ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ.: 117/2022)
22 Μαΐου 2025
[Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
Εφεσείων
v.
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
Εφεσίβλητης
-----------------------------------------------------
Ε. Ενταφιανός για Α. Ενταφιανός Δ.Ε.Π.Ε., για τον Εφεσείοντα
Β. Μπίσσας, για Γενικόν Εισαγγελέα, για την Εφεσίβλητη
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.: Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα δοθεί από την Παπαδοπούλου, Δ.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο Εφεσείων μετά από ακροαματική διαδικασία βρέθηκε ένοχος πρωτόδικα για παράβαση του Άρθρου 7 του περί Λοιμοκαθάρσεως Νόμου, Κεφ. 260. Συγκεκριμένα αντιμετώπιζε κατηγορία ότι παρέβηκε το Διάταγμα (Αρ. 26) του 2021 (εφεξής το «Διάταγμα») που εξεδόθη από τον Υπουργό Υγείας για τον καθορισμό μέτρων για παρεμπόδιση της εξάπλωσης του κορωνοϊου COVID-19, ήτοι ότι διακινείτο στο πολυκατάστημα «Jumbo» χωρίς να κατέχει αποδεικτικό στοιχείο (safe pass).
Με την υπό κρίση Έφεση προσβάλλονται διάφορες πτυχές της πρωτόδικης Απόφασης, οι οποίες περιλαμβάνουν την αξιολόγηση της μαρτυρίας, την εξαγωγή ευρημάτων και την αιτιολόγηση από μέρους του πρωτόδικου Δικαστηρίου (Λόγοι Έφεσης 1 και 4), την κατ’ ισχυρισμό υπέρβαση των θεσμοθετημένων εξουσιών του πρωτόδικου Δικαστηρίου (Λόγος Έφεσης 2), την εσφαλμένη εφαρμογή της Νομοθεσίας, την παραβίαση των κανόνων φυσικής δικαιοσύνης και την πλημμελή απονομή της δικαιοσύνης (Λόγοι Έφεσης 3, 5 και 6) καθώς και ισχυριζόμενη αντισυνταγματικότητα του Διατάγματος (Λόγος Έφεσης 7).
Θα εξεταστούν αρχικά οι Λόγοι που αφορούν στην αξιολόγηση και την εξαγωγή ευρημάτων.
Στο επίκεντρο της επιχειρηματολογίας του Εφεσείοντα βρίσκεται η κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι το επίμαχο κατάστημα αποτελούσε επιχείρηση λιανικού εμπορίου άνω των 500τ.μ.. Το μέγεθος αυτό καθορίζεται στην παρ. 2.2(ο)(iii) του Διατάγματος, το οποίο αναφέρει ότι κατά τον χρόνο που αναφέρεται στο Κατηγορητήριο ίσχυαν τα εξής:
«(iii) στα μεγάλα καταστήματα άνω των 500τ.μ. τα οποία εμπορεύονται ευρύ φάσμα προϊόντων…απαιτείται για πρόσωπα ηλικίας 12 ετών και άνω η κατοχή είτε αρνητικής εργαστηριακής εξέτασης ή εξέτασης ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου για την ασθένεια του COVID - 19 με τη δειγματοληψία να έχει πραγματοποιηθεί εντός 72 ωρών, είτε πιστοποιητικό εμβολιασμού για την ασθένεια του COVID-19 τουλάχιστον με τη μία δόση και νοουμένου ότι έχει παρέλθει διάστημα τριών εβδομάδων μετά την ημερομηνία εμβολιασμού, είτε αποδεικτικό στοιχείο αποδέσμευσης στις περιπτώσεις προσώπων που νόσησαν από την ασθένεια του COVID-19 και νοουμένου ότι δεν έχει παρέλθει διάστημα έξι μηνών από την ημερομηνία δειγματοληψίας της αρχικής τους θετικής διάγνωσης».
(Ιδία έμφαση)
Από το πιο πάνω λεκτικό είναι προφανές ότι η απαίτηση για κατοχή των πιο πάνω στοιχείων (που καλούνταν σωρευτικά κατά τον ουσιώδη χρόνο ως «safe pass») συναρτάται με τα τετραγωνικά μέτρα του καταστήματος. Η Κατηγορούσα Αρχή έφερε συναφώς το βάρος να αποδείξει ότι στην προκειμένη περίπτωση αυτά υπερέβαιναν τα 500τ.μ..
Σημειώνουμε την καλά εδραιωμένη στη νομολογία αρχή ότι το Εφετείο σπάνια επεμβαίνει στο γενόμενο από το πρωτόδικο Δικαστήριο έργο της αξιολόγησης. Όπως λέχθηκε στην Δ.Α. ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 57/2020, ημερ. 6.10.2021, ECLI:CY:AD:2021:B432:
«Οι αρχές που διέπουν τη δυνατότητα επέμβασης του Εφετείου στην αξιολόγηση των μαρτύρων από το Πρωτόδικο Δικαστήριο, έχουν αποκρυσταλλωθεί σε σωρεία αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το έργο του Εφετείου δεν είναι να επαναξιολογήσει τους μάρτυρες στη βάση της δικής του εμπειρίας και πρωτογενώς να επιτελέσει το έργο αυτό εξ' αρχής, υπό το πρίσμα των προβαλλόμενων λαθών ή σημείων που προτείνονται (Λ.Λ. ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 27/2017, ημερ. 21/11/2017). Η αξιολόγηση της μαρτυρίας και, συνακόλουθα της αξιοπιστίας των μαρτύρων, ανήκει στο Πρωτόδικο Δικαστήριο το οποίο έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει, στο πλαίσιο της ενώπιον του ζωντανής διαδικασίας, την όλη συμπεριφορά των μαρτύρων έχοντας ένεκα τούτου το ευεργέτημα της άμεσης επαφής με τους μάρτυρες και της εντύπωσης που απεκόμισε για τον κάθε μάρτυρα που κατέθεσε ενώπιον του. Η εξουσία του Εφετείου για επέμβαση στα ευρήματα αξιοπιστίας ή στα συμπεράσματα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου θα πρέπει, επομένως, να ασκείται με μεγάλη προσοχή, ακριβώς ώστε να μην εξουδετερώνεται το πιο πάνω πλεονέκτημα που το Πρωτόδικο Δικαστήριο έχει. Ως εκ τούτου, το Εφετείο επεμβαίνει μόνο αν η αξιολόγηση της μαρτυρίας ή τα ευρήματα ή τα συμπεράσματα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου συγκρούονται με την κοινή λογική και είναι εξ' αντικειμένου ανυπόστατα ή δεν υποστηρίζονται από τη μαρτυρία ή από τα ίδια τα ευρήματα του Δικαστηρίου (xxx Αθανάση ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 45/2014, ημερ. 5/10/2016). Εάν ήταν εύλογα επιτρεπτό στο Πρωτόδικο Δικαστήριο να κάνει τα ευρήματα τα οποία έκανε, σε σχέση με την αξιοπιστία, το Εφετείο δεν επεμβαίνει (Γ. Ι. ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 44/2019, ημερ. 18/9/2020). Μόνο όπου παρατηρείται ρήγμα λόγω αντιφάσεων ή κενών ή ουσιωδών λαθών είναι επιτρεπτή η επέμβαση του Εφετείου. Πρέπει δε οι αντιφάσεις να είναι ουσιαστικής μορφής, δηλ. να πλήττουν καίρια την αξιοπιστία ενός μάρτυρα, ή να φανερώνουν τη διάθεση του να ψευστεί (Κ. Κ. ν. Γενικού Εισαγγελέα (2008) 2 Α.Α.Δ. 294 και Α. Π. ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 192/2016, ημερ. 26/9/2019, ECLI:CY:AD:2019:B395).
Εναπόκειται δε στο διάδικο που αμφισβητεί τα ευρήματα του Δικαστηρίου, που σχετίζονται με την αξιοπιστία, να πείσει το Δικαστήριο ότι αυτά είναι εσφαλμένα (Mylonas and others v. Kaili (1967) 1 C.L.R. 77, Sakellarides v. Papasavva and another (1966) 1 C.L.R. 261, 262 και IMAM v. Papacostas (1968) 1 C.L.R. 207, 208)».
Με τις αρχές αυτές κατά νουν θα εξετάσουμε την εισήγηση. Ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου μαρτυρία έδωσε μόνο ο Αρχιαστυφύλακας Μ.Κ.1 ο οποίος ανέφερε ότι κατά τις 5.7.2021 και ώρα 15:00 μετέβηκε στο κατάστημα «Jumbo» στη Λακατάμεια για ελέγχους για σκοπούς λοιμοκάθαρσης και ζητούσε από τους πολίτες που έβγαιναν από το κατάστημα, μεταξύ αυτών και ο Εφεσείων, να του παρουσιάσουν το «safe pass» τους. Ο Εφεσείων δεν είχε τέτοιο πιστοποιητικό στην κατοχή του. Παραθέτουμε το πιο κάτω απόσπασμα από την αντεξέταση του Μ.Κ.1:
«Ε. …Πόσα τετραγωνικά μέτρα είναι το Jumbo;
Α. Δεν θυμούμαι, είναι μεγάλο κατάστημα.
Ε. Είναι πάνω από 500 τετραγωνικά ή κάτω από 500 τετραγωνικά;
Α. Δεν θυμούμαι ακριβώς, αναγράφεται έξω από τον χώρο πόσα σηκώνει να μπουν, πόσοι μπορούν να μπουν μέσα. Άρα μπορείς να δεις και έξω από τον χώρο για αυτό, αλλά δεν θυμούμαι τώρα.
Ε. Άρα δεν έχετε μαρτυρία ότι είναι είτε πάνω από 500 τετραγωνικά ή κάτω από 500 τετραγωνικά; Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, εννοώ.
Α. Δεν θυμούμαι».
Από τα πιο πάνω διαφαίνεται ότι το εμβαδόν του καταστήματος, σε αντίθεση με όσα καταγράφει το πρωτόδικο Δικαστήριο, είχε καταστεί επίδικο ζήτημα. Η θέση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι «…δεν αμφισβητήθηκε ότι το «Jumbo» ήταν επιχείρηση λιανικού εμπορίου άνω των 500τ.μ.» αλλά αμφισβητήθηκε μόνο η γνώση του Μ.Κ.1 για τα τετραγωνικά του μέτρα, δεν μας βρίσκει σύμφωνούς. Ούτε και μπορούσε το κενό στη μαρτυρία να καλυφθεί από την αναφορά του Μ.Κ.1 για τον αριθμό των ατόμων που επιτρέπετο να εισέλθουν στο κατάστημα, αφού αυτός αφορά στην παρ. 2.2(ο)(ii) του Διατάγματος και δεν συναρτάται με την κατοχή των πιστοποιητικών που προβλέπει η παρ. 2.2(ο)(iii) για την οποία και κατηγορείτο ο Εφεσείων.
Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε την καλά γνωστή αρχή ότι η απόδειξη της κατηγορίας και κάθε στοιχείου που την συνιστά βαραίνει εξ ολοκλήρου την Κατηγορούσα Αρχή και δεν επιτρέπονται υποθέσεις ως προς την ύπαρξη γεγονότων, όσο εύλογες κι αν είναι αυτές (βλ. Λοϊζου ν. Αστυνομίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 363).
Έπεται πως δεν υπήρχε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου η απαραίτητη μαρτυρία για να καταλήξει σε εύρημα ως προς το ότι το συγκεκριμένο κατάστημα ήταν άνω των 500τ.μ.. Αυτό οδηγεί στο ότι δεν υπήρχε ενώπιον του επαρκής μαρτυρία για να αποδείξει τα συστατικά στοιχεία της Κατηγορίας.
Ως αποτέλεσμα δεν μπορούσε να θεμελιωθεί η Κατηγορία και η καταδίκη του Εφεσείοντος θα πρέπει να ακυρωθεί.
Η κατάληξη μας αυτή καθιστά αχρείαστη την ενασχόληση με τους λοιπούς Λόγους Έφεσης.
Η Έφεση επιτρέπεται και η καταδίκη, όπως και η ποινή ακυρώνονται.
Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.
Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο