ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ANAΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 250/2011)
25 Φεβρουαρίου, 2013
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΡΓΥΡΟΥΛΛΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΕΜΠΟΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ARGYROULLA GENERAL CLEANING SERVICE,
Αιτητές,
ν.
ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΚΑΙ/ή ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ, ΥΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΩΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Καθ΄ων η Αίτηση.
Γ. Καραπατάκης, για τους Αιτητές.
Δ. Κωνσταντίνου (κα) για Κ. Χρυσοστομίδη, για τους Καθ΄ων η Αίτηση.
Π. Γιώσα (κα) για Χ. Κυριακίδη, για τα Ενδιαφερόμενα Μέρη.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Οι Αιτητές ζητούν ακύρωση της απόφασης των Καθ’ ων η αίτηση, ημερ. 16.12.2010 με την οποία ανάθεσαν στην Κοινοπραξία IFM (Integrated Facilities Μanagement) Ltd και G & E Thermosolar Ltd, στο εξής «τα ΕΜ», την προσφορά για την παροχή υπηρεσιών προσωπικού για καθαρισμό των δημοτικών υποστατικών, για τη χρονική περίοδο 1.1.2011 μέχρι 31. 12. 2011.
Τα γεγονότα της υπόθεσης
Περί τον Νοέμβριο του 2010 οι Καθ' ων η Αίτηση προκήρυξαν διαγωνισμό για παροχή υπηρεσιών προσωπικού, για καθαρισμό των δημοτικών υποστατικών του Δήμου Λευκωσίας. Κριτήριο ανάθεσης ήταν αποκλειστικά η χαμηλότερη προσφορά.
Στις 13.12.2010 σε συνεδρία της η Επιτροπή Προσφορών, εισηγήθηκε την έγκριση και κατακύρωση της προσφοράς στην κοινοπραξία των ΕΜ, η προσφορά των οποίων ήταν η χαμηλότερη. Στις 15.12.2010 ακολούθησε επιστολή των Αιτητών προς τους Καθ’ ων η αίτηση, με την οποία προέβαιναν σε καταγγελίες κατά της κοινοπραξίας των ΕΜ, ότι δεν πληρούσαν τους όρους προσφοράς. Οι καταγγελίες αυτές αφού ερευνήθηκαν, κρίθηκαν ανυπόστατες από τους Καθ’ ων η αίτηση.
Στις 16.12.2010 συνεδρίασε το Συμβούλιο Προσφορών του Δήμου Λευκωσίας, το οποίο αφού μελέτησε τις προσφορές που υποβλήθηκαν και τη σχετική Έκθεση Αξιολόγησης, αποδέχθηκε την εισήγηση της Επιτροπής Προσφορών και κατακύρωσε τη συνολικά χαμηλότερη προσφορά στην κοινοπραξία των ΕΜ.
Οι Αιτητές εναντίον της πιο πάνω απόφασης, προβάλλουν ουσιαστικά δύο λόγους ακύρωσης, ότι:- (1) Η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αποτέλεσμα κακής σύνθεσης και (2) οι Καθ’ ων η αίτηση λόγω μη δέουσας έρευνας και πλάνης περί τα πράγματα έκριναν εσφαλμένα ότι τα ΕΜ πληρούσαν τους όρους της προκήρυξης της επίδικης προσφοράς.
Η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αποτέλεσμα κακής σύνθεσης - Λόγος ακύρωσης 1
Οι Αιτητές προβάλλουν ότι υπήρξε κακή σύνθεση του Δημοτικού Συμβουλίου που έλαβε την προσβαλλόμενη απόφαση, ως εκ της παρουσίας του κ. Μαρίνου Μουσιούττα, Δημοτικού Γραμματέα των Καθ’ ων η αίτηση και της κας Αιμιλίας Παφίτου, Γραμματέα του Συμβουλίου Προσφορών των Καθ’ ων η αίτηση στη συνεδρία, χωρίς να προσδιορίζεται στα πρακτικά ο ρόλος τους και κατά πόσον αυτοί αποχώρησαν πριν τη λήψη της απόφασης. Περαιτέρω προβάλλουν ότι η σύνθεση του αποφασίζοντος οργάνου καθίσταται επίσης κακή και από το γεγονός ότι από την επίδικη συνεδρία απουσίαζαν εννέα μέλη του, χωρίς να καταγράφεται ο λόγος της απουσίας τους και κατά πόσον αυτοί είχαν προσκληθεί νομότυπα.
Οι Καθ’ ων η αίτηση ουσιαστικά παραδέχονται το γεγονός της παρουσίας και της μη αποχώρησης των δύο πιο πάνω προσώπων, κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης. Όμως, επικαλούμενοι το άρθρο 43 του περί Δήμων Νόμου του 1985 (Ν.111/85), όπως έχει τροποποιηθεί, αντιπαραβάλλουν ότι εφόσον η συνεδρία ήταν δημόσια και μπορούσε να παρίσταται οποιοσδήποτε δημότης επιθυμούσε, η παρουσία των πιο πάνω δύο προσώπων, δεν επηρέασε τη σύνθεση του αποφασίζοντος οργάνου.
Σε σχέση με τη σύνθεση και τις συνεδρίες συλλογικού οργάνου, το άρθρο 21(1) του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 [Ν.158(I)/99], προνοεί τα ακόλουθα:-
«21.-(1) Το συλλογικό διοικητικό όργανο πρέπει να συνεδριάζει με νόμιμη σύνθεση. Δεν είναι νόμιμα συντεθειμένο, αν στη συνεδρία του παρίσταται πρόσωπο που δεν είναι εξουσιοδοτημένο από το νόμο, έστω και αν δεν έλαβε μέρος στην ψηφοφορία, εκτός αν πρόκειται για υπάλληλο που είναι αρμόδιος για την τήρηση των πρακτικών.»
Ο κανόνας που κωδικοποιείται στο πιο πάνω άρθρο, όπως και άλλοι κανόνες του διοικητικού δικαίου που αφορούν στη σύνθεση, συγκρότηση και τη λειτουργία διοικητικών οργάνων, αποσκοπούν, σύμφωνα με τον Ε. Π. Σπηλιωτόπουλο, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, 12η Έκδοση, παρ. 122:-
«… αφενός, στην προστασία των διοικουμένων, διότι εξασφαλίζουν κάθε φορά τη διερεύνηση των υποθέσεων που τους αφορούν από τα πράγματι αρμόδια (σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις) πρόσωπα, και μάλιστα κατά τρόπο αμερόληπτο και αντικειμενικό, και, αφετέρου, στην εύρυθμη λειτουργία της Διοίκησης και την προάσπιση των συμφερόντων των δημόσιων νομικών προσώπων.»
Ως προς τις συνεδριάσεις που είναι κλειστές ή μυστικές, ο γενικός κανόνας είναι ότι στο μέρος της συνεδρίας που γίνεται διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών για να ληφθεί απόφαση, «δεν επιτρέπεται να παρίστανται πρόσωπα, εκτός εάν η συνεδρίαση είναι δημόσια, που δεν περιλαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις στη νόμιμη συγκρότηση ή των οποίων η συμμετοχή στις συνεδριάσεις δεν προβλέπεται ρητώς» από το σχετικό Νόμο (βλ. Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, Ε. Π. Σπηλιωτόπουλου, ανωτέρω, παρ. 129).
Στην προκειμένη περίπτωση, αρμόδιο όργανο για τη λήψη απόφασης ήταν το Δημοτικό Συμβούλιο. Σύμφωνα με το άρθρο 43 του περί Δήμων Νόμου του 1985 (Ν. 111/85), όπως αυτό τροποποιήθηκε και τους σχετικούς Κανονισμούς, οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου είναι δημόσιες. Κατά συνέπεια, η μη αποχώρηση των δύο υπηρεσιακών παραγόντων πριν το στάδιο της λήψης απόφασης, δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της απόφασης, εφόσον η παρουσία τους όπως και κάθε άλλου μέλους του κοινού που ήταν παρών, δεν ήταν δυνατόν να επηρεάσει την αμερόληπτη κρίση του οργάνου. Το αδιάβλητο της απόφασης που λαμβάνεται υπό τέτοιες συνθήκες, διασφαλίζεται όχι τόσο από τους σχετικούς κανόνες του διοικητικού δικαίου, αλλά από τη δημόσια ακρόαση που διεξάγεται ενώπιον του κοινού. Δεν μπορώ να δεχθώ το επιχείρημα του δικηγόρου των Αιτητών, ότι για να είναι νόμιμη η σύνθεση, οι δύο Λειτουργοί του Δήμου όφειλαν πριν τη λήψη απόφασης, να απομακρυνθούν από το τραπέζι της συνεδρίασης και να παρακαθίσουν στο ειδικά διαμορφωμένο χώρο για το κοινό. Αποδοχή του επιχειρήματος θα συνιστούσε κατά την κρίση μου, τυπολατρεία και εμπαιγμό των κανόνων που αποσκοπούν στη διασφάλιση του αμερόληπτου της απόφασης.
Το δεύτερο σκέλος του παραπόνου των Αιτητών ως προς τη σύνθεση, συνίσταται στο ότι τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου δεν κλήθηκαν νομότυπα, όπως ισχυρίζονται, για να παραστούν στη συνεδρία στις 13.12.2010 και ότι απουσία τους από τη συγκεκριμένη συνεδρία οφείλεται στη μη νομότυπη κλήση τους.
Οι Καθ’ ων η αίτηση αντιτείνουν ότι όλα τα μέλη είχαν κληθεί νομότυπα και αυτό φαίνεται από το λεκτικό της «Ημερήσιας Διάταξης» που στάληκε στον Πρόεδρο και Μέλη του Συμβουλίου Προσφορών του Δήμου Λευκωσίας για να συμμετάσχουν στην 77η Συνεδρία του Συμβουλίου στις 16.12.2010. Σχετικά επισυνάπτουν αντίγραφα στη γραπτή αγόρευση του δικηγόρου τους (Παράρτημα 1 και 2). Επειδή τα δύο έγγραφα – πρόσκληση δεν είχαν επισυναφθεί στη γραπτή ένσταση και δεν βρίσκονταν στους διοικητικούς φακέλους, Τόμοι 1-4 όταν αυτοί επιθεωρήθηκαν, ο δικηγόρος των Αιτητών εισηγήθηκε ότι η πρόσκληση δεν πρέπει να θεωρηθεί νομότυπη.
Το συγκεκριμένο σκέλος του λόγου ακύρωσης, ευσταθεί. Σύμφωνα με τη νομολογία, η πρόσκληση για να είναι νομότυπη θα πρέπει να υπάρχει στους σχετικούς φακέλους ή σε ειδικό βιβλίο το σχετικό αποδειχτικό υλικό για νομότυπη επίδοση της πρόσκλησης ή σχετική επιβεβαιωτική σημείωση, αν η πρόσκληση έγινε με τηλεφώνημα ή άλλο πιο πρόσφορο ηλεκτρονικό μέσο. Σχετική είναι η Sigma Radio TV Ltd ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, Υπόθ. Αρ. 313/03, ημερ. 27.10.2004, στην οποία κρίθηκε ότι η ύπαρξη στο φάκελο της πρόσκλησης, χωρίς κάποια βεβαίωση ή σημείωση ότι πράγματι αυτή στάλθηκε και λήφθηκε, δεν αρκεί. Το θέμα όπως τονίστηκε από το Νικολάου, Δ., στη Χριστοφόρου ν. ΘΟΚ, Υπόθ. Αρ. 853/2003, ημερ. 8.9.2005, είναι όπως τα αποδεικτικά στοιχεία που αφορούν στην πρόσκληση να βεβαιώνονται από σαφή γραπτά στοιχεία, τα οποία καταχωρούνται «κατά το χρόνο της πρόσκλησης και μάλιστα ως μέρος της διαδικασίας την οποία να μπορεί κανείς αυτόματα να εμπιστευθεί». Υιοθετώντας τα πιο πάνω στην υπόθεση Sigma Radio TV Ltd v. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, Υπόθ. αρ. 1140/2003, ημερ. 17.10.2005, ο Κωνσταντινίδης, Δ., πρόσθεσε ότι οποιοδήποτε κενό διαπιστωθεί δεν μπορεί να πληρωθεί εκ των υστέρων με προφορική μαρτυρία, αφού όπως τονίστηκε στη Χριστοφόρου, πιο πάνω, «η εκ των υστέρων γενική βεβαίωση ακόμα και με ένορκο δήλωση …. δεν μπορεί να δώσει λύση σε ζήτημα για το οποίο ο διοικητικός φάκελος αποτελεί τη μόνη πηγή.» (βλ. επίσης Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-59, σελ. 110-111, Ε. Π. Σπηλιωτόπουλου, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, ανωτέρω, παρ. 128 και Parashos & CO Ltd v. Δήμου Παραλιμνίου, Υπόθ. Αρ. 740/2004, ημερ. 4.7.2006).
Κατά την κρίση μου, η έλλειψη νομότυπης πρόσκλησης καθιστά τη σύνθεση του διοικητικού οργάνου πλημμελή και την προσβαλλόμενη απόφαση που έλαβε, παράνομη.
Ως αποτέλεσμα της επιτυχίας του λόγου ακύρωσης που αφορά στη σύνθεση, δεν χρειάζεται να εξετάσω το δεύτερο λόγο που αφορά στην έλλειψη δέουσας έρευνας και πλάνης.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με €1.400 έξοδα, πλέον ΦΠΑ, υπέρ των Αιτητών. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, δυνάμει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
(Υπ.) Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.
/ΕΠσ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο