ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ANAΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 1569/2008)
22 Ιουλίου, 2011
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ,
Αιτητής,
ν.
1. ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
(Α) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
(Β) ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,
2. ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΟΛΕΑΣ,
Καθ΄ων η Αίτηση.
Ενδιάμεση Αίτηση ημερ. 7.2.2011 για συνεκδίκαση με την υπόθεση αρ. 1581/09
Μ. Παναγίδης για Μ. Βορκά, για τον Αιτητή.
Α. Ζερβού (κα), για τους Καθ’ ων η αίτηση 1.
Ι. Δρυμιώτου (κα), για τους Καθ΄ων η Αίτηση 2.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Ο Αιτητής, ο οποίος είναι ο εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης τεμαχίου γης στο χωριό Άγιος Θεόδωρος Σολέας, με την προσφυγή του ζητά όπως κηρυχθεί άκυρη η απόφαση των Καθ’ ων η αίτηση 1, η οποία δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 25.7.2008 με αρ. 4248, με την οποία εγκρίθηκε η απαλλοτρίωση μέρους της ακίνητης ιδιοκτησίας του, από το Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίου Θεοδώρου Σολέας, στο εξής «το Κοινοτικό Συμβούλιο».
Ως λόγους ακύρωσης προβάλλει ότι:- (1) Η δημοσίευση του διατάγματος είναι αντίθετη με τις αρχές του διοικητικού δικαίου, (2) παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, (3) είναι παράνομη και αντίκειται στον περί Κοινοτήτων Νόμο του 1999, (4) δεν προηγήθηκε της έκδοσης του διατάγματος μελέτη για τις ανάγκες του έργου, (5) παράβαση των αρχών της φυσικής δικαιοσύνης και (6) παράβαση των αρχών της χρηστής διοίκησης.
Στην πορεία οι Καθ’ ων η αίτηση 1 ήγειραν δύο προδικαστικές ενστάσεις:- (α) ότι η παρούσα προσφυγή έχει καταστεί άνευ αντικειμένου, εφόσον το προσβαλλόμενο «Διάταγμα Έγκρισης Απαλλοτρίωσης», ημερ. 25.7.2008 έχει συγχωνευθεί στο προσβαλλόμενο με την Προσφυγή 1581/09, Διάταγμα Απαλλοτρίωσης και (β) ότι η προσβαλλόμενη απόφαση για απαλλοτρίωση του ακινήτου του Αιτητή, έχει εκδοθεί από τους Καθ’ ων η αίτηση 2 – Κοινοτικό Συμβούλιο – το οποίο είχε και την αποκλειστική αρμοδιότητα για την απαλλοτρίωση και ως εκ τούτου η προσφυγή εναντίον των Καθ’ ων η αίτηση 1 θα πρέπει να κριθεί απαράδεκτη. Το Δικαστήριο με ενδιάμεση απόφασή του, έκρινε ότι οι πιο πάνω δύο προδικαστικές ενστάσεις δεν ευσταθούσαν και τις απέρριψε.
Στη συνέχεια, οι Καθ’ ων η αίτηση 1 και 2 καταχώρησαν την υπό εκδίκαση ενδιάμεση αίτηση, με την οποία ζητούν διάταγμα συνεκδίκασης της παρούσας προσφυγής με την 1581/09. Στηρίζουν την αίτησή τους στα πιο κάτω γεγονότα (βλ. σελ. 2-3 της αίτησης):-
«(α) Αντικείμενο της προσφυγής 1569/08 είναι το διάταγμα έγκρισης απαλλοτρίωσης που δημοσιεύθηκε στις 25.7.2008 στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, με αρ. 4248, …. με το οποίο εγκρίθηκε η απαλλοτρίωση από το Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίου Θεοδώρου Σολέας, μέρους του τεμαχίου του Αιτητή με αριθμό 37 του Φ/Σχ. 28/54W1 του χωριού Άγιος Θεόδωρος Σολέας.
(β) Με την προσφυγή 1581/09 ο Αιτητής προσβάλλει, αφενός, το διάταγμα απαλλοτρίωσης και, αφετέρου, το διάταγμα επίταξης του ιδίου μέρους, του ιδίου τεμαχίου του, ήτοι του τεμαχίου με αρ. 37 του Φ/Σχ. 28/54W1 στο χωριό Άγιος Θεόδωρος Σολέας, τα οποία δημοσιεύτηκαν την 11.9.2009 στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, με αρ. 4317. ….
(γ) Σημειώνεται ότι στην ένσταση της Δημοκρατίας στην προσφυγή 1581/09, εγείρεται προδικαστική ένσταση ότι με την προσφυγή προσβάλλονται δύο χωριστές και μη συναφείς μεταξύ τους πράξεις, δηλαδή το διάταγμα απαλλοτρίωσης και το διάταγμα επίταξης, οι οποίες εσφαλμένα συμπροσβάλλονται με την ίδια προσφυγή. Η εν λόγω προδικαστική ένσταση δεν θα μπορούσε να επηρεάσει την παρούσα αίτηση συνεκδίκασης, καθότι σε περίπτωση που ήθελε κριθεί από το Δικαστήριο βάσιμη, η προσφυγή 1581/09 θα εξεταστεί μόνο ως προς την αιτούμενη από τον Αιτητή θεραπεία, ήτοι το διάταγμα απαλλοτρίωσης.
(δ) Οι δύο προσφυγές, των οποίων ζητείται με την παρούσα αίτηση η συνεκδίκαση, είναι συναφείς καθότι τόσο το Διάταγμα Έγκρισης Απαλλοτρίωσης, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της Προσφυγής 1569/08, όσο και το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της Προσφυγής 1581/09, αφορούν στην απαλλοτρίωση της ίδιας ακίνητης ιδιοκτησίας του Αιτητή.
(ε) Περαιτέρω και οι δύο προσφυγές παρουσιάζουν κοινά νομικά σημεία και κοινό υπόβαθρο γεγονότων.
(στ) Τα κοινά νομικά και πραγματικά σημεία αι γεγονότα στις δύο προσφυγές, είναι τέτοιας σημασίας και έκτασης σε σχέση με τα υπόλοιπα θέματα που εγείρονται σ’ αυτές, ώστε να στοιχειοθετείται ουσιώδης συνάφεια μεταξύ των επιδίκων θεμάτων και να καταστεί αναγκαία και επιθυμητή η ταυτόχρονη εκδίκασή τους, προς αποφυγή της πολλαπλότητας των διαδικασιών και για την ευχερέστερη κατανόηση των επιδίκων θεμάτων, με τον αποκλεισμό κάθε δυσχέρειας που δυνατό να προκύψει με την ξεχωριστή εκδίκασή τους, για σκοπούς ομοιόμορφής απονομής της δικαιοσύνης.»
Ο Αιτητής καταχώρησε γραπτή ένσταση την οποία στηρίζει στους ακόλουθους λόγους:-
«(1) Οι προσφυγές των οποίων επιζητείται η συνένωση προσβάλλουν διαφορετικές διοικητικές πράξεις, δεν περικλείουν κοινά νομικά ζητήματα και η τυχόν συνένωσή τους ενδεχομένως να περιπλέξει τα επίδικα θέματα.
(2) Η συνένωση των δύο αγωγών δεν θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των διαδίκων και το ευρύτερο συμφέρον της δικαιοσύνης, ούτε θα εξοικονομηθεί χρόνος και έξοδα, αλλά αντίθετα θα επιφέρει περιπλοκή στη διαδικασία.
(3) Στην Αίτηση δεν παρατίθενται με λεπτομέρεια τα κοινά νομικά και πραγματικά σημεία και γεγονότα στις δύο προσφυγές.
(4) Η Αίτηση καταχωρήθηκε με υπέρμετρη καθυστέρηση.
(5) Η Αίτηση αποτελεί κατάχρηση της δικαστικής διαδικασίας αφού η συνεκδίκαση των προσφυγών δυνατόν να καθυστερήσει την εκδίκαση της πρώτης προσφυγής υπ’ αριθμόν 1569/08, δεδομένων ότι (α) στην προσφυγή υπ’ αριθμόν 1569/08 το επίδικο θέμα είναι ένα, ενώ στην προσφυγή υπ’ αριθμόν 1581/09 εγείρονται διάφορα ζητήματα και (β) στην προσφυγή υπ’ αριθμόν 1581/09 εκκρεμεί η εκδίκαση προδικαστικής ενστάσεως που ήγειρε η Δημοκρατία.»
Η ένσταση συνοδεύεται από ένορκη δήλωση, στην οποία παρατίθενται περισσότερα στοιχεία προς υποστήριξη της ένστασης.
Οι δύο δικηγόροι καταχώρησαν γραπτά σημειώματα, στα οποία ο καθένας εκθέτει τα επιχειρήματά του.
Η εξουσία του Δικαστηρίου για συνένωση προσφυγών, στηρίζεται στους Κανονισμούς 18 και 19 του περί Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962, στη βάση των οποίων το Δικαστήριο μπορεί να εκδίδει εκείνες τις οδηγίες που θεωρεί ότι είναι αναγκαίες προς το συμφέρον της δικαιοσύνης. Επειδή όμως δεν υπάρχουν ρητές πρόνοιες για το θέμα της συνένωσης, εφαρμόζονται κατ’ αναλογία οι πρόνοιες της Δ.14 των περί Πολιτικής Δικονομίας Κανονισμών. Από την πλούσια νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, προκύπτει ότι το Δικαστήριο έχει ευρεία διακριτική ευχέρεια νοουμένου ότι τηρούνται οι βασικές προϋποθέσεις ότι οι προσφυγές αφορούν στην ίδια πράξη και ότι υπάρχουν κοινά νομικά και πραγματικά σημεία, ώστε να διαφαίνεται η απαιτούμενη συνάφεια (βλ. σχετικά Μενελάου κ.α. ν. Ξενοφώντος (1989) 1Ε ΑΑΔ 371, Μιλτιάδους κ.α. ν. Δημοκρατίας (1989) 3 ΑΑΔ 1318 και Κλεάνθους ν. Δημοκρατίας (2003) 3 ΑΑΔ 256 και το σύγγραμμα «Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο», των Ανδρέα και Σίμου Αγγελίδη, Έκδοση 2011, σελ. 68-74).
Το πιο κάτω απόσπασμα από την υπόθεση Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως Λτδ ν. Apak Agro Industries (1999) 1Γ AAΔ.1771, συνοψίζει ενδεικτικά τις αρχές που εφαρμόζονται:-
«Διάταγμα συνένωσης αγωγών εκδίδεται στις περιπτώσεις όπου αναμένεται ότι θα προκύψει όφελος από τη συνεκδίκαση.
Η έκδοση διατάγματος συνένωσης αγωγών προς εκδίκαση ανάγεται στη διακριτική εξουσία του Δικαστηρίου η άσκηση της οποίας εξαρτάται από τα γεγονότα της κάθε υπόθεσης. Το Δικαστήριο ενασκώντας τη διακριτική του ευχέρεια εξετάζει κατά πόσο η συνεκδίκαση των αγωγών θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των διαδίκων και την καλύτερη απονομή της δικαιοσύνης. Η αποφυγή πολλαπλότητας των διαδικασιών, ο περιορισμός των εξόδων καθώς και η οικονομία του δικαστικού χρόνου είναι παράγοντες που προσμετρούν στην κρίση του Δικαστηρίου επί του θέματος. Βλ. Hadjiathanassiou v. Parperides and Others (1975) 1 C.L.R. 401 και Healey and Others ν. A. Waddington and Sons Ltd and Others [1954] 1 All E.R. 861.»
Βέβαια, όπως περαιτέρω υποδεικνύεται από τη νομολογία, τα ιδιαίτερα περιστατικά στην κάθε υπόθεση είναι σημαντικά για την τελική κρίση του Δικαστηρίου (βλ. Χατζηαθανασίου ν. Παρπερίδη κ.α. (1975) 1 ΑΑΔ 401).
Έχω εξετάσει τα εκατέρωθεν επιχειρήματα και κατά την κρίση μου η αίτηση δεν μπορεί να εγκριθεί, για τους ακόλουθους λόγους:-
(1) Τα κοινά νομικά ζητήματα που υπάρχουν δεν είναι τέτοιας σημασίας ώστε να καθιστούν επιθυμητή τη συνένωση των δύο προσφυγών. Η διασύνδεση των νομικών σημείων είναι πολύ χαλαρή για να υποστηριχθεί ότι αυτός ο παράγοντας συνηγορεί για τη συνένωση. Στην προσφυγή 1569/08, προσβάλλεται το «Διάταγμα Έγκρισης Απαλλοτρίωσης», ημερ. 25.7.2008, του Κοινοτικού Συμβουλίου Αγ. Θεοδώρου Σολέας – Καθ’ ων η αίτηση 2, δυνάμει του περί Κοινοτήτων Νόμου του 1999 (Ν. 86(Ι)/99), ενώ στην προσφυγή 1581/09, προσβάλλονται δύο άλλες αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών και Επάρχου Λευκωσίας – Καθ’ ων η αίτηση 1, ημερ. 11.9.2009. Η πρώτη αφορά σε Διάταγμα Απαλλοτρίωσης, δυνάμει του περί Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962 (Ν. 15/62) και η άλλη σε Διάταγμα Επίταξης, δυνάμει του περί Επιτάξεως Νόμου (Ν. 21/61). Δηλαδή, πρόκειται για τρεις διαφορετικές πράξεις, που εκδόθηκαν από τρία διαφορετικά διοικητικά όργανα, σε τρεις διαφορετικές ημερομηνίες που απέχουν μεταξύ τους 14 σχεδόν μήνες.
(2) Υπάρχει περαιτέρω περιπλοκή σε ό,τι αφορά τα νομικά ζητήματα, αφού στην κάθε προσφυγή υπάρχει προδικαστική ένσταση με την οποία εγείρονται περίπλοκα νομικά σημεία που άπτονται των εξουσιών απαλλοτρίωσης των Κοινοτικών Συμβουλίων και τα οποία σχετίζονται με τις διατάξεις του Συντάγματος. Ήδη η προδικαστική ένσταση στην 1569/08 εκδικάστηκε και το Δικαστήριο έλαβε θέση ότι:- (α) η προσφυγή 1569/08 δεν είναι άνευ αντικειμένου και δεν αποτελεί μέρος μιας σύνθετης διοικητικής πράξης και (β) ότι η Δημοκρατία ήταν αναγκαίος διάδικος.
(3) Στην προσφυγή 1581/09 εγείρονται δύο προδικαστικές ενστάσεις, όμως η δεύτερη αποσύρθηκε στις 7.12.2010, με αποτέλεσμα να παραμείνει η πρώτη η οποία αφορά στο ότι οι δύο πράξεις που προσβάλλονται με την προσφυγή (Διάταγμα Απαλλοτρίωσης και Επίταξης), αποτελούν χωριστές και μη συναφείς μεταξύ τους πράξεις και ως εκ τούτου εσφαλμένα συμπροσβάλλονται με την ίδια προσφυγή. Η δικηγόρος της Δημοκρατίας εξήγησε ότι αν η συγκεκριμένη προδικαστική ένσταση κριθεί βάσιμη, τότε θα εξεταστεί μόνο το διάταγμα απαλλοτρίωσης. Όμως, δεν εξήγησε αν κριθεί μη βάσιμη, τι ενδεχομένως θα συμβεί. Ούτε εξήγησε πώς θα επηρεάσει τη διαδικασία στη 1569/08 η οποία δεν αφορά στον περί Απαλλοτρίωσης Νόμο του 1962, αλλά στον περί Κοινοτήτων Νόμο. Κατά την κρίση μου, τυχόν συνένωση των δύο προσφυγών, θα οδηγήσει σε περαιτέρω τελμάτωση της όλης διαδικασίας, αφού το δικαστήριο θα είναι υπόχρεο να εμπλακεί εκ νέου στην εκδίκαση προδικαστικής ένστασης, με αποτέλεσμα την απώλεια και άλλου πολύτιμου δικαστικού χρόνου και εξόδων. Ήδη η προσφυγή 1569/08, λόγω των ενστάσεων της Δημοκρατίας, καθυστέρησε κατά πολύ να εκδικαστεί, με αποτέλεσμα σήμερα να είναι η παλαιότερη προσφυγή στο Πινάκιο Υποθέσεως του παρόντος Δικαστηρίου. Τέτοια είναι η καθυστέρηση που παρατηρείται, που ακόμα δεν έχει καταχωρηθεί η γραπτή αγόρευση των Καθ’ ων η αίτηση.
(4) Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί και η καθυστέρηση των 10 μηνών που παρατηρήθηκε μεταξύ της ημερομηνίας έκδοσης της ενδιάμεσης απόφασης (14.4.2010) στην προδικαστική ένσταση των Καθ’ ων η αίτηση και της ημερομηνίας καταχώρησης της υπό κρίση αίτησης για συνένωση (7.2.2011).
(5) Έγινε αναφορά και στο σχόλιο του Δικαστηρίου στη σελίδα 13 της ενδιάμεσης απόφασής του, ημερ. 14.4.2010, ως προς την ενέργεια της Δημοκρατίας να μην συνενώνει προσφυγές που εκ πρώτης όψεως φαίνονται να έχουν κάποια συνάφεια. Το συγκεκριμένο γενικό σχόλιο δεν βοηθά τους Καθ’ ων η αίτηση σ’ αυτό το στάδιο, αφού η Δημοκρατία, αν πράγματι ήθελε να συνενώσει τις δύο προσφυγές, ενεργώντας μέσα στο πνεύμα που έγινε το σχόλιο του Δικαστηρίου, θα έπρεπε να το είχε πράξει στο αρχικό στάδιο της διαδικασίας και προτού παρέλθει πολύτιμος χρόνος και εκδικαστεί η προδικαστική ένσταση.
(6) Ούτε τα πραγματικά γεγονότα έχουν τέτοια συνάφεια, ώστε να είναι επιθυμητή η συνένωση. Το κοινό σημείο γεγονότων είναι ότι η απαλλοτρίωση αφορά στο ίδιο κτήμα. Όμως, λήφθηκαν διαφορετικές αποφάσεις, από διαφορετικά όργανα, με χρήση διαφορετικών νομικών εργαλείων και σε ημερομηνίες που απέχουν πολύ η μια από την άλλη. Το μόνο κοινό στοιχείο, ότι όλες οι πράξεις αφορούν στον ίδιο ιδιοκτήτη, δεν είναι αρκετό.
(7) Ούτε το κριτήριο της καλύτερης απονομής της δικαιοσύνης πληρούται. Πέραν της περιπλοκότητας των νομικών ζητημάτων που εγείρονται, τυχόν συνένωση θα επιφέρει περαιτέρω σημαντική καθυστέρηση στην εκδίκαση των δύο προσφυγών, χωρίς να είναι καθόλου βέβαιο σε αυτό το στάδιο ποιο θα είναι τελικά το όφελος. Το ότι ενδεχομένως θα επέλθει κάποια εξοικονόμηση εξόδων, δεν είναι κατά την άποψή μου καθόλου σημαντικό στοιχείο, ώστε να κλίνει την πλάστιγγα προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Ενόψει των πιο πάνω, η ενδιάμεση αίτηση ημερ. 7.2.2011 για συνένωση, αποτυγχάνει και απορρίπτεται, με έξοδα υπέρ του Αιτητή στην προσφυγή και εναντίον της Δημοκρατίας (Καθ’ ων η αίτηση 1), όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή, στο τέλος της διαδικασίας. Καμιά διαταγή ως προς τα έξοδα των Καθ’ ων η αίτηση 2.
(Υπ.) Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.
/ΕΠσ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο