ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 468/2011)
31 Οκτωβρίου, 2013
[Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΜΟΥΖΟΥΡΟΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΥΛΑΚΩΝ,
Καθ’ ων η Αίτηση.
________________________
Ανδρέας Σ. Αγγελίδης, για τον Αιτητή.
Λαμπρινή Λάμπρου - Ουστά (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ’ ων η Αίτηση.
________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο αιτητής, ο οποίος υπηρετούσε ως ΄Εκτακτος Δεσμοφύλακας στις Κεντρικές Φυλακές, με την παρούσα προσφυγή, αμφισβητεί τη νομιμότητα της απόφασης του Λειτουργού του Τμήματος Φυλακών κ. Α. ΄Ελληνα, ημερομηνίας 26/1/2011, με την οποία αυτός απολύθηκε από τις τάξεις των μελών του Προσωπικού, δυνάμει του Κ. 4(2) των περί Υπηρεσίας Φυλακών Κανονισμών του 2000, (Κ.Δ.Π. 19/2000), (όπως έχουν τροποποιηθεί με την Κ.Δ.Π. 307/2005), (οι «Κανονισμοί»).
Ο Λειτουργός του Τμήματος Φυλακών του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Α. ΄Ελληνας, στον οποίο εκχωρήθηκαν οι σχετικές εξουσίες από τον Αναπληρωτή Διευθυντή του Τμήματος Φυλακών, με επιστολή του ημερομηνίας 18/1/2011, πληροφόρησε τον αιτητή τα ακόλουθα:-
«Καλείστε όπως προσέλθετε στο γραφείο μου την Τρίτη 25.1.2011 και ώρα 09:30 για θέμα που σας αφορά, σχετικά με την μη συμμόρφωση σου στις Διαταγές και οδηγίες του Διευθυντή του Τμήματος Φυλακών.
Ενώ στις 07.01.2011 μέχρι 13.01.2011 βρισκόσουν με άδεια ασθενείας αμέλησες, παρέλειψες ή τουλάχιστον δεν φρόντισες να παραληφθεί το πιστοποιητικό του γιατρού σου από την Διεύθυνση του Τμήματος όπως αναφέρεται στην Διαταγή 41/2009.
Στις 14.01.2011 ενώ είχες υποχρέωση να παρουσιαστείς για να αναλάβεις καθήκον η ώρα 06:45 δεν παρουσιάστηκες με αποτέλεσμα να σε ψάξει μέσω τηλεφώνου ο φρούραρχος. Τηλεφώνησες η ώρα 09:10 και ανέφερες ότι βρίσκεσαι σε κλινική ενώ είχες υποχρέωση σύμφωνα με τη Διαταγή 44/2009 να ενημερώσεις το Τμήμα Φυλακών 3 ώρες προηγουμένως.»
Η υπόθεση εξετάστηκε στις 26/01/2011, στην παρουσία του κ. Α. ΄Ελληνα, του αιτητή, δύο δικηγόρων του και του πρακτικογράφου. Σε πρώτο στάδιο, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της διαδικασίας, έγινε αναφορά στα γεγονότα, τα οποία σχετίζονταν με τη μη έγκαιρη υποβολή από τον αιτητή πιστοποιητικών ασθενείας του στο Φρούραρχο των Κεντρικών Φυλακών, την παράλειψή του να παρουσιαστεί για ανάληψη καθηκόντων μετά το πέρας της άδειας ασθένειάς του και την απομάκρυνσή του από το δηλωμένο τόπο νοσηλείας του, κατά παράβαση των Διαταγών Αρ. 41/2009 και 54/2009 του Διευθυντή Φυλακών, (ο «Διευθυντής»). Ακολούθησε η τοποθέτηση του δικηγόρου του, ο οποίος αμφισβήτησε τη νομιμότητα των πιο πάνω Διαταγών και την αρμοδιότητα του Διευθυντή να τις εκδίδει και προσκόμισε δύο ιατρικά πιστοποιητικά, που σχετίζονταν με την υπόθεση. Στη συνέχεια, ο κ. Α. ΄Ελληνας κατέληξε ότι οι παραλείψεις του αιτητή, οι οποίες είχαν διαπιστωθεί, εγκυμονούσαν κινδύνους για την πειθαρχία και τάξη στις Φυλακές, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται η εύρυθμη λειτουργία τους. Ασκώντας τις εξουσίες του, δυνάμει του Κ. 4(2) των Κανονισμών, αποφάσισε την απόλυση του αιτητή από τις 26/1/2011.
Ο αιτητής ισχυρίζεται ότι:-
1. Η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε από αναρμόδιο όργανο.
2. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν παράνομη και αντίθετη με τους Κ. 36 και 42 των Κανονισμών και τις αρχές της φυσικής δικαιοσύνης.
3. Παραβιάστηκε το δικαίωμα ακρόασης και υπήρξε άνιση μεταχείρισή του· και
4. Παραβιάστηκε η αρχή της αναλογικότητας του ΄Αρθρου 52 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999, (Ν. 158(Ι)/99) και του ΄Αρθρου 12.3 του Συντάγματος.
Σύμφωνα με το ΄Αρθρο 19(2) του περί Φυλακών Νόμου του 1996, (Ν. 62(Ι)/96), (όπως έχει τροποποιηθεί), (ο «Νόμος»):-
«(2) Ο Διευθυντής είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια στις φυλακές, μεριμνά για την τήρηση της πειθαρχίας και της τάξης, ορίζει τα καθήκοντα του προσωπικού, είναι αρμόδιος για την ενεργοποίηση της διαδικασίας εκδίκασης των πειθαρχικών παραπτωμάτων που διαπράττονται από μέλη του προσωπικού των Φυλακών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Νόμου και των Κανονισμών που εκδίδονται δυνάμει αυτού, κατευθύνει τον τρόπο μεταχείρισης των κρατουμένων και εκδίδει για τους σκοπούς αυτούς, καθώς και για κάθε άλλη δραστηριότητα στις Φυλακές, τις απαιτούμενες διαταγές και οδηγίες.»
Στο ΄Αρθρο 19(4) του Νόμου προνοείται:-
«(4) Ο Διευθυντής έχει την εξουσία με έγγραφο που υπογράφεται από αυτόν να εκχωρεί ορισμένες από τις πιο πάνω εξουσίες ή τα καθήκοντα που έχει δυνάμει του παρόντος Νόμου σε οποιοδήποτε Λειτουργό ή Λειτουργούς των Φυλακών.»
Το ΄Αρθρο 28 του Νόμου προβλέπει την έκδοση Κανονισμών, για την καλύτερη εφαρμογή του και τη ρύθμιση ή τον καθορισμό οποιουδήποτε θέματος, το οποίο χρήζει ή είναι δεκτικό καθορισμού ή ρύθμισης δυνάμει των διατάξεών του. Στην παράγραφο (2) αυτού, μεταξύ άλλων, ορίζει τα ακόλουθα:-
«(2) Χωρίς να επηρεάζεται η γενικότητα του εδαφίου (1), οι Κανονισμοί ρυθμίζουν ειδικότερα ή περιέχουν διατάξεις αναφορικά με τα εξής θέματα:
(α) Τα καθήκοντα και τη συμπεριφορά των λειτουργών και του λοιπού προσωπικού των Φυλακών, την υπηρεσία, τη στολή και την εμφάνισή τους, τις άδειες απουσίας τους, την τήρηση της τάξης και της πειθαρχίας μεταξύ αυτών, τον καθορισμό των πειθαρχικών παραπτωμάτων που διαπράττονται απ’ αυτούς, του τρόπου εκδίκασής τους, καθώς και των οργάνων εκδίκασης αυτών και την επιβολή ποινών για παράβαση των εν λόγω Κανονισμών·»
Στον Κ. 4(2) των Κανονισμών, περιέχεται η ακόλουθη ειδική πρόνοια για τους έκτακτους δεσμοφύλακες:-
«(2) ΄Εκτακτος δεσμοφύλακας ο οποίος παραμελεί ή αρνείται ή για οποιαδήποτε άλλη αιτία δεν μπορεί να εκτελεί οποιαδήποτε από τα καθήκοντά του ή παραλείπει να συμμορφωθεί προς οποιαδήποτε νόμιμη διαταγή ανωτέρου του ή δεν τηρεί την αναγκαία εχεμύθεια ή με οποιοδήποτε τρόπο επιδεικνύει κακή διαγωγή απολύεται αμέσως και χωρίς οποιαδήποτε προειδοποίηση από το Διευθυντή, αφού προηγουμένως του δοθεί η ευκαιρία να ακουστεί.»
Σύμφωνα με τον Κ. 36(1) των Κανονισμών:-
«36. - (1) Ο πειθαρχικός έλεγχος των μελών του προσωπικού Φυλακών ασκείται από το Διευθυντή, εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζεται άλλως πως στους παρόντες Κανονισμούς.»
Ο αιτητής, κατ’ επίκληση των προνοιών του ΄Αρθρου 19(2) και (4) του Νόμου, προβάλλει ότι ο Διευθυντής δεν μπορεί να εκχωρεί όλες τις εξουσίες του, αλλά μόνο «ορισμένες», στις οποίες δεν περιλαμβάνεται ο προβλεπόμενος στον Κ. 36(1) πειθαρχικός έλεγχος του προσωπικού των Φυλακών. Επομένως, σύμφωνα με τον Κ. 4(2) των Κανονισμών, αρμόδιο όργανο για την εκδίκαση πειθαρχικής υπόθεσης εναντίον του είναι ο Διευθυντής, με αποτέλεσμα, στην περίπτωσή του, η εκχώρηση της σχετικής εξουσίας του στον κ. Α. ΄Ελληνα να είναι αποτέλεσμα νομικής και πραγματικής πλάνης και να οδηγεί στην ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης.
Ο ισχυρισμός του αιτητή ευσταθεί. Σύμφωνα με το ΄Αρθρο 2 - (ερμηνευτικές διατάξεις) - του Νόμου, «‘Διευθυντής’ σημαίνει το Διευθυντή Φυλακών και περιλαμβάνει το Λειτουργό που τον αναπληρώνει·». ΄Οπως προκύπτει από τα έγγραφα του φακέλου, στην παρούσα υπόθεση, ο κ. Γ. Τρυφωνίδης, Αναπληρωτής Διευθυντής του Τμήματος Φυλακών, με επιστολή του ημερομηνίας 18/1/2011, εκχώρησε, δυνάμει του ΄Αρθρου 19(4) του Νόμου, στο Λειτουργό του Τμήματος Φυλακών κ. Α. ΄Ελληνα τις εξουσίες που του παρέχονταν από τους Κανονισμούς, για να χειριστεί, όπως ανέφερε:-
«... την υπόθεση που αφορά την παράλειψη του έκτακτου δεσμοφύλακα Ελευθέριου Μούζουρου αρ. 576 να συμμορφωθεί με τις πρόνοιες των διαταγών 47/2009 και 54/2009 που συνέβηκε από τις 7.01.2011 μέχρι 14.01.2011.»
Το ΄Αρθρο 19(4) του Νόμου παρέχει στο Διευθυντή την εξουσία να εκχωρεί σε οποιοδήποτε Λειτουργό των Φυλακών ορισμένες από τις εξουσίες του που προσδιορίζονται στο ΄Αρθρο 19(2) του Νόμου, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η αρμοδιότητα της ενεργοποίησης της διαδικασίας εκδίκασης των πειθαρχικών παραπτωμάτων που διαπράττονται από μέλη του προσωπικού των Φυλακών.
Η πειθαρχική διαδικασία ρυθμίζεται από τους Κ. 36 - 62 των Κανονισμών, μέσα στα πλαίσια των οποίων ο Διευθυντής μπορεί να εκχωρεί ορισμένες από τις εξουσίες που του παρέχονται από τον Κ. 36 των Κανονισμών σε τριμελές Πειθαρχικό Συμβούλιο, να ορίζει ερευνώντα λειτουργό και κατηγορούσα αρχή και να επιβάλλει, σε περίπτωση που ο κατηγορούμενος κριθεί ένοχος, είτε κατόπιν ακροαματικής διαδικασίας είτε συνοπτικής εκδίκασης, τις προβλεπόμενες στον Κ. 59 των Κανονισμών πειθαρχικές ποινές, οι οποίες δεν περιλαμβάνουν την απόλυση.
Είναι προφανές ότι ο Πειθαρχικός Κώδικας - (΄Αρθρα 36 - 62 των Κανονισμών) - δεν εφαρμόζεται στην παρούσα περίπτωση - (βλ. Μενελάου Γου κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2005) 4 Α.Α.Δ. 355).
Η περίπτωση του αιτητή διέπεται από τον Κ. 4 των Κανονισμών, που φέρει τον πλαγιότιτλο «Πρόσληψη και απόλυση έκτακτου δεσμοφύλακα» και ο οποίος καθιερώνει μια ειδικότερη μεταχείριση αναφορικά με διάφορες πειθαρχικές παραβάσεις που διαπράττονται από τη συγκεκριμένη κατηγορία προσωπικού, παρέχοντας στο Διευθυντή την εξουσία της άμεσης απόλυσης, χωρίς οποιαδήποτε προειδοποίηση, με μόνη προϋπόθεση την προηγούμενη ακρόαση του παραβάτη. Το ΄Αρθρο 19(2) και (4) του Νόμου δεν μπορεί να ερμηνευθεί κατά τρόπο που θα επέτρεπε την εκχώρηση σε οποιοδήποτε Λειτουργό των Φυλακών της δραστικής εξουσίας του Διευθυντή να απολύει άμεσα έναν έκτακτο δεσμοφύλακα δυνάμει του Κ. 4(2) των Κανονισμών.
Στην παρούσα περίπτωση, η εκχώρηση της εξουσίας του Διευθυντή θα μπορούσε, με βάση το ΄Αρθρο 19 του Νόμου, στο οποίο αυτή βασίστηκε, να περιλάβει μόνο την πληροφόρηση του αιτητή για τα παραπτώματα που του καταλογίζονταν και την κλήση του σε ακρόαση, δηλαδή την ενεργοποίηση της διαδικασίας εκδίκασης των παραπτωμάτων, που περιλαμβάνεται στις εξουσίες που μπορεί να εκχωρηθούν. Επιπρόσθετα, ενώ στην παράγραφο (2) του ΄Αρθρου 19 του Νόμου γίνεται αναφορά στις αρμοδιότητες του Διευθυντή, μεταξύ των οποίων και η ενεργοποίηση της διαδικασίας εκδίκασης των πειθαρχικών παραπτωμάτων που διαπράττονται από μέλη του προσωπικού των Φυλακών, «σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Νόμου και των Κανονισμών που εκδίδονται δυνάμει αυτού», στην παράγραφο (4) του ιδίου ΄Αρθρου, που προβλέπει την εκχώρηση ορισμένων εξ αυτών, δεν υπάρχει αναφορά στους Κανονισμούς αλλά μόνο στο Νόμο. Προκύπτει, συνεπώς, ότι δεν ήταν πρόθεση του νομοθέτη να επιτρέψει την εκχώρηση σε οποιοδήποτε άλλο Λειτουργό των Φυλακών της εξουσίας του Διευθυντή, δυνάμει του Κ. 4(2) των Κανονισμών, να απολύει άμεσα και χωρίς προειδοποίηση έκτακτο δεσμοφύλακα.
Ενόψει των πιο πάνω διαπιστώσεων, η προσβαλλόμενη απόφαση λήφθηκε αναρμοδίως.
Η προσφυγή επιτυγχάνει, με έξοδα, πλέον Φ.Π.Α., υπέρ του αιτητή, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, σύμφωνα με το ΄Αρθρο 146.4(β) του Συντάγματος.
Ε. Παπαδοπούλου,
Δ.
/ΜΠ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο