ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ.200/2017)
26 Μαΐου 2025
[ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΦΡΑΙΜ, Δ/στές]
1. Χαράλαμπος Γεωργίου,
2. Κυριάκος Κατσούρας,
Εφεσείοντες,
και
Μαρίας Πρωτοπαπά,
Εφεσίβλητης.
____________________
Θ. Ιωαννίδης για Θεόδωρος Μ. Ιωαννίδης & Σία ΔΕΠΕ, για τους Εφεσείοντες.
Σ. Αργυρού με Ρ. Χρυσοστόμου (κα) για Σωτήρης Αργυρού & Συνεταίροι ΔΕΠΕ, για την Εφεσίβλητη.
Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Μαλαχτό, Δ.
____________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.: Προσβάλλεται ως εσφαλμένος ο καθορισμός των γενικών αποζημιώσεων της Εφεσίβλητης στο ποσό των €25.000, επί πλήρους ευθύνης, για τις σωματικές βλάβες που είχε υποστεί συνεπεία τροχαίου ατυχήματος. Όπως αναφέρεται στην πρωτόδικη απόφαση, είχε συμφωνηθεί ότι οι Εφεσείοντες ευθύνονταν σε ποσοστό 80% και σε αυτή τη βάση, επιδικάστηκε υπέρ της Εφεσίβλητης το ποσό των €20.000.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου, τα οποία δεν αμφισβητούνται, η Εφεσίβλητη, ηλικίας 35 χρόνων κατά το ατύχημα, υπέστη ευθειασμό του αυχένα στον οποίο τοποθετήθηκε κολλάρο για τρείς εβδομάδες και κάταγμα της βάσεως του δεξιού της αντίχειρα, που ακινητοποιήθηκε σε γύψινο νάρθηκα για πέντε εβδομάδες. Υπέστη και άλλες ελαφρότερες κακώσεις, όπως αιμάτωμα στο μέτωπο και εκδορές στο γόνατο. Για τρείς μήνες υπέφερε έντονα από συμπτώματα ζάλης, κεφαλαλγίας και άλγους, περίοδο κατά την οποία είχε δυσκαμψία του δεξιού αντίχειρα. Κατά τη δίκη, οκτώ και πλέον χρόνια μετά τον τραυματισμό της, παρουσίαζε ελαφριά δυσκαμψία του αυχένα με ήπιο σπασμό των μυών της αυχενικής μοίρας ως επίσης ελαφριά δυσκαμψία του δεξιού αντίχειρα και άλγος μετά από καταπόνηση και στις αλλαγές του καιρού. Περαιτέρω, είχε αρχίσει να αναπτύσσει οστεοαρθρίτιδα. Δεν είχε, όπως αναφέρεται στην πρωτόδικη απόφαση, επηρεαστεί σημαντικά η ικανότητα της για εργασία.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρθηκε στις αρχές που καθιέρωσε η νομολογία ότι πρέπει να καθοδηγούν τα δικαστήρια στον καθορισμό των γενικών αποζημιώσεων. Ωστόσο, δεν άντλησε καθοδήγηση από οιαδήποτε απόφαση που αφορούσε παρόμοιες σωματικές βλάβες.
Πρόσφατα, στην Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ν. Γεμενάρη, Πολ. Έφ. Αρ.152/2025, ημερ.23.5.2024, οι αρχές αυτές επαναβεβαιώθηκαν. Αναφέρθηκε ότι είναι η διαχρονικά σταθερή θέση της νομολογίας ότι τα ποσά που έχουν επιδικαστεί σε άλλες υποθέσεις είναι καθοδηγητικά μόνο και πως κάθε υπόθεση κρίνεται με τα δικά της στοιχεία (Σπύρου ν. Χατζηχαραλάμπους (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 298, 312). Δεν υπάρχει δικαστικό προηγούμενο αναφορικά με τον υπολογισμό των γενικών αποζημιώσεων. Η μόνη αρχή δικαίου που είναι σχετική με την επιδίκαση αποζημιώσεων είναι ότι η αποζημίωση πρέπει, στο σύνολο της, να είναι δίκαια και λογική (Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofis (1982) 1 C.L.R. 789, 795). Επομένως, το ζητούμενο είναι κατά πόσο η αποζημίωση που επιδικάστηκε ήταν δίκαια και λογική.
Η τάση των Δικαστηρίων είναι να αποβλέπουν στο θέμα των αποζημιώσεων, ειδικώς αναφορικά με τον ανθρώπινο πόνο, με περισσότερη ανθρωπιστική διάθεση, χωρίς όμως να παρεκκλίνουν από τη βασική αρχή ότι οι αποζημιώσεις δεν είναι, ούτε για πλουτισμό του παθόντα, ούτε για τιμωρία του υπαίτιου, αλλά για την επαναφορά, στο μέτρο του δυνατού, με χρήματα, του παθόντα στην προηγούμενη του κατάσταση (Σπύρου, 312). Στη Μαυροπετρή ν. Λουκά (1995) 1 Α.Α.Δ. 66, 74-5, αναφέρθηκε ότι: «Η νομολογία αποκαλύπτει σταθερή άνοδο του επιπέδου των γενικών αποζημιώσεων, τάση που αντανακλά μεγαλύτερη ευαισθησία για τον ανθρώπινο πόνο, την αγωνία της αναπηρίας και τη ψυχική οδύνη από την περιθωριοποίηση από τις συνήθεις δραστηριότητες του ανθρώπου». Αναφέρθηκε ακόμα ότι οι αποζημιώσεις πρέπει να είναι κοινωνικά παραδεκτές.
Το Εφετείο δεν επεμβαίνει στον καθορισμό των αποζημιώσεων από το πρωτόδικο δικαστήριο, εκτός όπου το ποσό κρίνεται έκδηλα υπερβολικό ή έκδηλα ανεπαρκές και στις περιπτώσεις που αυτές προσδιορίστηκαν πάνω σε λανθασμένη αρχή (Φοινικαρίδης & άλλη ν. Γεωργίου & άλλων (1991) 1(Α) Α.Α.Δ. 475, 489). Όταν δεν συμβαίνει αυτό, δεν αντικαθιστά την εκτίμηση του πρωτόδικου δικαστηρίου με τη δική του (Alfa Concrete Public Company Ltd ν. Γλυκύ, Πολ. Έφ. Αρ.316/2013, ημερ.21.7.2000).
Οι Εφεσείοντες μας παρέπεμψαν σε δύο αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου, εισηγούμενοι ότι παρέχουν καθοδήγηση ως προς το ορθό μέτρο αποζημίωσης της Εφεσίβλητης, η οποία δεν παρέπεμψε σε κάποια άλλη απόφαση. Οι αποφάσεις αφορούσαν σωματικές βλάβες με επίκεντρο τη θλάση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, που, εν προκειμένω, συνιστούσε τη μια από τις δύο βασικές βλάβες που είχε υποστεί η Εφεσίβλητη.
Στη Χριστοφίνης ν. Φραντζή, Πολ. Έφ. Αρ.328/2011, ημερ. 31.5.2017, ECLI:CY:AD:2017:A202, η εφεσίβλητη είχε υποστεί διάστρεμμα αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και αιμωδίες άνω άκρων, θλάση προσθίου θωρακικού τοιχώματος και μώλωπες στην περιοχή στέρνου. Έγινε θεραπεία με τοποθέτηση αυχενικού κολλάρου για 15 μέρες, χορήγηση αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, φυσιοθεραπεία και ανάπαυση. Οι ενοχλήσεις που παρουσιάζονταν κατά το χρόνο της δίκης ήταν άλγος, δυσκαμψία του αυχένα και αιμωδίες άνω άκρων και μόνο κατά τις αλλαγές του καιρού ή όταν κουραζόταν αρκετά. Οι γενικές αποζημιώσεις μειώθηκαν στις €7.000. Στη L.P. Transbeton Ltd v. Σταύρου κ.ά. (2009) 1(Α) Α.Α.Δ. 304, επιδικάσθηκαν Λ.Κ.2.500 (€4.275 περίπου) σε άντρα ηλικίας 37 ετών ως γενικές αποζημιώσεις για αιμάτωμα περιοφθαλμικά του αριστερού ματιού και βλεφάρου, εγκεφαλική διάσειση και διάστρεμμα της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, εξαιτίας των οποίων παρέμεινε για περίπου δύο μήνες εκτός εργασίας.
Αναφορικά με βλάβες σε δάκτυλα του χεριού, οι αποφάσεις Συμβούλιο Κεντρικού Σφαγείου ν. Δημητρίου Πολ. Έφ. Αρ.36/2015, ημερ.22.9.2023 και C. Constantinou Foods Ltd v. Σωτηρίου (1998) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1577, που αφορούσαν σοβαρότερες βλάβες, καθοδηγούν ως προς τα όρια που περιπτώσεις ελαφρότερων βλαβών δεν θα πρέπει να πλησιάζουν.
Διαπιστώνουμε, εν προκειμένω, ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο προέβηκε σε εσφαλμένο καθορισμό των γενικών αποζημιώσεων της Εφεσίβλητης καταλήγοντας σε έκδηλα υπερβολικό ποσό. Το πόσο που αποδόθηκε, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με αναφορά στη σοβαρότητα των βλαβών, τον πόνο και την ταλαιπωρία της Εφεσίβλητης, αλλά ούτε να συναρτηθεί με τα μόνιμα κατάλοιπα των τραυμάτων της ή και συνδυασμό αμφοτέρων. Η επέμβαση μας καθίσταται αναγκαία. Οι γενικές αποζημιώσεις καθορίζονται στο ποσό των €14.000 επί πλήρους ευθύνης.
Η έφεση επιτυγχάνει.
Η πρωτόδικη απόφαση σε σχέση με τις γενικές αποζημιώσεις παραμερίζεται και εκδίδεται απόφαση υπέρ της Εφεσίβλητης και εναντίον των Εφεσείοντων αλληλέγγυα και κεχωρισμένα για το ποσό των €11.200. Το ποσό αυτό, όπως και το ποσό των €648 ειδικών αποζημιώσεων, θα φέρουν νόμιμο τόκο από 17.12.2013, όπως έχει ενώπιον μας συμφωνηθεί από τα μέρη.
€2.000 έξοδα της έφεσης, πλέον Φ.Π.Α. αν υπάρχει, επιδικάζονται υπέρ των Εφεσείοντων και εναντίον της Εφεσίβλητης.
` Χ. Μαλαχτός, Δ.
Ι. Ιωαννίδης, Δ.
Ε. Εφραίμ, Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο