ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 122/2017)
17 Ιουλίου, 2025
[ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΦΡΑΙΜ, Δ/στές]
1. A. L. KRAMBENES LTD
2. ΣΑΒΒΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ
Εφεσείοντες
ν.
A. L. VASILIOU MOTORS LTD
Εφεσίβλητης
_________________________
Α. Αντωνίου, για Κούσιος Κορφιώτης Παπαχαραλάμπους Δ.Ε.Π.Ε., για τους Εφεσείοντες.
Κ. Καλλής με Α. Καλλή (κα), για Καλλής & Καλλής Δ.Ε.Π.Ε., για την Εφεσίβλητη.
_________________________
ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Ιωαννίδη, Δ.
_________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.: Το Δικαστήριο Ελέγχου Ενοικιάσεων Λευκωσίας, κατόπιν ακροαματικής διαδικασίας, και αφού αξιολόγησε τη μαρτυρία που είχε τεθεί ενώπιον του, δικαίωσε την εφεσίβλητη- αιτήτρια εταιρεία και εξέδωσε προς όφελος της και εναντίον των εφεσειόντων-καθ΄ ων η αίτηση απόφαση:
«αλληλεγγύως και κεχωρισμένως, για τα πιο κάτω ποσά:
α) €47.880 ως καθυστερημένα και οφειλόμενα ενοίκια και ενδιάμεσα οφέλη για τους μήνες Απρίλιο 2010 έως Μάιο 2011, προς €3.420 μηνιαίως, πλέον νόμιμο τόκο.
β) €85.000 ως αποζημιώσεις για ζημιές οι οποίες προκλήθηκαν στο ακίνητο από τους Καθ' ων η Αίτηση.»
Τέλος, καταδίκασε τους εφεσείοντες στα έξοδα, τα οποία έδωσε οδηγίες να υπολογισθούν από τη Γραμματέα και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Η εφεσίβλητη εταιρεία ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου επικαλέστηκε συμφωνία μίσθωσης καταστήματος της επί της Λεωφόρου Γρίβα Διγενή, στη Λευκωσία, την οποία κατήρτισε με την εφεσείουσα 1 εταιρεία κατά/ή περί τις 17.7.2008. Σύμφωνα με το περιεχόμενο της συμφωνίας, η εφεσίβλητη είχε εκμισθώσει το εν λόγω κατάστημα της στην εφεσείουσα 1, για περίοδο 21 ετών από 1.10.2008-30.9.2029, με μηνιαίο μίσθωμα €3.420, πληρωτέο την πρώτη ημέρα εκάστου μηνός, με τον εφεσείοντα 2 να υπογράφει ως εγγυητής.
Για το υπόλοιπο περιεχόμενο των δικογράφων και για τις δηλώσεις των ευπαίδευτων δικηγόρων ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου, θα παραθέσουμε αυτολεξεί τα όσα καταγράφονται στην προσβαλλόμενη πρωτόδικη απόφαση, και τα οποία δεν φαίνεται να αμφισβητούνται.
«Κατά ή περί την 14.6.2010, η Καθ' ης η Αίτηση 1 με επιστολή των δικηγόρων της, τερμάτισε τη συμφωνία χωρίς να παραδώσει το επίδικο. Κατά παράβαση της συμφωνίας, δεν πλήρωσε τα ενοίκια για τους μήνες Απρίλιο έως Οκτώβριο του 2010. Οι Αιτητές, με επιστολή των δικηγόρων τους ημερομηνίας 18.6.2010, απαίτησαν από την Καθ' ης η Αίτηση 1 την πληρωμή των οφειλομένων ενοικίων. Η Καθ' ης η Αίτηση 1 ουδέν ποσό κατέβαλε και εξακολουθεί να οφείλει τα ενοίκια για τους μήνες Απρίλιο έως Οκτώβριο 2010, καθώς και τα ενδιάμεσα οφέλη από την 1.11.2010 μέχρι παράδοσης της κατοχής.
Οι Αιτητές, με επιστολή των δικηγόρων τους ημερ.30.6.2010, ζήτησαν τα κλειδιά του καταστήματος και την παράδοση της κατοχής. Η Καθ' ης η Αίτηση 1 δεν παρέδωσε την κατοχή, ενώ επέφερε και/ή προξένησε ζημιές στο επίδικο κατάστημα. Στο δικόγραφο παρέχονται λεπτομέρειες ζημιών. Για την επαναφορά του επίδικου στην πρότερα του κατάσταση, απαιτείται ποσό €85.000.
Απάντηση:
Οι Καθ' ων η Αίτηση 1 και 2 καταχωρήσαν Απάντηση στις 28.12.2010 και μ' αυτή αρνούνται τις αιτούμενες θεραπείες. Περαιτέρω, ισχυρίζονται ότι οι Αιτητές έχουν οι ίδιοι παραβιάσει τη συμφωνία, καθότι αρνούνται να παραδώσουν τους χώρους στάθμευσης και/ή τους αποθηκευτικούς και/ή τους βοηθητικούς χώρους που προνοούνται στο συμβόλαιο, με αποτέλεσμα οι ενοικιαστές να αδυνατούν να λειτουργήσουν την επιχείρηση τους. Οι Καθ' ων η Αίτηση αρνούνται ότι οφείλουν οποιοδήποτε ενοίκιο, καθότι οι Αιτητές παραβίασαν οι ίδιοι το ενοικιαστήριο έγγραφο και αρνούνται ότι οφείλουν οποιοδήποτε ποσό για ζημιές.
Οι Καθ' ων η Αίτηση ισχυρίζονται ότι η ενοικίαση περιελάβανε και άλλους χώρους και/ή αποθηκευτικούς και/ή χώρους στάθμευσης και/ή βοηθητικούς χώρους, τους οποίους οι Αιτητές αρνούνται να παραχωρήσουν προς χρήση από τους Καθ' ων η Αίτηση, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να μην μπορούν να λειτουργήσουν την επιχείρηση τους.
Οι Καθ' ων η Αίτηση ισχυρίζονται ότι έχουν προβεί σε γραπτή καταγγελία της συμφωνίας με επιστολή των δικηγόρων τους ημερομηνίας 14.6.2010, η οποία επιδόθηκε στην Αιτήτρια στις 21.6.2010 και ενόψει αυτής, θα προβούν στην καταχώρηση Αγωγής στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας για διεκδίκηση ειδικών και γενικών αποζημιώσεων και επιστροφή των καταβληθέντων ενοικίων.
Ανταπάντηση στην Απάντηση:
Το δικόγραφο των Αιτητών καταχωρίστηκε στις 14.1.2011 και μ' αυτό οι Αιτητές συνενώνουν επίδικα θέματα με τους Καθ' ων η Αίτηση. Οι Αιτητές αρνούνται ότι παράβηκαν το ενοικιαστήριο έγγραφο με οποιοδήποτε τρόπο. Ισχυρίζονται ότι οι χώροι στάθμευσης παραδόθηκαν άμεσα στην Καθ' ης η Αίτηση, μαζί με μια μικρή αποθήκη, όπως προβλεπόταν στο ενοικιαστήριο έγγραφο, από την 1.10.2008. Μετά το πέρας δύο ετών από την ενοικίαση, η Καθ' ης η Αίτηση ισχυρίστηκε με επιστολή των δικηγόρων της, ότι δεν της παραδόθηκαν οι 4 χώροι στάθμευσης. Οι Αιτητές ισχυρίζονται ότι η Καθ' ης η Αίτηση κωλύεται δια της συμπεριφοράς της να ισχυρίζεται κάτι τέτοιο, αφού έλαβε κατοχή του καταστήματος, της αποθήκης και των χώρων στάθμευσης, χωρίς διαμαρτυρία και τα κατέχει μέχρι σήμερα.
Οι Αιτητές περαιτέρω ισχυρίζονται ότι η Καθ' ης η Αίτηση κωλύεται να υποστηρίζει ότι το ενοικιαστήριο έγγραφο έχει παραβιαστεί από τους Αιτητές, ότι δεν οφείλει ενοίκιο και ότι τερματίστηκε η συμφωνία και ταυτόχρονα να μην παραδίδει την κατοχή παρόλο ότι κλήθηκε με επιστολή των δικηγόρων των Αιτητών ημερομηνίας 30.6.2010 να την παραδώσει. Οι Αιτητές δικαιούνται ενδιάμεσα οφέλη, καθώς και αποζημιώσεις για ζημιές ως το δικόγραφό τους.
Οι Αιτητές παραδέχονται ότι ενοικίαζαν καταστήματα, μια μικρή αποθήκη και 4 χώρους στάθμευσης, οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα από την Καθ' ης η Αίτηση. Παραδέχονται επίσης ότι έλαβαν επιστολή ημερομηνίας 14.6.2010 από την Καθ' ης η Αίτηση, την οποία απάντησαν με επιστολή του δικηγόρου τους ημερομηνίας 30.6.2010. Οι Αιτητές προέβαλαν τον ισχυρισμό ότι παραχωρήθηκαν οι χώροι στάθμευσης όπως συμφωνήθηκε και ότι η Καθ' ης η Αίτηση είχε την κατοχή τους. Καλούσαν δε την Καθ' ης η Αίτηση να προχωρήσει στην λήψη μέτρων εάν επενέβαινε οποιοσδήποτε στο υποστατικό ή στους χώρους στάθμευσης.
Ιστορικό:
Στις 6.3.2015, ο ευπαίδευτος συνήγορος των Καθ' ων η Αίτηση δήλωσε ότι οι εργασίες έγιναν, όντως χρειάζονταν για να γίνει γραφείο το επίδικο. Αυτό που παραμένει ως επίδικο θέμα είναι η υπαιτιότητα και εάν ο ένας ή ο άλλος τερματισμός είναι νόμιμος. Είναι δεκτό ότι έγιναν οι εργασίες και πληρώθηκαν τα ποσά (Τεκμήρια 6 και 7).»
Εκ μέρους της εφεσίβλητης κατέθεσε ο Διευθυντής αυτής, Α. Βασιλείου, για τον οποίο, το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού αναφέρθηκε στη μαρτυρία του, σημείωσε πως του έκανε καλή εντύπωση και κατ΄ επέκταση απεδέχθη τη μαρτυρία του.
Για τον εφεσείοντα 2, Διευθυντή της εφεσείουσας 1 εταιρείας, ο οποίος επίσης κατέθεσε, το πρωτόδικο Δικαστήριο σημείωσε πως:
«…. δεν έκαμε καλή εντύπωση ως μάρτυρας. Η μαρτυρία του είχε κενά, αντιφάσεις και ανασκευές, ενώ διάφορα σημεία δεν ήταν λογικά όπως υπογραμμίζονται πιο πάνω. Δεν έχουμε πιστέψει ότι ο λόγος για τον οποίο επιδίωξε να διακόψει την ενοικιαστική σχέση ήταν το καθεστώς των χώρων στάθμευσης. Πολύ εύκολα αυτό θα μπορούσε να διασαφηνιστεί με τους ιδιοκτήτες και το Δημαρχείο, εάν υπήρχε η βούληση να προχωρήσει με την ενοικίαση. Δεν έχουμε πιστέψει ότι παραδόθηκε η κατοχή στους ιδιοκτήτες σε οποιοδήποτε άλλο στάδιο πριν την 30.5.2011.»
Για τον δεύτερο μάρτυρα που είχαν καλέσει οι εφεσείοντες, τον Σωτήρη Γιαννακού, εγγεγραμμένο εργολάβο Δ΄ Τάξης, το πρωτόδικο Δικαστήριο σημείωσε πως:
«Ουδέν ουσιαστικό πρόσθεσε η μαρτυρία του Μ.Κ.2, εφόσον είναι παραδεκτό ότι έγιναν εργασίες στο επίδικο από τους Καθ' ων η Αίτηση και στη συνέχεια, εργασίες επαναφοράς του από τους Αιτητές. Επιβεβαιώθηκε από τη μαρτυρία του η απουσία ανάμειξης των Αιτητών στις εργασίες που έκαμαν οι Καθ' ων η Αίτηση στο επίδικο μέχρι το 2010.»
Στη βάση των πιο πάνω ευρημάτων αξιολόγησης, το πρωτόδικο Δικαστήριο προέβη σε ευρήματα γεγονότων, τα οποία ήταν πλήρως ευνοϊκά για την εφεσίβλητη, την οποία και δικαίωσε. Συγκεκριμένα, βρήκε ότι ο τερματισμός της συμφωνίας στον οποίο είχε προβεί η εφεσίβλητη με την επιστολή της ημερ. 18.6.2010 ήταν νόμιμος, ενώ ο τερματισμός που έγινε εκ μέρους των εφεσειόντων με την επιστολή τους ημερ. 14.6.2010, η οποία επεδόθη στην εφεσίβλητη στις 21.6.2010, ήταν παράνομος.
Βρήκε ακόμη πως η εφεσείουσα 1 έπαυσε να καταβάλλει το συμφωνηθέν μίσθωμα μετά τον Μάρτιο του 2010. Τέλος, ήταν εύρημα του ότι η εφεσίβλητη απέδειξε και τις κατ΄ ισχυρισμόν ζημιές στο μίσθιο, αφού η εφεσείουσα 1 κατά παράβαση της συμφωνίας, είχε προβεί «σε αλλαγές στο μίσθιο για να το μετατρέψει σε κέντρο αναψυχής αλλαγές που δεν ήταν μόνο διακοσμητικές και δεν εξασφάλισε τη σχετική άδεια».
Οι εφεσείοντες, με επτά λόγους έφεσης, διατείνονται ότι η πρωτόδικη απόφαση είναι εσφαλμένη. Στο σημείο αυτό θεωρούμε σκόπιμο να παραθέσουμε αυτολεξεί τους λόγους έφεσης 1-5 και 7, χωρίς την αιτιολογία τους, την οποία βεβαίως έχουμε θέσει ενώπιον μας. Για τον λόγο έφεσης 6, ο οποίος αφορά στην ευθύνη του εγγυητή, εφεσείοντα 2, θα κάνουμε αναφορά στη συνέχεια.
«ΠΡΩΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΦΕΣΗΣ
Το εύρημα ότι ο τερματισμός της συμβάσεως ήταν παράνομος είναι λανθασμένος διότι: (ακολουθεί αιτιολογία σε ξεχωριστή παράγραφο)
ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΦΕΣΗΣ
Η απονομή αποζημιώσεων είναι λανθασμένη διότι: (ακολουθεί αιτιολογία σε ξεχωριστή παράγραφο)
ΤΡΙΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΦΕΣΗΣ
Λανθασμένα το Πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε ότι το ακίνητο μπορούσε να λειτουργήσει με τη φυσική παράδοση των ενοικιασθέντων χώρων σταθμεύσεως που ήταν κοινόχρηστοι και δεν ανήκαν στον ιδιοκτήτη διότι: (ακολουθεί αιτιολογία σε ξεχωριστή παράγραφο)
ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΦΕΣΗΣ
Η απονομή των αποζημιώσεων τόσον όσον αφορά απολεσθέντα ενοίκια όσο και τις αποζημιώσεις, Δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη: (ακολουθεί αιτιολογία σε ξεχωριστή παράγραφο)
ΠΕΜΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΦΕΣΗΣ
Το εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο τερματισμός ήταν άκυρος είναι λανθασμένος διότι: (ακολουθεί αιτιολογία σε ξεχωριστή παράγραφο)
[…]
ΕΒΔΟΜΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΦΕΣΗΣ
Το εύρημα ότι το ενοικιασθέν δεν παραδόθηκε κατά την λήξη είναι λανθασμένο διότι: (ακολουθεί αιτιολογία σε ξεχωριστή παράγραφο)»
Εν πρώτοις, ένα σχόλιο για τον τρόπο διατύπωσης των λόγων έφεσης οι οποίοι, ειρήσθω εν παρόδω, δεν είχαν συνταχθεί από τους δικηγόρους που εμφανίστηκαν ενώπιον μας στο στάδιο της ακρόασης της έφεσης. Οι λόγοι έφεσης δεν προσδιορίζουν με καθαρότητα τους λόγους για τους οποίους η εκκαλούμενη απόφαση είναι τρωτή. Περαιτέρω, κάποιοι λόγοι έφεσης δεν βγάζουν νόημα, όπως ο τέταρτος λόγος, ενώ ως γνωστό, «δεν είναι επιτρεπτή η διεύρυνση του λόγου μέσα από την αιτιολογία του, που στοχεύει και περιορίζεται στην αιτιολόγηση των όσων ο ίδιος ο λόγος έφεσης εγείρει» (Κατερίνα Γεωργίου κ.ά. ν. Νικόλα Αργυρίδη, Έφεση Αρ. 2/2024, ημερ. 17.12.2024).
Εκείνο που διαπιστώνουμε να προκύπτει από τους λόγους έφεσης 1-5 και 7, σε συμφωνία με τις θέσεις του ευπαίδευτου δικηγόρου της εφεσίβλητης, είναι ότι ουσιαστικά αμφισβητούνται τα ευρήματα γεγονότων τα οποία προέκυψαν από την αξιολόγηση της μαρτυρίας, στην οποία προέβη το πρωτόδικο Δικαστήριο. Όμως, λόγοι έφεσης με τους οποίους να προσβάλλεται ως εσφαλμένη η αξιολόγηση της μαρτυρίας, δεν υπάρχουν (Omex Enterprises Ltd κ.ά. ν. xxxx Εlia, Πολ. Έφεση Αρ. 469/2012, ημερ. 20.9.2019, ECLI:CY:AD:2019:A384). Ούτε βεβαίως υπάρχουν λόγοι έφεσης ότι τα ευρήματα γεγονότων στα οποία προέβη το πρωτόδικο Δικαστήριο, δεν δικαιολογούνται από τη μαρτυρία που απεδέχθη ως αξιόπιστη.
Ως εκ τούτου, οι πιο πάνω λόγοι έφεσης, εν ουδεμιά περιπτώσει μπορούν να κριθούν βάσιμοι, και απορρίπτονται.
Αφήσαμε ως τελευταίο τον έκτο λόγο έφεσης, τον οποίο παραθέτουμε αυτολεξεί αμέσως πιο κάτω, μαζί με την αιτιολογία του, και ο οποίος προσβάλλει την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου να εκδώσει απόφαση και εναντίον του εφεσείοντα 2, ο οποίος είχε υπογράψει τη συμφωνία ως εγγυητής:
«ΕΚΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΦΕΣΗΣ
Λανθασμένα το Πρωτόδικο Δικαστήριο προέβη στο εύρημα ότι ο Εφεσείον 2 ήταν υπόλογος ως εγγυητής διότι:
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Η εγγύηση ήταν απότοκο μιας έγκυρης σύμβασης που στην παρούσα περίπτωση, για τους λόγους που αναφέρονται πιοπάνω, το συμβόλαιο ήταν άκυρο και/ή δικαιολογημένα ετερματίσθει. Επομένως η ακυρώτης έχει επιφέρει και την λήξη της εγγυήσεως του Εφεσείοντος.»
Θα είμαστε σύντομοι. Με τον συγκεκριμένο λόγο έφεσης δεν προβάλλεται η θέση ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο ερμήνευσε εσφαλμένα την πρόνοια στη συμφωνία που αφορούσε στην εγγύηση του εφεσείοντα 2, και η οποία είχε ως εξής:
«Ο κάτωθι υπογεγραμμένος Σάββας Λεωνίδου, αρ. ταυτότητας [ ] από Λευκωσία από Λευκωσία με την παρούσα εγγυούμαι την πιστή τήρηση από τον ενοικιαστή όλων των όρων και υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτό το ενοικιαστήριο έγγραφο ημερομηνίας 17/07/2008.
Η εγγύηση μου είναι δεσμευτική για εμένα και θα εξακολουθήσει να καλύπτει κάθε ρητή ή υπονοούμενη παράταση της ενοικιάσεως είτε κατόπιν συμφωνίας είτε λόγω οποιουδήποτε νόμου, ανεξάρτητα αν ειδοποιήθηκα ή όχι για την παράταση αυτή, ως επίσης και σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης ανεχθεί ή αποδεχθεί παρατάσεις πληρωμής ανεξάρτητα αν έλαβα ή όχι γνώση γι' αυτό.
Όλα αυτά θα ισχύουν ανεξάρτητα αν δόθηκε ή όχι σ' εμένα προηγουμένως ειδοποίηση και θα εξακολουθώ να ευθύνομαι σαν εγγυητής μέχρι την εκκένωση και παράδαση της ελεύθερης κατοχή του «κτήματος» στον ιδιοκτήτη του.
Η εγγύηση αυτή υπογράφτηκε από τον εγγυητή ταυτόχρονα με την υπογραφή του πιο πάνω εγγράφου, την 17/07/2008.»
Ως εκ τούτου, η απόφαση Μάντζαλος ν. ΧΧΧ Μιχαηλίδη κ.ά., Πολ. Έφεση 74/2013, ημερ. 14.2.2019, στην οποία παρέπεμψε ο ευπαίδευτος δικηγόρος των εφεσειόντων, δεν μπορεί να εφαρμοσθεί, αφού εκεί υπήρχε συγκεκριμένος λόγος έφεσης ότι το λεκτικό της εγγύησης δεν δικαιολογούσε την πρωτόδικη προσέγγιση περί επέκτασης αυτής και στη θέσμια ενοικίαση.
Εν προκειμένω, αυτό που προβάλλεται με τον συγκεκριμένο λόγο έφεσης, είναι ότι η συμφωνία, την οποία ο εφεσείων 2 υπέγραψε ως εγγυητής, «ήταν άκυρη και/ή δικαιολογημένα ετερματίσθη», με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τεθεί ούτε θέμα ευθύνης του εγγυητή, εφεσείοντα 2. Όμως, η κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η συμφωνία ήταν έγκυρη και ότι αυτή ετερματίσθη νόμιμα από την εφεσίβλητη, δεν έχει παραμερισθεί.
Εν κατακλείδι, όλοι οι λόγοι έφεσης κρίνονται αβάσιμοι. Η έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται υπέρ της εφεσίβλητης €4.000 έξοδα έφεσης, πλέον Φ.Π.Α., εάν υπάρχει.
Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.
Ι. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.
Ε. ΕΦΡΑΙΜ, Δ.
/ΣΓεωργίου
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο