ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 218/2016)
12 Νοεμβρίου, 2025
[ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Π., ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΕΦΡΑΙΜ, Δ/στές]
K.K. NEW EXTRA LTD,
Εφεσείουσα,
ΚΑΙ
ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΥΠΡΟΥ,
Εφεσίβλητο.
____________________
Δ. Λαμπριανίδης για Γιώργο Χαραλαμπίδη & Σία ΔΕΠΕ, για την
Εφεσείουσα.
Κ. Χρ. Κνώφου για Κώστα Π. Δημητριάδη ΔΕΠΕ, για το Εφεσίβλητο.
____________________
Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου
θα δοθεί από τη Σταματίου, Π.
____________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Π.: Με την υπό κρίση έφεση, η Εφεσείουσα - Εναγόμενη προσβάλλει την ορθότητα της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου με την οποία επιδικάστηκε εναντίον της και υπέρ του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου - Εφεσίβλητου - Ενάγοντα («το ΡΙΚ») ποσό €142.769,00 πλέον τόκους και έξοδα, ως ειδικές αποζημιώσεις για την αποκατάσταση ζημιών που είχε υποστεί από την κατάρρευση του ιστού ΡΙΚ ο οποίος ήταν εγκαταστημένος σε υποσταθμό στην περιοχή Μελισσόβουνου στην Τσάδα της επαρχίας Πάφου.
Για καλύτερη κατανόηση της υπόθεσης, παραθέτουμε τα γεγονότα, όπως αναδεικνύονται από την εκκαλούμενη απόφαση.
Οι διάδικοι, κατά τον ουσιώδη χρόνο της αγωγής, διατηρούσαν ιστούς – ήτοι, ιστός EXTRA (Εφεσείουσας) και ιστός ΡΙΚ (Εφεσίβλητου) – στην περιοχή Μελισσόβουνου στην Τσάδα της επαρχίας Πάφου με σκοπό την αναμετάδοση προγραμμάτων από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Στις 22.1.2004, υπό συνθήκες κακοκαιρίας, ο ιστός της Εφεσείουσας, εξαιτίας συνεχούς ταλάντωσης και έλξης των συρματόσχοινων τα οποία ήταν συνδεδεμένα με τον κεντρικό ιστό, η νοτιοδυτική βάση συγκράτησης του ιστού αποσπάστηκε από το έδαφος και στην πορεία κατάρρευσης του κτύπησε στην αντένα του υποσταθμού του ΡΙΚ προκαλώντας την κατάρρευση του ιστού ΡΙΚ επί του κτηρίου του υποσταθμού και του εδάφους προκαλώντας ζημιές. Το ΡΙΚ, με την αγωγή του επικαλέστηκε αμέλεια και παράβαση των εκ του νόμου καθηκόντων της Εφεσείουσας, ζητώντας την επιδίκαση υπέρ του ειδικών αποζημιώσεων ύψους ΛΚ151.923 πλέον τόκους και έξοδα.
Η κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η ζημιά που είχε υποστεί το ΡΙΚ ήταν αποτέλεσμα της αμέλειας της Εφεσείουσας, δεν αμφισβητείται με την Έφεση αφού οι σχετικοί λόγοι έφεσης αποσύρθηκαν. Ως εκ τούτου, η Έφεση, με τους εναπομείναντες λόγους έφεσης, περιορίστηκε στην επιδίκαση των ειδικών αποζημιώσεων.
Λόγω της συνάφειας τους οι έξι λόγοι έφεσης θα εξεταστούν μαζί.
Είναι η θέση της Εφεσείουσας ότι οι επιδικασθείσες ειδικές αποζημιώσεις δεν αποτελούσαν μέρος των δικογραφημένων θέσεων του ΡΙΚ, αλλά ούτε προσφέρθηκε, προς απόδειξή τους, επαρκής μαρτυρία. Επιπρόσθετα, η Εφεσείουσα προβάλλει πως το πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα και αναιτιολόγητα αποδέχθηκε ως αξιόπιστη τη μαρτυρία του μάρτυρα ΜΕ6, Ανώτερου Τεχνικού Επιθεωρητή του ΡΙΚ, ο οποίος κατέθεσε ως προς το θέμα των αξιούμενων αποζημιώσεων.
Με βάση τη νομολογία, οι ειδικές αποζημιώσεις, επιβάλλεται να αποδεικνύονται µε τη δέουσα αυστηρότητα και το βάρος αυτό το φέρει ο ενάγων (βλ. Παναγή ν. Κακόψιτου (2001) 1(Β) Α.Α.Δ. 839). Στην υπόθεση Πίριλλος ν. Κονναρή (2000) 1(Β) Α.Α.Δ. 1153, τονίστηκε ότι οι ειδικές αποζημιώσεις πρέπει να δικογραφούνται, να εξειδικεύονται στην απαίτηση, με την αναγκαία λεπτομέρεια και να αποδεικνύεται με αυστηρότητα κάθε συγκεκριμένο στοιχείο.
Στην παράγραφο 5 της Έκθεσης Απαίτησης, περιγράφονται τα συμβάντα κατά τον επίδικο χρόνο και καταλήγει ότι «προκάλεσαν την πτώση και/ή την κατάρρευση της Αντένας και/ή άλλες καταστροφές και/ή ζημιές με αποτέλεσμα οι [Εφεσίβλητοι] να υποστούν βλάβη, ζημιές, απώλειες και άλλα συναφή έξοδα.» Εκτίθενται δε με λεπτομέρεια οι ειδικές ζημιές τις οποίες υπέστη το ΡΙΚ στην παράγραφο 6 της Έκθεσης Απαίτησης, σε πίνακα με τίτλο «ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΖΗΜΙΩΝ».
Κατά την ακρόαση, ο ευπαίδευτος συνήγορος της Εφεσείουσας προέβη στην ακόλουθη δήλωση:
«Οι εναγόμενοι αναγνωρίζουν ότι οι ενάγοντες κατέβαλαν το ποσό των €142.769, …, αρνούνται δε ότι το ως άνω ποσό και/ή μέρος αυτού θα μπορούσε να αναγνωριστεί ως ειδικές ζημιές και/ή επιδικαστεί ως αποζημίωση υπέρ των εναγόντων σε περίπτωση που ήθελε φανεί ότι οι εναγόμενοι ευθύνονται για την πτώση του ιστού των εναγόντων.»
O ΜΕ6, ο οποίος κλήθηκε για να δώσει μαρτυρία ως προς τις ζημιές που υπέστη το ΡΙΚ, κατέθεσε γραπτή δήλωση όπου παρέθεσε τον εξοπλισμό που διέθετε ο υποσταθμός, όταν επεσυνέβη η κατάρρευση του ιστού, τις ζημιές που υπέστη και το κόστος αποκατάστασης της ζημιάς, δίδοντας λεπτομέρειες για το κάθε στοιχείο χωριστά. Ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως για να διαπιστωθεί κατά πόσο κάποια μέρη του ιστού που κατέρρευσε θα μπορούσαν να ξαναχρησιμοποιηθούν θα έπρεπε να διερευνηθεί από πρόσωπα που είχαν εξειδικευμένες γνώσεις. Προς τούτο, αποτάθηκαν σε Γερμανική εταιρεία, η οποία αξίωσε αμοιβή ΛΚ60.000. Επιπλέον, σε περίπτωση που κάποια μέρη του ιστού μπορούσαν να ξαναχρησιμοποιηθούν θα απαιτείτο και επιπρόσθετο κόστος για τα μέρη που δεν θα μπορούσαν να ξαναχρησιμοποιηθούν, έτσι ώστε να ανεγερθεί ο νέος ιστός στη θέση του καταστραφέντος. Αυτός ήταν ο λόγος που τοποθετήθηκε νέος πύργος στη θέση του καταστραφέντος ιστού, ο οποίος κόστισε €35.470. Το συνολικό κόστος αποκατάστασης της ζημιάς, κατά τη μαρτυρία, ήταν €137.643,94 και, περαιτέρω, για την προσωρινή αποκατάσταση της εκπομπής προγράμματος ραδιοφώνου και τηλεόρασης του ΡΙΚ, καθώς και για την απομάκρυνση συντριμμιών απαιτήθηκαν περαιτέρω €5.125.80 με το συνολικό κόστος να ανέρχεται στο ποσό των €142.769,00.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού αξιολόγησε την προσαχθείσα μαρτυρία, κατέληξε στα ακόλουθα ευρήματα:
«[ 231.24 ] Οι ενάγοντες για αποκατάσταση των ζημιών τις οποίες είχαν υποστεί από την κατάρρευση του ιστού ΡΙΚ έχουν ξοδέψει το ποσό των €142.769,00.
[ 231.25 ] Το ποσό το οποίο οι ενάγοντες ξόδεψαν για αποκατάσταση των προαναφερόμενων ζημιών ήταν δικαιολογημένο σύμφωνα και με τα δεδομένα με τα οποία οι ενάγοντες βρέθηκαν αντιμέτωποι και τις οικονομικές επιλογές τις οποίες είχαν ενώ ο τρόπος αποκατάστασης των ζημιών ο οποίος είχε επιλεγεί με κατασκευή πύργου 45 μέτρων αντί επιδιόρθωσης του ιστού ΡΙΚ ήταν οικονομικά η πιο συμφέρουσα επιλογή.»
Η Εφεσείουσα προβάλλει ότι από τη μαρτυρία του ΜΕ6 προκύπτει ότι για τα ποσά που απαιτούντο αρχικά για αποκατάσταση της ζημιάς που προκλήθηκε, λήφθηκαν υπόψη οι τιμές αγοράς του εξοπλισμού το 1990 και όχι η ζημιά που υπέστη το ΡΙΚ το 2004. Το δε ποσό που τελικά επιδίκασε το Δικαστήριο είναι η αξία αγοράς και εγκατάστασης άλλου εξοπλισμού από αυτό που καταγράφηκε και αξιώθηκε στα δικόγραφα. Κατά την εισήγηση, θα έπρεπε να είχε εκτιμηθεί η αξία του εξοπλισμού κατά τον επίδικο χρόνο και όχι η αξία αγοράς του. Το δε ποσό στο οποίο περιορίστηκε η αξίωση του ΡΙΚ, ήταν το ποσό το οποίο πλήρωσε σ΄ αυτούς η ασφαλιστική εταιρεία και αφορούσε την αξία αγοράς και εγκατάστασης άλλου, διάφορου απ΄ ότι καταγράφηκε και αξιώθηκε στα δικόγραφα, εξοπλισμού.
Η υποχρέωση του ΡΙΚ ήταν να αποδείξει τη ζημιά που υπέστη. Εφόσον υπήρξε ολοκληρωτική καταστροφή του ιστού, αυτό που ενδιαφέρει είναι το ποσό που δαπανήθηκε για την αποκατάσταση της ζημιάς.
Η αξιολόγηση της μαρτυρίας, όπως είναι πάγια νοµολογηµένο, ανήκει στο πρωτόδικο Δικαστήριο, το οποίο είχε την ευκαιρία να ακούσει τους μάρτυρες και να παρακολουθήσει τη συμπεριφορά τους στο εδώλιο του μάρτυρα. Επέμβαση χωρεί μόνο όταν τα ευρήματα αξιοπιστίας είναι εξ αντικειμένου ανυπόστατα ή παράλογα ή αυθαίρετα ή εκεί όπου τα ευρήματα γεγονότων δεν υποστηρίζονται από τη μαρτυρία που το πρωτόδικο Δικαστήριο έχει αποδεχθεί ως αξιόπιστη.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο προέβη σε εκτεταμένη αξιολόγηση της μαρτυρίας του Μ.Ε.6. Έλαβε υπόψη του τον λόγο για τον οποίο η Εφεσείουσα δεν έφτιαξε τον ίδιο υποσταθμό όπως και προηγουμένως και τον λόγο για τον οποίο τοποθετήθηκε πύργος αντί ιστός και υποδεέστερη αντένα εκπομπής ραδιοφώνου, ενώ τα υπόλοιπα εξαρτήματα ήταν πανομοιότυπα ή εφάμιλλα με αυτά που προϋπήρχαν του συμβάντος. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι οι απαντήσεις που δόθηκαν από το μάρτυρα κατά την αντεξέταση δικαιολόγησαν πλήρως τις οικονομικές επιλογές οι οποίες έγιναν για την αποκατάσταση των ζημιών. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το Δικαστήριο:
«[79] … Πραγματικά δεν διαπιστώνεται να έχει επιτευχθεί με οποιονδήποτε τρόπο κατά την αντεξέταση του η οποιαδήποτε υπονόμευση της μαρτυρίας του μάρτυρα αυτού αναφορικά με την προσπάθεια ουσιαστικά των εναγόντων να μειώσουν όσον το δυνατόν περισσότερο την οικονομική ζημιά την οποία είχαν υποστεί ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του ιστού ΡΙΚ.
[80] … όλες οι απαντήσεις οι οποίες δόθηκαν από τον [ΜΕ6] κατά την αντεξέταση του ενισχύουν την αξιοπιστία τόσο του ιδίου ως μάρτυρα όσο και των λεπτομερειών της εκδοχής των εναγόντων την οποία παρουσίασε αναφορικά µε το κόστος σε σχέση µε την αποκατάσταση της ζημιάς την οποία οι ενάγοντες είχαν υποστεί ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του ιστού ΡΙΚ. Ο Θ….. ήταν απόλυτα πειστικός ως προς το ότι όλες οι αναγκαίες αγορές προς αποκατάσταση των βλαβών έγιναν μετά από σχετικές μετρήσεις ενώ τόνισε παράλληλα πως οι ενάγοντες είναι και υπό τον έλεγχο της ασφαλιστικής εταιρείας που κατέληξαν σε ένα ποσό. Η οποία ασφαλιστική εταιρεία αξίωνε όσο το δυνατό μικρότερο ποσό ενώ όλες οι ενέργειες των εναγόντων έγιναν µε στόχο την πλήρη αξιοποίηση του πλαισίου του ποσού το οποίο ήταν διαθέσιμο σε αυτούς. Πραγματικά βάσει αυτής της μαρτυρίας δεν διαπιστώνεται από το Δικαστήριο οι [Εφεσίβλητοι] να είχαν ξοδέψει προς αποκατάσταση της ζημιάς την οποία είχαν υποστεί οποιοδήποτε ποσό το οποίο να µην δικαιολογείτο υπό τις περιστάσεις.».
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αξιολόγησε τη μαρτυρία εντός των ορίων της εξουσίας του και δεν κρίνουμε ότι υπάρχει πεδίο παρέμβασης μας. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο οι αποζημιώσεις που τελικά αξιώνονται εμπίπτουν στις λεπτομέρειες ειδικών ζημιών που περιλαμβάνονται στην Έκθεση Απαίτησης. Σημειώνεται ότι στην παράγραφο 5 της Έκθεσης Απαίτησης, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, γίνεται γενική αναφορά στις ζημιές που επήλθαν συνεπεία της αμέλειας της Εφεσείουσας χωρίς να γίνεται λεπτομερής αναφορά στο τι ακριβώς είχε καταστραφεί και τι έπρεπε να αποκατασταθεί.
Στις λεπτομέρειες ειδικών ζημιών γίνεται λεπτομερής αναφορά σε κάθε ένα αντικείμενο, εξοπλισμό και εργατικά έξοδα που αξιώνονται. Ο ΜΕ6 τόσο στην γραπτή του κατάθεση όσο και κατά την αντεξέταση του επεξήγησε τι ζημιές είχαν προκληθεί και πως αυτές αποκαταστάθηκαν και αναφέρθηκε στον εξοπλισμό που αγοράστηκε και γενικά στα ποσά που δαπανήθηκαν για αποκατάσταση των ζημιών, χωρίς ειδική αναφορά στις λεπτομέρειες που δόθηκαν στην Έκθεση Απαίτησης. Εφόσον γίνεται αναφορά σε ζημιά που προκλήθηκε σε κάποιο αντικείμενο, ή εξοπλισμό και στο ποσό που αξιώνεται, σημασία έχει να αποδειχθεί ότι όντως προέκυψε ζημιά σε τέτοιο αντικείμενο ή εξοπλισμό και σε περίπτωση που το ποσό που δαπανήθηκε για την αποκατάσταση της ζημιάς ήταν μεγαλύτερο από το αξιούμενο, το περαιτέρω ποσό δεν θα πρέπει να αποδοθεί.
Στην Έκθεση Απαίτησης το συνολικό ποσό που αξιώνεται είναι μεγαλύτερο από το ποσό που δαπανήθηκε για αποκατάσταση των ζημιών. Επεξηγήθηκε από το ΜΕ6 για πιο λόγο τελικά έγιναν πιο οικονομικές επιλογές και το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχτηκε την εξήγηση. Το γεγονός ότι στις λεπτομέρειες των ειδικών ζημιών γίνεται αναφορά σε ιστό ύψους 60μ., ενώ τελικά αυτό που κατασκευάστηκε ήταν πύργος 45μ., εφόσον εξυπηρετούσε τον ίδιο σκοπό και το κόστος κατασκευής ήταν χαμηλότερο, η Εφεσείουσα δεν μπορεί να παραπονείται ότι έγινε προσπάθεια μείωσης των ζημιών που τελικά κλήθηκε να καταβάλει. Ούτε βεβαίως το γεγονός ότι επιλέγηκε χαμηλότερου κόστους αντένα εκπομπής FM μπορεί να αποτελέσει βάση παραπόνου. Υπάρχουν και άλλα κονδύλια που ανέφερε ο ΜΕ6 όπου η περιγραφή τους και το ποσό που δαπανήθηκε συνάδει με τις λεπτομέρειες που δόθηκαν στο δικόγραφο του ΡΙΚ. Εκεί όπου παρουσιάζονται αποκλίσεις είναι ως προς τα ποσά που αφορούσαν τους πομπούς, όπου στις λεπτομέρειες αναφερόταν το ποσό των €14,398.62 ενώ, με βάση τη μαρτυρία του ΜΕ6, το ποσό που δαπανήθηκε ήταν €17,988.13 και το ποσό των €4,708.80 που δαπανήθηκε για το Switching Unit για την UHF TV ANTENNA δεν αναφέρεται στις λεπτομέρειες ειδικών ζημιών και στα εργατικά. Στις λεπτομέρειες ειδικών ζημιών, κάτω από τον τίτλο εργατικά, δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά σε βάση, συνεπώς το ποσό των €12.219,35 που δαπανήθηκε για εργατικά για βάση δεν καλύπτεται από το δικόγραφο. Για βάψιμο, στις λεπτομέρειες αναφέρεται ποσό €3.643,72 ενώ δαπανήθηκε, σύμφωνα με τη μαρτυρία, ποσό €5.383,35. Ως εκ τούτου, μόνο το μικρότερο ποσό που αναφέρεται στο δικόγραφο μπορεί να ανακτηθεί. Τέλος, αναφορικά με τα εργατικά για ανέγερση, στις λεπτομέρειες αναφέρεται ποσό €8.566.68 ενώ δαπανήθηκε, σύμφωνα με τη μαρτυρία, το ποσό των €12.304,80. Οι υπόλοιπες ζημιές και τα ποσά που αναλογούσαν σ΄ αυτές, στα οποία αναφέρθηκε ο ΜΕ6, περιλαμβάνονται στα ποσά που καταγράφονται στις ειδικές ζημιές.
Ως εκ των ανωτέρω, η απόφαση θα έπρεπε να περιοριστεί στα ποσά που αντιστοιχούν στις δικογραφημένες θέσεις του ΡΙΚ, ήτοι το ποσό των €128.992,94 (ποσό της απόφασης μείον τα ποσά για τα οποία δεν υπάρχει η αναγκαία δικογραφική κάλυψη).
Συνακόλουθα, η Έφεση επιτυγχάνει μερικώς και η απόφαση τροποποιείται, ώστε το επιδικασθέν ποσό να περιοριστεί σε €128.992,94, πλέον τόκους και έξοδα.
Λόγω της μερικής επιτυχίας της έφεσης επιδικάζονται €2.500 έξοδα, πλέον ΦΠΑ, υπέρ της Εφεσείουσας και εναντίον του Εφεσίβλητου.
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Π.
ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.
ΕΦΡΑΙΜ, Δ.
/ΧΤΘ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο