ECLI:CY:AD:2014:D20
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΡ. 128/2013
13 Iανουαρίου, 2014
[Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ Δ/ΣΤΗΣ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 28 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΠΡΑΞΟΥΛΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ
Αιτήτρια
- ΚΑΙ -
ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΜΈΣΩ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
Καθ’ ων η αίτηση
....................................
Μ. Γεωργίου με Π. Δήμου (κα) και Α. Γεωργίου, για την αιτήτρια
Π. Πολυβίου και Μ. Αντωνίου (κα), για τους καθ’ ων η αίτηση
.............................
A Π Ο Φ Α Σ Η
Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ: Η αιτήτρια ήταν, καθ’ όλους τους ουσιώδεις χρόνους, υποψήφια για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Οι εκλογές γι’ ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας θα λάμβαναν χώρα την 17/2/13. Την 25/1/13 η αιτήτρια καταχώρησε την παρούσα αίτηση ακυρώσεως ως αποτέλεσμα της αρνήσεως των καθ’ ων η αίτηση, ήτοι του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου (Ρ.Ι.Κ.), ημερ. 8/1/13 ν’ αποδεχθούν αίτημα της ημερ. 3/12/13 για ισότιμη συμμετοχή με τους τρεις βασικούς υποψήφιους Προέδρους στα τηλεοπτικά προγράμματα τους όπως και ισότιμη κάλυψη στις δημοσκοπήσεις τους.
Να σημειωθεί ότι η αιτήτρια την ίδια ημέρα (25/1/13) καταχώρησε και μονομερή αίτηση με την οποία αιτείτο διαταγή του Δικαστηρίου με την οποία «να διατάσσετο η αναστολή της εκτέλεσης της απόφασης των καθ’ ων η αίτηση που περιέχεται στην επιστολή τους ημερ. 8/1/13 μέχρι την εκδίκαση της υπό τον ως άνω αριθμό και τίτλο προσφυγής». Η αίτηση, αφού με οδηγίες του Δικαστηρίου επιδόθηκε στους καθ’ ων η αίτηση, εκδικάστηκε και το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση με απόφαση του ημερ. 30/1/13 για λόγους που φαίνονται σ’ αυτή και δεν κρίνεται σκόπιμο να επαναληφθούν στην παρούσα απόφαση.
Τα γεγονότα της υπόθεσης σύμφωνα με την αίτηση, είναι ότι στις 16/11/13 το πολιτικό κόμμα Ενωμένοι Δημοκράτες ανακοίνωσε σε δημοσιογραφική διάσκεψη, την απόφαση του να κατέλθει στις Προεδρικές Εκλογές του 2013 αυτόνομα με υποψήφια Πρόεδρο της Δημοκρατίας την Πρόεδρο και αρχηγό του κόμματος κα Πραξούλα Αντωνιάδου Κυριάκου, ήτοι την αιτήτρια.
Η αιτήτρια με επιστολή της ημερ. 3/12/13 προς το Γενικό Διευθυντή των καθ’ ων η αίτηση, μεταξύ άλλων πληροφοριών και εκτιμήσεων υπέβαλε δυο συγκεκριμένα αιτήματα τα οποία στήριξε, όπως αναφέρει στο νόμο λειτουργίας των καθ’ ων η αίτηση. Αυτά είναι:
(α) Την ισότιμη κάλυψη της αιτήτριας στα προγράμματα των καθ’ ων η αίτηση και
(β) Την ισότιμη κάλυψη στις δημοσκοπήσεις των καθ’ ων η αίτηση καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.
Ο Γενικός Διευθυντής των καθ’ ων η αίτηση με επιστολή του ημερ. 8/1/13 απήντησε ως ακολούθως στην αιτήτρια:
«Αναφέρομαι στην επιστολή σας ημερ. 3/12/2012 και επιθυμώ να σας πληροφορήσω ότι το αίτημά σας για «ισότιμη συμμετοχή με τους άλλους τρεις υποψηφίους σε όλα τα προεκλογικά προγράμματα του ΡΙΚ» δεν έχει γίνει αποδεκτό από το Ίδρυμα.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος, εφαρμόζοντας το σχετικό Νόμο, έκρινε ότι η υποψηφιότητά σας δεν εμπίπτει εντός των σχετικών προνοιών του Νόμου, με αποτέλεσμα να μη θεωρείσθε «Υποψήφιος Πρόεδρος» εν τη εννοία του Νόμου.
Ταυτόχρονα και ανεξάρτητα από την πιο πάνω θέση του Διοικητικού Συμβουλίου, το Ίδρυμα καλύπτει την υποψηφιότητά σας τόσο στα προγράμματα του όσο και στα Δελτία Ειδήσεων, με επάρκεια.
Είμαι στη διάθεσή σας για κάθε περαιτέρω συζήτηση του πιο πάνω θέματος. Επαναλαμβάνω ότι το ΡΙΚ θα συνεχίσει να καλύπτει την υποψηφιότητά σας, έτσι ώστε να σας δοθεί η ευκαιρία να θέσετε ενώπιον του λαού το προεκλογικό σας πρόγραμμα.»
Αποτέλεσμα της άνω απάντησης ήταν η καταχώρησης της υπό εξέταση αίτησης ακυρώσεως με την οποία αιτείται:
«Α. Δήλωση και/ή απόφαση και/ή διακήρυξη του Δικαστηρίου ότι η απόρριψη του αιτήματος της αιτήτριας για ισότιμη συμμετοχή της με τους υπόλοιπους υποψηφίους Προέδρους για τις Προεδρικές Εκλογές 2013 στα τηλεοπτικά προγράμματα και στις δημοσκοπήσεις των καθ’ ών η αίτηση η οποία περιέχεται στην επιστολή των ημερ. 8 Ιανουαρίου 2013 είναι παράνομη, άκυρη και στερείται κάθε νόμιμου αποτελέσματος.»
Η αίτηση της αιτήτριας στηρίζεται σε αριθμό νομικών λόγων. Αυτοί που προωθήθησαν από την αιτήτρια με τη γραπτή αγόρευση της ήταν ότι η προσβαλλόμενη πράξη:
(1) Λήφθηκε υπό το καθεστώς πλάνης περί το νόμο
(2) Εκδόθηκε με πλάνη περί τα γεγονότα.
(3) Πάσχει από έλλειψη έρευνας – ορθοί παράγοντες αγνοήθησαν ενώ λανθασμένοι λήφθηκαν υπόψη. Επίσης η αιτιολόγηση της είναι ανεπαρκής.
(4) Κατά την έκδοση της, η διοίκηση υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας που ενυπάρχει στην παραγρ. (δ) του άρθρου 2 του Νόμου 212/87 όπως τροποποιήθηκε.
Οι καθ’ ων η αίτηση με την ένσταση τους και γραπτή αγόρευση τους δεν αποδέχονται τα πιο πάνω και υποστηρίζουν ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι καθόλα νόμιμη, κανονική σύμφωνα με το Σύνταγμα και νόμους. Περαιτέρω ότι, της επίδικης απόφαση προηγήθηκε επαρκής έρευνα και ουδεμία πλάνη είτε περί το Νόμο είτε περί τα πράγματα υπάρχει. Πρόσθετα ότι συνοδεύεται από επαρκή αιτιολογία και λήφθηκε εντός των επιτρεπτών ορίων της διακριτικής ευχέρειας και εντός των παραμέτρων της αρμοδιότητας των καθ’ ων η αίτηση.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει ν’ αναφερθεί ότι η ένσταση καταχωρήθηκε την 27/2/13, η γραπτή αγόρευση της αιτήτριας την 18/4/13 και αυτή των καθ’ ων η αίτηση την 3/6/13. Την 2/7/13 καταχωρήθηκε η απαντητική αγόρευση. Η καταχώρηση των άνω δικογράφων στους χρόνους που αναφέρονται ήταν το αποτέλεσμα των προθεσμιών που ζήτησαν οι διάδικοι ώστε να μπορέσουν να το πράξουν.
Το δικαστήριο έχει δικαστική γνώση (βλ. Το δίκαιο της Απόδειξης, Τάκη Ηλιάδη, σελ. 51) ότι ο προεκλογικός αγώνας, τα σχετικά τηλεοπτικά προγράμματα και δημοσκοπήσεις έχουν λήξει. Οι εκλογές διεξήχθησαν την 17/2/13 και οι επαναληπτικές την 24/2/13 και ανέδειξαν νέο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Έχοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω τίθεται ως θέμα προς εξέταση, κατά πόσο η προσφυγή έχει απωλέσει το αντικείμενο της και η αιτήτρια δεν κέκτηται πλέον εννόμου συμφέροντος προώθησης της.
Τα πιο πάνω μπορούν να εξετασθούν αυτεπάγγελτα ως θέματα δημόσιας τάξης. (βλ. Παπαδοπούλου ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 973, Ιωσηφίδης ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 490, Νίκολας ν. Δημοκρατίας (2011) 3 Α.Α.Δ. 583) ακόμη και στο στάδιο αυτό (Βλ. Γεωργίου ν. Γεωργίου (2001) 1 ΑΑΔ 1592, 1597).
Στην απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας Στράκκα Λτδ. ν. Δημοκρατίας (1991) 3 ΑΑΔ 643 αναφέρονται τ’ ακόλουθα σχετικά:
«Αποτελεί βασική αρχή του διοικητικού δικαίου ότι η δίκη καταργείται για διάφορούς λόγους στους οποίους περιλαμβάνεται η έλλειψη αντικειμένου. Κατά κανόνα η προσφυγή δεν μπορεί να προωθηθεί και πρέπει να διαγραφεί αν μετά την καταχώρηση και πριν την εκδίκασή της επισυμβούν γεγονότα που έχουν ως συνέπεια την εξαφάνιση του αντικειμένου της, όπως π.χ. η ρητή ανάκληση της προσβαλλόμενης πράξης στο σύνολό της, η σιωπηρά ανάκλησή της η οποία εξυπακούεται από νέα πράξη του ίδιου οργάνου που ρυθμίζει το ίδιο θέμα και η πλήρης ικανοποίηση της αξίωσης του αιτητή. Στις περιπτώσεις αυτές η δίκη καταργείται γιατί η συνέχισή της δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό. Στην περίπτωση όμως που έχουν προκύψει στον αιτητή ζημιογόνες συνέπειες από την προσβαλλόμενη διοικητική πράξη ή παράλειψη ενώ αυτή βρισκόταν ακόμα σε ισχύ, η δίκη δεν καταργείται. Εναπόκειται, βέβαια, στον εκάστοτε αιτητή να αποδείξει ότι έχουν ήδη προκύψει σ’ αυτόν ζημιογόνες συνέπειες από την προσβαλλόμενη πράξη πριν την ανάκλησή της ή την ικανοποίηση της αξίωσής του και συντρέχει, επομένως, λόγος για τη συνέχιση της δίκης.»
(Βλέπε επίσης: Irrigation Division Katzilos v. The Republic (1983) 3 C.L.R. 1068. Salem v. The Republic (1985) 3 C.L.R. 453, Τσάτσος, «Αίτηση Ακυρώσεως» 3η έκδοση, σελ. 372, Wahad v. Δημοκρατίας κ.α. (2006) 3 ΑΑΔ 622, Hossain v. Δημοκρατίας, υποθ. 372/09 ημερ. 22/9/11 και Stoyanov v. Δημοκρατίας κ.α. Υποθ. 1406/11, ημερ. 31/5/12).
Σύμφωνα με το σύγγραμμα Ε. Π. Σπηλιωτόπουλου «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», 12η έκδοση, Τόμος Ι, σελ. 85, παραγρ. 457, διαφοροποιήσεις, που επέρχονται στην εξέλιξη των γεγονότων, δυνατόν να έχουν ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του έννομου συμφέροντος είτε για υποκειμενικούς είτε για αντικειμενικούς λόγους. Επίσης ότι όπου η μεταβολή στα αντικειμενικά δεδομένα επέρχεται μεταγενέστερα της καταθέσεως της προσφυγής τότε «….. η δίκη καταργείται λόγω έλλειψης αντικειμένου».
Στην Maghdesian v. Δημοκρατίας (2004) 3 Α.Α.Δ. 437 κρίθηκε ότι τόσο η προσφυγή όσο και η έφεση ήταν ουσιαστικά άνευ αντικειμένου δεδομένου ότι τα δυο παιδιά του εφεσείοντα ενηλικιώθηκαν μέχρι την ακρόαση αίτησης του στο Οικογενειακό Εφετείο γι’ επικοινωνία μαζί τους. Το παράπονο του ήταν η άρνηση παραχώρησης σ’ αυτόν άδειας ολιγοήμερης παραμονής στην Κύπρο για υποστήριξη της άνω αίτησης του, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους θεωρείται ότι δεν υπάρχει πλέον αντικείμενο προς εξέταση είναι και η λήξη της χρονικής διάρκειας της προσβαλλόμενης πράξης.
Όσον αφορά το έννομο συμφέρον σύμφωνα με το σύγγραμμα του Ε. Π. Σπηλιωτόπουλου «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου» (άνω) σελ. 85-87, το έννομο συμφέρον πρέπει να καταδεικνύεται ως υπάρχον, τόσο κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης, όσο και κατά την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως, αλλά και κατά την επί Δικαστηρίου συζήτηση.
Έννομο συμφέρον προώθησης της προσφυγής διατηρείται όταν προκύπτουν ενδεχομενες ζημιογόνες συνέπειες από την διοικητική πράξη όταν ακόμη αυτή ευρίσκεται σε ισχύ. Σε τέτοια περίπτωση η νομολογία (βλ. Στράκκα Λτδ. (άνω) επιβάλλει υποχρέωση στον αιτητή ν’ αποδείξει ότι έχει πράγματι υποστεί ζημιογόνες συνέπειες, προκειμένου να προωθήσει την προσφυγή του. Στην Stoyanov v. Δημοκρατίας κ.α., Υποθ. αρ. 1406/11, ημερ. 31/5/12 το θέμα τέθηκε ως ακολούθως:
«Όπως αναφέρθηκε και στη Στράκκα Λτδ πιο πάνω:
«Εναπόκειται, βέβαια, στον εκάστοτε αιτητή να αποδείξει ότι ήδη έχουν προκύψει σε αυτόν ζημιογόνες συνέπειες από την προσβαλλόμενη πράξη πριν την ανάκλησή της ή την ικανοποίηση της αξίωσής του και συντρέχει, επομένως, λόγος για τη συνέχιση της δίκης.»
Η απόδειξη αυτών των ενδεχομένων ζημιογόνων συνεπειών δεν θα αφεθεί βεβαίως να εξεταστεί κατά το στάδιο θεμελίωσης αγωγής στο Επαρχιακό Δικαστήριο κατά το Άρθρο 146.6 του Συντάγματος, όπου είναι πλέον αναγκαία η προσκόμιση σχετικής και ικανής μαρτυρίας ως προς αυτές, (Γεωργία Ιωάννου ν. Δημοκρατίας, υποθ. αρ. 884/09, ημερ. 30.11.2010). Για να δυνηθεί ο αιτητής να καταφύγει στο Επαρχιακό Δικαστήριο, θα πρέπει προηγουμένως να πετύχει την ακύρωση της διοικητικής πράξης. Αλλά για να το επιτύχει αυτό στις περιπτώσεις όπου το αντικείμενο έχει στο μεταξύ εξαφανιστεί ή αλλοιωθεί λόγω κατάργησης ή ανάκλησης της διοικητικής πράξης, θα πρέπει να πείσει το αναθεωρητικό Δικαστήριο ότι η εκδίκαση της προσφυγής δεν συνεχίζεται επί ματαίω, αλλά λόγω του ότι έχουν όντως προκύψει τέτοιες ζημιογόνες συνέπειες, οι οποίες έστω και εκ πρώτης όψεως, παρουσιάζονται υπαρκτές και δεδομένες. Και αυτό εναπόκειται στον αιτητή να το δείξει με κατάλληλη και ανάλογη αναφορά σε δεδομένα και στοιχεία υποστηρικτικά της θέσης του. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι και δεν μπορεί να είναι θεωρητική, αλλά πραγματική. Το κατάλοιπο της συνέπειας της έκδοσης της διοικητικής πράξης είναι αναγκαίο να διαφανεί ως παράγωγο δυσμενών αποτελεσμάτων στο διοικούμενο, έστω και εκ πρώτης όψεως, (Αφρόκηπος Λτδ. ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 281, και Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-1959 σελ. 242-243). Εφόσον εκ πρώτης όψεως διαφανεί αυτή η συνέπεια, τότε η έκταση της ζημιάς αποφασίζεται στο Επαρχιακό Δικαστήριο.
Όπως και στην απόφαση Παναγιώτη Θεοδουλίδη ν. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας, υπόθ. αρ. 1717/2009, ημερ. 28.9.2010, ο εδώ αιτητής ουδέν συγκεκριμένο ανέφερε ή κατέγραψε στην προσφυγή του που να οριοθετεί ευλόγως τα όσα ο συνήγορος του εισηγήθηκε περί ύπαρξης ζημιογόνων συνεπειών. Είναι βεβαίως δεδομένο ότι η ανάκληση έγινε διαρκούσης της εκκρεμοδικίας της προσφυγής έτσι ώστε τα κατ’ ισχυρισμόν ζημιογόνα αποτελέσματα να αναφέρονται στην απαντητική αγόρευση…..»
Στην παρούσα υπόθεση το ότι η προσφυγή κατέστη άνευ αντικειμένου είναι ξεκάθαρο από τα αντικειμενικά δεδομένα που επήλθαν μεταγενέστερα της καταθέσεως της προσφυγής και που έχουν εκτεθεί πιο πάνω.
Αναφορικά με την ύπαρξη έννομου συμφέροντος προώθησης της προσφυγής δεν μπορεί να λεχθεί ότι υπάρχει ζημιογόνο αποτέλεσμα ώστε να οδηγεί προς τούτο, καθ’ ότι πουθενά στην προσφυγή της αιτήτριας δεν γίνεται αναφορά σε ενδεχόμενο κατάλοιπου ζημιάς.
Τα πιο πάνω αναπόφευκτα οδηγούν στην απόρριψη της προσφυγής λόγω έλλειψης αντικειμένου και εννόμου συμφέροντος της αιτήτριας να την προωθεί.
Η προσφυγή απορρίπτεται. Τα έξοδα να ακολουθήσουν το αποτέλεσμα και να είναι σε βάρος της αιτήτριας.
Λ. Παρπαρίνος, Δ.
/ΚΑΣ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο