ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

(Άρθρο 23(3)(γ) του Ν. 33/64 - Μεταβατικές Διατάξεις)

(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 56/20)

26 Ιουνίου, 2025

[ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΣΑΝΤΗΣ, ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]

K. AKRITAS CONSULTING ENGINEERS

(ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΚΡΙΤΑΣ Ε.Π.Ε.) ΗΕ 21152,

Εφεσείουσα,

   ν.

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ,

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑΣ,

Εφεσίβλητων.

______________________

 

Λ. Γερολέμου, για Γερολέμου, Αγαθοκλέους & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε., για την Εφεσείουσα.

Δ. Εργατούδη (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους Εφεσίβλητους.

 

______________________

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του

Δικαστηρίου θα δοθεί από την Καλλιγέρου, Δ.

ΑΠΟΦΑΣΗ

 

ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΥ, Δ.: Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (Αναθέτουσα Αρχή), εφεσίβλητοι στην παρούσα, προκήρυξε διαγωνισμό, με αντικείμενο της σύμβασης την «Παροχή Υπηρεσιών Σχεδιασμού Δομημένης Δικτύωσης, Ηλεκτρολογικής Αναβάθμισης και Επίβλεψης σε 22 σχολεία Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Φάση Ε')», στις 23/5/2017.  

 

Η Επιτροπή Αξιολόγησης προέβη σε αξιολόγηση των προσφορών και Αναθέτουσα Αρχή αποφάσισε ομόφωνα όπως αναθέσει τη σύμβαση για το Διαγωνισμό στην εταιρεία A.K. ANDREOU ADVANCED ENGINEERING LTD, η οποία σύμφωνα με την απόφασή της πληρούσε τους όρους του Διαγωνισμού και η προσφορά της ήταν η πλέον συμφέρουσα από οικονομικής άποψης.

 

Στις 30/8/2017, κοινοποιήθηκαν τα αποτελέσματα σε όλους τους οικονομικούς φορείς που είχαν υποβάλει προσφορά στο πλαίσιο του Διαγωνισμού, μεταξύ αυτών και στην εφεσείουσα. Μετά την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων, η εφεσείουσα ζήτησε όπως ανακληθεί η απόφαση για ανάθεση της σύμβασης στην επιτυχούσα εταιρεία, καθότι αυτή, όπως υποδείχθηκε, δεν ήταν εγγεγραμμένη στο Μητρώο Εταιρειών του ΕΤΕΚ.

 

Στη συνέχεια η εταιρεία A.K. ANDREOU ADVANCED ENGINEERING LTD κλήθηκε όπως, κατά την προσέλευσή της για την υπογραφή της σύμβασης, προσκομίσει, μαζί με τα υπόλοιπα πιστοποιητικά και σχετική άδεια άσκησης επαγγέλματος σε κλάδους της ηλεκτρολογικής μηχανικής επιστήμης, σύμφωνα με τον περί Εμπορικού και Τεχνικού Επιμελητηρίου Νόμο (Ν.224/1990). Μετά από αιτηθείσες παρατάσεις χρόνου που έγινα δεκτές και εφόσον πλέον είχαν προσκομιστεί από την πιο πάνω εταιρεία όλα τα απαιτούμενα πιστοποιητικά, περιλαμβανομένου και του πιστοποιητικού εγγραφής στο μητρώο του ΕΤΕΚ, η σύμβαση με την εν λόγω εταιρεία υπεγράφη.

 

Η εφεσείουσα καταχώρισε προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο, το οποίο απέρριψε την προσφυγή και επικύρωσε την προσβληθείσα απόφαση, κρίνοντας πως κανένας από τους λόγους ακυρώσεως δεν μπορούσε να γίνει δεκτός.  

 

Ακολούθησε η καταχώριση της παρούσας έφεσης. Η εφεσείουσα προβάλλει τέσσερις λόγους έφεσης, οι οποίοι (όπως και οι λόγοι ακυρώσεως πρωτόδικα) άπτονται κυρίως του ζητήματος της μη εγγραφής της επιτυχούσας εταιρείας στο Μητρώο του ΕΤΕΚ, και του κατά πόσον αυτό το γεγονός θα έπρεπε να αποτελεί λόγο για αποκλεισμό της, με δεδομένες τις διατάξεις του περί Επαγγελματικού και Τεχνικού Επιμελητηρίου Νόμος (Ν.224/90) από τις τροποποιήσεις του έτους 2012 και μετέπειτα, που δεν επιτρέπουν την ανάληψη τέτοιων εργασιών, (ηλεκτρολογικών εν προκειμένω), χωρίς εξασφάλιση σχετικής άδειας από το ΕΤΕΚ (επαγγελματική άδεια) είτε από φυσικά είτε από νομικά πρόσωπα. Σημειώνεται πως, όπως διαπίστωσε και το Δικαστήριο πρωτοδίκως, οι όροι του Διαγωνισμού (ειδικότερα ο όρος 6.2.3(2)) ρητά απαιτούσαν όπως ο βασικός εμπειρογνώμονας ήταν εγγεγραμμένος στο ΕΤΕΚ1 ενώ τέτοια διάταξη δεν υπήρχε για την εταιρεία – προσφοροδότη.

 

    Στην απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης  (ΔΕΕ), C-403/21, SC NV Construct SRL v. Judetul Timis, ημερομηνίας 26/01/2023, σκέψεις 67-69, δόθηκε γνωμάτευση σε σχετικό προδικαστικό ερώτημα, πως δεν είναι επιτρεπτός ο αποκλεισμός του οικονομικού φορέα λόγω έλλειψης επαγγελματικών αδειών που είναι απαραίτητες βάσει ειδικών νόμων (special laws) για την άσκηση των εργασιών του Διαγωνισμού, όταν αυτό δεν προβλέπεται στους όρους του Διαγωνισμού, ασχέτως αν η απόκτηση του επαγγελματικού προσόντος θα πρέπει να αποτελεί όρο για την υλοποίηση της ανάθεσης. Παραθέτουμε σχετικά αποσπάσματα:

 

«67. By its second question, the referring court asks, in essence, whether the principles of proportionality and of transparency guaranteed by the first subparagraph of Article 18(1) of Directive 2014/24 must be interpreted as precluding procurement documents from being automatically supplemented with qualification criteria arising under special laws applicable to activities relating to the contract to be awarded which were not set out in the procurement documents and which the contracting authority decided not to impose on the economic operators concerned.

 

68.    As is clear from the answer to the first question, obligations under special laws applicable to activities connected with the public contract to be awarded cannot automatically be added as selection criteria to the criteria expressly referred to in the procurement documents, otherwise the broad discretion that the contracting authority has in determining the selection criteria that it wishes to impose on economic operators as conditions for participating in a procurement procedure would be rendered devoid of any substance.

 

69.    Accordingly, the answer to the second question is that the principles of proportionality and of transparency guaranteed by the first subparagraph of Article 18(1) of Directive 2014/24 must be interpreted as precluding procurement documents from being automatically supplemented with qualification criteria arising under special laws applicable to activities relating to the contract to be awarded which were not set out in the procurement documents and which the contracting authority decided not to impose on the economic operators concerned.»

 

 

To Δικαστήριο καταλήγοντας στην γνωμάτευσή του ανέφερε τα ακόλουθα:

 

«On those grounds, the Court (Third Chamber) hereby rules:

 

1.           Article 58 of Directive 2014/24/EU of the European Parliament and of the Council of 26 February 2014 on public procurement and repealing Directive 2004/18/EC, read in conjunction with the principles of proportionality and of transparency guaranteed by the first subparagraph of Article 18(1) of that directive must be interpreted as meaning that the contracting authority has the option of imposing as selection criteria obligations under special laws applicable to the activities that may be required to be carried out in the context of performing the public contract and are not of significant importance.

 

2.           The principles of proportionality and of transparency guaranteed by the first subparagraph of Article 18(1) of Directive 2014/24 must be interpreted as precluding procurement documents from being automatically supplemented with qualification criteria arising under special laws applicable to activities relating to the contract to be awarded which were not set out in the procurement documents and which the contracting authority decided not to impose on the economic operators concerned.

 

3.           […]»

 

 

Δυνάμει της γνωμοδότησης του ΔΕΕ σε σχέση με το πιο πάνω θέμα και λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο Διαγωνισμός στην υπόθεση ενώπιόν μας προέβλεπε ρητά πως δικαιούμενοι συμμετοχής ήταν φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή κοινοπραξίες προσώπων είτε πολιτών της Κύπρου είτε άλλων Κρατών Μελών της ΕΕ ή τρίτων χωρών υπό προϋποθέσεις, η απόφαση του Δικαστηρίου να απορρίψει τον λόγο αυτό ακυρώσεως περί παρανομίας στον μη αποκλεισμό της επιτυχούσας εταιρείας, κρίνεται ορθή. Όπως έγινε και στην πράξη, για την υπογραφή της σύμβασης στην συνέχεια απαιτήθηκε η πλήρωση των απαιτήσεων του περί Επαγγελματικού και Τεχνικού Επιμελητηρίου Νόμος (Ν.224/90).

 

Με ξεχωριστό λόγο έφεσης και κατ’ επίκληση των ίδιων δεδομένων, ότι δηλαδή η επιτυχούσα εταιρεία δεν ήταν εγγεγραμμένη στο ΕΤΕΚ, η εφεσείουσα υποστηρίζει πως λανθασμένα και πεπλανημένα το Δικαστήριο απέρριψε τον λόγο ακυρώσεως περί παράβασης ουσιώδους όρου του Διαγωνισμού εκ μέρους της εταιρείας, αφού συμπληρώνοντας το έντυπο 16 αναφέρθηκε μόνο σε ένα προηγούμενο παρόμοιο έργο και όχι τρία όπως απαιτείτο, ενώ στο ίδιο έντυπο 16 συμπληρωμένο για τον βασικό εμπειρογνώμονα γινόταν αναφορά σε τρία έργα. Η Αναθέτουσα Αρχή ζήτησε ξανά το έντυπο 16 από την προσφοροδότρια εταιρεία συμπληρωμένο με τα τρία έργα, ως ήταν η απαίτηση του όρου 6.2.3(5) του Διαγωνισμού[1], υπό τον όρο ότι για τα έργα αυτά είχε συμβληθεί η εταιρεία. Τα έντυπα αρ.16 συμπληρώνονταν και υποβάλλονταν προς απόδειξη πλήρωσης όρων του Διαγωνισμού. Όπως και ο Δικαστής  πρωτόδικα λανθασμένα αντιλήφθηκε, είναι εύκολο να γίνει λανθασμένα αντιληπτό, πως η παράγραφος (5) (όπως και η παράγραφοι (2) και (3) του όρου 6.2.3 που προηγούνται) «Τεχνικές και επαγγελματικές ικανότητες» αναφέρεται στον Ηλεκτρολόγο Μηχανικό που είναι μόνιμα εργοδοτημένος από την εταιρεία. Τα δύο πρόσθετα έντυπα 16 που προσκόμισε μετά που κλήθηκε για διευκρινήσεις η εταιρεία, με αναφορά σε δύο πρόσθετες συμβάσεις, αναφέρονται στα ίδια έργα που είχε ήδη δηλώσει ο μόνιμα εργοδοτούμενός της ηλεκτρολόγος και σε αυτά (τα δύο πρόσθετα) γίνεται αναφορά στην σχετική βεβαίωση, έντυπο 16, ότι ο ηλεκτρολόγος των έργων ήταν ο συγκεκριμένος ηλεκτρολόγος/βασικός εμπειρογνώμονας.

 

Κρίνουμε πως εντός των ευλόγων ορίων της διακριτικής της ευχέρειας η Αναθέτουσα Αρχή ενεργοποίησε την δυνατότητα που της παρέχετο από τον όρο 9.5.3 του Μέρους Α, τον όρο 8.3.1.1. παράγραφος 11[2]  καθώς και το άρθρο 56(3)  του περί της Ρύθμισης των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων για Συναφή Θέματα Νόμου του 2016 (Ν.73(Ι)/2016)[3] χωρίς να έχει παραβιαστεί ουσιώδης όρος του Διαγωνισμού.

 

Σε σχέση με το ίδιο ζήτημα η εφεσείουσα υποστηρίζει πως η επιτυχούσα εταιρεία δεν θα μπορούσε να είχε κριθεί πως πληρούσε τον συγκεκριμένο όρο του Διαγωνισμού, (τρεις προηγούμενες συμβάσεις) αφού αν όντως είχε αναλάβει αυτές τις συμβάσεις αυτό θα είχε γίνει παράνομα, ως μη ούσα εγγεγραμμένη στο ΕΤΕΚ. Προς τούτο επισύναψε στη γραπτή της αγόρευση πρωτόδικα και επιστολή του Προέδρου του ΕΤΕΚ, ημερ. 8/1/2015, προς Πίνακα Αποδεκτών, στην οποία γινόταν αναφορά στο φαινόμενο που παρουσιαζόταν να συνεχίζουν εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, παρά την τροποποίηση του περί Επαγγελματικού και Τεχνικού Επιμελητηρίου Νόμος (Ν.224/90)) τον Ιούλιο του 2012, να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς του Δημοσίου ή να παρέχουν υπηρεσίες μηχανικής στον ιδιωτικό τομέα παράνομα, χωρίς να είναι εγγεγραμμένες στο ΕΤΕΚ.

 

Συμφωνούμε με την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι δεν υπήρχε υποχρέωση εκ μέρους της Αναθέτουσας Αρχής να διερευνήσει την εγγραφή ή όχι της εταιρείας στο ΕΤΕΚ κατά τον ουσιώδη χρόνο διεκπεραίωσης των τριών έργων. Ο βασικός εμπειρογνώμονας που ήταν εγγεγραμμένος στο ΕΤΕΚ (φυσικό πρόσωπο) ήταν μόνιμα εργοδοτούμενος της εταιρείας, της οποίας σημειώνεται η επωνυμία ήταν το δικό του όνομα. Από τη στιγμή επομένως που οι όροι του Διαγωνισμού (και όχι άλλοι ειδικοί νόμοι όπως ο περί Επαγγελματικού και Τεχνικού Επιμελητηρίου Νόμος (Ν.224/90)) δεν απαιτούσαν όπως τα προηγούμενα έργα είχαν εκτελεστεί σε συμμόρφωση με τις ειδικές αυτές διατάξεις, δεν αποτελούσε λόγο αποκλεισμού του οικονομικού φορέα, ούτε και υποχρέωση περαιτέρω διερεύνησης του ζητήματος, ασχέτως μάλιστα αν θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν από άλλα αρμόδια όργανα ζητήματα παράβασης της ειδικής σχετικής νομοθεσίας κατά την εκτέλεση στο παρελθόν τέτοιων εργασιών (βλ. Logicom Solutions Ltd v. ΑΑΠ, ΕΔΔ 23/18, ημερ. 11/1/2024).

 

Καταλήγουμε πως δεν εντοπίστηκε οποιοδήποτε σφάλμα του Δικαστηρίου ικανό να οδηγήσει σε ανατροπή της εκκαλούμενης απόφασης, σε συνάρτηση με τους λόγους εφέσεως που έχουν προβληθεί.

 

Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η έφεση απορρίπτεται. Η πρωτόδικη απόφαση επικυρώνεται. Επιδικάζονται €3.500 έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων και εναντίον της εφεσείουσας.      

 

 

Τ. Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.

Ν. ΣΑΝΤΗΣ, Δ.

Μ. ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΥ, Δ.

 

 

 

 

 

 

 

/ΓΓ