ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 480/2011)
26 Φεβρουαρίου, 2013
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/ΣΤΗΣ]
S. HADJICHRISTOFI CONSTRUCTION LIMITED,
Αιτήτρια,
ν.
ΔΗΜΟΥ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ,
Καθ΄ ου η αίτηση.
_ _ _ _ _ _
Χρ. Ιωάννου, για τον Αιτητή.
Ν. Χρυσομηλά για Σκορδής, Παπαπέτρου και Σία, για τον Καθ΄ ου η αίτηση.
_ _ _ _ _ _
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Η αιτήτρια προσβάλλει την απόφαση του καθ’ ου η αίτηση Δήμου ημερ. 3.2.11 να κατακυρώσει τον Διαγωνισμό αρ. 50/2010 για βελτιωτικά έργα στην περιοχή της οδού Ρόδου (περιοχή Β΄) (σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 17 του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου) στην εταιρεία Pampoukkas Constructions Ltd αποκλείοντας την δική της προσφορά.
Η Επιτροπή Ανοίγματος Προσφορών αξιολόγησε αρχικά τις υποβληθείσες προσφορές, από τις οποίες η προσφορά της αιτήτριας ήταν η φθηνότερη. Ο έλεγχος συμμόρφωσης προς τους όρους των προσφορών που έγινε από τον εκτελεστικό μηχανικό κατέληξε στα εξής ως προς την προσφορά της αιτήτριας:
|
Αριθμός Προσφοράς |
Στοιχείο που δεν υποβλήθηκε/ παρατήρηση |
Σχετικό Αρθρο στα έγγραφα προσφορών |
Αποψη |
|
6. |
Εχει υποβληθεί μόνο ένα αντίτυπο, αντί τέσσερα. Δεν έχουν μονογραφηθεί όλες οι σελίδες. Το Πιστοποιητικό Σύστασης Εταιρείας είναι του 1986, αντίγραφο του 2010. Δεν υπάρχει επίσημο έγγραφο που να καθορίζει τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου. Υποβλήθηκε έγγραφο που καθορίζει τους μετόχους. |
5.5.2
5.6.1β |
Ουσιώδεις παραλείψεις/ παρατυπία |
Ακολούθως η Επιτροπή Προσφορών αποφάσισε να εισηγηθεί στο Συμβούλιο Προσφορών να ζητηθεί από όλους τους προσφοροδότες η προσκόμιση πρόσφατων πιστοποιητικών σύστασης και αξιωματούχων της εταιρείας. Πράγματι με επιστολή ημερ. 27.1.11 προς την αιτήτρια ζητήθηκαν τα εν λόγω πιστοποιητικά τα οποία θα έπρεπε να υποβληθούν από όλους τους οικονομικούς φορείς μέχρι το μεσημέρι της Τετάρτης 2 Φεβρουαρίου. Η αιτήτρια τα υπέβαλε δια χειρός με επιστολή ημερ. 3.2.11, διότι όπως η ίδια ανέφερε, της παραδόθηκαν εκείνη την ημέρα από τον Έφορο Εταιρειών βάσει αίτησης που είχε υποβάλλει στις 28.1.11.
Ακολούθησε η συνεδρία ημερ. 3.2.11 στην οποία το Συμβούλιο Προσφορών αποφάσισε να ακυρώσει τέσσερις από τις επτά υποβληθείσες προσφορές μεταξύ των οποίων και της αιτήτριας για δυο λόγους, το πρωτότυπο της προσφοράς δεν ήταν μονογραμμένο σε όλες τις σελίδες και οι διευκρινήσεις που ζητήθηκαν υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα σύμφωνα με τις παρ. 5.5 και 7.1 των Εγγράφων του Διαγωνισμού. Η επίδικη απόφαση κοινοποιήθηκε στην αιτήτρια με την επιστολή ημερ. 4.2.11.
Η αιτήτρια αμφισβητεί τη νομιμότητα του αποκλεισμού της και αρνείται τους ισχυρισμούς του καθ΄ ου η αίτηση περί ουσιωδών αποκλίσεων από ουσιώδεις όρους του διαγωνισμού. Υποβάλλει ότι υπήρξε πλάνη περί τα πράγματα, παραβίαση της αρχής της καλής πίστης και του δικαιώματος ακρόασης, έλλειψη επαρκούς έρευνας και αιτιολογίας και πλημμελής τήρηση πρακτικών.
Θα επιληφθώ κατά προτεραιότητα τον τελευταίο λόγο ακύρωσης που προβάλλει η αιτήτρια και αφορά στην μη τήρηση πρακτικών. Πράγματι τόσο τα πρακτικά της Επιτροπής Προσφορών (ημερ. 19.1.11) αλλά και του Συμβουλίου Προσφορών (ημερ. 3.2.11) (παραρτήματα 4 και 8 της ένστασης) δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθούν έγκυρα πρακτικά στη βάση των οποίων θα μπορούσε να ασκηθεί δικαστικός έλεγχος. Πρόκειται για αποσπάσματα από τα οποία ελλείπει η σύνθεση του οργάνου. Ως προεδρεύων αναφέρεται μόνο ο Δήμαρχος κος Πέτρου αλλά δεν καταγράφεται η παρουσία άλλων μελών ούτε ποια πρόσωπα αποτελούσαν την Επιτροπή και το Συμβούλιο Προσφορών. Τα πρακτικά είναι ανυπόγραφα ενώ ως προς το περιεχόμενο τους είναι πολύ συνοπτικά αφού καταγράφουν απλά την απόφαση χωρίς οποιαδήποτε συζήτηση ή απόψεις των μελών.
Η τήρηση άρτιου πρακτικού συνιστά εχέγγυο χρηστής διοίκησης και προϋπόθεση για την άσκηση αποτελεσματικού δικαστικού ελέγχου της νομιμότητας των διοικητικών πράξεων. Σχετικό είναι και το ακόλουθο απόσπασμα από την Χρυσάφη v. Δημοκρατίας (2005) 3 ΑΑΔ 550:
«Η νομολογία απαιτεί σε τέτοιες περιπτώσεις την τήρηση πρακτικών: βλ. Medcon Construction and others v. Republic (1968) C.L.R. 535. Το ίδιο και το άρθρο 24(1) του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Ν.158(Ι)/99) σύμφωνα με το οποίο:
«24.– (1) Πρέπει να τηρούνται λεπτομερή πρακτικά των συνεδριάσεων των συλλογικών οργάνων, στα οποία να διατυπώνονται με σαφήνεια οι αποφάσεις που λαμβάνονται. Η τήρηση άρτιων πρακτικών είναι υποχρέωση κάθε οργάνου που ασκεί διοικητική λειτουργία.»
Τα πρακτικά αποτελούν, ως η μόνη αυθεντική πηγή για τα όσα συνθέτουν τη διαδικασία, προϋπόθεση της χρηστής διοίκησης. Χωρίς αυτά καθίσταται εν προκειμένω ανέφικτος ο δικαστικός έλεγχος και η προσβληθείσα διοικητική απόφαση οδηγείται αναπόφευκτα σε ακύρωση.»
Tα πρακτικά που τηρήθηκαν δεν είναι επαρκή με αποτέλεσμα το Δικαστήριο να μην μπορεί να διαπιστώσει αν τηρήθηκαν οι πρόνοιες των άρθρων 20-23 του Ν. 158(Ι)/99 που αφορούν στη συγκρότηση και σύνθεση του οργάνου και συνεπώς η απόφαση οδηγείται σε ακύρωση. (Πέτεβης & Γεωργιάδης Συνεργάτες ν. Δημοκρατίας (2008) 3 ΑΑΔ 138, Νικολάου ν. Δημοκρατίας (2010) 3 ΑΑΔ 417).
Θεωρώ σκόπιμο να εξετάσω και τον κύριο λόγο ακύρωσης που αφορά στο συμπέρασμα του καθ’ ου η αίτηση ότι η προσφορά της αιτήτριας είναι άκυρη. Η κρίση περί της ακυρότητας στηρίχθηκε σε δυο λόγους που δεν αξιολογήθηκαν μεμονωμένα και περιοριστικά αλλά η συνδρομή τους οδήγησε στην κρίση για ουσιώδεις παραλείψεις. Αφενός το πρωτότυπο της προσφοράς δεν ήταν μονογραμμένο σε όλες τις σελίδες κατά παράβαση του όρου 5.5 των εγγράφων του διαγωνισμού και αφετέρου οι διευκρινήσεις που ζητήθηκαν αναφορικά με τα πρόσφατα πιστοποιητικά σύστασης της εταιρείας υποβλήθηκαν εκπρόσθεσμα.
Σχετικά με τη μονογραφή ο επίδικος όρος προνοούσε τα εξής:
«Κάθε σελίδα του Πρωτότυπου θα πρέπει να είναι μονογραμμένη από τον Προσφέροντα ή τον Εκπρόσωπό του. Σε περιπτώσεις βιβλιοδετημένων/συρραμένων στοιχείων μπορεί να μονογραφηθεί μόνο η πρώτη και η τελευταία σελίδα.»
Η προσφορά της αιτήτριας ήταν δεμένη αλλά όχι βιβλιοδετημένη, συνεπώς χρειαζόταν η μονογράφηση των σελίδων. Ωστόσο υπήρχε υπογραφή και σφραγίδα της εταιρείας στα καίρια σημεία των εγγράφων της προσφοράς (δελτία ποσοτήτων, τιμές).
Ο καθ’ ου η αίτηση υποστήριξε ότι η παράλειψη μονογράφησης όλων των σελίδων επηρεάζει την εγκυρότητα της προσφοράς διότι εγκυμονεί τον κίνδυνο επέμβασης στην προσφορά με έγγραφα τα οποία δυνατόν να μην είχαν υποβληθεί εξαρχής ή προσκόμισης εγγράφων τα οποία κατ’ ισχυρισμό να είχαν υποβάλει ενώ τα αρχικά ήταν διαφορετικά. Ωστόσο, όπως αντέταξε η αιτήτρια, η παράλειψη μονογράφησης δεν αναιρούσε τη δεσμευτικότητα ως προς τα ουσιώδη τεχνικά σημεία της προσφοράς και τις τιμές διότι ο τύπος των υποβληθέντων παραρτημάτων ήταν δεδομένος και όλες οι σελίδες της υποβληθείσας προσφοράς ήταν αριθμημένες. Δεν βλέπω πώς υπήρξε παραβίαση του εν λόγω όρου που θα μπορούσε να επηρεάσει την εγκυρότητα της προσφοράς, εφόσον αποκλειόταν ο κίνδυνος εκ των υστέρων επέμβασης σε μέρος της αρχικά υποβληθείσας προσφοράς. Συνεπώς ο καθ’ ου η αίτηση όφειλε να εξετάσει την παραβίαση του συγκεκριμένου όρου υπό αυτό το πρίσμα και όχι επιμένοντας στο τυπικό της μονογράφησης όλων των σελίδων.
Αναφορικά με τον δεύτερο λόγο αποκλεισμού, ο καθ’ ου η αίτηση επικαλούμενος διευκρινήσεις στην βάση του όρου 7.1. ζήτησε από όλους τους προσφοροδότες πρόσφατα πιστοποιητικά σύστασης εταιρείας και αξιωματούχων. Οι διευκρινήσεις αφορούσαν στον όρο 5.6.1.β για την απόδειξη της νομικής οντότητας του προσφοροδότη και της νομιμοποίησης του στην υποβολή της προσφοράς. Ο όρος 5.6.1.β προνοούσε τα εξής:
«β. Για την πιστοποίηση του δικαιώματος συμμετοχής της παραγράφου 3.3.1, τα ακόλουθα στοιχεία:
I. Εφόσον ο Προσφέρων είναι νομικό πρόσωπο, επίσημα αποδεικτικά στοιχεία σύστασής του και σε περίπτωση που ο υπογράφων την Προσφορά είναι ο νόμιμος εκπρόσωπος του νομικού προσώπου, επίσημα αποδεικτικά στοιχεία που να αποδεικνύουν τούτο, καθώς και το δικαίωμα του εκπροσώπου να δεσμεύει το νομικό πρόσωπο, διαφορετικά, πρακτικό αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου ή του Διοικούντος Οργάνου του νομικού προσώπου, με βάση το οποίο:
· να εγκρίνεται η συμμετοχή του νομικού προσώπου στο διαγωνισμό, και
· να παρέχεται πληρεξούσιο σε συγκεκριμένο άτομο ή άτομα (εκπροσώπους) να υπογράψει όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και την Προσφορά, καθώς και να καταθέσει την Προσφορά και να εκπροσωπήσει το νομικό πρόσωπο σε όλα τα στάδια του διαγωνισμού.»
Η αιτήτρια είχε υποβάλει παλαιότερα πιστοποιητικά σύστασης εταιρείας και μετόχων (πιστοποιημένα ως αντίγραφα από τον Έφορο Εταιρειών το 2010) και τη σχετική εξουσιοδότηση/πρακτικό του Διοικητικού Συμβουλίου συμμετοχής στον διαγωνισμό και εξουσιοδότησης του κ. Σπύρου Χατζηχριστοφή ως υπογράφοντος εκ μέρους της. Ανταποκρινόμενη περαιτέρω στην επιστολή ημερ. 27.1.11 προσκόμισε τα πρόσφατα πιστοποιητικά με καθυστέρηση 1 ημέρας. Τα πιστοποιητικά που εκδόθηκαν από τον Έφορο Εταιρειών ήταν ίδια με τα προηγούμενα και συνοδεύονταν με την ακόλουθη εξήγηση,
«Αναφερόμαστε στην επιστολή σας ημερομηνίας 27 Ιανουαρίου 2011 και σας υποβάλλουμε τα πρόσφατα πιστοποιητικά που ζητάτε διά χειρός σήμερα 3 Φεβρουαρίου 2011 αντί στις 2 Φεβρουαρίου που μας ζητάτε, διότι σήμερα μας τα παράδωσε το γραφείο του Εφόσου Εταιρειών βάση αίτησης που υποβάλαμε στις 28 Ιανουαρίου 2011.
Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιεσδήποτε διευκρινίσεις.»
Υπό τις περιστάσεις θεωρώ ότι το σύνολο των προσκομισθέντων εγγράφων όφειλαν να ληφθούν υπόψη από τον καθ’ ου η αίτηση. Η προσφορά της αιτήτριας δεν παραβίαζε τον όρο 5.6.1.β και η απόρριψη της με την αντίθετη επί τούτου άποψη είναι αδικαιολόγητη και πεπλανημένη.
Με το επιπρόσθετο δεδομένο ότι η προσφορά της αιτήτριας είχε αξιολογηθεί οικονομικά ως η πιο συμφέρουσα, η απόρριψη της ως άκυρης για τους πιο πάνω λόγους συνδυαστικά, πάσχει ως πεπλανημένη και παραβιάζει την αρχή της χρηστής διοίκησης.
Η προσφυγή επιτυγχάνει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ της αιτήτριας.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο