|
Προσφυγή Αρ. 22/2025
|
Μεταξύ:
SPACIALOGIC CONSTRUCTION CY LTD
Αιτητών
ν.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ
Αναθέτουσας Αρχής
Αναθεωρητική Αρχή
Προσφορών: Ανδρούλα Πούγιουρου, Πρόεδρος
Κάριν Γεωργιάδου, Μέλος
Ανδρέας Καρύδης, Μέλος
Πάρις Κωνσταντινίδης, Μέλος
Αιτητές: SPACIALOGIC CONSTRUCTION CY LTD
Αντιπροσωπεύθηκαν από τους:
1. Λοΐζο Παπαχαραλάμπους, δικηγόρο διά Κούσιος Κορφιώτης Παπαχαραλάμπους Δ.Ε.Π.Ε.
2. Λουκά Κούσιο, δικηγόρο διά Κούσιος Κορφιώτης Παπαχαραλάμπους Δ.Ε.Π.Ε.
Αναθέτουσα Αρχή: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ
Αντιπροσωπεύθηκε από τους:
1. Μαρία Βασιλείου, Δικηγόρο της Δημοκρατίας
2. Μαρία Τουραπή, Ανώτερη Υπολογιστής Ποσοτήτων
3. Ανδρέα Ζωγράφο, Υπολογιστής Ποσοτήτων
Ημερομηνία έκδοσης Απόφασης: 14 Νοεμβρίου 2025
ΑΠΟΦΑΣΗ
Αντικείμενο της υπό τον ως άνω αριθμό τίτλο Προσφυγής είναι η απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών - Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (στο εξής «η Αναθέτουσα Αρχή») ημερ. 29.07.2025, με την οποία απέρριψε την προσφορά των Αιτητών και κατακύρωσε το Διαγωνισμό με αρ. 59/2025 και τίτλο «Διαμόρφωση του Αλιευτικού Καταφυγίου και του Ποταμού στο Λιοπέτρι, Φάση Α' - Συνέχιση / Συμπλήρωση Μέρους Εργασιών Αλιευτικού Καταφυγίου (Κρηπιδώματα)» (στο εξής «ο Διαγωνισμός») στην εταιρεία Semesco Company Limited (στο εξής «ο Επιτυχών Προσφοροδότης») για το ποσό €3.658.449,20 πλέον Φ.Π.Α.
Σύμφωνα με την Έκθεση Γεγονότων και όπως αυτά συμπληρώνονται από τους Διοικητικούς Φακέλους, το Υπουργείο Εσωτερικών στις 06.06.2025 προκήρυξε τον πιο πάνω ανοικτό Διαγωνισμό μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος σύναψης συμβάσεων (e-procurement), τη διαλειτουργική διαδικτυακή εφαρμογή της Κυπριακής Δημοκρατίας για την εφαρμογή ηλεκτρονικών διαδικασιών στη διεξαγωγή των Διαγωνισμών Δημοσίων Συμβάσεων στην Κύπρο. Κριτήριο ανάθεσης ήταν η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει τιμής, ενώ καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών καθορίστηκε η 04.07.2025. Ακολούθησε στις 27.06.2025 η ανάρτηση στο σύστημα e-procurement ενός Συμπληρωματικού Όρου Αρ. 1 που αφορούσε σε διευκρινίσεις σε σχέση κυρίως με τα εξώφυλλα των Τόμων, το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου υλοποιείται το έργο, τα Δελτία Ποσοτήτων και τα σχέδια του έργου.
Υποβλήθηκαν εμπρόθεσμα δύο προσφορές δηλ. αυτή των Αιτητών για το ποσό των €3.567.301,50 και εκείνη του Επιτυχόντα Προσφοροδότη για €3.658.449,20, πλέον Φ.Π.Α.
Η αξιολόγηση των προσφορών πραγματοποιήθηκε σε τρεις (3) συνεδριάσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης, δηλ. στις 08.07.2025, 14.07.2025 και 17.07.2025.
Κατά την πρώτη της συνεδρία διαπιστώθηκε από την Επιτροπή Αξιολόγησης ότι η πρωτότυπη Εγγύηση Συμμετοχής που προσκομίστηκε από τους Αιτητές μετά την καταληκτική ημερομηνία υποβολής των προσφορών, ήταν διαφορετική από την Εγγύηση Συμμετοχής που υποβλήθηκε ηλεκτρονικά από τους Αιτητές κατά το στάδιο υποβολής της προσφοράς τους, εφόσον τα πρόσωπα που την υπέγραψαν ήταν διαφορετικά. Αποτέλεσμα ήταν να ζητήσει σχετική γνωμάτευση από το Γενικό Λογιστήριο, το οποίο γνωμοδότησε ότι η διαφορά αυτή συνιστούσε λόγο αποκλεισμού του προσφοροδότη από το Διαγωνισμό, για την οποία μάλιστα δεν ήταν δυνατή η αναζήτηση διευκρινίσεων εφόσον αφορούσε σε ουσιώδη όρο του Διαγωνισμού.
Ενόψει της γνωμάτευσης του Γενικού Λογιστηρίου, κατά τη συνεδρία της ημερ. 17.07.2025, η Επιτροπή Αξιολόγησης μελετώντας όλα τα ενώπιον της δεδομένα έκρινε ότι η προσφορά των Αιτητών ήταν απορριπτέα λόγω απόκλισης της από ουσιώδη όρο του Διαγωνισμού. Ως αποτέλεσμα, με την Έκθεση Αξιολόγησής της ημερ. 18.07.2025 εισηγείτο την ανάθεση της Σύμβασης στον Επιτυχόντα Προσφοροδότη, του οποίου η προσφορά είχε αναδειχθεί ως η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη βάσει τιμής και ως η μοναδική έγκυρη προσφορά. Το Συμβούλιο Προσφορών κατά τη συνεδρία του ημερ. 29.07.2025 μελετώντας όλα τα ενώπιον του στοιχεία, περιλαμβανομένης και της Έκθεσης Αξιολόγησης, υιοθετώντας την εισήγηση της Επιτροπής Αξιολόγησης, αποφάσισε την απόρριψη της προσφοράς των Αιτητών και την κατακύρωση του Διαγωνισμού στον Επιτυχόντα Προσφοροδότη, του οποίου η προσφορά ήταν η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη βάσει τιμής.
Με την επιστολή της ημερ. 18.08.2025 η Αναθέτουσα Αρχή ενημέρωσε τους δύο οικονομικούς φορείς για την απόφασή της αυτή, με αποτέλεσμα την καταχώριση από πλευράς Αιτητών της υπό τον ως άνω αριθμό και τίτλο Προσφυγής ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, με την οποίαν βάλλουν κατά του αποκλεισμού τους από το Διαγωνισμό και συνακόλουθα κατά της κατακύρωσής του στον Επιτυχόντα Προσφοροδότη, προβάλλοντας ουσιαστικά ένα λόγο ακύρωσης.
Βασικοί πυλώνες υποστήριξης του μοναδικού λόγου ακύρωσης συνιστούν, σύμφωνα με τη γραπτή αγόρευση του δικηγόρου τους, οι εισηγήσεις ότι α) οι διαφορετικές υπογραφές στο φωτοαντίγραφο και το πρωτότυπο της Εγγύησης Συμμετοχής δεν ήταν ικανές στο να κριθεί από την Αναθέτουσα Αρχή ότι συνιστούσαν ουσιώδη απόκλιση της προσφοράς των Αιτητών από τον όρο 8.3.1.8 του Τόμου Α των Εγγράφων του Διαγωνισμού, β) το φωτοαντίγραφο της εγγυητικής που υποβλήθηκε με την προσφορά πληρούσε τον αντικειμενικό λόγο για τον οποίον ζητήθηκε και (γ) ότι ο όρος 8.3.1.8 δεν προβλέπει για υποβολή «πιστού» φωτοαντίγραφου της πρωτότυπης εγγυητικής επιστολής κατά την υποβολή της προσφοράς, όπως αναφέρετο στην επιστολή γνωστοποίησης των αποτελεσμάτων του Διαγωνισμού στους Αιτητές.
Ειδικότερα εισηγούνται ότι ο λόγος αποκλεισμού των Αιτητών που σύμφωνα με τη γνωστοποίηση της απόφασης της Αναθέτουσας Αρχής η Εγγύηση Συμμετοχής που υποβλήθηκε με την προσφορά τους δεν είναι πιστό φωτοαντίγραφο της πρωτότυπης Εγγύησης Συμμετοχής, δεν συνιστά ουσιώδη απόκλιση του όρου 8.3.1.8 του Τόμου Α (Οδηγίες προς τους Οικονομικούς Φορείς) της προσφορά τους.
Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, η Εγγύηση Συμμετοχής για να θεωρηθεί έγκυρη έπρεπε να πληροί τις απαιτήσεις του όρου 6.5 του Τόμου Α των Εγγράφων του Διαγωνισμού, να συνταχθεί ως το Παράρτημα 3 και να εκδοθεί από Ίδρυμα. Η Εγγυητική που δόθηκε από πλευράς τους, της AXERIA IARD, κατά την άποψη τους, πληρούσε τις προϋποθέσεις αυτές εφόσον το φωτοαντίγραφο της Εγγυητικής Επιστολής Συμμετοχής ημερ. 30.06.2025 που έφερε την υπογραφή της Catalina Popa ικανοποιούσε τις προϋποθέσεις του όρου 6.5 όπως και το δικαίωμα της Αναθέτουσας Αρχής να διεκδικήσει αποζημιώσεις. Η πρωτότυπη δε Εγγυητική Επιστολή Συμμετοχής ημερ. 30.06.2025 που δόθηκε μετά, ήταν η ίδια με το φωτοαντίγραφο και έχουν τον ίδιο κωδικό. Η μόνη διαφορά τους, εισηγούνται, εντοπίζεται στην υπογραφή όπου η πρωτότυπη υπογράφεται από άλλον αξιωματούχο της AXERIA IARD και όχι την Catalina Popa.
Οι Αιτητές προβάλλουν επιπρόσθετα θέμα ερμηνείας του όρου 8.3.1.8, ότι δηλ. στην παρούσα περίπτωση ο όρος δεν προνοούσε για «πιστό» αντίγραφο, όπως λανθασμένα αναφέρεται στην επιστολή γνωστοποίησης της απόφασης της Αναθέτουσας Αρχής, αλλ’ ούτε και ότι η πρωτότυπη Εγγυητική Επιστολή και το φωτοαντίγραφο της πρέπει να υπογράφονται από το ίδιο άτομο.
Από την άλλη, η Αναθέτουσα Αρχή, μέσω της γραπτής αγόρευσης της δικηγόρου της, υπεραμύνθηκε της νομιμότητας του αποκλεισμού των Αιτητών από το Διαγωνισμό, δίνοντας τη δική της εκδοχή ως προς τα εγερθέντα θέματα από πλευράς Αιτητών σε σχέση με την Εγγυητική Επιστολή Συμμετοχής στο Διαγωνισμό.
Συγκεκριμένα, προς αντίκρουση των επιχειρημάτων των Αιτητών σε σχέση με το μοναδικό λόγο ακύρωσης, προτάσσει το ουσιώδες του όρου 8.3.1.8 για το οποίο οι Αιτητές, κατά την άποψη της, δεν έδωσαν καθαρή εικόνα, εφόσον αναφέρονται σε ουσιώδη απόκλιση. Με παραπομπή σε νομολογία (βλ. Κοινοπραξία «Αθωνική Τεχνική Α.Ε. - Εργοληπτική Εταιρεία Χ.Π.Θ. Αλεξάνδρου Λτδ – Μεσόγειος Α.Ε» -v- Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, Έφεση κατά απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 21/2016, ημερ. 18.03.2022 κ.ά.) ισχυρίζεται ότι οι όροι που σχετίζονται με την Εγγύηση Συμμετοχής είναι ουσιώδεις, παράβαση των οποίων οδηγεί σε αποκλεισμό του προσφοροδότη και δεν τίθεται θέμα ουσιώδους ή επουσιώδους απόκλισης. Η συμμόρφωση με τους όρους σε σχέση με την Εγγύηση Συμμετοχής, προσθέτει, δεν είναι θέμα τύπου αλλά ουσίας. Ακόμη και στην περίπτωση νομικών προσώπων που ίσως διαθέτουν περισσότερες από μία πρωτότυπες Εγγυητικές Επιστολές, ως η θέση των Αιτητών, το λεκτικό του όρου 8.3.1.8 είναι σαφές ότι πρόκειται για μια πρωτότυπη Εγγυητική Επιστολή Συμμετοχής, φωτοαντίγραφο της οποίας είχε υποβληθεί ηλεκτρονικά με την υποβολή της προσφοράς. Δεν ενέχει δε σημασία, συνεχίζει, αν το περιεχόμενό τους είναι ταυτόσημο ή και οι δύο υπογράφοντες είναι αξιωματούχοι της εταιρείας.
Ως προς την εισήγηση ότι το φωτοαντίγραφο πληρούσε τον αντικειμενικό λόγο για τον οποίο ζητείτο η Εγγυητική Επιστολή, η Αναθέτουσα Αρχή προβάλλει ότι οι εισηγήσεις των Αιτητών αποτελούν υποθετικό σενάριο βασισμένο σε εικασίες, που δεν ισχύουν εδώ, εφόσον πρόκειται για δύο διαφορετικές εγγυήσεις.
Σε σχέση με την άλλη εισήγηση ότι δεν απαιτείτο «πιστό» αντίγραφο, παραπέμποντας στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσης του Γ. Μπαμπινιώτη, 2η έκδ., ως προς τον ορισμό των λέξεων «αντίγραφο» και «πρωτότυπο», προβάλλει τη θέση ότι είναι φανερό ότι το περιεχόμενο του αντιγράφου θα πρέπει να είναι το ίδιο με του πρωτότυπου, χωρίς η λέξη «πιστό» να του προσδίδει οτιδήποτε.
Εξετάσαμε με προσοχή τις εκατέρωθεν εισηγήσεις, τις οποίες οι δύο πλευρές είχαν την ευκαιρία να αναπτύξουν και προφορικά κατά την ακρόαση, υπό το φως της νομολογίας που μας παρέπεμψαν και άλλης που εντοπίσαμε, κατόπιν δικής μας έρευνας, σε συνάρτηση με τα γεγονότα της υπόθεσης, όπως εξάγονται από τους Διοικητικούς Φακέλους στους οποίους έχουμε ανατρέξει.
Είναι φανερό ότι βασικό ζήτημα που εγείρεται προς εξέταση, ενόψει των εισηγήσεων των δύο πλευρών, συνιστά κατά πόσο η υπογραφή από δύο διαφορετικά πρόσωπα, δηλ. από την Catalina Popa του φωτοαντιγράφου της Εγγυητικής Επιστολής Συμμετοχής στο Διαγωνισμό που υπεβλήθη με την προσφορά και από τον Άγγελο Παναγή του πρωτότυπου αυτής, που υπεβλήθη μετά, είναι καταλυτική για την εγκυρότητα της Εγγυητικής Επιστολής και συνακόλουθα της προσφοράς των Αιτητών, ζήτημα για το οποίο υπήρξαν εκ διαμέτρου αντίθετες εκδοχές από μέρους των δύο πλευρών. Σημειώνουμε από τη μια την εισήγηση των Αιτητών ότι πρόκειται περί επουσιώδους απόκλισης από τους όρους του Διαγωνισμού, εφόσον και τα δύο πρόσωπα είναι αξιωματούχοι της εταιρείας που υπέγραψαν για την εταιρεία, ενώ το περιεχόμενο των δύο εγγράφων είναι ταυτόσημο και από την άλλη της Αναθέτουσας Αρχής ότι πρόκειται περί δύο διαφορετικών εγγράφων και όχι του πρωτότυπου με το φωτοαντίγραφο του, όπως προνοούσε ο όρος.
Στο στάδιο αυτό παραθέτουμε αυτούσιο τον όρο 8.3.1.8 του Τόμου Α των Εγγράφων του Διαγωνισμού, που περιέχεται στην Ενότητα «Περιεχόμενα Προσφορών» για σκοπούς καλύτερης παρακολούθησης:
«8.3 Περιεχόμενα Προσφορών
8.3.1 Ενότητα «Προϋποθέσεις Συμμετοχής»
1. […]
[…]
8. Οι Προσφέροντες, κατά την ηλεκτρονική υποβολή των προσφορών, θα πρέπει να επισυνάψουν φωτοαντίγραφο της Εγγύησης Συμμετοχής. Παράλληλα, θα πρέπει να αποστείλουν σε έντυπη μορφή και το πρωτότυπο της Εγγύησης Συμμετοχής στον Αρμόδιο Λειτουργό του Διαγωνισμού ως ορίζεται στην παράγραφο 2.9.
Δεδομένου ότι το φωτοαντίγραφο της Εγγύησης Συμμετοχής υποβληθεί ηλεκτρονικά μέχρι την προθεσμία της υποβολής των προσφορών, η αποστολή ή λήψη του πρωτότυπου σε έντυπη μορφή της Εγγύησης Συμμετοχής μετά την τελευταία ημερομηνία και ώρα υποβολής των προσφορών, δεν θα λογίζεται ως λόγος αποκλεισμού.».
Χρήσιμη, επίσης, θεωρούμε την παράθεση αυτούσιου του όρου 9.2, «Έλεγχος Προϋποθέσεων Συμμετοχής», στη βάση του οποίου απορρίφθηκε η προσφορά των Αιτητών:
«9.2 Έλεγχος Προϋποθέσεων Συμμετοχής
1. Μετά την αποσφράγιση των Ενοτήτων «Προϋποθέσεις Συμμετοχής» και «Τεχνική Προσφορά» το Αρμόδιο Όργανο ελέγχει την εκπλήρωση των προϋποθέσεων συμμετοχής καθώς και την ορθότητα και την πληρότητα των δικαιολογητικών που έχουν υποβληθεί και καταγράφει τα αποτελέσματα του ελέγχου σε ειδικό έντυπο.
2. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν Προσφορές που δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις συμμετοχής ή συντρέχουν λόγοι αποκλεισμού της παραγράφου 6.2(1)(α) και 6.2(1)(γ)-(ι) και έχοντας εξετάσει τις οποιεσδήποτε ενέργειες έχουν δηλωθεί σύμφωνα με το εδάφιο 4 της παραγράφου του 6.2, η Αναθέτουσα Αρχή χαρακτηρίζει τις προσφορές αυτές απορριπτέες, η τεχνική και η οικονομική προσφορά δεν αξιολογούνται. Οι προσφορές αυτές απορρίπτονται δια του Αρμοδίου Οργάνου της Αναθέτουσας Αρχής.».
Είναι φανερό από τα πιο πάνω ότι ο όρος 8.3.1.8 συνιστά μία από τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο Διαγωνισμό που κανονικά είναι το πρώτο ζήτημα που ελέγχεται από την Αναθέτουσα Αρχή μαζί με την ορθότητα των δικαιολογητικών, για να ακολουθήσει στη συνέχεια η αξιολόγηση της τεχνικής και οικονομικής προσφοράς ενός προσφοροδότη. Ο ίδιος ο όρος όμως παρατείνει την προθεσμία υποβολής του πρωτότυπου σε χρόνο και μετά την τελευταία ημερομηνία υποβολής των προσφορών, οπότε ο έλεγχος υποβολής του πρωτότυπου μπορεί να γίνει και μετά από την Αναθέτουσα Αρχή. Συνεπώς, από την άποψη χρόνου υποβολής του πρωτότυπου στην παρούσα περίπτωση δεν εντοπίζεται οτιδήποτε το μεμπτό.
Ως εκ τούτου, το όλο ζήτημα προς επίλυση επικεντρώνεται στην ερμηνεία των όρων του Διαγωνισμού και ειδικά του 8.3.1.8 του Τόμου Α των Εγγράφων του Διαγωνισμού.
Είναι νομολογιακά γνωστή η αρχή ότι οι κανόνες ερμηνείας εγγράφων στόχο έχουν τη γραμματική ερμηνεία συμπληρωμένη από την αντίληψη που δημιουργείται σ’ ένα κοινό άνθρωπο, η δε πρόθεση των μερών εξάγεται από τη γλωσσική διατύπωση (βλ. Transnatco Ltd -v- Superclima Engineering Ltd (2010) 1(Α) ΑΑΔ 643, Καρατσιώλης -v- Royal Sports Betting Ltd (2008) 1(Α) ΑΑΔ 669 και Μελίνα Αλκιβιάδη -v- The Philips College, Πολ. Εφ. Αρ. 310/11, ημερ. 21.03.2017). Ειδικά σ’ ό,τι αφορά τους όρους προσφορών, αυτοί ερμηνεύονται στενά και αυστηρά χωρίς να επιτρέπονται παρεκκλίσεις, ώστε όλοι οι προσφοροδότες να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης (βλ. Χαράλαμπος Νικόλας -v- Δημοκρατίας (2011) 3(Β) ΑΑΔ 583).
Στην πρόσφατη υπόθεση Logicom Solutions Ltd -v- Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου, Υπ. Αρ. 23/2018, ημερ. 11.01.2024, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο τόνισε τα εξής ως προς την ερμηνεία όρων διαγωνισμού:
«Όπου επιχειρείται η ερμηνεία όρου διαγωνισμού, όπως και στην περίπτωση όπου επιχειρείται ερμηνεία όρων της σύμβασης, το κριτήριο είναι η έννοια την οποία μεταδίδει το κείμενο του διαγωνισμού ή και της σύμβασης, ανάλογα με την περίπτωση, στον μέσο λογικό άνθρωπο (βλ. Amethyst Distributors -v- Ιεράς Μονής Κύκκου (2011) 1 ΑΑΔ 199). Συνεπώς είναι η εξεύρεση της πραγματικής πρόθεσης του συντάξαντα των όρων του διαγωνισμού ή των συμβαλλόμενων.
Αποτελεί βασική ερμηνευτική αρχή ότι όπου το λεκτικό του όρου του διαγωνισμού είναι καθαρό και σαφές, πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με τη φυσική και συνηθισμένη του έννοια γιατί αυτό το λεκτικό εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την αληθινή βούληση του συντάξαντα. Όπως έχει υποδειχθεί στην Αντωνίου -v- Συμβουλίου Κεντρικού Σφαγείου Κοφίνου (2001) 3 ΑΑΔ 164 «το Δικαστήριο έχει υποχρέωση να αναζητήσει το νόημα των όρων του διαγωνισμού χωρίς απόλυτη και δογματική προσήλωση στις λέξεις. Αλλά να δώσει «ερμηνεία – όπου γεννιέται αμφιβολία και υπάρχουν ανοικτές δύο ερμηνείες – η οποία συνάδει με τη λογική».
Ακολουθώντας τη γραμματική ερμηνεία του όρου 8.3.1.8 είναι ξεκάθαρο ότι οι προσφοροδότες κατά την ηλεκτρονική υποβολή της προσφορά τους θα πρέπει να επισυνάψουν φωτοαντίγραφο της Εγγύησης Συμμετοχής και παράλληλα να αποστείλουν σε έντυπη μορφή και το πρωτότυπο της στον αρμόδιο Λειτουργό του Διαγωνισμού που καθορίζει ο όρος 2.9, με την επιφύλαξη ότι, η αποστολή του πρωτότυπου μετά την καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών δεν θα συνιστά λόγο αποκλεισμού νοουμένου ότι το αντίγραφο υποβλήθηκε έγκαιρα.
Το λεκτικό του όρου είναι σαφές, όπως και η πρόθεση του συντάξαντα των όρων του Διαγωνισμού ότι δηλαδή πρόκειται για ένα έγγραφο, φωτοαντίγραφο του οποίου υποβάλλεται ηλεκτρονικά μαζί με την προσφορά εντός της προθεσμίας υποβολής των προσφορών και το πρωτότυπο σε έντυπη μορφή που μπορεί να αποσταλεί ακόμη και μετά την καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών.
Σίγουρα στην παρούσα περίπτωση το πρωτότυπο που προσκομίστηκε δεν ταυτίζετο με το δήθεν φωτοαντίγραφό του λόγω της υπογραφής τους από διαφορετικά πρόσωπα και δεν ενέχει σημασία αν και τα δύο πρόσωπα που υπέγραψαν είναι αξιωματούχοι της εταιρείας, η οποία έδωσε την Εγγυητική Επιστολή. Είναι προφανές ότι ο όρος 8.3.1.8 αναφέρεται σε ένα και μοναδικό έγγραφο, ενώ στην παρούσα περίπτωση πρόκειται για δύο έγγραφα και είναι άσχετο αν το περιεχόμενό τους πληροί τους όρους του Παραρτήματος 3 ή είναι του ίδιου τύπου. Εδώ το πρόβλημα με την Εγγυητική εστιάζεται στην ίδια την Εγγυητική και εγκυρότητά της. Σημειώνουμε ότι το Παράρτημα 3 είναι το υπόδειγμα Εγγυητικής Επιστολής Συμμετοχής που στο τέλος υπάρχει πρόνοια ότι θα πρέπει να αναγράφεται το Ίδρυμα που δίνει την Εγγυητική μαζί με την υπογραφή και σφραγίδα.
Σ’ ό,τι αφορά την εισήγηση των Αιτητών για τροποποίηση του όρου από πλευράς Αναθέτουσας Αρχής με την προσθήκη της λέξης «πιστό» πριν τη λέξη «φωτοαντίγραφο» στην επιστολή γνωστοποίησης των αποτελεσμάτων του Διαγωνισμού, απεσύρθη από το δικηγόρο των Αιτητών κατά την προφορική του αγόρευση, γι’ αυτό και δεν θα την εξετάσουμε.
Είναι θεμελιωμένο ότι προσφορά που δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του Διαγωνισμού είναι άκυρη και κατ’ επέκταση δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης (βλ. Tamassos Tobacco Suppliers and Co. -v- Δημοκρατίας (1992) 3 ΑΑΔ 60).
Η σημασία όρου προκήρυξης Διαγωνισμού και οι συνέπειες παράβασης του, υπήρξαν αντικείμενο εξέτασης στην πρόσφατη υπόθεση Κοινοπραξία Malta Lines Limited and Kapnos Airport Shuttle (MLKP) -v- M. E. Λεωφορεία Αμμοχώστου Λτδ, Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 76/2020, ημερ. 14.04.2025, όπου το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο στην απόφαση του αναφέρει τα εξής:
«Όπως είναι νομολογημένο, οι όροι προκήρυξης διαγωνισμού συνιστούν πράξεις κανονιστικού περιεχομένου και θεωρούνται κατ' ουσία διάταξη νόμου που δεσμεύει τόσο τη Διοίκηση, όσο και τους διαγωνιζόμενους. Η δε παράβαση τους, αποτελεί παράβαση κανόνα δικαίου και επιφέρει την ακυρότητα της διακήρυξης. Η συμμόρφωση προς τους όρους ενός πλειοδοτικού διαγωνισμού αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση συμμετοχής στο διαγωνισμό. (βλ. Λ. Π. Λουκαΐδης Λτδ ν. Δημοκρατίας (1990) 3 ΑΑΔ 862, Ε. Μαρκίδου ν. Δημοκρατίας (1997) 3 ΑΑΔ 581, General Constructions Ltd v. Δήμου Λεμεσού (1998) 3 ΑΑΔ 584 και Δημοκρατία ν. S. Kyriakou Euromarket Ltd (2000) 3 AAΔ 692). Σε κάθε περίπτωση, η Διοίκηση και οι διαγωνιζόμενοι προσφοροδότες δεσμεύονται από τους όρους του διαγωνισμού.».
Στην υπόθεση Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου -v- CyStar Insurance Brokers Ltd, Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 137/15, ημερ. 03.02.2023, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο υιοθετώντας τη μέχρι τότε νομολογία ανάφερε τα εξής ως προς τη σημασία παραβίασης ουσιώδους όρου:
«Θέλουμε να τονίσουμε ότι η αρχή που πηγάζει από τη νομολογία μας πως η προσφορά που δεν πληροί ουσιώδη όρο είναι άκυρη και δεν μπορεί να εξεταστεί, είναι ακριβώς αρχή που στηρίζει την ευνομία. Η δε ανάγκη τήρησης της διασφαλίζει την εξ ίσου σημαντική αρχή της ίσης μεταχείρισης. Οι προσφορές - που γίνονται για το δημόσιο συμφέρον -πρέπει να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης και να είναι σύμφωνες με τους όρους της διακήρυξης. Η δε διοίκηση οφείλει να μεταχειρίζεται τους προσφοροδότες πάνω σε ίση βάση. (Βλ. George D. Kounnas and Sons Ltd a.o. v. Republic (1972)3 C.L.R.542, Leisureland Hotel Enterprises Ltd v. Δημοκρατίας (1993) 3 A.A.Δ. 538 και Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας 1929-1959, σελ.430).».
Σημειώνουμε ότι η πιο πάνω αρχή υιοθετήθηκε στην πιο πρόσφατη υπόθεση Κυπριακή Δημοκρατία μέσω Υπουργείου Υγείας -v- Vouros Healthcare Ltd, Έφεση κατά απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 112/2020, ημερ. 09.04.2025.
Ειδικά για τον όρο που προβλέπει για την εγγύηση συμμετοχής υπάρχει αρκετή νομολογία, με την οποία κρίθηκε ως ουσιώδης όρος. Στην υπόθεση Κοινοπραξία «Αθωνική Τεχνική Α.Ε. - Εργοληπτική Εταιρεία Χ.Π.Θ. Αλεξάνδρου Λτδ – Μεσόγειος Α.Ε» -v- Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών (ανωτέρω), που αφορούσε σε όρο για την υποχρέωση υποβολής τραπεζικής εγγύησης συγκεκριμένου τύπου, στην οποία παρέπεμψε και η δικηγόρος της Αναθέτουσας Αρχής, το Ανώτατο Δικαστήριο τονίζει τα εξής:
«Προκύπτει σαφώς αλλά και διαχρονικά από τη νομολογία μας πως οι όροι που σχετίζονται με την εγγύηση συμμετοχής σε διαγωνισμό είναι χωρίς αμφιβολία ουσιώδεις. Κι’ αυτό αφορά τόσο τον τύπο όσο και το περιεχόμενο της εγγύησης αφού και τα δύο είναι όψεις του ιδίου νομίσματος, δηλαδή της ανάγκης προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Η υπαλλακτική πρόταση της Εφεσείουσας δεν έδιδε τα στοιχεία ή τις διασφαλίσεις που ζητούντο».
Στην παρούσα περίπτωση υπήρξε αμφισβήτηση από πλευράς Αιτητών ότι επρόκειτο για παραβίαση ουσιώδους όρου. Συγκεκριμένα, προβάλλουν ότι η παραβίαση συνίστατο απλά σε επουσιώδη απόκλιση. Δεν συμμεριζόμαστε τη θέση αυτή των Αιτητών και εξηγούμε.
Εκτός της πιο πάνω νομολογίας που τονίζει ότι οι όροι που σχετίζονται με την εγγύηση συμμετοχής είναι αναμφίβολα ουσιώδεις και ο ίδιος ο όρος με τον τρόπο διατύπωσής του φανερώνει τη μεγάλη σημασία του. Ειδικά, ο όρος 8.3.1.8 ρητά καθορίζει με επιτακτικό μάλιστα τρόπο ότι «κατά την ηλεκτρονική υποβολή των προσφορών, θα πρέπει να επισυνάψουν φωτοαντίγραφο» και «Παράλληλα, θα πρέπει να αποστείλουν σε έντυπη μορφή και το πρωτότυπο» (Η υπογράμμιση δική μας). Η πρόταση «θα πρέπει» είναι καθοριστικής σημασίας για το ουσιώδες του όρου.
Στη βάση της πιο πάνω νομολογίας μόνο παραβίαση ουσιώδους όρου καθιστά άκυρη την προσφορά ενός προσφοροδότη που να δικαιολογεί την απόρριψη της προσφοράς του, χωρίς να τίθεται στην περίπτωση αυτή θέμα ουσιώδους ή επουσιώδους απόκλισης. Όπως έχει εδραιώσει η νομολογία, αφ’ ης στιγμής ένας όρος θεωρείται ουσιώδης δεν χωρεί οποιαδήποτε διαφοροποίηση σε ουσιώδη ή επουσιώδη απόκλιση από τον όρο αυτό (βλ. Consortium KPMG Limited – Asproftas SA -v- Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, Υπ. Αρ. 4/2024 Διοικητικού Δικαστηρίου, ημερ. 19.02.2025 και Δημοκρατία -ν- C.H. Heat-Flow Mechanical Contractors Ltd (2005) 3 ΑΑΔ 363).
Ερχόμενοι στα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης βρίσκουμε ότι η μη ταύτιση του φωτοαντίγραφου της Εγγυητικής Επιστολής Συμμετοχής με το πρωτότυπο της Επιστολής που υπέβαλαν οι Αιτητές δεν αφορούσε σε τυπολατρία, ως η εισήγηση των Αιτητών, αλλά παραβίαση ουσιώδους όρου του Διαγωνισμού που δεν επιδέχεται αναζήτησης διευκρινίσεων.
Σ’ ό,τι αφορά την εισήγηση ότι το φωτοαντίγραφο της Εγγυητικής Επιστολής πληρούσε τον αντικειμενικό λόγο για τον οποίον ζητήθηκε η Εγγυητική, δεν βοηθά την υπόθεση των Αιτητών, ενόψει της πιο πάνω απόφασης μας περί παραβίασης του όρου 8.3.1.8 με τη μη προσκόμιση της πρωτότυπης Εγγυητικής Επιστολής. Όπως είναι διατυπωμένος ο όρος πρόκειται για πρωτότυπο έγγραφο και το φωτοαντίγραφό του, όπου αναμένεται σίγουρα να ταυτίζονται πλήρως, τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και στις υπογραφές.
Οι Αιτητές, μέσω της προφορικής αγόρευσης του δικηγόρου τους, παραπονούνται επίσης ότι η Επιτροπή Αξιολόγησης προχώρησε και στην τεχνική αξιολόγηση της προσφοράς τους, οπότε δεν δικαιολογείται η απόρριψη της προσφοράς τους για θέμα μη πλήρωσης προϋπόθεσης συμμετοχής.
Δεν συμφωνούμε με την εισήγηση. Από την πρώτη συνεδρία της ημερ. 08.07.2025, η Επιτροπή Αξιολόγησης επισήμανε το πρόβλημα με την Εγγυητική, σύμφωνα με το Παράρτημα 2Ε, Πίνακας Αρ. 4, που αναφέρεται στον Έλεγχο Δικαιώματος Υποβολής Προσφοράς και επισυνάπτεται στην Έκθεση Αξιολόγησης, όπου για τους Αιτητές σημειώνονται τα εξής:
«Αναφορικά με την εκπλήρωση των απαιτήσεων των άρθρων 6.5 και 8.3.1.1 (Εγγύηση Συμμετοχής) του Τόμου Α των Εγγράφων Διαγωνισμού (Οδηγίες προς Οικονομικούς Φορείς), η Επιτροπή Αξιολόγησης Προσφορών εντόπισε διαφορά μεταξύ της Εγγύησης Συμμετοχής που έχει υποβληθεί από τον Προσφοροδότη κατά την ηλεκτρονική υποβολή της προσφοράς και της πρωτότυπης Εγγύησης Συμμετοχής που έχει προσκομιστεί. Η διαφορά εντοπίζεται στους υπογράφοντες της Εγγύησης Συμμετοχής, οι υπόλοιποι όροι καθώς και το λεκτικό των επιστολών αυτών είναι πανομοιότυποι. Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερόμενα, η Επιτροπή Αξιολόγησης Προσφορών κρίνει την προσφορά της εταιρείας “SPACIALOGIC CONSTRUCTION CY LTD” ως άκυρη καθώς παρουσιάζει ουσιώδη απόκλιση από τους Όρους των Εγγράφων Διαγωνισμού. Συγκεκριμένα δεν πληροί όλες τις προϋποθέσεις για δικαίωμα συμμετοχής που αναφέρονται στο άρθρο 8.3.1.8 του Τόμου Α των Εγγράφων Διαγωνισμού (Οδηγίες προς Οικονομικούς Φορείς) καθότι η πρωτότυπη Εγγύηση Συμμετοχής που προσκομίστηκε διαφέρει από την Εγγύηση Συμμετοχής που υποβλήθηκε ηλεκτρονικά με την υποβολή της προσφοράς.».
Στην συνέχεια αποτάθηκε στην Αρμόδια Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων του Γενικού Λογιστηρίου για λήψη γνωμοδότησης.
Δεν παρουσιάστηκε κανένα ικανό στοιχείο από πλευράς Αιτητών που να καθιστά την προσβαλλόμενη απόφαση τρωτή.
Βρίσκουμε ότι η απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής αποκλεισμού των Αιτητών από το Διαγωνισμό ενόψει των πιο πάνω διαπιστώσεων μας, ήταν ευλόγως επιτρεπτή και νόμιμη.
Εν κατακλείδι, ουδεμία από τις εισηγήσεις των Αιτητών που βάλλουν κατά της νομιμότητας του αποκλεισμού τους δεν ευσταθεί και απορρίπτονται.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η Προσφυγή απορρίπτεται. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται.
............................................ ............................................
Ανδρούλα Πούγιουρου Κάριν Γεωργιάδου
Πρόεδρος Μέλος
............................................. .............................................
Ανδρέας Καρύδης Πάρις Κωνσταντινίδης
Μέλος Μέλος