύ παραγγελιών (orders) και παραδόσεων (deliveries). Θεωρώ επομένως πως ούτε ο «συμπληρωματικός κατάλογος» θα μπορούσε ευλόγως να ικανοποιήσει τις προϋποθέσεις του διαγωνισμού.
Η προϋπόθεση για το έγκυρο της προσφοράς έχει ως αφετηρία τη συμμόρφωση προς τον καθοριστικό όρο των εγγράφων που οι προσφοροδότες έπρεπε «τουλάχιστον» να επισυνάψουν – «διαφορετικά η προσφορά τους δεν θα ληφθεί υπόψη». Ο όρος λοιπόν για την παροχή στοιχείων αναφορικά με τα αεροπλάνα που προμήθευσαν τα τελευταία τρία χρόνια ήταν επιτακτικός και ουσιώδης. Στην Tamassos Suppliers ν. Δημοκρατίας (1992) 3 ΑΑΔ 60 ειπώθηκαν τα εξής:
«Είναι θεμελιωμένο ότι όρος της προσφοράς συνιστά, ανάλογα με τη σημασία του ουσιώδη ή επουσιώδη προδιαγραφή για συμμετοχή στο διαγωνισμό. Προσφορά η οποία δεν πληρεί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού είναι άκυρη και κατ΄ επέκταση δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης.»
Στην προκείμενη περίπτωση, η ενέργεια της Επιτροπής Αξιολόγησης να ζητήσει τις προαναφερόμενες διευκρινίσεις φανερώνει πλάνη, εφόσον στον αρχικό κατάλογο δεν περιλαμβάνονταν τα σημαντικά στοιχεία που έχουν προαναφερθεί.
Οι διευκρινήσεις ζητούνται από τους προσφοροδότες για περαιτέρω εξηγήσεις σε σχέση με ασάφεια, αοριστία ή έλλειψη καθαρότητας, σε καμία όμως περίπτωση δεν ζητούνται για συμπλήρωση άκυρης προσφοράς. Η εκ των υστέρων υποβολή στοιχείων, τα οποία είναι ουσιώδη κατά την αξιολόγηση μιας προσφοράς είναι ανεπίτρεπτη γιατί παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης και της ίσης μεταχείρισης των προσφοροδοτών. (Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ν. Hydrotech Water an Enviromental Eng. Ltd (1999) 3 ΑΑΔ 333).
Για τους πιο πάνω λόγους η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα υπέρ των αιτητών. Ενόψει του αποτελέσματος θεωρώ ότι παρέλκει η εξέταση των υπόλοιπων λόγων ακύρωσης. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο