ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 160/25)
8 Σεπτεμβρίου, 2025
[Ε. ΕΦΡΑΙΜ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ AΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964 (Ν.33/1964)
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΝΤΑΛΜΑΤΩΝ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ) ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ 2018
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ KINGSLEY AYUK NKWASSEU ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΜΕΡΟΥΝ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟ ΧΩΚΑΜ, ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΑΡΝΑΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΥ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ HABEAS CORPUS
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΙΑ ΤΟΥ 1. ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, 2. ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟ ΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΝ KINGSLEY AYUK NKWASSEU ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΜΕΡΟΥΝ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟ ΧΩΚΑΜ, ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΑΡΝΑΚΑ, ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 11 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ, ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 5 ΤΗΣ ΕΣΔΑ, ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 7, ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 4(Α), 7(1), 8(1)(Α), 9Δ(1) ΚΑΙ 2, 9ΣΤ(2), 9ΣΤ(6)(Α) και 9ΣΤ(7)(Α)(1) ΤΟΥ Ν.6(Ι)/2000, ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 18ΠΣΤ ΤΟΥ ΚΕΦ.105 ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ 105(Ι)/2016.
............................
Χ. Χριστοδουλίδης, για τον Αιτητή.
Ε. Ιωάννου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ’ ων η Αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΕΦΡΑΙΜ, Δ.: Με την παρούσα Αίτηση ο Αιτητής ζητά την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus με το οποίο να διατάσσεται η κράτηση του από την 1.12.2022 ως παράνομη.
Βασική θέση του Αιτητή είναι ότι ο χρόνος κράτησης του για 32 μήνες χωρίς διάταγμα απέλασης του καθιστούν την κράτηση του αδικαιολόγητη, παράνομη και καταχρηστική.
Η πλευρά των Καθ’ ων ισχυρίζεται ότι ο Αιτητής θεωρείτο αιτητής διεθνούς προστασίας μέχρι τις 22.7.2025, ημερομηνία έκδοσης της απόφασης του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας, έκτοτε διαμένει παράνομα στη Δημοκρατία και αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια. Η κράτηση του συνεχίζεται κατόπιν επαναξιολόγησης και η χρονική διάρκεια αυτής είναι καθόλα νόμιμη και ή εύλογη και ή δικαιολογείται υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης.
Το ιστορικό των γεγονότων, όπως αυτό προκύπτει μέσα από τις ένορκες δηλώσεις που υποστηρίζουν την Αίτηση και την ένσταση, σε συνάρτηση με τα σχετικά έγγραφα τα οποία τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου, έχει ως ακολούθως:
1) Ο Αιτητής είναι υπήκοος του Καμερούν με ημερομηνία γέννησης τις 29.8.1989.
2) Ο Αιτητής αφίχθη παράνομα στην Κύπρο στις 18.10.2022 μέσω μη εξουσιοδοτημένου αερολιμένα στις κατεχόμενες περιοχές με άδεια εισόδου ως φοιτητής σε πανεπιστήμιο στα κατεχόμενα.
3) Στις 25.10.2022, από άγνωστο σημείο, ο Αιτητής εισήλθε παράνομα στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές.
4) Στις 10.11.2022 ο Αιτητής υπέβαλε αίτηση για διεθνή προστασία. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης του σε αστυνομικό της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης (ΥΑΜ), ο Αιτητής προέβη σε λεπτομερή εξιστόρηση εγκληματικών ενεργειών και συγκεκριμένα στην ομαδική παραπλάνηση και δολοφονία γυναικών με πλήρη περιγραφή του τρόπου δράσης και πρόκλησης του θανάτου τους.
5) Στις 30.11.2022 το επαρχιακό κλιμάκιο της ΥΑΜ απέστειλε επιστολή προς τον Διοικητή της ΥΑΜ με την οποία εισηγείτο όπως εναντίον του Αιτητή εκδοθούν διατάγματα κράτησης και απέλασης για λόγους δημόσιας τάξης. Η επιστολή κοινοποιήθηκε στη Διευθύντρια του Τμήματος στις 30.11.2022.
6) Την 1.12.2022 εκδόθηκε διάταγμα κράτησης κατά του Αιτητή δυνάμει του Άρθρου 9ΣΤ(2)(ε) του περί Προσφύγων Νόμου, Ν.6(Ι)/2000, καθότι θεωρήθηκε επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη και η επιβολή εναλλακτικών μέτρων αντί της κράτησης κρίθηκε ότι δεν εξυπηρετούσε τον σκοπό του Νόμου. Το διάταγμα κράτησης του επιδόθηκε κατά τη σύλληψη του και έκτοτε τελεί υπό κράτηση.
7) Στις 2.2.2023, 3.4.2023 και 2.6.2023 ετοιμάστηκε σημείωμα προς τη Διευθύντρια του Τμήματος σε σχέση με τη συνέχιση της κράτησης του Αιτητή. Η Διευθύντρια αποφάσισε τη συνέχιση της κράτησης του.
8) Στις 31.3.2023 και 2.6.2023 το Τμήμα απέστειλε στην Υπηρεσία Ασύλου αίτημα με το οποίο την καλούσε να εξετάσει την αίτηση του Αιτητή το συντομότερο δυνατό.
9) Στις 19.6.2023 ο Αιτητής καταχώρισε στο Ανώτατο Δικαστήριο αίτηση νομικής αρωγής με σκοπό την καταχώριση αίτησης για Habeas Corpus.
10) Στις 27.6.2023 Λειτουργός της Υπηρεσίας Ασύλου ετοίμασε έκθεση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου σχετικά με τις συνεντεύξεις που λήφθηκαν από τον Αιτητή στις 2.6.2023 και 9.6.2023. Ακολούθως, ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Ασύλου ενέκρινε την εισήγηση και αποφάσισε τον αποκλεισμό του Αιτητή από τη χορήγηση καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας δυνάμει του Άρθρου 5(2)(β) του Ν.6(Ι)/2000.
11) Στις 7.7.2023 ο Αιτητής παρέλαβε την απορριπτική επιστολή.
12) Στις 21.7.2023 το Τμήμα έλαβε ηλεκτρονική ενημέρωση από την ομάδα διερεύνησης ότι ο αλλοδαπός ενημερώθηκε για τα δεδομένα της υπόθεσης του και εξακολουθεί να μην συνεργάζεται για τον επαναπατρισμό του.
13) Στις 31.7.2023 διενεργήθηκε επανεξέταση της κράτησης του Αιτητή και αποφασίστηκε η συνέχιση αυτής.
14) Στις 2.8.2023 ο Αιτητής καταχώρισε την Προσφυγή υπ’ αρ. 2525/2023 κατά της εν λόγω απόφασης ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας. Η Προσφυγή επιδόθηκε στην Υπηρεσία Ασύλου στις 21.8.2023 και ορίστηκε για οδηγίες στις 4.10.2023 και ακολούθως την 1.12.2023. Κατά την τελευταία ημερομηνία δόθηκαν οδηγίες για την καταχώριση ένστασης εντός τεσσάρων εβδομάδων και ακολούθως για την καταχώριση της αγόρευσης του Αιτητή εντός άλλων τεσσάρων εβδομάδων. Η ένσταση της Δημοκρατίας καταχωρίστηκε στις 10.10.2023 και ο Καθ’ ου υπέβαλε αίτημα επίσπευσης της διαδικασίας, ενημερώνοντας το Δικαστήριο ότι η Προσφυγή αφορά Αιτητή ο οποίος τελεί υπό κράτηση. Ο Αιτητής έφερε ένσταση στο αίτημα για επίσπευση, το οποίο δεν έγινε δεκτό από το Δικαστήριο. Μετά την καταχώριση των αγορεύσεων, δόθηκε άδεια στον Αιτητή για την προσαγωγή μαρτυρίας και τελικώς η απόφαση επιφυλάχθηκε στις 10.1.2025.
15) Στις 2.8.2023 Λειτουργός του Τμήματος απέστειλε ηλεκτρονικά μηνύματα στην Αστυνομία και στην Υπηρεσία Ασύλου με σκοπό να λάβει πληροφόρηση σε σχέση με ζητήματα της αρμοδιότητας τους που αφορούν στον Αιτητή.
16) Στις 3.8.2023 διενεργήθηκε επανεξέταση της κράτησης του Αιτητή και αποφασίστηκε η συνέχιση της κράτησης του.
17) Στις 29.9.2023 και στις 27.11.2023 διενεργήθηκε και πάλι επανεξέταση της κράτησης του Αιτητή και αποφασίστηκε η συνέχιση της κράτησης του.
18) Στις 28.11.2023 απερρίφθη η Αίτηση υπ’ αρ. 115/2023 του Αιτητή για την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus.
19) Στις 2.7.2024 στάληκε επιστολή από την ΥΑΜ προς τη Διευθύντρια του Τμήματος Μετανάστευσης με την καταγραφή των ενεργειών αναφορικά με τον Αιτητή.
20) Στις 4.7.2024 η ΥΑΜ απέστειλε εμπιστευτική επιστολή προς τον Γενικό Διευθυντή του Υφυπουργείου Μετανάστευσης αναφορικά με την αναστολή έκδοσης προσωρινών διαβατηρίων αλλοδαπών. Τα σχετικά απόρρητα έγγραφα παρουσιάστηκαν στο Δικαστήριο.
21) Στις 11.11.2024 έγινε επαναξιολόγηση της κράτησης του Αιτητή και σημειώθηκε ότι γίνονται προσπάθειες από το Κλιμάκιο για εξεύρεση τρίτης χώρας για την απέλαση του.
22) Στις 10.1.2025, κατόπιν ενημέρωσης που έλαβε από τον χώρο κράτησης της Μενόγειας, Λειτουργός του Τμήματος Μετανάστευσης απέστειλε μήνυμα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην ΥΑΜ για τα προβλήματα που ο Αιτητής προκαλεί στον χώρο διαμονής του και ζήτησε ενημέρωση για τις ενέργειες εξεύρεσης τρίτης χώρας απέλασης του.
23) Στις 27.1.2025 και 16.5.2025 έγινε επαναξιολόγηση της κράτησης του Αιτητή και η Διευθύντρια αποφάσισε τη συνέχιση της κράτησης του.
24) Στις 3.2.2025 ο Αιτητή καταχώρισε στο Ανώτατο Δικαστήριο αίτηση νομικής αρωγής με σκοπό την καταχώριση αίτησης για Habeas Corpus. Το αίτημα του εγκρίθηκε και καταχώρισε την Αίτηση υπ’ αρ. 34/2025 η οποία απερρίφθη με απόφαση του Δικαστηρίου στις 17.3.2025.
25) Στις 6.2.2025 η ΥΑΜ έστειλε αίτημα στη liaison της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό για να μεσολαβήσουν με τις εκεί αρμόδιες αρχές και να αποδεχθούν τη μετάβαση του Αιτητή με την έκδοση της τελικής απόφασης του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας. Στις 11.2.2025 προωθήθηκε εκ νέου το αίτημα. Στις 6.2.2025, επίσης, υπεβλήθη σημείωμα προς τη Διευθύντρια του Τμήματος Μετανάστευσης σε σχέση με την κράτηση του Αιτητή και η Διευθύντρια αποφάσισε τη συνέχιση της κράτησης του.
26) Στις 22.4.2025 εγκρίθηκε η έκδοση Κυπριακού διαβατηρίου αναφορικά με τον Αιτητή.
27) Στις 9.6.2025 ο Αιτητή καταχώρισε στο Ανώτατο Δικαστήριο αίτηση νομικής αρωγής με σκοπό την καταχώριση αίτησης για Habeas Corpus. Το αίτημα του εγκρίθηκε.
28) Στις 22.7.2025 εξεδόθη η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας στην Προσφυγή υπ’ αρ. 2525/2023 με την οποία η Προσφυγή απερρίφθη.
29) Στις 24.7.2025 ο Αιτητής συμπλήρωσε και υπέγραψε δήλωση με την οποία εκφράζει την επιθυμία του να μεταβεί στη Νότια Κορέα όπου διαμένει ο γιος του.
30) Στις 29.7.2025 η Διευθύντρια του Τμήματος εξέδωσε διατάγματα κράτησης και απέλασης με βάση το άρθρο 14 του Κεφ.105, ενώ ο Αιτητής κηρύχθηκε ως απαγορευμένος μετανάστης με βάση το άρθρο 6(1)(κ)(ζ) του Κεφ.105. Ακύρωσε το διάταγμα ημερ. 1.12.2022 λόγω της έκδοσης των νέων διαταγμάτων κράτησης και απέλασης.
Στην υπόθεση Lakoud v. Κυπριακής Δημοκρατίας, Πολ. Έφεση 77/2020, ημερ. 8.6.2021, ECLI:CY:AD:2021:A231, γίνεται μια διαφωτιστική παραπομπή στη νομολογία αναφορικά με την έκδοση ενταλμάτων Habeas Corpus:
«Όπως είναι καλά γνωστό, το προνομιακό ένταλμα της φύσεως Habeas Corpus ad subjiciendum διασφαλίζει την ελευθερία του ατόμου. Όπως αναφέρθηκε στη xxx Χ" Σάββας (1993) 1 ΑΑΔ 102, «Το Habeas Corpus ad subjiciendum είναι προνομιακή διαδικασία για τη διασφάλιση της ελευθερίας του πολίτη. Παρέχει αποτελεσματικό μέσο άμεσης απελευθέρωσης από παράνομη ή αδικαιολόγητη κράτηση, είτε στη φυλακή, είτε σε ιδιωτικό χώρο, από Αρχή ή ιδιώτη». Απαραίτητη προϋπόθεση δι' έκδοση του εντάλματος συνιστά η απόδειξη, εκ μέρους του αιτούντος, του παράνομου της κράτησης ή φυλάκισης (Καλφοπούλου (1998) 1 ΑΑΔ 55). Με τη διαδικασία του εντάλματος Habeas Corpus, ό,τι επιδιώκεται είναι η διασφάλιση του δικαιώματος της ελευθερίας διά της άμεσης απελευθέρωσης του αιτητή ο οποίος, κατ' ισχυρισμό, τελεί υπό παράνομη κράτηση. Οποτεδήποτε, στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας, διαπιστώνεται κάτι τέτοιο, το σχετικό διάταγμα εκδίδεται δικαιωματικά και όχι ως θέμα άσκησης διακριτικής εξουσίας, οπότε, ο αιτητής αφήνεται ευθύς ελεύθερος (Green v. Home Secretary [1941] 3 All E.R. 388, σελίδα 400).»
Είναι σαφές από το πιο πάνω απόσπασμα ότι σκοπός της έκδοσης εντάλματος Habeas Corpus είναι η εξασφάλιση της ελευθερίας του ατόμου, νοουμένου ότι έχει αποδείξει το παράνομο της κράτησης ή φυλάκισης του. Στην υπό κρίση περίπτωση, ο Αιτητής βρισκόταν υπό κράτηση δυνάμει διατάγματος κράτησης ημερ. 1.12.2022. Το αίτημα του Αιτητή για να του παραχωρηθεί καθεστώς διεθνούς προστασίας απερρίφθη από την Υπηρεσία Ασύλου, με αποτέλεσμα ο Αιτητής να καταχωρίσει την Προσφυγή υπ’ αρ. 2525/2023. Εν όψει της Προσφυγής, η εκτέλεση του διατάγματος απέλασης του Αιτητή που είχε επίσης εκδοθεί την 1.12.2022 είχε ανασταλεί, ενώ το ζήτημα της κράτησης του τύγχανε επανεξέτασης και αποφασιζόταν η συνέχιση της. Η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας με την οποία απερρίφθη η Προσφυγή εκδόθηκε στις 22.7.2025. Έκτοτε ο Αιτητής είναι απαγορευμένος μετανάστης. Εναντίον του Αιτητή εκδόθηκαν νέα διατάγματα κράτησης και απέλασης του στις 29.7.2025, δηλαδή σε ημερομηνία μεταγενέστερη της καταχώρισης της παρούσας Αίτησης και εκκρεμούσης αυτής.
Επομένως, στο παρόν στάδιο ο Αιτητής δεν τελεί πλέον υπό κράτηση με βάση το διάταγμα κράτησης ημερ. 1.12.2022 αλλά δυνάμει του διατάγματος κράτησης ημερ. 29.7.2025, το οποίο και τεκμαίρεται νόμιμο (βλ. Αναφορικά με την Αίτηση της Elena Bondar (Αρ. 2) (2004) 1(Γ) Α.Α.Δ. 2075). Το διάταγμα απέλασης ημερ. 29.7.2025, που είναι συνυφασμένο με το διάταγμα κράτησης της ίδιας ημερομηνίας, δύναται να ελεγχθεί μόνο στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας του Διοικητικού Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Εφόσον δεν εκκρεμεί οποιαδήποτε τέτοια διαδικασία αναφορικά με το διάταγμα απέλασης, τότε και αυτό εξακολουθεί να βρίσκεται σε ισχύ και να θεωρείται νόμιμο.
Στην Barnardo v. Ford [1891-1894] All E.R. Rep. 522, η Δικαστική Βουλή των Λόρδων ανέφερε τα εξής σχετικά με το ίδιο θέμα:
«[…] I cannot acquiesce in the view ... that if a Court is satisfied that illegal detention has ceased before application for the writ has been made, nevertheless the writ might issue in order to vindicate the authority of the Court against a person who has once, though not at the time of the issue of the writ, unlawfully detained another or wrongfully parted with the custody of another. My Lords, this is a view that I cannot agree to. I think, under such circumstances, the writ ought not to issue at all, as it is not the appropriate procedure for punishing such conduct […].».
Σε ελεύθερη μετάφραση:
«[…] Δεν μπορώ να συμπλεύσω με την άποψη ... ότι αν ένα Δικαστήριο είναι ικανοποιημένο πως η παράνομη κράτηση έχει τερματιστεί πριν από την αίτηση για την έκδοση εντάλματος [Habeas Corpus] τότε το ένταλμα μπορεί παρόλα αυτά να εκδοθεί για να δικαιολογήσει την εξουσία του Δικαστηρίου εναντίον ενός ατόμου που κράτησε παράνομα κάποιον στο παρελθόν, ακόμα και αν δεν το κρατούσε παράνομα τη στιγμή που εκδόθηκε το ένταλμα ... […] Αυτή είναι μια άποψη την οποία δεν μπορώ να ασπαστώ. Νομίζω ότι σε τέτοιες περιπτώσεις, το ένταλμα δεν θα πρέπει να εκδίδεται καθόλου, καθώς δεν συνιστά κατάλληλη διαδικασία για την τιμωρία μιας τέτοιας συμπεριφοράς [...].»
Με γνώμονα τον σκοπό και τη φύση της διαδικασίας για την έκδοση Habeas Corpus, θεωρώ ότι ακόμα και σε περίπτωση που ήθελε κριθεί ότι η κράτηση του Αιτητή δυνάμει του διατάγματος κράτησης ημερ. 1.12.2022 ήταν αδικαιολόγητη και παράνομη, εντούτοις δεν τίθεται ζήτημα έκδοσης του αιτούμενου εντάλματος Habeas Corpus εφόσον ο Αιτητής κρατείται πλέον δυνάμει ξεχωριστού μεταγενέστερου διατάγματος κράτησης ημερ. 29.7.2025 το οποίο δεν αποτελεί αντικείμενο της παρούσας Αίτησης.
Στο πλαίσιο εξέτασης της ουσίας της Αίτησης, κρίνεται σκόπιμο να λεχθεί ότι το άρθρο 9ΣΤ(7)(α)(i) του Ν.6(Ι)/2000 είναι αυτό που παρέχει την εξουσία στο Ανώτατο Δικαστήριο να ασκεί προνομιακή δικαιοδοσία για την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus δυνάμει του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος. Το άρθρο 9ΣΤ του Ν.6(Ι)/2000 δεν ορίζει μέγιστο χρόνο για τη διάρκεια κράτησης, ούτε και απαιτεί επαναξιολόγηση σε συγκεκριμένο χρόνο. Ο έλεγχος της διάρκειας της κράτησης αιτητή, διενεργείται υπό το φως των διατάξεων του άρθρου 9ΣΤ(4)(α) του Ν.6(Ι)/2000, το οποίο προνοεί ότι «η κράτηση αιτητή έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και διαρκεί μόνο για όσο διάστημα ισχύει λόγος κράτησης που προβλέπεται στο εδάφιο (2)». Στο άρθρο 9ΣΤ(2) προβλέπεται πως εκτός εάν δεν είναι εφικτό να εφαρμοστούν αποτελεσματικά άλλα περιοριστικά ενναλακτικά μέτρα, ο Υπουργός δύναται να εκδίδει γραπτό διάταγμα με το οποίο να θέτει υπό κράτηση αιτητή, μόνο για τους εκεί καθοριζόμενους λόγους, ένας εκ των οποίων είναι η προστασία της εθνικής ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης. Περαιτέρω, στο άρθρο 9ΣΤ(4)(β) προβλέπεται ότι «οι διοικητικές διαδικασίες που συνδέονται με λόγο κράτησης που προβλέπεται στο εδάφιο (2) εκτελούνται χωρίς περιττές καθυστερήσεις. Καθυστερήσεις των διοικητικών διαδικασιών που δεν μπορούν να αποδοθούν στον αιτητή δεν δικαιολογούν τη συνέχιση της κράτησης».
Οι πιο πάνω νομοθετικές πρόνοιες μεταφέρουν στην Κυπριακή έννομη τάξη τα όσα διαλαμβάνονται στην Οδηγία 2013/33/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία. Η Οδηγία δεν καθορίζει ανώτατη διάρκεια κράτησης, πλην όμως, με δεδομένο το δικαίωμα του αιτητή στην ελευθερία του, προϋποθέτει ότι ο αιτητής θα τυγχάνει αποτελεσματικών εγγυήσεων που να καθιστούν δυνατή την άρση της κράτησης του, μόλις αυτή παύσει να είναι αναγκαία ή αναλογική σε σχέση με τον σκοπό που επιδιώκει. Όπως αναφέρθηκε στην υπόθεση Αναφορικά με τον Tombulovi, Πολ. Αίτηση Αρ. 87/2021, ημερ. 9.6.2021, ECLI:CY:AD:2021:D248:
«Αυτά δε, υπό το πρίσμα πάντοτε του άρθρου 5(1)(στ) της ΕΣΔΑ και του Άρθρου 11.2(στ) του Συντάγματος και της αποκρυσταλλωμένης αρχής ότι το κράτος οφείλει να ενεργεί σε τέτοιες περιπτώσεις καλή τη πίστει με μοναδική πρόθεση την επιδίωξη της απέλασης, επιδεικνύοντας επιμέλεια και ταχύτητα και με σεβασμό προς την αρχή της ελευθερίας και την ανάγκη για «περιορισμούς στον περιορισμό» της ελευθερίας (J.N. v. The United Kingdom, Appl. No. 37289/12, 19 May 2016, R. v. Governor of Durham Prison, Ex-parte Hardial Singh (1984) WLR 704, Mikolenko v. Esthonia, Appl. No. 10664/05, 8.10.2009).»
Όπως έχει υποδειχθεί στην υπόθεση Essa Murad Khlaief v. Αναφορικά με την Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω Γενικού Εισαγγελέα κ.ά. (2003) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1402, ο χρόνος κράτησης, δεν μπορεί να εξετάζεται in abstracto. Πρέπει να συσχετισθεί προς τους λόγους της καθυστέρησης απέλασης και τις υφιστάμενες δυνατότητες διεκπεραίωσης της.
Με βάση τα όσα τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου, προκύπτει ότι την 1.12.2022 εκδόθηκαν διατάγματα κράτησης και απέλασης του Αιτητή και έκτοτε αυτός τελεί υπό κράτηση. Όπως αναφέρεται στο διάταγμα, η κράτηση κρίθηκε αναγκαία για λόγους δημόσιας ασφάλειας δυνάμει του άρθρου 9ΣΤ(2)(ε) του Ν.6(Ι)/2000, στη βάση αντικειμενικών κριτηρίων. Αυτά αφορούν στη μαρτυρία του ιδίου του Αιτητή πως στη χώρα του ο ίδιος έγινε μέλος μιας οργάνωσης η οποία τον εξανάγκαζε και προέβαινε σε εγκληματικές ενέργειες και συγκεκριμένα στην ομαδική παραπλάνηση και δολοφονία γυναικών. Ο ίδιος, σε συνέντευξη του προς Αστυνομικό της ΥΑΜ στις 17.11.2022, έδωσε λεπτομερή περιγραφή του τρόπου δράσης και πρόκλησης του θανάτου αυτών. Στο διάταγμα αναφέρεται επίσης ότι δεν ήταν εφικτό να εφαρμοστούν λιγότερο περιοριστικά εναλλακτικά μέτρα και ότι υπάρχει ο κίνδυνος διαφυγής του Αιτητή. Σύμφωνα με το διάταγμα, αυτός θα παραμείνει υπό κράτηση για όσο διάστημα ισχύουν οι εκεί αναγραφόμενοι λόγοι, ήτοι ότι η κράτηση του απαιτείται για την προστασία της εθνικής ασφάλειας και ή της δημόσιας τάξης, ότι εισήλθε παράνομα στο έδαφος της Δημοκρατίας και ότι δεν επιθυμεί τον επαναπατρισμό του.
Η αίτηση του για διεθνή προστασία εξετάστηκε από την Υπηρεσία Ασύλου κατά τον Ιούνιο του 2023, ήτοι έξι μήνες μετά την ημερομηνία έναρξης της κράτησης του. Η απόφαση της Υπηρεσίας με την οποία η αίτηση του απερρίφθη, κοινοποιήθηκε στον ίδιο στις 7.7.2023. Ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν για τον επαναπατρισμό του. Ακολούθησε η καταχώριση της Προσφυγής υπ’ αρ. 2525/2023 στις 2.8.2023. Το ιστορικό της διαδικασίας στην Προσφυγή, όπως παρατίθεται ανωτέρω, καταδεικνύει ότι ο Αιτητής δεν συγκατατέθηκε στο αίτημα της Δημοκρατίας για επίσπευση της δικαστικής διαδικασίας. Αυτή η στάση του προφανώς και προκαλεί καθυστέρηση στη διαδικασία, η οποία και οφείλεται στον ίδιο. Τα υπόλοιπα διαβήματα στη διαδικασία, όπως τα αιτήματα για την προσαγωγή μαρτυρίας, δεν μπορούν να αποδοθούν στον ίδιο ως αιτία περαιτέρω καθυστέρησης από πλευράς του, εφόσον πρόκειται για διαβήματα τα οποία προφανώς ο Αιτητής έκρινε σκόπιμο να λάβει προς προάσπιση των δικαιωμάτων του στη διαδικασία. Επομένως, πέραν της ένστασης που προέβαλε για την επίσπευση της διαδικασίας, ο χρόνος που μεσολάβησε μέχρι και την ολοκλήρωση αυτής με την έκδοση της απόφασης αντικειμενικά οδήγησε στην αδυναμία εκτέλεσης του διατάγματος απέλασης, χωρίς όμως να δύναται να λεχθεί ότι ο Αιτητής ευθύνεται για αυτή την καθυστέρηση. Σχετική είναι η υπόθεση Αναφορικά με την Αίτηση του Sabbag Ouday, Πολ. Έφεση Αρ. 4/2025, ημερ. 23.6.2025.
Με βάση το πιο πάνω ιστορικό των γεγονότων, διαφαίνεται ότι από την ημερομηνία κράτησης του Αιτητή, γίνονταν οι δέουσες τακτές επαναξιολογήσεις του ζητήματος της κράτησης του, ενώ ταυτόχρονα αποστέλλονταν αιτήματα προς την Υπηρεσία Ασύλου για την εξέταση της αίτησης του Αιτητή το συντομότερο δυνατόν. Ακολούθως, εκκρεμούσης της Προσφυγής και παρά την αδυναμία εκτέλεσης του διατάγματος απέλασης, κατά τη διάρκεια όλου του διαρρεύσαντος χρονικού διαστήματος, διαφαίνεται ότι οι αρμόδιες αρχές δεν παρέμεναν αδρανείς.
Συγκεκριμένα, η κράτηση του Αιτητή έτυχε επανεξέτασης στις 2.2.2023, 3.4.2023 και 2.6.2023, όταν και αποφασίστηκε η συνέχιση της κράτησης του για τους ίδιους λόγους, ενώ παράλληλα δύο φορές, στις 31.3.2023 και 2.6.2023, η Διευθύντρια του Τμήματος απέστειλε στην Υπηρεσία Ασύλου αίτημα για εξέταση το συντομότερο δυνατό της αίτησης του Αιτητή, σημειώνοντας ότι αυτός ήταν κρατούμενος από την 1.12.2022. Μάλιστα, σε κάθε επανεξέταση της κράτησης του Αιτητή, γίνονταν σχετικές εισηγήσεις και το Τμήμα αξιολογούσε εκ νέου την κατάσταση και κατέγραφε τους λόγους για τους οποίους θεωρούσε αναγκαία την παράταση της κράτησης του Αιτητή, εξ ου και ανέφερε ότι δεν υπήρχε αλλαγή των δεδομένων του Αιτητή από την προηγούμενη επαναξιολόγηση της κράτησης. Ο ισχυρισμός του Αιτητή ότι θα μπορούσε να εξεταστεί η πιθανότητα εφαρμογής εναλλακτικών μέτρων αντί της κράτησης, παρέμεινε παντελώς γενικός και αόριστος. Εν πάση περιπτώσει, αντικρούεται από τις αποφάσεις για την κράτηση του, στις οποίες το ζήτημα εξετάστηκε και κρίθηκε ότι δεν υπήρχαν τέτοια εναλλακτικά μέτρα.
Μετά και την απορριπτική απόφαση και παρά την καταχώριση και έγκριση της αίτησης νομικής αρωγής του Αιτητή για σκοπούς καταχώρισης αίτησης για Habeas Corpus, το Τμήμα και πάλι δεν παρέμεινε αδρανές. Εφόσον κατά το εν λόγω διάστημα, υπήρχε σε ισχύ το διάταγμα απέλασης του Αιτητή, έγιναν προσπάθειες επαναπατρισμού του, πλην όμως ο ίδιος δεν συνεργαζόταν για να επιστρέψει στη χώρα του. Το Τμήμα προέβη σε επανεξέταση της κράτησης του Αιτητή στις 31.7.2023 και αποφασίστηκε η συνέχιση αυτής για τους ίδιους ακριβώς λόγους.
Την επομένη της καταχώρισης της Προσφυγής, στις 2.8.2023 το Τμήμα απέστειλε ηλεκτρονικό μήνυμα στην Αστυνομία και στην Υπηρεσία Ασύλου ενημερώνοντας τις για την περίπτωση του Αιτητή και σημειώνοντας ότι σε περίπτωση καταχώρισης προσφυγής, αυτός θα παρέμενε υπό κράτηση στην ίδια βάση ενώ αν δεν καταχωρούσε προσφυγή, τότε ο Αιτητής δεν μπορούσε να αφεθεί ελεύθερος, ούτε και να επιστρέψει στη χώρα του, επομένως θα εξεταζόταν το ενδεχόμενο μετάβασης του σε τρίτη χώρα. Ενόψει της καταχώρισης Προσφυγής, ακολούθησαν τρεις επανεξετάσεις της κράτησης του στις 3.8.2023, στις 29.9.2023 και στις 27.11.2023 κατά τις οποίες αποφασίστηκε η συνέχιση της. Στις τελευταίες τρεις αποφάσεις κρίθηκε αναγκαία η κράτηση του Αιτητή για τους ίδιους λόγους μέχρι την ολοκλήρωση της Προσφυγής του. Ακολούθησε η καταχώριση της Πολ. Αίτησης Αρ. 115/2023, για την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus, στην οποία το παρόν Δικαστήριο με την απόφαση του ημερ. 28.11.2023 απέρριψε την Αίτηση. Η Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας Κύπρου απέστειλε επιστολή ημερ. 2.7.2024 προς τη Διευθύντρια του Τμήματος Μετανάστευσης, με την οποία την ενημέρωναν για όλες τις ενέργειες στις οποίες προέβαιναν αναφορικά με τον Αιτητή. Σε απόρρητα έγγραφα τα οποία τέθηκαν υπόψη του Δικαστηρίου, γίνεται αναφορά στην αναστολή έκδοσης προσωρινών διαβατηρίων αλλοδαπών. Ακολούθησαν νέες επαναξιολογήσεις της κράτησης του Αιτητή στις 11.11.2024, 27.1.2025 και 16.5.2025, όταν και αποφασίστηκε η συνέχιση της κράτησης του στη βάση των ίδιων λόγων. Μάλιστα, στην απόφαση ημερ. 11.11.2024 αναφέρεται πως γίνονταν προσπάθειες από το Κλιμάκιο για εξεύρεση τρίτης χώρας για την απέλαση του Αιτητή. Εν τω μεταξύ, ο Αιτητής δημιουργούσε και κάποια προβλήματα στον χώρο κράτησης του στη Μεννόγεια, εξ ου και ζητήθηκε νέα ενημέρωση για τις προσπάθειες απέλασης του στις 10.1.2025. Ακολούθησε η καταχώριση νέας αίτησης για Habeas Corpus η οποία και απερρίφθη στις 17.3.2025. Οι προσπάθειες για την απέλαση του Αιτητή σε τρίτη χώρα συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα στις 6.2.2025 να γίνουν διευθετήσεις για να απελαθεί ο Αιτητής στο Κονγκό μετά την περάτωση της Προσφυγής και στις 22.4.2025 εγκρίθηκε η έκδοση Κυπριακού διαβατηρίου. Εξεδόθη η απόφαση στην Προσφυγή όταν και δύο μέρες μετά ο Αιτητής εξέφρασε την επιθυμία να μεταβεί στη Νότια Κορέα όπου διαμένει ο γιος του. Στις 29.7.2025 η Διευθύντρια εξέδωσε νέα διατάγματα κράτησης του για τους ίδιους λόγους και απέλασης του στη Νότιο Κορέα και ο Αιτητής κηρύχθηκε ως απαγορευμένος μετανάστης.
Με βάση το σύνολο των πιο πάνω δεδομένων, προκύπτει πως ο Αιτητής παρέμεινε για 32 μήνες υπό κράτηση δυνάμει του διατάγματος κράτησης του ημερ. 1.12.2022, διάστημα κατά το οποίο εξετάστηκε η αίτηση του για διεθνή προστασία και απερρίφθη, καταχωρίστηκε Προσφυγή και απερρίφθη και εκδόθηκαν νέα διατάγματα κράτησης και απέλασης. Από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης του, το Τμήμα προβαίνει σε τακτά χρονικά διαστήματα σε εξέταση και επαναξιολόγηση του ζητήματος κράτησης του Αιτητή και αποφασίζει την περαιτέρω κράτηση. Κατά την εκάστοτε εκ νέου εξέταση της κράτησης του το Τμήμα αναφέρει και εξηγεί γιατί εξακολουθεί να δικαιολογείται η κράτηση του με παραπομπή στην ενώπιον του μαρτυρία και στοιχεία, επομένως η Διοίκηση στοιχειοθετεί γιατί για όλο αυτό το χρονικό διάστημα, δικαιολογείται ή κράτηση του Αιτητή για λόγους εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης. Ούτε έχει διαφανεί ότι το Τμήμα ενεργεί κακόπιστα ή ότι έχει εγκαταλείψει τον σκοπό για τον οποίο ο Αιτητής τελεί υπό κράτηση ή παραλείπει να προωθεί αυτόν με τη δέουσα επιμέλεια. Αντιθέτως φαίνεται ότι ασχολείται με την περίπτωση του Αιτητή, λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτός τελεί υπό κράτηση και προσπαθώντας να διασφαλίσει το ταχύτερο δυνατόν την ολοκλήρωση των διαδικασιών που ο ίδιος ενεργοποιεί. Μάλιστα, παρά την αδυναμία εκτέλεσης του διατάγματος απέλασης, διαφαίνεται ότι το Τμήμα εξέταζε το ενδεχόμενο απέλασης του Αιτητή σε τρίτη χώρα με τη λήξη της διαδικασίας της Προσφυγής και προέβαινε σε ενέργειες προς τούτο. Μετά δε την απόφαση στην Προσφυγή και αφού ο ίδιος ο Αιτητής δήλωσε ότι επιθυμεί να μεταβεί στη Νότια Κορέα, το Τμήμα προβαίνει στις ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο Αιτητής δεν αμφισβητεί τους λόγους για τους οποίους κρίθηκε αναγκαία η κράτηση του και οι οποίοι, τόσο με βάση την αρχική απόφαση της Διευθύντριας όσο και τις μεταγενέστερες αποφάσεις της κατά τις επαναξιολογήσεις, εξακολουθούν να ισχύουν. Εν πάση περιπτώσει, επαφίεται βασικά στη Διοίκηση να αποφασίσει επί τούτου. Όπως λέχθηκε στις υποθέσεις Bekefi κ.ά. v. Δημοκρατίας (2016) 3 Α.Α.Δ. 258, Stoyanov v. Δημοκρατίας, Υπ. Αρ. 718/2012, ημερ. 26.2.2014 και Αναφορικά με την Αίτηση της Elena Bondar (Αρ.2) (ανωτέρω), η Διοίκηση είναι κατ’ εξοχήν το όργανο στο οποίο εναποτίθεται η ευθύνη για εκτίμηση των γεγονότων και δεν θα ήταν δυνατό να αναθεωρείται από το Δικαστήριο η εκτίμηση αυτή στη βάση των γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου. Στη δεύτερη υπόθεση λέχθηκε χαρακτηριστικά πως «Το Δικαστήριο δεν μπορεί να ασκήσει την ίδια κρίση περί της επικινδυνότητας του αιτητή. Ελέγχει μόνο τη νομιμότητα της όλης διαδικασίας».
Το γεγονός ότι δεν έχει παρουσιαστεί μαρτυρία για το πόσο χρόνο θα χρειαστεί αυτή η διαδικασία απέλασης του Αιτητή στη Νότιο Κορέα, δεν αποτελεί το καθοριστικό κριτήριο της Αίτησης. Και τούτο, καθότι δεν έχει διαφανεί ότι οι αρχές είναι αδρανείς και επιδεικνύουν ολιγωρία και καθυστέρηση στην απέλαση του Αιτητή, ούτε και έχει διαφανεί ότι ενεργούν με αλλότρια κίνητρα ούτως ώστε να επιδιώκεται αδικαιολόγητη παράταση της κράτησης του Αιτητή. Άλλωστε, από τις 29.7.2025 ο Αιτητής κρατείται βάσει διατάγματος το οποίο δεν αποτελεί αντικείμενο της υπό κρίση διαδικασίας, ούτε και έχει προσβληθεί με οποιονδήποτε τρόπο.
Υπό το φως όλων των πιο πάνω δεδομένων, θεωρώ ότι ο Αιτητής δεν απέσεισε το βάρος που έφερε να αποδείξει ότι η διάρκεια της κράτησης του δυνάμει του διατάγματος κράτησης του ημερ. 1.12.2022 δεν ήταν εύλογη και ήταν παράνομη.
Η Αίτηση απορρίπτεται. Καμία διαταγή για έξοδα.
Ε. ΕΦΡΑΙΜ, Δ.
/κβπ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο