ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ.: 150/2025)
17 Ιουνίου 2025
[Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
G. A. B.
Εφεσείων
v.
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
Εφεσίβλητης
‑‑‑‑‑‑‑-------------‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑-----
Κ. Χριστοδουλίδης, για τον Εφεσείοντα
Α. Γιάλλουρου (κα) για Γενικόν Εισαγγελέα, για την Εφεσίβλητη
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.: Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα δοθεί από την Παπαδοπούλου, Δ.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο ανήλικος (17,5 ετών) Εφεσείων παραπέμφθηκε μαζί με άλλο ενήλικα (κατηγορούμενο στην ίδια υπόθεση) σε απευθείας δίκη ενώπιον του Κακουργοδικείου Λάρνακας για αδικήματα συνωμοσίας προς διάπραξη κακουργήματος κατά παράβαση του Άρθρου 371 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154 (εφεξής «Π.Κ.») και εμπρησμού κατά παράβαση του Άρθρου 315(α) του Π.Κ..
Η ευπαίδευτη συνήγορος για την Εφεσίβλητη υπέβαλε ακολούθως αίτημα για κράτηση και των δύο κατηγορουμένων, το οποίο στήριξε αποκλειστικά στον κίνδυνο φυγοδικίας. Ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον Εφεσείοντα είχε αναφερθεί πρωτοδίκως στο ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρικό υλικό με την εισήγηση ότι αυτό δεν ήταν επαρκές για να θεμελιώσει πιθανότητα καταδίκης του. Επιπλέον εισηγήθηκε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής του Εφεσείοντος. Το πρωτόδικο Δικαστήριο εξέτασε τα πιο πάνω και, αφού ανέφερε ότι υφίσταται πιθανότητα καταδίκης και των δύο κατηγορουμένων, κατέγραψε ότι ο Εφεσείων ήρθε στην Κύπρο ως ασυνόδευτος ανήλικος και διαμένει σε Δομή Ανηλίκων στη Λευκωσία. Κατέληξε ότι ο κίνδυνος φυγοδικίας υφίστατο για αμφότερους τους κατηγορούμενους και ότι όσον αφορά στον ανήλικο Εφεσείοντα δεν δικαιολογείτο άλλη κατάληξη πλην της διαταγής για κράτηση του.
Με την υπό κρίση Έφεση προσβάλλεται η προαναφερόμενη απόφαση. Όπως προκύπτει, όλοι οι Λόγοι Έφεσης εδράζονται στην εισήγηση ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο έσφαλε στην εφαρμογή των αρχών που διέπουν την κράτηση ανηλίκου και ότι δεν δόθηκε η ορθή βαρύτητα στους υποκειμενικούς παράγοντες του Εφεσείοντος.
Αυτό που διαφαίνεται είναι ότι σε κανένα στάδιο δεν προβλημάτισε το κατά πόσον η κράτηση στη βάση του κινδύνου φυγοδικίας επιτρέπεται δυνάμει του περί Παιδιών σε Σύγκρουση με τον Νόμο Ν.55(Ι)/21. Το ζήτημα εξετάστηκε πολύ πρόσφατα στην Al Yousef κ.ά. v. Αστυνομίας, Ποιν. Έφ. 134/2025, ημερ. 11.6.2025 από την οποία παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα:
«Εν πρώτοις θεωρούμε ότι πρέπει να εξετάσουμε, για λόγους που καθίστανται εμφανείς στη συνέχεια, κατά πόσο ο Ν.55/21 επιτρέπει την κράτηση παιδιού βάσει του κινδύνου φυγοδικίας. Η υπό κρίση είναι υπόθεση όπου παιδιά σε σύγκρουση με τον νόμο (Εφεσείοντες 3, 4 και 5) κατηγορούνται για τη διάπραξη αδικήματος μαζί με ενήλικες (Εφεσείοντες 1 και 2). Κατ’ εφαρμογήν του Άρθρου 66(1)(α) του Ν.55(Ι)/21 οι υποθέσεις των ανήλικων Εφεσειόντων έχουν παραπεμφθεί για συνεκδίκαση ενώπιον του Κακουργοδικείου με αυτές των ενήλικων Εφεσειόντων. Σε σχέση όμως με τους ανήλικους Εφεσείοντες 3 έως 5, βάσει της επιφύλαξης του Άρθρου 66(1), εφαρμόζονται κατ’ αναλογίαν οι διατάξεις του Μέρους IV του Ν.55(Ι)/21, στο οποίο περιλαμβάνεται και το Άρθρο 83 που περιέχει πρόνοιες για την προφυλάκιση παιδιού. Έχουμε υπ’ όψιν μας το Άρθρο 73(2) και την πρόνοια για κατ΄ αναλογίαν εφαρμογή του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου. Πλην όμως δεν θεωρούμε πως δύναται να δοθεί καταφατική απάντηση στο ερώτημα στη βάση μόνο του Άρθρου 83(1). Αυτό διότι το εν λόγω εδ.(1) επιτρέπει μεν την κράτηση αλλά τούτο «…τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος άρθρου…», δηλαδή του Άρθρου 83. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να υποστηριχθεί βάσιμα ότι ο Νομοθέτης εδώ άφησε τις επιμέρους αρχές να καθοριστούν νομολογιακά, όπως έπραξε στον περί Ποινικής Δικονομίας Νόμο που επέτρεψε γενικά την προφυλάκιση (Άρθρο 48). Ακολουθώντας την επιλογή του Νομοθέτη απαιτείται εξέταση όλων των σχετικών εδαφίων του Άρθρου 83.
Κρίνουμε χρήσιμη την παράθεση αυτούσιου του Άρθρου 83 (1) – (4) του Ν.55(Ι)/21:
«Προφυλάκιση παιδιού ως έσχατο μέτρο και εναλλακτικά περιοριστικά μέτρα
83.-(1) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις οποιουδήποτε άλλου νόμου και τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος άρθρου, η προφυλάκιση παιδιού επιτρέπεται ως έσχατο μέτρο.
(2) Σε περίπτωση που το Δικαστήριο Παιδιών, κατά την εκδίκαση οποιασδήποτε υπόθεσης ενώπιόν του, λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρότητα του αδικήματος κρίνει ότι είναι απαραίτητος ο περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας παιδιού σε σύγκρουση με τον νόμο, ώστε να αποφευχθεί η διάπραξη οποιουδήποτε αδικήματος, ή για σκοπούς διευκόλυνσης των ανακρίσεων ή για να αποφευχθεί ο κίνδυνος απόκρυψης στοιχείων ή διακινδύνευσης της ασφάλειας του παιδιού ή οποιουδήποτε άλλου προσώπου και αφού λάβει υπόψη του την ηλικία και ατομική κατάσταση του παιδιού, καθώς και τις ιδιαίτερες περιστάσεις της περίπτωσης, δύναται να διατάσσει τον περιορισμό παιδιού σε χώρο κράτησης παιδιών ως έσχατο μέτρο.
(3) Ο περιορισμός παιδιού σε σύγκρουση με τον νόμο, που είναι ύποπτο για τη διάπραξη αδικήματος, έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και δεν δύναται να ξεπερνά τις οκτώ (8) ημέρες, οι οποίες δυνατό να ανανεώνονται με απόφαση του Δικαστηρίου για περαιτέρω περιόδους οκτώ (8) ημερών, για μέγιστη περίοδο του ενός (1) μηνός, ανάλογα με την βαρύτητα του αδικήματος.
(4) Σε περίπτωση που το Δικαστήριο Παιδιών αποφασίζει τον περιορισμό παιδιού σε σύγκρουση με τον νόμο, εκκρεμούσης της εκδίκασης της υπόθεσης, αιτιολογεί την απόφασή του σε απλή και κατανοητή προς το παιδί γλώσσα, ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό ωριμότητάς του».
Από το λεκτικό των πιο πάνω εδαφίων διαφαίνεται ότι το εδ.(3) αφορά στις περιπτώσεις αιτημάτων προσωποκράτησης στο πλαίσιο της διερεύνησης αδικήματος. Το εδ.(2) προβλέπει για τις περιπτώσεις όπου η υπόθεση έχει ήδη καταχωριστεί, όπως εν προκειμένω. Παρά ταύτα, σε αντίθεση με τα όσα η Νομολογία διαχρονικά καθορίζει ως αρχές για την εξέταση ανάλογων αιτημάτων κράτησης για ενήλικες, στο εδ. (2) πιο πάνω δεν περιλαμβάνεται ο κίνδυνος φυγοδικίας, στο πλαίσιο του οποίου για ενήλικες εξετάζεται η σοβαρότητα του αδικήματος (που περιλήφθηκε) αλλά και η πιθανότητα καταδίκης και η ποινή που ενδέχεται να επιβληθεί. Ειρήσθω εν παρόδω ότι έχει περιληφθεί στο εδ.(2) και η δυνατότητα περιορισμού παιδιού «για σκοπούς διευκόλυνσης των ανακρίσεων», ο οποίος είναι παράγοντας που εξετάζεται στο πλαίσιο αιτημάτων προσωποκράτησης υπόπτου, στα οποία κατ’ ακρίβειαν αφορά το εδ.(3), όπως ήδη αναφέραμε.
Όπως φαίνεται από το προοίμιο του Ν.55(Ι)/21, για την εγκαθίδρυση συστήματος ποινικής δικαιοσύνης φιλικού προς τα παιδιά δέον να ληφθούν υπόψη, μεταξύ άλλων, οι Κατευθυντήριες Γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με τη Φιλική προς το Παιδί Δικαιοσύνη. Στο Μέρος 6 παρ. 73 αυτών προβλέπεται ότι πρέπει να γίνονται ειδικές προσπάθειες προς αποφυγή κράτησης παιδιών πριν τη δίκη. Εντούτοις, τέτοια κράτηση πριν από τη δίκη ενδεχομένως να είναι αναγκαία προς αποφυγή των κινδύνων καταστροφής μαρτυρίας, επηρεασμού μαρτύρων ή όπου υπάρχει κίνδυνος συμπαιγνίας ή φυγοδικίας («…to avoid the risk of tampering with evidence, influencing witnesses, or when there is a risk of collusion or flight etc»).
Ο κίνδυνος φυγοδικίας αναφέρεται και στην Μελέτη της Unicef Σχετικά με τη Φιλικότητα του Συστήματος Δικαιοσύνης προς τα Παιδιά στην Ελλάδα ως λόγος για τον οποίο μπορεί να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα όταν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι παιδί έχει διαπράξει έγκλημα.
Όπως, όμως, επισημάνθηκε και ανωτέρω ο κίνδυνος φυγοδικίας δεν περιλήφθηκε στο εδ. 2 του Άρθρου 83 του Ν.55(Ι)/21 ως παράγοντας που εξετάζεται στο πλαίσιο κράτησης παιδιού. Στο σύγγραμμα του Π. Γ. Πολυβίου «Ερμηνεία στο Κυπριακό Δίκαιο» (2023) αναφέρονται τα εξής στη σελ. 26:
«Σε αυτό που όλοι συμφωνούν είναι ότι δεν μπορεί να γίνει προσθήκη φράσεων ή λέξεων σε κάποιο κείμενο, με το σκεπτικό ότι η νομοθετική εξουσία «αμέλησε» να ασχοληθεί με το θέμα, με αποτέλεσμα ο Νόμος ως έχει να είναι ημιτελής ή άδικος, κατά την άποψη του Δικαστηρίου. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει – φαίνεται όλοι να συμφωνούν – διότι αυτό συνεπάγεται την ανάληψη από τα Δικαστήρια και τη δικαστική εξουσία μιας ευρύτερης νομοθετικής αρμοδιότητας. Αυτό το οποίο κατ’ εξαίρεση μπορεί να γίνει είναι να αγνοηθεί κάποια φράση ή λέξη η οποία προέκυψε εκ λάθους και η οποία δεν έχει οποιαδήποτε έννοια……
………………
Σε αντίθεση με τη δυνατότητα αφαίρεσης φράσεων και λέξεων χωρίς νόημα, δεν επιτρέπεται η προσθήκη λέξεων, φράσεων και άλλων λεκτικών διατυπώσεων με σκοπό τη συμπλήρωση κάποιου κειμένου ή την κατ’ ισχυρισμόν απόδοση δικαιοσύνης, όταν το επίδικο κείμενο είναι απόλυτα κατανοητό, χωρίς λεκτικό ή γραμματικό λάθος, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις. Κατά κανόνα, τα Κυπριακά Δικαστήρια δέχονται ότι δεν μπορεί να διευρυνθεί μέσω ερμηνείας ο υπό εξέταση Νόμος ώστε να προβλεφθεί μια περίπτωση ή μια κατάσταση πραγμάτων για την οποία δεν έχει υπάρξει πρόνοια. Ούτε το Δικαστήριο έχει δικαίωμα να αλλάζει λέξεις σε κάποιο νομοθέτημα, με σκοπό να ορίσει, κατά την άποψη του, την ολοκληρωμένη και δίκαιη διατύπωση του Νόμου. Αυτό, έχει τονιστεί κατ’ επανάληψη, είναι απαράδεκτη τροποποίηση (διεργασία που ανήκει στον νομοθέτη) και όχι ερμηνεία (που είναι έργο των Δικαστηρίων)».
Έπεται πως δεν παρέχεται ευχέρεια εξέτασης του κινδύνου φυγοδικίας σε σχέση με τους ανήλικους Εφεσείοντες...».
Δεν εναπόκειται, συναφώς, στα Δικαστήρια να προσθέσουν τον κίνδυνο φυγοδικίας στους λόγους για τους οποίους επιτρέπεται η προφυλάκιση ή ο περιορισμός παιδιού βάσει του Άρθρου 83(2) του Ν.55(Ι)/21. Κατ’ επέκταση δεν υφίσταται ούτε εξουσία εξέτασης της πιθανότητας καταδίκης στο πλαίσιο αιτήματος για κράτηση όσον αφορά σε ανήλικους κατηγορούμενους.
Έπεται πως δεν μπορούσε, βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας, να είχε διαταχθεί η κράτηση του ανήλικου Εφεσείοντος στη βάση των πιο πάνω. Επιβάλλεται η απόλυση αυτού με όρους σύμφωνα με τις πρόνοιες του Άρθρου 84 του Ν.55(Ι)/21.
Η Έφεση επιτυγχάνει. Ο Εφεσείων να αφεθεί ελεύθερος υπό τους όρους ότι:
1. Θα κατατεθεί εκ μέρους του το ποσόν των €3.000 σε μετρητά στην Πρωτοκολλητή.
2. Θα παραδώσει όλα τα ταξιδιωτικά του έγγραφα στην Αστυνομία.
3. Να μην έρχεται σε επαφή με τον F. A., συγκατηγορούμενο του στην Ποιν. Υπ. 5…/25 του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας.
4. Το όνομα του θα τοποθετηθεί στον κατάλογο προσώπων των οποίων απαγορεύεται η έξοδος από τη Δημοκρατία και η διέλευση του προς τις Κατεχόμενες περιοχές (stop list).
5. Θα εμφανίζεται κάθε Τρίτη και Παρασκευή στον Κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό Λευκωσίας (πρώην Λυκαβηττού), μεταξύ των ωρών 10:00 μέχρι 18:00.
Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.
Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο