ΚΥΠΡΙΑΚΗ  ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

                                                                                              Απόφαση  ΕΠΑ: 23/2024

                                                                                Αρ. Φακέλου:  08.05.001.024.012

Ο ΠΕΡΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΝΟΜΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ 83(Ι)/2014

Κοινοποίηση συγκέντρωσης αναφορικά με την απόκτηση μετοχικού κεφαλαίου της TUS Airways Ltd από την Loco Jet Ltd

Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού:

κα Εύα Παντζαρή                                           Πρόεδρος

κ. Άριστος Αριστείδου Παλούζας                   Μέλος

κ. Νεόφυτος Μαυρονικόλας                           Μέλος

κα Μαντώ Παπαγεωργίου Μάτση                  Μέλος

κα Ιωάννα Σαπίδου                                        Μέλος

Ημερομηνία απόφασης: 19 Mαρτίου 2024                                                                     

ΑΠΟΦΑΣΗ

Αντικείμενο εξέτασης της παρούσας υπόθεσης αποτελεί η πράξη συγκέντρωσης που κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή στις 5 Φεβρουαρίου 2024, από την εταιρεία Loco Jet Ltd, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 του περί Ελέγχου των Συγκεντρώσεων Επιχειρήσεων Νόμου του 2014 (εφεξής ο «Νόμος»).

Η εν λόγω κοινοποίηση αφορά συγκέντρωση, σύμφωνα με την οποία η Loco Jet Ltd (στο εξής η «Loco Jet»), θα αποκτήσει το 33,33% του εκδομένου μετοχικού κεφαλαίου της  TUS Airways Ltd (στο εξής  η «TUS» ή o «Στόχος»). Σημειώνεται ότι το υπόλοιπο μετοχικό κεφάλαιο του Στόχου θα παραμείνει στους υφιστάμενους μετόχους.

Οι συμμετέχουσες στην παρούσα συγκέντρωση επιχειρήσεις είναι οι ακόλουθες:

• H Loco Jet Ltd είναι μία εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, δεόντως εγγεγραμμένη σύμφωνα με τους νόμους του Ισραήλ. Η Loco Jet είναι όχημα ειδικού σκοπού που συστάθηκε αποκλειστικά για τους σκοπούς της παρούσας συναλλαγής και ανήκει έμμεσα σε δύο φυσικά πρόσωπα τα οποία ελέγχουν και άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές επιβατών, στο μάρκετινγκ και διαχείριση πτήσεων, πακέτων διακοπών, οργανωμένων εκδρομών και παρέχουν υπηρεσίες τουρισμού κ.ά..
• Η TUS Airways Ltd είναι μια ιδιωτική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, δεόντως εγγεγραμμένη σύμφωνα με τους νόμους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η TUS δραστηριοποιείται στην παροχή υπηρεσιών διεθνούς αερομεταφοράς επιβατών.

Στις 6 Φεβρουαρίου 2024, ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας ενημερώθηκε με σχετική επιστολή αναφορικά με την κοινοποιηθείσα συγκέντρωση, στη βάση των διατάξεων του άρθρου 16 του Νόμου.

Η εν λόγω κοινοποίηση δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας την 1^η Μαρτίου 2024, όπως ορίζει το άρθρο 10 του Νόμου.

Η Υπηρεσία της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (εφεξής η «Υπηρεσία»), αφού διεξήγαγε την προκαταρκτική αξιολόγηση της συγκέντρωσης σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 17 του Νόμου, υπέβαλε γραπτή έκθεση προς την Επιτροπή με ημερομηνία 19 Μαρτίου 2024, στην οποία καταγράφεται η αιτιολογημένη της γνώμη ως προς το συμβατό της υπό εξέταση συγκέντρωσης με τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά.

Η Επιτροπή, αφού αξιολόγησε το ενώπιον της υλικό και όλα τα στοιχεία που περιέχονται στο διοικητικό φάκελο της υπόθεσης, ασκώντας τις εξουσίες που χορηγούνται σε αυτήν σύμφωνα με το Νόμο και βάσει της διαδικασίας που ο εν λόγω Νόμος προβλέπει, αποφάσισε ακολουθώντας το πιο κάτω σκεπτικό:

Η προτεινόμενη πράξη συγκέντρωσης θα πραγματοποιηθεί στη βάση:

(i)         Συμφωνίας Αγοράς Μετοχών (Share Purchase Agreement) (εφεξής η «SPA»), ημερομηνίας 9 Ιανουαρίου 2024, που υπογράφθηκε από και μεταξύ της Loco Jet, ως ο Αγοραστής και του κ. Kenneth M. Woolley, της Global Knafaim Leasing Ltd και της TUS Airways Ltd, ως οι Πωλητές και

(ii)        Συμφωνίας τροποποίησης αυτής (εφεξής «Τροποποίηση στο SPA») (στο εξής η «SHA») ημερομηνίας 25 Ιανουαρίου 2024.

Δυνάμει της SPA, ο Αγοραστής θα αποκτήσει περίπου το 33,33% του μετοχικού κεφαλαίου του Στόχου. Με την ολοκλήρωση της SPA, καθένας από τους κ. Woolley, GKL και Loco Jet θα κατέχει το 33,33% του εκδομένου μετοχικού κεφαλαίου της TUS (στο εξής η «Επενδυτική Συναλλαγή»). Ως αναπόσπαστο μέρος της Επενδυτικής Συναλλαγής, το καταστατικό της TUS θα τροποποιηθεί με τον τρόπο που προβλέπεται στη συμφωνία SPA, καθώς και στην Συμφωνία Μετόχων που υπογράφτηκε μεταξύ των υφιστάμενων μετόχων και του Αγοραστή.

[…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..].

Ουσιαστικό στοιχείο για την εξέταση της παρούσας πράξης συγκέντρωσης αποτελεί η έννοια της «συγκέντρωσης» επιχειρήσεων και η εν γένει ύπαρξή της, ως η έννοια αυτή ορίζεται στο άρθρο 6 του Νόμου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, ο κ. Woolley, η GKL και η Loco Jet θα ασκούν από κοινού έλεγχο επί του Στόχου.

Ως αναφέρεται και στην παράγραφο 16 της Κωδικοποιημένης ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα δικαιοδοσίας βάσει του κανονισμού (EΚ) αριθ. 139/2004 για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (2008/C 95/01) (στο εξής η «Ανακοίνωση»), η δυνατότητα καθοριστικού επηρεασμού της δραστηριότητας μιας επιχείρησης πρέπει να είναι πραγματική, κάτι το οποίο μπορεί να επιτευχθεί ή/και να απορρέει από δικαιώματα, συμβάσεις ή άλλα μέσα είτε μεμονωμένα, είτε σε συνδυασμό και λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές πραγματικές ή νομικές συνθήκες (άρθρο 3(1) και (2) του Κανονισμού (EΚ) αριθ. 139/2004). Η απόκτηση μετοχών ή/και την απόκτηση στοιχείων ενεργητικού της επιχείρησης, αποτελεί μια μορφή απόκτησης ελέγχου.^[1]

Η Επιτροπή επομένως προχώρησε και εξέτασε κατά πόσον οι προαναφερόμενοι (εταιρείες και φυσικό πρόσωπο) θα κατέχουν κοινό έλεγχο του Στόχου, ως ορίζεται από το Νόμο.

Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση του κοινού ελέγχου και του ζητήματος των δικαιωμάτων αρνησικυρίας, η Επιτροπή αντλεί καθοδήγηση από την Κωδικοποιημένη Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα δικαιοδοσίας βάσει του κανονισμού αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (στο εξής η «Κωδικοποιημένη Ανακοίνωση»), η οποία αναφέρει ότι για την απόκτηση κοινού ελέγχου δεν απαιτείται να έχουν οι εν λόγω επιχειρήσεις εξουσία άσκησης αποφασιστικής επιρροής στην καθημερινή λειτουργία της επιχείρησης.

Σημαντικό σημείο κρίσης, σύμφωνα με την Κωδικοποιημένη Ανακοίνωση, είναι τα δικαιώματα αρνησικυρίας να παρέχουν επαρκείς δυνατότητες στις ιδρυτικές επιχειρήσεις, ώστε να ασκούν την εν λόγω επιρροή, όσον αφορά τη στρατηγική επιχειρησιακή συμπεριφορά της κοινής επιχείρησης. Ορισμένα δικαιώματα αρνησικυρίας τα οποία συνήθως συνεπάγονται κοινό έλεγχο αφορούν αποφάσεις και θέματα όπως τον προϋπολογισμό, το επιχειρησιακό πρόγραμμα, σημαντικές επενδύσεις και διορισμό των ανωτέρων διοικητικών στελεχών.

Ειδικότερα, καθένας από τους κ. Woolley, GKL και Loco Jet θα κατέχει το 33,33% του εκδομένου μετοχικού κεφαλαίου της TUS. Η Επιτροπή στο σημείο αυτό σημειώνει ότι ο κος Wooley ελέγχει την εταιρεία GKL.

[…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………].

Ο κ. A. C. θα έχει πλήρη εξουσία να λαμβάνει αποφάσεις σε σχέση με τη διαχείριση του Στόχου κατά τη συνήθη πορεία των εργασιών της, εντός των πλαισίων του ετήσιου προϋπολογισμού τον οποίο θα καθορίζει το Διοικητικό Συμβούλιο. Επίσης, σύμφωνα με την SPA,  ο CEO και ο CFO θα υπόκεινται στον κ. A. C. (εκτός σε σχέση με αποφάσεις που αφορούν τον διορισμό και την παύση τους οι οποίες ανήκουν στο Διοικητικό Συμβούλιο του Στόχου).

Παρά ταύτα, ο κοινός έλεγχος διέπεται από τον αριθμό των "επιφυλασσόμενων θεμάτων" («reserved matters») που απαιτούν τη συγκατάθεση και των τριών (3) επενδυτών (κ. Woolley, GKL και Loco Jet) του Στόχου, επειδή αποτελούν θέματα "Συγκατάθεσης του Επενδυτή" ή θέμα "Συγκατάθεσης του Διοικητικού Συμβουλίου". Τα επιφυλασσόμενα θέματα περιλαμβάνουν:

[……………………………………………………………………………………………………………..],

[………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………].

Η Επιτροπή, έχοντας υπόψη την Κωδικοποιημένη Ανακοίνωση, η οποία καταγράφει ότι ο διορισμός των Διευθύνων αποτελεί δικαίωμα στρατηγικής σημασίας, καθώς και τα γεγονότα που αφορούν την παρούσα πράξη συγκέντρωσης και ιδιαίτερα το διορισμό των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, καθώς και των διευθυντών του Στόχου, κατέληξε ότι, έχοντας υπόψη τα όσα αναφέρονται στην παρούσα κοινοποίηση, τα εν λόγω δικαιώματα που υπάρχουν στη SPA δίδουν κοινό έλεγχο στον Αγοραστή, στον κ. Woolley και στην GKL, καθώς θα έχουν τη δυνατότητα να ασκούν καθοριστική επιρροή επί του Στόχου.

Η Επιτροπή σημείωσε ότι ο Στόχος είναι μία προϋπάρχουσα αυτόνομη επιχείρηση που θα τεθεί σε μόνιμη βάση υπό τον κοινό έλεγχο τριών (3) μετόχων, ήτοι του Αγοραστή, του κ. Woolley και της GKL.

Ο Στόχος διαθέτει τους δικούς του οικονομικούς πόρους για να λειτουργεί ανεξάρτητα στην αγορά. Ειδικότερα, είναι σε θέση να λειτουργεί σε μόνιμη βάση στην αγορά, δεν υπάρχουν σχέσεις αγοράς/πώλησης μεταξύ αυτού και του σημερινού επενδυτή/οντότητας που θα έχει τον έλεγχο του και αυτό αναμένεται να συνεχιστεί και αφού ο Στόχος τεθεί υπό τον κοινό έλεγχο του Αγοραστή, του κ. Woolley και της GKL. Ως εκ τούτου, δεν αφορά τη δημιουργία κοινής επιχείρησης, αλλά την απόκτηση κοινού ελέγχου.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, η Επιτροπή κατέληξε ότι η κοινοποιηθείσα πράξη συγκέντρωσης εμπίπτει στη δεύτερη κατηγορία πράξεων που, σύμφωνα με το άρθρο 6(1)(α)(ii) του Νόμου, πληροί την έννοια της συγκέντρωσης, καθότι έχει ως τελικό αποτέλεσμα την απόκτηση κοινού ελέγχου επί του Στόχου από τον κ. Woolley και τις εταιρείες GKL και Loco Jet.

Η προτεινόμενη συγκέντρωση αποτελεί μια «συγκέντρωση επιχειρήσεων» μείζονος σημασίας, όπως αυτή ορίζεται από τις σχετικές διατάξεις του άρθρου 3 του Νόμου. Συγκεκριμένα, ο παγκόσμιος κύκλος εργασιών της Blue Bird Airways κατά το έτος 2022 ήταν περίπου €[…..], και του Στόχου περίπου €[…..].

Στην παρούσα πράξη συγκέντρωσης, τόσο η Blue Bird Airways όσο και ο Στόχος, δραστηριοποιούνται στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, ο κύκλος εργασιών της Blue Bird Airways κατά το έτος 2022 στην Κυπριακή Δημοκρατία ήταν περίπου €[…..] και του Στόχου κατά το ίδιο οικονομικό έτος, ήταν €[…..]. Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, τόσο η Hadaka Hatishim Ltd όσο και η Blik Tourism and Technology Ltd παρουσιάζουν έσοδα από πτήσεις που εκτελούνται σε δρομολόγια από ή προς κυπριακά αεροδρόμια, τα οποία δεν είναι πτήσεις της Blue Bird Airways. Συγκεκριμένα, η Hadaka Hatishim Ltd πραγματοποίησε έσοδα ύψους €[…..] κατά το οικονομικό έτος 2022, και η Blik Tourism and Technology Ltd, το ίδιο οικονομικό έτος είχε έσοδα ύψους €[…..].

Σύμφωνα με τις πιο πάνω διαπιστώσεις, η Επιτροπή προχώρησε στην αξιολόγηση της συμβατότητας της υπό αναφορά συγκέντρωσης με τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά, τηρουμένης της διαδικασίας διαπίστωσης της συμβατότητας μιας συγκέντρωσης δυνάμει των κριτηρίων περί συμβατότητας, όπως ορίζονται στα άρθρα 20 και 21 του Νόμου, για τη σημαντική παρακώληση του ανταγωνισμού στην Κυπριακή Δημοκρατία ή σε σημαντικό τμήμα αυτής, ιδίως ως αποτέλεσμα της δημιουργίας ή ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης και λαμβάνοντας υπόψη τα επιμέρους κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 19 του εν λόγω Νόμου.

Συναφώς, η Επιτροπή προχώρησε στον καθορισμό της σχετικής αγοράς προς αξιολόγηση της συμβατότητάς της υπό αναφορά συγκέντρωσης με τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά, εφαρμόζοντας τα δεδομένα που λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό της σχετικής αγοράς προϊόντος/υπηρεσιών και της σχετικής γεωγραφικής αγοράς, ως αυτά διαλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι του Νόμου.

Η Loco Jet είναι όχημα ειδικού σκοπού που συστάθηκε αποκλειστικά για τους σκοπούς της παρούσας συναλλαγής και δεν έχει επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ανήκει έμμεσα σε δύο φυσικά πρόσωπα τα οποία ελέγχουν και άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές επιβατών, στο μάρκετινγκ και διαχείριση πτήσεων, πακέτων διακοπών, οργανωμένων εκδρομών και παρέχουν υπηρεσίες τουρισμού κ.ά.

Η Blue Bird Airways δραστηριοποιείται στις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές επιβατών.

Ο Στόχος δραστηριοποιείται στην παροχή υπηρεσιών διεθνούς αερομεταφοράς επιβατών.

Η Επιτροπή προχώρησε ως εκ τούτου και εξέτασε τις αγορές στις οποίες δύνανται να προκύπτει οριζόντια, κάθετη ή/και γειτονική σχέση μεταξύ των δραστηριοτήτων των συμμετεχουσών επιχειρήσεων.

Η Επιτροπή στην υπό εξέταση συγκέντρωση, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της υπόθεσης, καθώς και σχετική νομολογία, όρισε τη σχετική αγορά ως την αγορά παροχής υπηρεσιών αερομεταφοράς επιβατών για τα δρομολόγια: ι) από τη Λάρνακα /Πάφο προς το Τελ-Αβίβ, και ii) από το Τελ-Αβίβ προς την Λάρνακα /Πάφο.

Επιπρόσθετα, η Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη της τα δεδομένα της υπόθεσης, καθώς και σχετική νομολογία, κατέληξε ότι στην υπό εξέταση συγκέντρωση ως γεωγραφική αγορά της υπό αναφορά σχετικής αγοράς ορίζεται ολόκληρη η επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, εφόσον τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου θεωρούνται εναλλάξιμα μεταξύ τους. Επομένως, στην υπό εξέταση συγκέντρωση για τη σχετική αγορά παροχής υπηρεσιών αερομεταφοράς επιβατών, η γεωγραφική αγορά που εξετάζεται εν προκειμένω αφορά στα δρομολόγια: ι) από την Λάρνακα / Πάφο προς το Τελ-Αβίβ και ιι) από το Τελ-Αβίβ προς την Λάρνακα / Πάφο.

O κύκλος εργασιών της Blue Bird Airways στην Κυπριακή Δημοκρατία, κατά το έτος 2022, είχε πραγματοποιηθεί μέσω πώλησης αεροπορικών εισιτηρίων για πτήσεις που εκτελούνται σε δρομολόγια από ή προς κυπριακά αεροδρόμια.

Ο κύκλος εργασιών του Στόχου για το οικονομικό έτος 2022, στην Κυπριακή Δημοκρατία, αφορούσε έσοδα από πτήσεις που εκτελούνται σε δρομολόγια από ή προς τα κυπριακά αεροδρόμια.

Α. Οριζόντια Επικάλυψη

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, τόσο η Blue Bird Airways όσο και ο Στόχος δραστηριοποιούνται στην αγορά παροχής υπηρεσιών διεθνούς αερομεταφοράς επιβατών , με αποτέλεσμα να υπάρχει οριζόντια επικάλυψη μεταξύ της TUS και της Blue Bird Airways, όσον αφορά τα δρομολόγια Λάρνακα – Τελ Αβίβ και Πάφου – Τελ Αβίβ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, ο παρακάτω πίνακας δείχνει το μερίδιο αγοράς των συμμετεχουσών επιχειρήσεων και καθενός από τους ανταγωνιστές τους. Τα παρακάτω στοιχεία βασίζονται στις πληροφορίες που λήφθηκαν από την Hermes (που είναι η εταιρεία που διαχειρίζεται τα διεθνή αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου):

 

2023 Number of Passengers in the market - 976,916
Airline name	Number of Passengers served	Market share (%)
El Al Airlines	[…..]	[…..]
Ryanair	[…..]	[…..]
Wizz Air	[…..]	[…..]
TUS	[…..]	[…..]
Arkia Israeli Airlines	[…..]	[…..]
Cyprus Airways	[…..]	[…..]
Israir Airlines	[…..]	[…..]
Blue Bird	[…..]	[…..]
Aegean Airlines	[…..]	[…..]
Corendon Airlines	[…..]	[…..]

Λαμβάνοντας υπόψη τους κύκλους εργασιών και τα μερίδια αγοράς των συμμετεχουσών, προκύπτει ότι το συνδυασμένο μερίδιο αγοράς της TUS και της Blue Bird Airways το 2023, ήταν [10-20]%. Ως εκ τούτου, προκύπτει επηρεαζόμενη αγορά από την οριζόντια σχέση των συμμετεχουσών επιχειρήσεων, καθώς τα ποσοστά αγοράς που κατέχουν οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις, πληρούν τις προϋποθέσεις του Νόμου για να προκύπτει επηρεαζόμενη αγορά στην προκειμένη περίπτωση, ήτοι η συγκέντρωση να οδηγεί σε συνδυασμένο μερίδιο αγοράς δεκαπέντε επί τοις εκατό (15%) και άνω.

Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου και συγκεκριμένα των άρθρων 20 και 21, το κριτήριο βάσει του οποίου μια συγκέντρωση κηρύσσεται συμβατή ή ασυμβίβαστη με τις απαιτήσεις της ανταγωνιστικής αγοράς είναι η σημαντική παρακώληση του ανταγωνισμού στην Κυπριακή Δημοκρατία ή σε σημαντικό τμήμα αυτής, ιδίως ως αποτέλεσμα της δημιουργίας ή ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης και λαμβάνοντας υπόψη τα επιμέρους κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 19 του Νόμου, αλλά και των Κατευθυντήριων Γραμμών για τις οριζόντιες Συγκεντρώσεις σύμφωνα με τον Κανονισμό του Συμβουλίου για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (εφεξής οι «Κατευθυντήριες γραμμές») αναφορικά με Συντονισμένα και Μη Συντονισμένα αποτελέσματα που δύναται να προκύψουν με την ολοκλήρωση της συγκέντρωσης.

Επομένως, η Επιτροπή εξέτασε πιο κάτω αν και κατά πόσο δημιουργούνται σοβαρές αμφιβολίες ως προς το συμβατό της κοινοποιηθείσας συγκέντρωσης με την λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά.

(i) Κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση συγκέντρωσης (άρθρο 19 του Νόμου και Κατευθυντήριες γραμμές για τις οριζόντιες συγκεντρώσεις)

Σύμφωνα με το άρθρο 19 του Νόμου κατά την αξιολόγηση μιας συγκέντρωσης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ορισμένα κριτήρια, ήτοι:

(α) «την ανάγκη διατήρησης και ανάπτυξης συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού στις σχετικές αγορές με γνώμονα, μεταξύ άλλων, τη διάρθρωση των επηρεαζόμενων αγορών, άλλων αγορών στις οποίες ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις η κοινοποιούμενη συγκέντρωση και το δυνητικό ανταγωνισμό εκ μέρους επιχειρήσεων εγκατεστημένων εντός ή εκτός της Δημοκρατίας,

(β) τη θέση στην αγορά των συμμετεχουσών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων που συνδέονται με αυτές με έναν από τους τρόπους που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ, τη χρηματοοικονομική δύναμη όλων των εν λόγω επιχειρήσεων, τις εναλλακτικές πηγές προμήθειας των προϊόντων και των υπηρεσιών που είναι αντικείμενο εμπορίου στις επηρεαζόμενες αγορές ή/και σε άλλες αγορές στις οποίες ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις η κοινοποιούμενη συγκέντρωση και των υποκατάστατών τους, τις τάσεις της προσφοράς και της ζήτησης για όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, οποιουσδήποτε φραγμούς εισόδου στις επηρεαζόμενες αγορές ή/και στις άλλες αγορές στις οποίες ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις η κοινοποιούμενη συγκέντρωση, τα συμφέροντα των ενδιάμεσων και τελικών καταναλωτών των σχετικών προϊόντων και των σχετικών υπηρεσιών, και τη συμβολή στην τεχνική και οικονομική πρόοδο και το ενδεχόμενο η συμβολή αυτή να είναι προς το συμφέρον των καταναλωτών και δεν αποτελεί εμπόδιο για τον ανταγωνισμό, […]»

Οι συνέπειες της παρούσας πράξης συγκέντρωσης σε οριζόντιο επίπεδο αξιολογούνται επιπρόσθετα σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Αξιολόγηση των Οριζόντιων Συγκεντρώσεων σύμφωνα με τον Κανονισμό του Συμβουλίου για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ των επιχειρήσεων (2004/C 31/03).

Στη βάση των Κατευθυντήριων Γραμμών για οριζόντιες συγκεντρώσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι σύμφωνα με την παράγραφο 22:

«Δυο είναι οι βασικοί τρόποι με τους οποίους οι οριζόντιες συγκεντρώσεις ενδέχεται να εμποδίσουν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό, ιδίως με τη δημιουργία ή ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης:

(α) καταργώντας σημαντικές ανταγωνιστικές πιέσεις σε μια ή περισσότερες επιχειρήσεις, οι οποίες ως εκ τούτου θα έχουν αυξημένη ισχύ στην αγορά, χωρίς να καταφύγουν σε συντονισμό της συμπεριφοράς τους (επιπτώσεις μη συντονισμένης συμπεριφοράς),

(β) μεταβάλλοντας τη φύση του ανταγωνισμού ούτως ώστε επιχειρήσεις που προηγουμένως δεν συντόνιζαν τη συμπεριφορά τους, τώρα είναι πολύ πιθανότερο να συντονίζουν και να αυξάνουν τις τιμές ή με άλλο τρόπο να βλάπτουν τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό. Μια συγκέντρωση μπορεί επίσης να καταστήσει τον συντονισμό ευκολότερο, σταθερότερο ή αποτελεσματικότερο για τις επιχειρήσεις που συντόνιζαν τη συμπεριφορά τους και πριν από τη συγκέντρωση (επιπτώσεις συντονισμένης συμπεριφοράς)»,

Η Επιτροπή σημείωσε ότι στη βάση των Κατευθυντήριων γραμμών για οριζόντιες συγκεντρώσεις, τα μερίδια αγοράς και τα επίπεδα συγκέντρωσης αποτελούν χρήσιμες ενδείξεις για τη διάρθρωση της αγοράς και τη σπουδαιότητα τόσο των συμμετεχόντων μερών, όσο και των ανταγωνιστών τους από πλευράς ανταγωνισμού.

Σύμφωνα με τις συμμετέχουσες, παρά το γεγονός ότι οι δραστηριότητες της TUS και της Blue Bird Airways αλληλεπικαλύπτονται και υπάρχει επηρεαζόμενη αγορά υπό την έννοια του Νόμου, καθώς το συνδυασμένο μερίδιο αγοράς που θα κατέχει ο Όμιλος εταιρειών στον οποίο ανήκει και η Αγοράστρια, με την ολοκλήρωση της προτεινόμενης συγκέντρωσης, είναι οριακά μεγαλύτερο του [10-20]%, θεωρούν ότι δεν προκύπτουν οποιεσδήποτε αμφιβολίες σχετικά με τη συμβατότητα της προτεινόμενης συγκέντρωσης με την εσωτερική αγορά υπό όλους τους εύλογους ορισμούς.

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των οριζόντιων συγκεντρώσεων και τον Κανονισμό του Συμβουλίου για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ των επιχειρήσεων, τα μερίδια αγοράς και τα επίπεδα συγκέντρωσης αποτελούν χρήσιμες ενδείξεις κατά πόσο μία συγκέντρωση δύναται να επηρεάσει τον ανταγωνισμό. Η μέτρηση των επιπέδων συγκέντρωσης στηρίζεται στο δείκτη Herfindahl-HirschmanIndex (στο εξής το «HHI»).

Δείκτης HHI (με βάση τα μερίδια αγοράς)

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, ο Δείκτης ΗΗΙ για το έτος 2023, έχει υπολογιστεί ως εξής:

-   Για το 2023:

[…..] + […..] + […..] + […..] +[…..] + […..] + […..] + […..] + […..] + […..] = 1.512,8.

-   Για το 2023 - προσαρμοσμένο όταν συνδυαστούν τα μερίδια αγοράς της TUS και Blue Bird (ήτοι μετά την πραγματοποίηση της συγκέντρωσης):

[…..] + […..] + […..] + […..] + […..] + […..] + […..] + […..] + […..] = 1.623,3.

Σύμφωνα με τις συμμετέχουσες, ο δείκτης HHI αποτελεί σαφή ένδειξη της ανταγωνιστικότητας της αγοράς, ενώ το Δ (που είναι μόνο 110,5 μονάδες) μεταξύ των δύο παραπάνω αριθμών δείχνει ότι η διαφορά είναι εξαιρετικά μικρή.

Στη βάση των Κατευθυντήριων Γραμμών για οριζόντιες συγκεντρώσεις: «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ελάχιστα πιθανό να διαπιστώσει οριζόντια προβλήματα ανταγωνισμού σε μια συγκέντρωση με δείκτη ΗΗΙ μετά τη συγκέντρωση που κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 2000 και “δέλτα” κάτω από 250, ή σε μία συγκέντρωση με δείκτη ΗΗΙ μετά τη συγκέντρωση πάνω από 2000 κάτω από 150, εκτός αν υπάρχουν ειδικές περιστάσεις».

Αποτελέσματα Μη Συντονισμένης Συμπεριφοράς

Η Επιτροπή έκρινε σκόπιμο να εξετάσει τα τυχόν αποτελέσματα μη συντονισμένης συμπεριφοράς υπό το πρίσμα ορισμένων παραγόντων,  οι οποίοι μεμονωμένα δεν είναι κατ' ανάγκη αποφασιστικοί.

Το τι θα εξεταστεί είναι κατά πόσο το άμεσο αποτέλεσμα της συγκέντρωσης ενδέχεται να είναι ο περιορισμός του ανταγωνισμού, καθότι οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνταν και οι δύο στην αγορά παροχής υπηρεσιών διεθνούς αερομεταφοράς επιβατών και με την πραγματοποίηση της συγκέντρωσης ο Όμιλος εταιρειών στον οποίο ανήκει η αγοράστρια θα κατέχει το [10-20]% της σχετικής αγοράς υπηρεσιών. Ειδικότερα, τα τυχόν αποτελέσματα μη συντονισμένης συμπεριφοράς θα πρέπει να εξεταστούν υπό το πρίσμα των ακόλουθων παραγόντων:  

Α) Μεγάλα μερίδια αγοράς των συμμετεχουσών επιχειρήσεων

Σύμφωνα με τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις, στην αγορά παροχής υπηρεσιών διεθνούς αερομεταφοράς επιβατών, η TUS κατέχει [10-20]% και η Blue Bird [0-10]%. Το συνολικό μερίδιο αγοράς τους μετά την ολοκλήρωση της παρούσας πράξης θα ανέρχεται στο [10-20]%. 

Β) Οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις είναι άμεσοι ανταγωνιστές

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές για οριζόντιες συγκεντρώσεις, η συγκέντρωση μεταξύ δύο παραγωγών που προσφέρουν προϊόντα τα οποία αποτελούν την πρώτη και τη δεύτερη επιλογή για σημαντικό αριθμό πελατών, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών. Εντούτοις, τα κίνητρα των συμμετεχουσών επιχειρήσεων να αυξήσουν τις τιμές είναι πιθανότερο να περιοριστούν όταν οι ανταγωνιστές παράγουν στενά υποκατάστατα των προϊόντων των συμμετεχουσών επιχειρήσεων. Μία συγκέντρωση έχει λιγότερες πιθανότητες να παρακωλύσει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό, ιδίως με τη δημιουργία ή ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης, όταν υπάρχουν πολλές δυνατότητες υποκατάστασης μεταξύ των προϊόντων των συμμετεχουσών επιχειρήσεων και εκείνων που προσφέρουν οι ανταγωνιστές τους.

Στην προκείμενη περίπτωση, προκύπτει ενίσχυση του μεριδίου αγοράς του Ομίλου εταιρειών στον οποίο ανήκει και η Αγοράστρια στη σχετική αγορά, εφόσον συνιστούν άμεσα ανταγωνιστές. Εντούτοις, σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, υπάρχουν δυνατότητες υποκατάστασης των υπηρεσιών από αυτές που προσφέρουν οι ανταγωνιστές τους, αφού οι εν λόγω υπηρεσίες προσφέρονται από αριθμό ανταγωνιστών.

Γ) Οι πελάτες έχουν δυνατότητες αλλαγής προμηθευτή

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες γραμμές, οι πελάτες των συμμετεχουσών επιχειρήσεων δεν αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξεύρεση άλλων προμηθευτών, επειδή υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός αεροπορικών εταιρειών που εκτελούν δρομολόγια μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ.

Στην εν λόγω συγκέντρωση και σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, υπάρχουν τουλάχιστον άλλες 6 εταιρείες που παρέχουν τις ίδιες υπηρεσίες με τις συμμετέχουσες. Ως εκ τούτου, ένας πελάτης έχει αρκετές επιλογές αναφορικά με την εταιρεία που θέλει να επιλέξει για να ταξιδέψει.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, εκτός από την TUS και την Blue Bird, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός αεροπορικών εταιρειών που εκτελούν δρομολόγια μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. Μεταξύ αυτών των αερομεταφορέων είναι ένας σημαντικός αριθμός εδραιωμένων και οικονομικά ισχυρών αεροπορικών εταιρειών. Παρακάτω παρατίθεται μια σύντομη επισκόπηση καθεμιάς από αυτές τις αεροπορικές εταιρείες, με αναφορά στην οικονομική τους κατάσταση, με βάση δεδομένα που είναι δημοσίως προσβάσιμα:

I.  Ryanair: θυγατρική εταιρεία της Ryanair Holdings PLC που είναι ο μεγαλύτερος όμιλος αεροπορικών εταιρειών στην Ευρώπη ("Όμιλος Ryanair"). Ο Όμιλος Ryanair διαθέτει στόλο περίπου 600 αεροσκαφών, και οι αεροπορικές εταιρείες του ομίλου, όπως και η ίδια η Ryanair, λειτουργούν ως αερομεταφορείς χαμηλού κόστους, στη βάση ενός ευρέως διαδεδομένου δικτύου με πολύ καλή συνδεσιμότητα σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με τις δημόσιες εκθέσεις του, ο Όμιλος Ryanair ολοκλήρωσε το 9μηνο που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2023 με καθαρά κέρδη 2,19 δισ. ευρώ, φθάνοντας, στις 31 Δεκεμβρίου 2023, να κατέχει κεφάλαιο ύψους 7,78 δισ. ευρώ. Η ίδια η Ryanair ολοκλήρωσε την 9μηνη περίοδο που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2023 με καθαρά κέρδη 2,11 δισ. ευρώ.

II. Wizz Air: αποτελεί τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο αερομεταφορέα εξαιρετικά χαμηλού κόστους και μια από τις πιο βιώσιμες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της, η Wizz Air σχεδιάζει να ξεπεράσει τα 200+ αεροσκάφη εντός των επόμενων εβδομάδων. Η Wizz Air σημείωσε μικρή ζημία την περίοδο των 12 μηνών που έληξε στις 31 Μαρτίου 2023. Για το έτος που λήγει στις 31 Μαρτίου 2024, αναμένει καθαρά κέρδη περίπου €350 - €450 εκατομμυρίων.

III. El Al Airlines: αποτελεί τον εθνικό αερομεταφορέα του Ισραήλ. Ιδρύθηκε το 1948 και λειτουργεί σήμερα με περισσότερα από 40 αεροσκάφη, με σχέδια επέκτασης του στόλου του τα επόμενα χρόνια. Όσον αφορά τα οικονομικά της αποτελέσματα, η El Al κατέγραψε καθαρά κέρδη 125 εκατομμυρίων USD το 2023 (περίοδος 12 μηνών που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2023).

IV. Cyprus Airways: ιδρύθηκε το 2016 και εδρεύει στη Λάρνακα, σήμερα λειτουργεί τέσσερα (4) αεροσκάφη.

V. Israir Airlines: ο μεγαλύτερος ταξιδιωτικός πράκτορας και η 2η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία στο Ισραήλ, αυτή τη στιγμή εκμεταλλεύεται έξι (6) αεροσκάφη και ελέγχεται από τον κ. Rami Levy, (Ισραηλινός εκατομμυριούχος). Η Israir Airlines είναι μια κερδοφόρα εταιρεία η οποία πραγματοποίησε την εννεάμηνη περίοδο που έληξε στις 30 Σεπτεμβρίου 2023 καθαρά κέρδη 21 εκατομμυρίων NIS (παρόμοια με τα κέρδη της εννεάμηνης περιόδου που έληξε στις 30 Σεπτεμβρίου 2022).

VI. Arkia Israeli Airlines: η 3η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία στο Ισραήλ, που εκμεταλλεύεται σήμερα πέντε (5) αεροσκάφη και ελέγχεται από την ισραηλινή οικογένεια Nakash.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, οι προαναφερθείσες αεροπορικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην υπό εξέταση αγορά είναι ισχυροί ανταγωνιστές, οι οποίοι χρησιμοποιούν διάφορα κανάλια διανομής και πωλήσεων. Αυτά περιλαμβάνουν κρατήσεις μέσω των επίσημων ιστότοπων τους, εφαρμογές για κινητά και παγκόσμια συστήματα διανομής συμπεριλαμβανομένων των Amadeus, Sabre και Travelport (η οποία διαχειρίζεται το Galileo και Worldspan GDS). Επιπλέον, προβαίνουν σε μάρκετινγκ και διανομή μέσω ταξιδιωτικών πρακτόρων και εταιρειών τουρισμού. 

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τα Μέρη τα συμφέροντα των καταναλωτών παραμένουν ανεπηρέαστα με την υλοποίηση της παρούσας πράξης καθότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε διάκριση ως προς τους όρους που προσφέρονται οι υπηρεσίες αυτές στον καταναλωτή.

Δ) Οι ανταγωνιστές είναι πιθανόν να αυξήσουν την προσφορά τους αν αυξηθούν οι τιμές

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές, όταν οι συνθήκες στην αγορά είναι τέτοιες ώστε οι ανταγωνιστές να έχουν αρκετή παραγωγική ικανότητα και μια αύξηση των πωλήσεων τους σε επαρκή βαθμό να τους είναι επικερδής, δεν θα μπορούσε να διαπιστωθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι η συγκέντρωση θα δημιουργήσει ή θα ενισχύσει δεσπόζουσα θέση ή με άλλο τρόπο θα εμποδίσει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό.

Στην παρούσα περίπτωση, σύμφωνα με τα Μέρη δεν υφίσταται κάποιος παράγοντας που να επηρεάζει τους ανταγωνιστές των συμμετεχουσών επιχειρήσεων να αυξήσουν την προσφορά τους στην επηρεαζόμενη αγορά, ούτε ο παράγοντας τιμής δεν ισχύει σε ότι αφορά τις υπηρεσίες που παρέχονται στους πελάτες.

E) Η οντότητα που προκύπτει από τη συγκέντρωση είναι σε θέση να εμποδίσει την επέκταση των δραστηριοτήτων των ανταγωνιστών

Ορισμένες συγκεντρώσεις σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές θα εμπόδιζαν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό αν επιτρεπόταν η πραγματοποίηση τους, καθώς η προκύπτουσα από τη συγκέντρωση επιχείρηση θα βρισκόταν σε θέση από την οποία θα είχε την ικανότητα και τα κίνητρα να δυσχεραίνει την επέκταση των δραστηριοτήτων μικρότερων εταιρειών και δυνητικών ανταγωνιστών της ή με άλλο τρόπο να περιορίσει την ικανότητα των αντιπάλων της να την ανταγωνιστούν. Για παράδειγμα, η νέα οντότητα μπορεί να ελέγχει τους όρους προμήθειας εισροών, τις δυνατότητες διανομής, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, κ.α..

Με βάση όλα τα πιο πάνω, είναι η θέση των συμμετεχουσών ότι δεν προκύπτει οποιοσδήποτε δυσμενής ή άλλος επηρεασμός του ανταγωνισμού ή των ανταγωνιστών στην αγορά και ότι οι ίδιες δεν θα αποκτήσουν το οποιοδήποτε διαπραγματευτικό ή άλλο πλεονέκτημα ή ευχέρεια έναντι των ανταγωνιστών τους, ως αποτέλεσμα της υπό εξέταση συγκέντρωσης. Εξάλλου, όπως προκύπτει από τον Πίνακα στον οποίων καταγράφονται τα μερίδια αγοράς των εταιρειών, οι εταιρείες El Al Airlines και Ryanair, κατείχαν το  2023 υψηλότερα μερίδια αγοράς από το συνδυασμένο μερίδιο αγοράς των συμμετεχουσών στη συγκέντρωση επιχειρήσεων.

ΣΤ) Η συγκέντρωση καταργεί έναν σημαντικό παράγοντα ανταγωνισμού

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές, ορισμένες επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερη επιρροή στην ανταγωνιστική διαδικασία απ’ όσο δείχνουν τα μερίδια αγοράς τους ή άλλοι ανάλογοι δείκτες όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις όπου η καινοτομία αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανταγωνισμού ή οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις έχουν εισέλθει πρόσφατα στην αγορά.

Στην παρούσα πράξη συγκέντρωσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, δεν υπάρχουν ουσιώδες δαπάνες των επιχειρήσεων του κλάδου για έρευνα και ανάπτυξη και οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις δεν έχουν εισέλθει πρόσφατα στη σχετική αγορά έτσι ώστε να αναμένεται ότι θα ασκούσαν μελλοντικά σημαντική ανταγωνιστική πίεση στις άλλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά.

Καταληκτικά συμπεράσματα όσον αφορά τα μη συντονισμένα αποτελέσματα

Ειδικότερα, ενόψει του μεριδίου αγοράς των συμμετεχουσών επιχειρήσεων και τον σημαντικό αριθμό ανταγωνιστών που δραστηριοποιείται στην σχετική αγορά, συνεκτιμώντας και το γεγονός ότι οι φραγμοί εισόδου έχουν υπερβληθεί ως αποτέλεσμα της ευρωμεσογειακής αεροπορικής συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ισραήλ που υπεγράφη το 2013, που αναμόρφωσε το τοπίο της σχετικής αγοράς όσον αφορά τα δρομολόγια Ισραήλ-Κύπρου, η Επιτροπή κρίνει ότι η γνωστοποιηθείσα συγκέντρωση δεν αναμένεται να οδηγήσει σε μη-συντονισμένες επιπτώσεις στην επηρεαζόμενη αγορά στην οποία προκύπτει οριζόντια σχέση.

Ως εκ τούτου, η παρούσα συγκέντρωση, με βάση την πιο πάνω ανάλυση, δεν διαφαίνεται να έχει ως αποτέλεσμα ο Όμιλος εταιρειών στον οποίο ανήκει η Αγοράστρια να έχει την ικανότητα να δυσχεραίνει την επέκταση δραστηριοτήτων άλλων εταιρειών και δυνητικών ανταγωνιστών της στα συγκεκριμένα δρομολόγια και επομένως, δεν υφίσταται σοβαρό ενδεχόμενο σημαντικής παρακώλησης του ανταγωνισμού.

Αποτελέσματα Συντονισμένης Συμπεριφοράς

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές, σε ορισμένες αγορές, λόγω της διάρθρωσής τους, οι επιχειρήσεις μπορεί να θεωρήσουν εφικτό, οικονομικά ορθολογικό και συνεπώς προτιμότερο να υιοθετήσουν σε μόνιμη βάση μια συγκεκριμένη τακτική στην αγορά με στόχο την πραγματοποίηση πωλήσεων σε αυξημένες τιμές.

Η Επιτροπή, στη βάση των Κατευθυντήριων Γραμμών, εξέτασε κατά πόσο είναι δυνατόν να συμφωνηθούν οι όροι συντονισμού και τις πιθανότητες ο συντονισμός αυτός να διατηρηθεί. Επιπλέον, για να είναι βιώσιμος ο συντονισμός πρέπει να πληρούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις: πρώτον, οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι σε θέση να ελέγχουν σε επαρκή βαθμό την τήρηση των όρων του συντονισμού, δεύτερον η πειθαρχία προϋποθέτει την ύπαρξη κάποιων αξιόπιστων αποτρεπτικών μηχανισμών που μπορούν να ενεργοποιηθούν σε περίπτωση παρέκκλισης και τρίτον οι αντιδράσεις των τρίτων όπως υφιστάμενων και μελλοντικών ανταγωνιστών που δεν συμμετέχουν στον συντονισμό καθώς και πελατών, δεν θα πρέπει να είναι ικανές να θέσουν σε κίνδυνο τα προσδοκόμενα αποτελέσματα του συντονισμού.

Κατά την αξιολόγησή της, η Επιτροπή έλαβε υπόψη της όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά της σχετικής αγοράς, ιδίως τα διαθρωτικά χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων.

Συμφωνία όρων συντονισμού

Συντονισμός, σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές, είναι πιθανότερο να προκύψει αν τα μέλη του ολιγοπωλίου μπορούν με ευκολία να καταλήξουν σε κοινή αντίληψη σχετικά με το πώς λειτουργεί ο συντονισμός. Σε γενικές γραμμές όσο λιγότερο περίπλοκο και περισσότερο σταθερό είναι το οικονομικό περιβάλλον, τόσο πιο εύκολο είναι για τις επιχειρήσεις να καταλήξουν σε μια κοινή συμφωνία για τους όρους συντονισμού. Οι επιχειρήσεις μπορούν να καταλήξουν ευκολότερα σε κοινή συμφωνία για τους όρους συντονισμού, αν παρουσιάζουν κάποιες αναλογίες, ιδίως όσον αφορά για παράδειγμα τη διάρθρωση του κόστους, τα μερίδια αγοράς, κ.ά.. Επίσης, ο συντονισμός σχετικά με την τιμή είναι πιο εύκολος, όταν οι όροι της προσφοράς και της ζήτησης είναι σχετικά σταθεροί, παρά όταν οι όροι αυτοί μεταβάλλονται διαρκώς.

Στην υπόθεση T-102/96, το Δικαστήριο ανάφερε τα ακόλουθα:

«222: Κατά συνέπεια, λαμβανομένης υπόψη της ισοδυναμίας των μεριδίων αγοράς των εν λόγω επιχειρήσεων, των μεριδίων τους στα παγκόσμια αποθέματα και της διάρθρωσης κόστους, η Επιτροπή ορθώς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συγκέντρωση θα είχε ως συνέπεια τη μεγαλύτερη σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ Amplats και Implats/LPD, όσον αφορά την εξέλιξη της αγοράς, σύγκλιση η οποία ήταν ικανή να αυξήσει τον κίνδυνο παράλληλης, περιοριστικής του ανταγωνισμού συμπεριφοράς, όπως λόγου χάρη μείωση της παραγωγής.»^[2]

Στην προκείμενη περίπτωση, επισημαίνεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον 6 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην σχετική αγορά και δεν προκύπτει συμμετρία στα μερίδια αγοράς τους. Ειδικότερα 2 κατέχουν υψηλότερα μερίδια αγορά από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης η  El Al Airlines είχε μερίδιο της τάξης του [20-30]% και η Ryanair μερίδιο της τάξης του [20-30]%. Παρόλο που με το συνδυασμένο μερίδιο των συμμετεχουσών στη συγκέντρωση επιχειρήσεων (ήτοι [10-20]%), η νέα οντότητα θα είναι η 3^η μεγαλύτερη εταιρείας, ακολουθούν με μικρή διαφορά οι εταιρείες Wizz Air, Arkia Israeli Airlines, Cyprus Airways και Israir Airlines, με μερίδια αγοράς [10-20]%, [10-20]% και [0-10]% και [0-10]%, αντίστοιχα.

Επιπρόσθετα, τα Μέρη δεν έχουν αναφέρει στην Επιτροπή την ύπαρξη διαθρωτικών δεσμών μεταξύ των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη σχετική αγορά, κάτι που θα διευκόλυνε την ευθυγράμμιση των κινήτρων μεταξύ των συντονιζόμενων επιχειρήσεων.

Φραγμοί εισόδου

Αναφορικά με τους φραγμούς εισόδου, η Επιτροπή επισημαίνει πως η επένδυση που απαιτείται είτε για την είσοδο στην σχετική αγορά είτε για την επέκταση υπάρχουσας παρουσίας είναι υψηλή, αφού αφορά αγορά ή ενοικίαση αεροπλάνων με υψηλό κόστος. Περαιτέρω, μία νέα επιχείρηση θα πρέπει να αδειοδοτηθεί από διάφορους φορείς ούτως ώστε να μπορέσει να δραστηριοποιηθεί στην σχετική αγορά. Ως εκ τούτου, προκύπτουν τεχνικοί και νομοθετικοί φραγμοί εισόδου με μεγάλο κεφαλαιουχικό κόστος και διαδικασία αδειοδότησης.

Σύμφωνα με τις συμμετέχουσες, οι οικονομίες κλίμακας, οι κεφαλαιακές απαιτήσεις, η πρόσβαση στα κανάλια διανομής, οι κανονιστικές απαιτήσεις και η απόκτηση των απαραίτητων αδειών αποτελούν γνωστά εμπόδια εισόδου στην αγορά. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι η ευρωμεσογειακή αεροπορική συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ισραήλ που υπεγράφη το 2013, αναμόρφωσε το τοπίο της σχετικής αγοράς όσον αφορά τα δρομολόγια Ισραήλ-Κύπρου. Η ευρωμεσογειακή αεροπορική συμφωνία ουσιαστικά εξάλειψε τα ρυθμιστικά εμπόδια μεταξύ του Ισραήλ και των κρατών μελών της ΕΕ, διευκολύνοντας τις απευθείας πτήσεις μεταξύ οποιουδήποτε αεροδρομίου της ΕΕ και του Ισραήλ. Με άλλα λόγια, οποιαδήποτε ευρωπαϊκή αδειοδοτημένη αεροπορική εταιρεία μπορεί να ξεκινήσει ανά πάσα στιγμή να πετάει μεταξύ του Τελ Αβίβ και των αεροδρομίων Λάρνακας ή/και Πάφου (καθώς η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης), δηλαδή ένα σημαντικό ρυθμιστικό εμπόδιο που κάποτε εμπόδιζε την είσοδο στην αγορά έχει το 2013 χάσει την σημασία του, μετατρέποντας την είσοδο στην αγορά κυρίως σε αποκλειστικά εμπορική και οικονομική απόφαση. Δεδομένων των παραπάνω, της συνεχιζόμενης επέκτασης του μεγέθους της αγοράς, καθώς και των εξελίξεων στην τεχνολογία και τα κανάλια διανομής, η αγορά Ισραήλ-Κύπρου παρουσιάζει άφθονες ευκαιρίες για νεοεισερχόμενους.

Ως εκ τούτου, τα Μέρη υποβάλλουν πως δεν υπάρχουν εμπόδια για την είσοδο ή την επέκταση σε κανέναν από τους προορισμούς στους οποίους πετούν τα μέρη. Η Κύπρος είναι μία από τις ευρωπαϊκές χώρες για τις οποίες ισχύει η συμφωνία «Ανοιχτών Ουρανών» με την Ευρωπαϊκή Ένωση και δεν υπάρχουν ρυθμιστικοί φραγμοί ή περιορισμοί στον αριθμό των κατονομαζόμενων αερομεταφορέων.

Τα Μέρη υπογράμμισαν επίσης πως πρόκειται για εποχικούς και φθηνούς προορισμούς, που δεν υπάρχει πρόβλημα για τις υπάρχουσες αεροπορικές εταιρείες και ειδικά για πολλές εταιρείες charters και low cost που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, να λειτουργήσουν και σε αυτούς.

Καταληκτικά συμπεράσματα αναφορικά με τα αποτελέσματα Συντονισμένης Συμπεριφοράς

Η Επιτροπή, στη βάση των όσων έχουν αναλυθεί ανωτέρω, διαπίστωσε πως η γνωστοποιηθείσα συγκέντρωση δεν αναμένεται να οδηγήσει σε συντονισμένες επιπτώσεις στην επηρεαζόμενη αγορά στην οποία προκύπτει οριζόντια σχέση.

Β. Κάθετη σχέση

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κοινοποίησης, δεν υπάρχει κάθετη σχέση (vertical aspect) μεταξύ των μερών και ως εκ τούτου, δεν προκύπτουν ανταγωνιστικές ανησυχίες ως αποτέλεσμα της προτεινόμενης συναλλαγής. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, σχεδόν όλη η δραστηριότητα της Blue Bird Airways είναι αφιερωμένη στην υποστήριξη της δραστηριότητας της Holiday Lines. Δεν είναι στενός ανταγωνιστής της TUS (η οποία δεν προωθείται στην αγορά από τη Holiday Lines).

Ως εκ τούτου, δεν προκύπτει οποιαδήποτε επηρεαζόμενη αγορά από κάθετη σχέση  μεταξύ των δραστηριοτήτων των συμμετεχουσών επιχειρήσεων στην Κύπρο.

Επιπρόσθετα, δεν προκύπτουν οποιεσδήποτε άλλες αγορές στις οποίες ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις η κοινοποιούμενη συγκέντρωση.

Συμπεράσματα

Η Επιτροπή καταρχάς σημειώνει ότι ο έλεγχος των συγκεντρώσεων αφορά τη διαπίστωση κατά πόσον η συγκέντρωση θα επιφέρει αλλαγές στη δομή της αγοράς δια της σημαντικής παρακώλυσης του ανταγωνισμού και ιδίως, ως αποτέλεσμα της δημιουργίας ή ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης εντός της επηρεαζόμενης αγοράς.

Η Επιτροπή, αφού έλαβε υπόψη της τις πρόνοιες του άρθρου 19 του Νόμου και τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Ε.Ε., διαπίστωσε ότι στην παρούσα συγκέντρωση προκύπτει επηρεαζόμενη αγορά μόνο από την οριζόντια σχέση μεταξύ των συμμετεχουσών επιχειρήσεων, η οποία όμως ως έχει αναλυθεί ανωτέρω δεν ενδέχεται να παρακωλύσει σημαντικά τον ανταγωνισμό, ιδίως ως αποτέλεσμα της δημιουργίας και/ή της ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης στην επηρεαζόμενη αγορά εντός της Δημοκρατίας και επομένως, δύναται να κηρυχτεί συμβατή με τη λειτουργία του ανταγωνισμού της αγοράς, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 21 του Νόμου.

Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου και συγκεκριμένα των άρθρων 20 και 21, το κριτήριο, βάσει του οποίου μια συγκέντρωση κηρύσσεται συμβατή ή ασύμβατη με τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά, αφορά τη σημαντική παρακώληση του ανταγωνισμού στη Δημοκρατία ή σε σημαντικό τμήμα αυτής, ιδίως ως αποτέλεσμα της δημιουργίας ή της ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης.

Ως εκ τούτου, ενεργώντας σύμφωνα με το άρθρο 22 του Νόμου, η Επιτροπή ομόφωνα αποφάσισε να μην αντιταχθεί στην κοινοποιηθείσα συγκέντρωση και κηρύσσει αυτή συμβατή με τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά.

 

Εύα Παντζαρή Πρόεδρος Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού	_________________________
Άριστος Αριστείδου Παλούζας           Μέλος Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού	_________________________
Νεόφυτος Μαυρονικόλα Μέλος Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού	_________________________
Μαντώ Παπαγεωργίου Μάτση Μέλος Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού	_________________________
Ιωάννα Σαπίδου Μέλος Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού	_________________________