ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ.203/2017)
26 Μαΐου 2025
[ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΦΡΑΙΜ, Δ/στές]
1. Χαράλαμπος Γεωργίου,
2. Κυριάκος Κατσούρας,
Εφεσείοντες,
και
Αντώνη Τζιοβάννη,
Εφεσίβλητου.
____________________
Θ. Ιωαννίδης για Θεόδωρος Μ. Ιωαννίδης & Σία ΔΕΠΕ, για τους Εφεσείοντες.
Σ. Αργυρού με Ρ. Χρυσοστόμου (κα) για Σωτήρης Αργυρού & Συνεταίροι ΔΕΠΕ, για τον Εφεσίβλητο.
Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Μαλαχτό, Δ.
____________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.: Προσβάλλεται ως εσφαλμένος ο καθορισμός των γενικών αποζημιώσεων του Εφεσίβλητου στο ποσό των €13.000, επί πλήρους ευθύνης, για τις σωματικές βλάβες που είχε υποστεί συνεπεία τροχαίου ατυχήματος. Είχε συμφωνηθεί ότι οι Εφεσείοντες ευθύνονταν σε ποσοστό 80% και ο Εφεσίβλητος σε ποσοστό 20%. Έτσι, επιδικάστηκε υπέρ του Εφεσίβλητου το ποσό των €10.400.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου, τα οποία δεν αμφισβητούνται, ο Εφεσίβλητος, 42 χρόνων κατά το ατύχημα, υπέστη διάστρεμμα οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης πρώτου βαθμού, εγκεφαλική διάσειση, κακώσεις θώρακος, πήχεως του τέταρτου δακτύλου, αιματώματα και εκδορές. Υπέφερε έντονα για δύο μήνες και στη συνέχεια τα συμπτώματα του βελτιώθηκαν. Για δύο χρόνια παρουσίαζε έντονη οσφυαλγία και λάμβανε αναλγητικά και κατά καιρούς αντιφλεγμονώδη. Θα συνεχίσει να παρουσιάζει οσφυαλγίες, που θα αντιμετωπίζονται με αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα και φυσιοθεραπεία. Μέχρι τη δίκη το 2016 δεν είχε παρουσιαστεί οστεοαρθρίτιδα, όμως, όπως σημειώνει το πρωτόδικο Δικαστήριο, σύμφωνα με πιστοποιητικό του 2013, η πορεία αυτή ήταν μη αναστρέψιμη. Δεν υπήρχε μείωση της ικανότητας του Εφεσίβλητου για εργασία, ούτε «κάποιο μόνιμης φύσης σοβαρό πρόβλημα».
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρθηκε στις αρχές που καθιέρωσε η νομολογία ότι πρέπει να καθοδηγούν τα δικαστήρια στον καθορισμό των γενικών αποζημιώσεων. Ωστόσο, δεν άντλησε καθοδήγηση από οιαδήποτε απόφαση που αφορούσε παρόμοιες σωματικές βλάβες.
Πρόσφατα, στην Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ν. Γεμενάρη, Πολ. Έφ. Αρ.152/2025, ημερ.23.5.2024, οι αρχές αυτές επαναβεβαιώθηκαν. Αναφέρθηκε ότι είναι η διαχρονικά σταθερή θέση της νομολογίας ότι τα ποσά που έχουν επιδικαστεί σε άλλες υποθέσεις είναι καθοδηγητικά μόνο και πως κάθε υπόθεση κρίνεται με τα δικά της στοιχεία (Σπύρου ν. Χατζηχαραλάμπους (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 298, 312). Δεν υπάρχει δικαστικό προηγούμενο αναφορικά με τον υπολογισμό των γενικών αποζημιώσεων. Η μόνη αρχή δικαίου που είναι σχετική με την επιδίκαση αποζημιώσεων είναι ότι η αποζημίωση πρέπει, στο σύνολο της, να είναι δίκαια και λογική (Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofis (1982) 1 C.L.R. 789, 795). Επομένως, το ζητούμενο είναι κατά πόσο η αποζημίωση που επιδικάστηκε ήταν δίκαια και λογική.
Η τάση των Δικαστηρίων είναι να αποβλέπουν στο θέμα των αποζημιώσεων, ειδικώς αναφορικά με τον ανθρώπινο πόνο, με περισσότερη ανθρωπιστική διάθεση, χωρίς όμως να παρεκκλίνουν από τη βασική αρχή ότι οι αποζημιώσεις δεν είναι, ούτε για πλουτισμό του παθόντα, ούτε για τιμωρία του υπαίτιου, αλλά για την επαναφορά, στο μέτρο του δυνατού, με χρήματα, του παθόντα στην προηγούμενη του κατάσταση (Σπύρου, 312). Στη Μαυροπετρή ν. Λουκά (1995) 1 Α.Α.Δ. 66, 74-5, αναφέρθηκε ότι: «Η νομολογία αποκαλύπτει σταθερή άνοδο του επιπέδου των γενικών αποζημιώσεων, τάση που αντανακλά μεγαλύτερη ευαισθησία για τον ανθρώπινο πόνο, την αγωνία της αναπηρίας και τη ψυχική οδύνη από την περιθωριοποίηση από τις συνήθεις δραστηριότητες του ανθρώπου». Αναφέρθηκε ακόμα ότι οι αποζημιώσεις πρέπει να είναι κοινωνικά παραδεκτές.
Το Εφετείο δεν επεμβαίνει στον καθορισμό των αποζημιώσεων από το πρωτόδικο δικαστήριο, εκτός όπου το ποσό κρίνεται έκδηλα υπερβολικό ή έκδηλα ανεπαρκές (Φοινικαρίδης κ.ά. ν. Γεωργίου κ.ά. (1991) 1(Α) Α.Α.Δ. 475, 489). Όταν δεν συμβαίνει αυτό, δεν αντικαθιστά την εκτίμηση του πρωτόδικου δικαστηρίου με τη δική του (Alfa Concrete Public Company Ltd ν. Γλυκύ, Πολ. Έφ. Αρ.316/2013, ημερ.21.7.2000).
Οι Εφεσείοντες μας παρέπεμψαν σε δύο αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου, εισηγούμενοι ότι παρέχουν καθοδήγηση ως προς το ορθό μέτρο αποζημίωσης του Εφεσίβλητου, ο οποίος δεν παρέπεμψε σε κάποια άλλη απόφαση. Οι αποφάσεις αφορούσαν σωματικές βλάβες με επίκεντρο τη θλάση αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Στη Χριστοφίνης ν. Φραντζή, Πολ. Έφ. Αρ.328/2011, ημερ.31.5.2017, ECLI:CY:AD:2017:A202, η εφεσίβλητη είχε υποστεί διάστρεμμα αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και αιμωδίες άνω άκρων, θλάση προσθίου θωρακικού τοιχώματος και μώλωπες στην περιοχή στέρνου. Έγινε θεραπεία με τοποθέτηση αυχενικού κολλάρου για 15 μέρες, χορηγήσεως αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, φυσιοθεραπεία και ανάπαυση. Οι ενοχλήσεις που παρουσιάζονταν κατά το χρόνο της δίκης ήταν άλγος, δυσκαμψία του αυχένα και αιμωδίες άνω άκρων και μόνο κατά τις αλλαγές του καιρού ή όταν κουραζόταν αρκετά. Οι γενικές αποζημιώσεις μειώθηκαν στις €7.000. Στη L.P. Transbeton Ltd v. Σταύρου κ.ά. (2009) 1(Α) Α.Α.Δ. 304, επιδικάσθηκαν Λ.Κ.2.500 (€4.275 περίπου) σε άντρα ηλικίας 37 ετών ως γενικές αποζημιώσεις για αιμάτωμα περιοφθαλμικά του αριστερού ματιού και βλεφάρου, εγκεφαλική διάσειση και διάστρεμμα της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, εξαιτίας των οποίων παρέμεινε για περίπου δύο μήνες εκτός εργασίας.
Διαπιστώνουμε, εν προκειμένω, ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο προέβηκε σε εσφαλμένο καθορισμό των γενικών αποζημιώσεων του Εφεσίβλητου καταλήγοντας σε έκδηλα υπερβολικό ποσό. Το πόσο που αποδόθηκε, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με αναφορά στη σοβαρότητα των βλαβών, τον πόνο και την ταλαιπωρία του Εφεσίβλητου, αλλά ούτε να συναρτηθεί με τα μόνιμα κατάλοιπα των τραυμάτων του ή και συνδυασμό αμφοτέρων. Η επέμβαση μας καθίσταται αναγκαία. Οι γενικές αποζημιώσεις καθορίζονται στο ποσό των €9.000 επί πλήρους ευθύνης.
Η έφεση επιτυγχάνει.
Η πρωτόδικη απόφαση σε σχέση με τις γενικές αποζημιώσεις παραμερίζεται και εκδίδεται απόφαση υπέρ του Εφεσίβλητου και εναντίον των Εφεσείοντων αλληλέγγυα και κεχωρισμένα για το ποσό των €7.200. Το ποσό αυτό, όπως και το ποσό των €648 ειδικών αποζημιώσεων, θα φέρουν νόμιμο τόκο από 17.12.2013, όπως έχει ενώπιον μας συμφωνηθεί από τα μέρη.
€2.000 έξοδα της έφεσης, πλέον Φ.Π.Α. αν υπάρχει, επιδικάζονται υπέρ των Εφεσείοντων και εναντίον του Εφεσίβλητου.
` Χ. Μαλαχτός, Δ.
Ι. Ιωαννίδης, Δ.
Ε. Εφραίμ, Δ.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο