ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

Υπόθεση αρ. 6/25(i)

8 Απριλίου, 2025

[Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.]

Αναφορικά με τα Άρθρα 1Α, 28, 29, 30, 35, 146, 169 και 179 του Συντάγματος

 

Μεταξύ:

1.   ΠΤΗΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ

2.   ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΓΗΣ

Αιτητές,

ΚΑΙ

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ:

1.   ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

2.   ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ

Καθ’ ων η αίτηση.

------------

Α. Κατσούρη (κα) και Γ. Τσιολή (κα), για Ζήνων Χρ. Κατσούρης & Συνεργάτες και Ανδρέα Α. Ευθυμίου, για τους αιτητές. 

Καμία εμφάνιση για τους καθ’ ων η αίτηση.

 

Αίτηση ημερομηνίας 13.03.2025,

για έκδοση προσωρινού διατάγματος

 

 

Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.:   Με την ανωτέρω προσφυγή οι αιτητές αιτούνται από το Δικαστήριο τις ακόλουθες θεραπείες:

 

«(Α) Δήλωση ή/και διάταγμα ή/και απόφαση του Δικαστηρίου ότι η πράξη ή/και απόφαση της Καθ’ ης ημερομηνίας 20 Φεβρουαρίου 2024 – η οποία φαίνεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α και για την οποία ενημερώθηκαν οι Αιτητές στις 22 Οκτωβρίου 2024 – με την οποία ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (Πολεοδομική Αρχή) δεν έφερε ένσταση ή/και παραχώρησε έγκριση ή/και παραχώρησε πολεοδομική άδεια για τη δημιουργία εγκαταστάσεων (λιμενικών και χερσαίων) για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής – Βασιλικού ή/και κάθε μεταγενέστερη συναφή αυτής πράξη ή/και απόφαση είναι άκυρη ή/και παράνομη ή/και αντισυνταγματική ή/και στερείται οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.

(Β) Οποιαδήποτε άλλο διάταγμα ή θεραπεία ή ένδικο μέσο, που ο Δικαστήριο θεωρήσει εύλογο ή δίκαιο υπό τις περιστάσεις.

(Γ) Έξοδα και Φ.Π.Α.». 

 

Οι αιτητές καταγράφουν τα ακόλουθα ως τα σχετικά με την υπόθεση γεγονότα, επί των οποίων η προσφυγή βασίζεται, επισυνάπτοντας σχετικά με την υπόθεση Παραρτήματα:

 

«1.       Ο Αιτητής 1 είναι Σωματείο νομίμως συσταθέν με την επωνυμία Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου με αριθμό Μητρώου 4 και το οποίο εκπροσωπείται δικαστικά από τον Πρόεδρο του κ. Μ. Χ. (Παράρτημα Β).

2.         Στο καταστατικό του Αιτητή 1 στον Κανονισμό 3 (σκοποί του Σωματείου) αναφέρεται η προστασία του περιβάλλοντος εν γένει (Παράρτημα Γ).

3.         Ο Αιτητής 2 είναι Σωματείο νομίμως συσταθέν με την επωνυμία Φίλοι της Γης με αριθμό Μητρώου 1367 και το οποίο εκπροσωπείται δικαστικά από την Πρόεδρο του κα Α. Κ. (Παράρτημα Δ).

4.         Στο καταστατικό του Αιτητή 2 στο Άρθρο 4 (σκοποί του Σωματείου) αναφέρεται η προστασία του περιβάλλοντος εν γένει (Παράρτημα Ε).

5.         Οι Αιτητές επισυνάπτουν βοηθητικό - επεξηγηματικό Χάρτη καθώς και φωτογραφικό υλικό. (Παράρτημα ΣΤ).

6.         Κατόπιν διαγωνισμού του Τμήματος Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών (Αρ. Σύμβασης 06/2012) στις 26.11.2012 εκπονήθηκε προμελέτη με τίτλο: «Προμελέτη - Ανάλυση Θαλάσσιου Περιβάλλοντος στα πλαίσια της Μελέτης Χωροθέτησης και Μελέτης Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ) από τη Δημιουργία Εγκαταστάσεων (Λιμενικών και Χερσαίων) για Εξυπηρέτηση των Υδατοκαλλιεργητών της Περιοχής Βασιλικού» από την εταιρεία Marine & Environmental Research Lab Ltd. (Παράρτημα Z, σελ 338-480).

7.         Η τελική μελέτη εκπονήθηκε τον 3/2014 με τίτλο: «Μελέτη Χωροθέτησης και Μελέτη Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ) από τη Δημιουργία Εγκαταστάσεων (Λιμενικών και Χερσαίων) για Εξυπηρέτηση των Υδατοκαλλιεργητών της Περιοχής Βασιλικού, Φάση V: Τελική Έκθεση» από την εταιρεία Νικολαΐδης & Συνεργάτες - Πολιτικοί Μηχανικοί & Μηχανικοί Περιβάλλοντος. (Παράρτημα Ζ).

8.         Το Τμήμα Περιβάλλοντος στις 13.11.2014 απέστειλε επιστολή στο Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών στο οποίο παραθέτει απόψεις όσον αφορά την προτεινόμενη χωροθέτηση. Αρχικά αναφέρει ότι προηγήθηκαν συνεδριάσεις της Επιτροπής Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον στις 12.09.2014 και 26.05.2014. Σε σημείωμα ημερ. 23.05.2014 που επισυνάπτεται στην εν λόγω επιστολή, αναφέρεται ότι στην υποβληθείσα μελέτη δεν δίνονται επαρκή στοιχεία ενώ στο συνημμένο Παράρτημα I, στην εν λόγω επιστολή, καταλήγει ότι πρέπει να κατατεθεί νέα Μελέτη Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον. (Παράρτημα Η).

9.         Στις 17.1.2018 το Υπουργικό Συμβούλιο με την Απόφαση του αρ. 84.164 τροποποίησε την Απόφαση του με αρ. 80.507 και ημερομηνίας 30.03.2016 (Η απόφαση αρ.80.507 δεν έχει δημοσιευθεί δημόσια) και αποφάσισε να εγκρίνει την παραχώρηση χώρου στην «τοποθεσία 2» που βρίσκεται εντός των ορίων της κοινότητας Πεντακώμου για ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών της περιοχής Βασιλικού, (Παράρτημα Θ).

10.       Μεταξύ 31.3.2022 και 31.5.2022 υποβλήθηκε σε Δημόσια Διαβούλευση το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο από το Υφυπουργείο Ναυτιλίας. Στο εν λόγω σχέδιο η περιοχή μελέτης, για τη Δημιουργία Εγκαταστάσεων (Λιμενικών και Χερσαίων) για Εξυπηρέτηση των Υδατοκαλλιεργητών της Περιοχής Βασιλικού, παρουσιάζεται ως Λιμενική Εγκατάσταση Εξυπηρέτησης Υδατοκαλλιεργητών πριν εξεταστεί η Μελέτη Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον και παρθεί τελική απόφαση για το εν λόγω έργο. (Παράρτημα I).

11.       Το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών σε επιστολή του ημερ. 22.08.2022 (Αρ. Φακ.:02.10.001.) προς το Τμήμα Περιβάλλοντος θέτει πρόταση για υποβολή της θαλάσσιας περιοχής «Άγιος Γεώργιος Αλαμάνου» ως προτεινόμενο Τόπο Κοινοτικής Σημασίας του Δικτύου Natura 2000. (Παράρτημα ΙΑ).

12.       Στις 12.10.2022 υποβλήθηκε νέα Μελέτη Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με τίτλο: «Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ)» από τους Συμβούλους Dion. Toumazis & Associates L.L.C, και Ρογκαν & Συνεργάτες Α.Ε. προς το Τμήμα Δημοσίων Έργων για το έργο λιμενικές και χερσαίες εγκαταστάσεις για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στο Πεντάκωμο (Παράρτημα IB). Στην εν λόγω μελέτη εντοπίζεται επιστημονικό άρθρο, το οποίο δημοσιεύτηκε σε διεθνές περιοδικό το 2021 με τίτλο «Re-establishment of the Mediterranean monk seal Monachus monachus in Cyprus: priorities for conservation» (Nicolaou, N, et al (2021) Oryx 55(4), 526-528), στο οποίο φαίνεται η σημασία της περιοχής για τη Μεσογειακή Φώκια Monachus monachus, η οποία συγκαταλέγεται στα σπανιότερα και πλέον απειλούμενα είδη του πλανήτη και χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον» είδος. (Παράρτημα ΙΓ).

13.       Το Μάρτιο του 2022 υποβλήθηκε στο Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας 1η Αναθεωρημένη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με τίτλο: «Αναθεώρηση του Χωροταξικού Σχεδίου Ανάπτυξης της περιοχής Βασιλικού». (Παράρτημα ΙΔ1). Τον Δεκέμβριο του 2022 υποβλήθηκε 2η Αναθεωρημένη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με τίτλο: «Αναθεώρηση του Χωροταξικού Σχεδίου Ανάπτυξης της περιοχής Βασιλικού» (Παράρτημα ΙΔ2). Η περιοχή μελέτης στις εν λόγω Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων γειτνιάζει με την περιοχή μελέτης για την ανέγερση λιμενικών και χερσαίων εγκαταστάσεων για την εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στο Πεντάκωμο.

14.       Το Τμήμα Δημοσίων Έργων με επιστολή του ημερ. 19.10.2022 και Αρ.Φακ. 06.19.014.12.01.01 υποβάλλει για αξιολόγηση στο Τμήμα Περιβάλλοντος, ως Περιβαλλοντική Αρχή, τη Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ημερ.12.10.2022.

15.       Στις 5.12.2022 συζητήθηκε η Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ημερ. 12.10.2022 στην Επιτροπή Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Ο Αιτητής 1 ζήτησε όπως για το εν λόγω έργο ακολουθηθεί η διαδικασία της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Παράρτημα ΙΕ).

16.       Στις 21.12.2022 ο Αιτητής 1 με επιστολή του σχετικά με την εξέταση της Μελέτης Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ημερ.12.10.2022 ζήτησε όπως το έργο υποβληθεί σε Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση ως έργο που γειτνιάζει σε περιοχή που είτε έχει κηρυχτεί ή/και είναι σε διαδικασία κήρυξης ως προστατευόμενη περιοχή του Δικτύου Natura 2000. (Παράρτημα ΙΣΤ).

17.       Στις 21.12.2022 ο Υπουργός Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έκδωσε το περί Απαγόρευσης της Αλιείας και της Διέλευσης Σκαφών στη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή «Άγιος Γεώργιος Αλαμάνου» Πρώτο Διάταγμα του 2022 (Κ.Δ.Π. 499/2022) όπου ορίζεται η περιοχή Αγίου Γεωργίου Αλαμάνου ως θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή με βάση το αρ.5Α του περί Αλιείας Νόμου. (Παράρτημα ΙΖ1).

18.       Στις 23.12.2022 η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου σχετικά με την εξέταση της Μελέτης Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ημερ. 12.10.2022 απέστειλε επιστολή που έθετε περιβαλλοντικά ζητήματα. (Παράρτημα ΙΗ).

19.       Το Τμήμα Περιβάλλοντος στις 04.01.2023 απέστειλε επιστολή προς το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών ζητώντας την υποβολή συμπληρωματικών στοιχείων για την εξέταση της Μελέτης Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ημερ.12.10.2022 (Παράρτημα ΙΘ).

20.       Το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών απάντησε με επιστολή του στις 30.01.2023. (Παράρτημα Κ).

21.       Το Διάταγμα του Υπουργού Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ημερ.21.12.2022 αντικαταστάθηκε στις 10.02.2023 από το περί Απαγόρευσης της Αλιείας και της Διέλευσης Σκαφών στη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή «Άγιος Γεώργιος Αλαμάνου» (Δεύτερο) Διάταγμα του 2023 (Κ.Δ.Π. 47/2023). (Παράρτημα ΙΖ2)

22.       Το Τμήμα Περιβάλλοντος, ως Περιβαλλοντική Αρχή, εξέδωσε στις 15.02.2023 γνωμάτευση για το Αναθεωρημένο Χωροταξικό Σχέδιο Ανάπτυξης της περιοχής Βασιλικού. (Παράρτημα ΚΑ).

23.       Στις 8.3.2023, το Τμήμα Περιβάλλοντος εξέδωσε Έκθεση Προελέγχου (Screening) με βάση το Άρθρο 16 του Νόμου 153(1)/2003 περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής Νόμου, για την εκτίμηση των επιπτώσεων σε προστατευόμενες περιοχές, γνωστή ως Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση. (Παράρτημα ΚΒ).

24.       Στις 21.03.2023 συζητήθηκε για 2η φορά η Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ημερ. 12.10.2022 στην Επιτροπή Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Παράρτημα ΚΓ). Τροποποιημένα ανυπόγραφα πρακτικά της συζήτησης ημερ. 21.03.2023 στάλθηκαν εκ νέου στον Αιτητή 1 στις 12.06.2023 (Παράρτημα ΚΔ).

25.       Ο Αιτητής 1 στις 27.03.2023, σε συνέχεια της συζήτησης ημερ.21.03.2023 απέστειλε εκ νέου επιστολή (Παράρτημα ΚΕ). Επιστολή απέστειλε και η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (Παράρτημα ΚΣΤ).

26.       Στις 25.04.2023 συζητήθηκε για 3η φορά η Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ημερ. 12.10.2022 στην Επιτροπή Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Παράρτημα ΚΖ).

27.       Στις 29.06.2023 το Τμήμα Περιβάλλοντος, ως Περιβαλλοντική Αρχή, εξέδωσε Γνωμάτευση με βάση τα άρθρα 29 και 30 του περί Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από ορισμένα έργα Νόμου του 2018 για το έργο «Δημιουργία εγκαταστάσεων (λιμενικών και χερσαίων) για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής- Βασιλικού» η οποία καταλήγει στη θέση ότι η Περιβαλλοντική Αρχή δεν φέρει ένσταση στην κατασκευή του έργου υπό όρους και προϋποθέσεις. (Παράρτημα ΚΗ).

28.       Οι Αιτητές έχουν καταχωρίσει Αίτηση Ακύρωσης με αρ. 1508/2023 κατά της γνωμάτευσης της πιο πάνω παραγράφου στις 11.09.2023, η οποία εκκρεμεί.

29.       Ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (Πολεοδομική Αρχή) στις 20.02.2024 δεν έφερε ένσταση ή/και παραχώρησε έγκριση ή/και παραχώρησε πολεοδομική άδεια για τη δημιουργία εγκαταστάσεων (λιμενικών και χερσαίων) για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής-Βασιλικού. (Παράρτημα Α).

30.       Η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας στις 29.04.2024 εξέδωσε Ειδική Έκθεση με αρ. ΠΕ/02/2024 με σοβαρές αντιρρήσεις για την αδειοδότηση και πραγματοποίηση του έργου. (Παράρτημα ΚΘ).

31.       Ο Αιτητής 1 ενημερώθηκε στις 22.10.2024 από την Terra Cypria ότι στις 24.10.2024 η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημοσίων Δαπανών θα συζητούσε το θέμα ανέγερσης δημιουργία εγκαταστάσεων (λιμενικών και χερσαίων) για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής- Βασιλικού και στην οποία δεν ήταν προσκεκλημένος ο Αιτητής 1 (Παράρτημα Λ) Στα πλαίσια αυτής της ενημέρωσης ο Αιτητής 1 ενημερώθηκε για πρώτη φορά ότι ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (Πολεοδομική Αρχή) στις 20.02.2024 δεν έφερε ένσταση ή/και παραχώρησε έγκριση ή/και παραχώρησε πολεοδομική άδεια για τη δημιουργία εγκαταστάσεων (λιμενικών και χερσαίων) για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής-Βασιλικού. Μετά την ενημέρωση ο Αιτητής 1 αμέσως και την ίδια μέρα απέστειλε ηλεκτρονικό μήνυμα (Παράρτημα ΛΑ) στη Βουλή των Αντιπροσώπων όπως του επιτραπεί, ως ενδιαφερόμενο μέρος, να συμμετάσχει στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής. Σχετική άδεια δόθηκε και εκδόθηκε νέα ημερήσια διάταξη όπου αναγράφεται και ο Αιτητής 1 ως προσκεκλημένος (Παράρτημα ΛΒ). Ο Αιτητής 2 ενημερώθηκε σε μεταγενέστερο χρόνο στα πλαίσια της άσκησης της παρούσας προσφυγής από τον Αιτητή 1 ότι ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (Πολεοδομική Αρχή) στις 20.02.2024 δεν έφερε ένσταση ή/και παραχώρησε έγκριση ή/και παραχώρησε πολεοδομική άδεια για τη δημιουργία εγκαταστάσεων (λιμενικών και χερσαίων) για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής-Βασιλικού.».

 

Εναντίον της ανωτέρω απόφασης, την οποία αμφισβητούν με την παρούσα προσφυγή, οι αιτητές εγείρουν αριθμό λόγων ακύρωσης, περιλαμβανομένων ισχυρισμών για παραβίαση διατάξεων της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας και διεθνών συνθηκών σε θέματα περιβάλλοντος.

 

Στις 13.03.2025 οι αιτητές καταχώρισαν μονομερώς ενδιάμεση αίτηση, αιτούμενοι:

«Α) Διάταγμα με το οποίο να αναστέλλεται η ισχύς και/ή εκτέλεση και/ή εφαρμογή της προσβαλλόμενης απόφασης των Καθ’ ων η Αίτηση ημερ. 22/02/2024[1] δια της οποίας ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως δεν έφερε ένσταση και/ή παραχώρησε έγκριση και/ή άδεια για την δημιουργία εγκαταστάσεων (χερσαίων και λιμενικών) για την εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής-Βασιλικού μέχρι τελείας εκδικάσεως της παρούσας Αίτησης Ακύρωσης και/ή μέχρι νεότερης Διαταγής του Δικαστηρίου.

Επιπρόσθετα και/ή διαζευκτικά

Β) Διάταγμα σύντομης εκδίκασης της Αίτησης Ακύρωσης,

Γ) Οιανδήποτε περαιτέρω ή άλλη διαταγή ή θεραπεία το Δικαστήριο ήθελε κρίνει εύλογη και δίκαιη υπό τις περιστάσεις.

Δ) Έξοδα της αίτησης, πλέον ΦΠΑ.».

 

Η αίτηση βασίζεται στους Κανονισμούς 13, 17, 18, 19 και 20 των Διαδικαστικών Κανονισμών του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962, στους Κανονισμούς 2 και 11 των περί Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διαδικαστικών Κανονισμών του 2015, στα Αρθρα 3, 11 και 12 του Περί Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Νόμου του 2015 (Ν.131(Ι)/2015), στους Κανονισμούς 22.1, 23.1, 23.2, 23.4, 23.6, 23.8, 23.9, 25.1, 25.3, 25.6 και 32 των Κανονισμών Πολιτικής Δικονομίας του 2023, στο άρθρο 32 του Περί Δικαστηρίων Νόμου, στο άρθρο 9 του Περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου ΚΕΦ. 6, στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, στον Περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής Νόμο (Ν.153(Ι)/2003), στην Οδηγία 2011/92/ΕΕ ως αυτή τροποποιήθηκε ακολούθως με την Οδηγία 2014/52/ΕΕ, στον Περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Έργα Νόμο (Ν.127(Ι)/2018), στον Κανονισμό ΕΕ 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου για την θέσπιση Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στον Κανονισμό 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων και για την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/2088, στην Οδηγία για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό 2014/89/ΕΕ, στην Σύμβαση Άαρχους αναφορικά με την Πρόσβαση στην Πληροφόρηση, τη Δημόσια Συμμετοχή στη Λήψη Αποφάσεων και την Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη σε Περιβαλλοντικά Θέματα, στο Άρθρο 146 του Συντάγματος, στα Άρθρα 6 και 7 της ΕΣΔΑ, στο Άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στα Άρθρα 1, 15, 16, 17, 20, 21, 45 και 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις γενικές και συμφυείς εξουσίες του Δικαστηρίου.

 

Συμφώνως των όσων αναφέρονται στην αίτηση, αυτή υποβλήθηκε χωρίς να επιδοθεί αντίγραφό της στους καθ’ ων η αίτηση για τον λόγο ότι υφίσταται επείγουσα ανάγκη αναστολής της εκτέλεσης της προσβαλλόμενης απόφασης, καθότι η υλοποίησή της θα επιφέρει αρνητικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο απειλούμενο υπό εξαφάνιση είδος της μεσογειακής φώκιας και τους προστατευμένους οικοτόπους της περιοχής στην οποία χωροθετείται η ανάπτυξη.  

 

Την αίτηση υποστηρίζουν δύο ένορκες δηλώσεις, του κ. Τ.Σ. και της κας Μ.Χ..

 

Ο κ. Τ.Σ., υπάλληλος των αιτητών 1 και δεόντως εξουσιοδοτημένος και από τους δύο αιτητές να προβεί σε ένορκη δήλωση προς υποστήριξη της αίτησης, αναφέρεται καταρχάς στους αιτητές και τη νομιμοποίησή τους για την καταχώριση της παρούσας προσφυγής καθώς και σε θέματα που, σύμφωνα με τη νομική συμβουλή που λαμβάνει, άπτονται του παραδεκτού της.  Ακολούθως αναφέρεται στα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης, όπως αυτά έχουν παρατεθεί και στην προσφυγή, καθώς και στην περιγραφή του επίδικου έργου και της περιοχής που αυτό χωροθετείται.  Όπως, συγκεκριμένα, επεξηγεί το έργο ανήκει στο Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών (εφεξής το «ΤΑΘΕ») και εντάσσεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αφορά τη δημιουργία χερσαίων και λιμενικών εγκαταστάσεων για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής - Βασιλικού, σε απόσταση 3,6 χλμ. νοτίως της Κοινότητας Πεντακώμου, 6 χλμ. νοτιοαναταλικώς της Κοινότητας Μονής και 5,2 χλμ. νοτιοδυτικώς της Κοινότητας Μαρί.  Το έργο θα περιλαμβάνει κτιριακές υποδομές, παροχές και εξοπλισμούς για την εξυπηρέτηση των ιχθυοκαλλιεργειών και θα φέρει ικανότητα ελλιμενισμού 35 σκαφών συνολικά (20 σκάφη μέγιστου μήκους 12 μ. και πλάτους 5 μ., 12 σκάφη μέγιστου μήκους 24 μ. και πλάτους 10 μ., καθώς και 1 σκάφος μήκους άνω των 24 μ. και πλάτους 10 μ.). Τα χερσαία έργα θα περιλαμβάνουν 8 αποθήκες, γραφεία του ΤΑΘΕ, δωμάτιο φύλακα, χώρο συντήρησης ιχθυοκλωβών, χώρο διαχείρισης αποβλήτων, χώρους στάθμευσης για 40 οχήματα, χώρο αποθήκευσης/ανεφοδιασμού καυσίμων, σχάρες συλλογής, περίφραξη και οδοποιία.  Πρόκειται, δηλαδή, ως ο κ. Τ.Σ. δηλώνει, για ένα λιμάνι βιομηχανικής κλίμακας και χρήσης, και όχι ένα απλό αλιευτικό λιμανάκι, και συνολικά θα καταληφθούν 99,000 τετραγωνικά μέτρα θαλάσσιου και παράκτιου χώρου.  Ακολούθως, με λεπτομερή αναφορά στην εθνική και κοινοτική επί του θέματος νομοθεσία και στη βάση της νομικής συμβουλής που λαμβάνει, ο κ. Τ.Σ. αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους θεωρεί την προσβαλλόμενη απόφαση ως έκδηλα παράνομη.  Βασική δε θέση των αιτητών αποτελεί ο ισχυρισμός ότι, κατά παράβαση των προνοιών της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ[2] και του Ν. 153(Ι)/2003[3], καθώς και της σχετικής επί του θέματος νομολογίας του ΔΕΕ και της αρχής της πρόληψης και προφύλαξης, δεν εκπονήθηκε Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) σε σχέση με το επίδικο έργο, παρά την ύπαρξη πιθανότητας σημαντικών επιπτώσεων στην περιοχή, ιδιαίτερα σε σχέση με τη προστασία της μεσογειακής φώκιας.  Ως προς το ενδεχόμενο πρόκλησης ανεπανόρθωτης βλάβης από τη μη αναστολή εκτέλεσης της προσβαλλόμενης απόφασης, ο κ. Τ.Σ. δηλώνει πως, τόσον η κατασκευαστική φάση, όσο και η μετέπειτα λειτουργία του έργου, θα επηρεάσουν άμεσα τους προστατευόμενους οικοτόπους, με προεξάρχοντα τον άμεσο και έμμεσο κίνδυνο της μείωσης του λιγοστού αριθμού των ατόμων της μεσογειακής φώκιας.  Παραπέμπει δε προς τούτο στην ένορκη δήλωση της κας Μ.Χ., το περιεχόμενο της οποίας υιοθετεί.

 

Σύμφωνα με όσα η κα Μ.Χ. ενόρκως δηλώνει, αυτή είναι κάτοχος ακαδημαϊκών σπουδών στη Φυσιογνωσία και Γεωγραφία και τη Θαλάσσια Οικολογία και την περίοδο 1973 – 2012 υπηρέτησε στο ΤΑΘΕ, έχοντας πολυετή εμπειρία σε ζητήματα προστασίας και διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος, εκπροσωπώντας την Κυπριακή Δημοκρατία ως εμπειρογνώμονας σε πολυάριθμες επί του θέματος διεθνείς και διακυβερνητικές διασκέψεις.  Επιπλέον, είναι η Αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου και υπό αυτή της την ιδιότητα, αλλά και ως εμπειρογνώμονας συμμετέχει ως Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής, της ad-hoc Επιτροπής για την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση, της Επιτροπής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από Ορισμένα Έργα (Επιτροπή ΕΠΕ) και της Επιτροπής Αξιολόγησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Σχέδια και/ή Προγράμματα.  Ως περαιτέρω δηλώνει, είναι δεόντως εξουσιοδοτημένη από τους αιτητές όπως προβεί σε ένορκη δήλωση προς υποστήριξη της υπό εξέταση αίτησης και γνωρίζει πολύ καλώς και εξ ιδίας αντιλήψεως τα γεγονότα που αφορούν στην παρούσα υπόθεση, καθότι συμμετείχε στην Επιτροπή ΕΠΕ για το ζήτημα που αφορά η παρούσα προσφυγή, καθώς και στην Επιστημονική Επιτροπή και έχει προσωπικά συμμετάσχει στην σύνταξη των επιστολών ημερομηνιών 23.12.2022 και 27.03.2023 που κατατέθηκαν και κατέστησαν μέρη των πρακτικών των συνεδριάσεων της Επιτροπής ΕΠΕ στις ημερομηνίες 21.12.2022, 21.03.2023 και 25.04.2023.

 

Ως προς την προσβαλλόμενη απόφαση, η κα Μ.Χ. δηλώνει πως δεν έχει καμία αμφιβολία πως το επίδικο έργο θα επιφέρει ανεπανόρθωτη ζημιά και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον, ειδικότερα στους προστατευόμενους οικοτόπους και κυρίως στην προστασία της υπό απειλή εξαφάνισης μεσογειακής φώκιας Monachus monachus.  Συγκεκριμένα, αναφέρει τα ακόλουθα στις παραγράφους 15-30 της ενόρκου δηλώσεώς της:

 

«10.    Η ακτογραμμή από τη Χερσόνησο Ακρωτηρίου μέχρι και την Ακτή του Κυβερνήτη είναι περιοχή σημαντικής και βαρύτατης οικολογικής αξίας και σημασίας, τόσο για την παγκοσμίως απειλούμενη Μεσογειακή Φώκια, ένα από τα πιο σπάνια και απειλούμενα είδη στον πλανήτη, όσο και για θαλάσσιους οικότοπους.

11.       Στο θαλάσσιο τμήμα της περιοχής απαντώνται τέσσερις σημαντικοί τύποι φυσικών οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος (οι οποίοι περιλαμβάνονται στο Παράρτημα I («Τύποι φυσικών οικοτύπων των οποίων η διατήρηση απαιτεί τον χαρακτηρισμό εδαφών ως Ειδικών Ζωνών Διατήρησης») της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ)) και. εκ των οποίων ο ένας θεωρείται οικότοπος προτεραιότητας:

1)         1110 Αμμοσύρσεις που καλύπτονται .διαρκώς από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους (με χαρακτηριστικά είδος το Cymodocea nodosa),

2)         1120* Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (οικότοπος προτεραιότητας με χαρακτηριστικό είδος το Posidonia oceanica),

3)         1170 Ύφαλοι και

4)         8330 Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή κατά το ήμισυ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

12.       Το θαλάσσιο τμήμα της περιοχής αποτελεί την κύρια περιοχή τροφοληψίας της Μεσογειακής Φώκιας κατά μήκος των Νότιων ακτών της Κύπρου. Σημειώνεται ότι η Μεσογειακή Φώκια είναι το πιο σπάνιο είδος από τα 33 είδη φώκιας που υπάρχουν στον κόσμο. Συγκαταλέγεται στον «Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης» ("International Union for Conservation of Nature - IUCN Red List of Threatened Species"), ως «Κινδυνεύον» ("Endangered") είδος σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ παράλληλα θεωρείται το υπ' αριθμόν ένα απειλούμενο θαλάσσιο θηλαστικό στην Ευρώπη και συνεπώς στη Μεσόγειο και στην Κύπρο.

13.       Ο πληθυσμός του είδους στη Μεσόγειο ανέρχεται γύρω στα 700 άτομα, εκ των οποίων τα μισά ζουν στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας. Σε ολόκληρη την Κύπρο εκτιμάται πως υπάρχουν γύρω στα 17 - 20 άτομα μόνον. Η κατάσταση διατήρησης του είδους χαρακτηρίζεται ως «Μη Ευνοϊκή - Ανεπαρκής» ("Unfavourable - Inadequate") σε εθνικό και βιογεωγραφικό επίπεδο. Αποτελεί δε είδος άγριας πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος και προτεραιότητας, το οποίο προστατεύεται αυστηρά, με βάση την εθνική νομοθεσία, το κοινοτικό δίκαιο και διεθνείς συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών.

14.       Στο χερσαίο τμήμα της περιοχής κυριαρχεί ο οικότοπος 8330, ο οποίος παρουσιάζει ιδιαίτερη γεωμορφολογική αξία και στην Κύπρο απαντάται μόνο σε 3 περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το χερσαίο τμήμα της περιοχής αποτελεί την κύρια περιοχή ξεκούρασης της Μεσογειακής φώκιας κατά μήκος των Νοτίων ακτών της Κύπρου, ενώ παράλληλα αποτελεί δυνητικό ενδιαίτημα αναπαραγωγής τόσο της Μεσογειακής φώκιας, όσο και του «Εγγύς Απειλούμενου» ("Near Threatened") στη Μεσόγειο είδους χειρόπτερου της Αιγυπτιακής φρουτονυχτερίδας (Rousettus aegyptiacus), γνωστής στην Κύπρο και ως Νυχτοπάππαρος.

15.       Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για τα λιβάδια Ποσειδωνίας (τα οποία είναι σημαντικός βιότοπος για τη Μεσογειακή Φώκια και υπάρχουν στην συγκεκριμένη ακτογραμμή που κατασκευάζεται το λιμάνι) αποτελούν τα λιμάνια, με εμφανείς καταστροφικές επιπτώσεις σε ακτίνα μέχρι 5km, γεγονός το οποίο αναγνώρισε το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (εν τοις εφεξής το «ΤΑΘΕ») και παρουσίασε σε ημερίδα που διοργάνωσε στις 16/06/2023.

16.       Ειρήσθω εν παρόδω, η Κύπρος απέχει από τους ποσοτικούς στόχους (από 25% σε 60%) προστασίας και διατήρησης αυτού του εξαιρετικά σημαντικού θαλάσσιου οικότοπου, ο οποίος υπάρχει και στην νότια ακτογραμμή της Κύπρου και στην περιοχή όπου προγραμματίζεται η δημιουργία του συγκεκριμένου λιμανιού και τον οποίο η Μεσογειακή Φώκια χρησιμοποιεί για τροφοληψία. Ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καλέσει την Κυπριακή Δημοκρατία να καθορίσει περισσότερες θαλάσσιες περιοχές ως προστατευόμενες στο δίκτυο Natura 2000, στα πλαίσια ισχύουσας διαδικασίας παράβασης για ανεπαρκή καθορισμό. Η διαδικασία παράβασης βρίσκεται στο στάδιο αιτιολογημένης γνώμης και ένα βήμα πριν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (INFR(2018)2058).

17.       Εξαιτίας του ότι η συγκεκριμένη ακτογραμμή 4,5 χλμ. είναι από τις λιγοστές εναπομείνασες ανέπαφες φυσικές περιοχές της Κύπρου, με ιδιαίτερη οικολογική και γεωμορφολογική αξία, το οποίο αποτελεί ένα ενιαίο οικοσύστημα για την Μεσογειακή φώκια που καλύπτει όλα τα στάδια του βιολογικού κύκλου αυτού του σπάνιου είδους, (αναπαραγωγή, γαλουχία, ξεκούραση και τροφοληψία), οι θέσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων που αποτελούν μέλη των σχετικών Επιτροπών για το Περιβάλλον, ήταν ότι η έκταση η οποία προτάθηκε από το ΤΑΘΕ να κηρυχθεί Τόπος Κοινοτικής Σημασίας ήταν ανεπαρκής για την ουσιαστική και ολοκληρωμένη προστασία των οικοτόπων και των ενδιαιτημάτων της Μεσογειακής Φώκιας.

18.       Το Έργο πρόκειται για λιμάνι βιομηχανικής κλίμακας και χρήσης, και όχι ένα απλό αλιευτικό λιμανάκι, ασύμβατο και οχληρό ως προς τον περιβάλλοντα χώρο του και το οποίο θα κατακερματίσει αυτό το ενιαίο και σε μεγάλο βαθμό ανέπαφο θαλάσσιο οικοσύστημα με άμεσες και έμμεσες σημαντικές πιέσεις, απειλές και επιπτώσεις στη Μεσογειακή Φώκια.

19.       Η κατασκευή και λειτουργία του Έργου θα επιφέρει απώλεια, κατακερματισμό και υποβάθμιση της παράκτιας ζώνης που χρησιμοποιεί η Μεσογειακή φώκια, η οποία ζώνη είναι ποικιλόμορφη με βιότοπους από λιβάδια Ποσειδωνίας, θαλάσσια σπήλαια, αμμοσύρσεις και ύφαλους. Όλα αυτά συνθέτουν ένα μοναδικό μωσαϊκό οικοτόπων υψηλής οικολογικής αξίας, ο οποίος είναι ιδανικός για τη Μεσογειακή Φώκια στην Κύπρο.

20.       Το λιμάνι, το οποίο θα έχει μεταξύ άλλων σημείο παροχής καυσίμων και χώρο συντήρησης ιχθυοκλωβών και σκαφών, θα επηρεάσει όλο το ενιαίο οικοσύστημα που χρησιμοποιεί η Μεσογειακή Φώκια κατά μήκος της ακτογραμμής, τόσο το τμήμα που έχει προταθεί από το ΤΑΘΕ για να ενταχθεί ως περιοχή Natura 2000 όσο και το τμήμα που δεν έχει προταθεί.

21.       Κατά μήκος της συγκεκριμένης ακτογραμμής υπάρχουν διάφορα σπήλαια που χρησιμοποιεί (ή/και χρησιμοποιούσε) η Μεσογειακή Φώκια, τόσο ξεκούρασης σε απόσταση περίπου 350 - 400 μέτρα όσο και αναπαραγωγής και γαλουχίας σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από το έργο. Για ένα είδος το οποίο έχει καταγραφεί να κινείται πάνω από 40-50 χιλιόμετρα ημερησίως ως μέρος του βιολογικού του κύκλου π.χ. για τροφοληψία, είμαι πεπεισμένη ότι ένα τέτοιο οχληρό και βιομηχανικό λιμάνι θα έχει επιπτώσεις και στο σπήλαιο που βρίσκεται στα 2 χιλιόμετρα, αφού τέτοιες αποστάσεις είναι πολύ μικρές για ένα τόσο ιδιαίτερα ευαίσθητο είδος όπως η Μεσογειακή Φώκια.

22.       Στην πράξη η χωροθέτηση αυτού του λιμανιού στα παράκτια και στη μέση περίπου της ακτογραμμής που χρησιμοποιεί η Μεσογειακή Φώκια θα αποτελέσει μεγάλη απειλή και θα δημιουργήσει μεγάλη πίεση και ενόχληση στο είδος αυτό, ανάμεσα στα άλλα εξαιτίας της ρύπανσης και του θορύβου που θα προκαλείται.

23.       Λόγω της χωροθέτησης, κατασκευής και λειτουργίας χερσαίων και λιμενικών εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης υδατοκαλλιεργητών, οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν μεγάλης έκτασης σκληρές κατασκευές στο παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον (π.χ. ασφαλτοστρωμένο οδικό δίκτυο, χώρο ελλιμενισμού σκαφών, μεγάλες κτιριακές υποδομές κ.α.), καθώς και ασύμβατες βιομηχανικές χρήσεις (π.χ. καρνάγιο/ράμπα ανέλκυσης και καθέλκυσης σκαφών για σκοπούς επιδιόρθωσης και συντήρησης, αποθήκες φύλαξης, κλωβοί μεταφοράς ιχθυοτροφών, χώρος αποθήκευσης καυσίμων κ.α.), θα προκληθεί εκβιομηχάνιση και συνεπακόλουθη ρύπανση της παράκτιας ζώνης και του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

24.       Επιπρόσθετα η κατασκευή του λιμανιού θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αυξημένης κυκλοφορίας μεγάλων σκαφών μεταξύ αυτού και των ιχθυοκαλλιεργειών, μοιράζοντας στα δύο αυτό το ενιαίο οικοσύστημα. Η αύξηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας και της χρήσης διαδρόμων μεταφορών και υπηρεσιών (transportation and service corridors), καθώς και των γραμμών ναυσιπλοΐας (shipping lanes), συμβάλλουν στην αυξημένη θνησιμότητα του είδους (species mortality), λόγω του κινδύνου πρόσκρουσης, καθώς και στη διατάραξη του ενδιαιτήματος του και συνεπώς στη σημαντική όχληση και στον εκτοπισμό του.

25. Ως συνεπακόλουθο, λοιπόν, της αυξημένης παρουσίας και κίνησης μεγάλων σκαφών μεταξύ ξηράς και θάλασσας θα αυξηθεί η πιθανότητα σύγκρουσης και θανάσιμου τραυματισμού Μεσογειακής Φώκιας.  Να τονίσω ότι ένας από τους έξι θανάτους που καταγράφηκαν την περίοδο 2020-2023 από το πρόγραμμα παρακολούθησης του ΤΑΘΕ προήλθε λόγω τραύματος από σκάφος.

26.       Είμαι πεπεισμένη, με βάση την πολύχρονή εμπειρία μου στη θαλάσσια οικολογία, ότι η χωροθέτηση του συγκεκριμένου λιμανιού σε αυτή την εξαιρετικά οικολογικά σημαντική τοποθεσία θα προκαλέσει άμεσες και έμμεσες σοβαρές, αρνητικές, μακροπρόθεσμες και μη αναστρέψιμες πιέσεις, απειλές και επιπτώσεις, τόσο για το παγκοσμίως σπάνιο είδος της Φώκιας όσο και για τους οικοτόπους τους οποίους χρησιμοποιεί, δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο την όλη προσπάθεια για την ανάκαμψη του είδους στην ανατολική Μεσόγειο και στην Κύπρο ιδιαίτερα.

27.       Σε πρώτο στάδιο, είναι επάναγκες να ανασταλεί η εκτέλεση της προσβαλλόμενης Απόφασης, καθότι η όχληση του είδους προτεραιότητας και η πίεση σε αυτό θα ξεκινήσει άμεσα με τις κατασκευαστικές εργασίες. Εν δευτέροις, θα πρέπει να αναθεωρηθεί η χωροθέτηση του Έργου και γενικά να επανεκπονηθεί Μελέτη Χωροθέτησης, καθότι η προηγούμενη εκπονήθηκε στο διάστημα 2012 με 2014, όταν δεν ήταν διαθέσιμα τα επιστημονικά δεδομένα που αποκρυστάλλωσαν την σημαντικότητα της περιοχής για την Μεσογειακή Φώκια. Παραπέμπω στο Τεκμήριο 2 της παρούσας, μέσα από το οποίο τεκμηριώνεται πλήρως αυτή η σημαντικότητα για ολόκληρο τον βιολογικό κύκλο ζωής της.

28.       Ο κίνδυνος της έναρξης του σταδιακού εκτοπισμού της Μεσογειακής Φώκιας και του επηρεασμού της βιωσιμότητας του πληθυσμού της είναι άμεσος και ορατός και για αυτό το λόγο είναι, η άποψη μου ότι θα πρέπει να ανασταλούν επειγόντως και άμεσα οι εργασίες κατασκευής του Έργου.

29.       Η Κύπρος δεν έχει επιδείξει την απαραίτητη συνέπεια σε περιβαλλοντικά θέματα με αποτέλεσμα να βρίσκεται αντιμέτωπη με τρεις ισχύουσες διαδικασίες παράβασης του περιβαλλοντικού κεκτημένου της ΕΕ, οι οποίες συνδέονται άμεσα με κενά και παραλείψεις στις διαδικασίες. Η πρώτη αφορά ανεπαρκή καθορισμό των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, στα πλαίσια της οποίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαβιβάσει στις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας Προειδοποιητική Επιστολή στις 17.05.2018 και Αιτιολογημένη Γνώμη στις 30.10.2020, λόγω της κακής εφαρμογής του άρθρου 4 της Οδηγίας για τους Οικοτόπους.  Η δεύτερη αφορά ανεπαρκή υποβολή δεκάδων έργων και σχεδίων σε Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων (Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση), στα πλαίσια της οποίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαβιβάσει στις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας Προειδοποιητική Επιστολή στις 27.11.2019, λόγω της κακής εφαρμογής του άρθρου 6(3) της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) και του άρθρου 4(4) της Οδηγίας για τα Πουλιά (2009/147/ΕΚ) και η τρίτη διαδικασία παράβασης αφορά μη έκδοση των αναγκαίων διαταγμάτων προστασίας και διατήρησης των περιοχών του δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο η οποία έχει παραπεμφθεί στο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 13/3/2024.

30.       Είμαι της άποψης ότι, εν όψει όλων των ανωτέρω, θα πρέπει να εκδοθεί κατεπειγόντως το αιτούμενο διάταγμα αναστολής της εκτέλεσης της Απόφασης, καθότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να επέλθουν άμεσες, σοβαρές και αρνητικές επιπτώσεις στη Μεσογειακή Φώκια και στους θαλάσσιους οικότοπους της περιοχής, οι οποίες δεν θα μπορούν να ανατραπούν αργότερα.  Διακυβεύεται η βιωσιμότητα του πληθυσμού αυτού, του παγκοσμίως απειλούμενου και σπάνιου είδους, γεγονός το οποίο δεν επιτρέπει καμία καθυστέρηση στη λήψη μέτρων για ανατροπή των συνθηκών κινδύνου που έχει δημιουργήσει η έκδοση της προσβαλλόμενης Απόφασης».

 

Την 14.03.2025 το Δικαστήριο, αφού άκουσε τους ευπαιδεύτους δικηγόρους των αιτητών ως προς την καταχωρηθείσα μονομερώς αίτηση αναστολής, έδωσε οδηγίες για την επίδοση τόσο της προσφυγής όσο και της ενδιάμεσης αίτησης, οι οποίες ορίστηκαν για περαιτέρω Οδηγίες στις 26.03.2025.  Μάλιστα, ο κ. Κατσούρης που εμφανίστηκε για τους αιτητές την 14.03.2025, συμφώνησε όπως, παρά τη θέση των αιτητών για το κατεπείγον του θέματος, η αίτηση αναστολής ορισθεί στις 26.03.2025, ώστε να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος στον δικηγόρο που θα αναλάμβανε την εκπροσώπηση των καθ’ ων η αίτηση να μελετήσει τα πολυάριθμα και πολυσέλιδα τεκμήρια που υποστηρίζουν την προσφυγή και την αίτηση.

Σύμφωνα με σχετικές ένορκες δηλώσεις του επιδότη, κ. Κ.Π.., ημερομηνίας 19.03.2025, τόσο η προσφυγή όσο και η ενδιάμεση αίτηση αναστολής επιδόθηκαν στις 17.03.2025 στον κ. Κ.Γ., Ανώτερο Γραμματειακό Λειτουργό και Υπεύθυνο Παραλαβής Εγγράφων στο Υπουργείο Εσωτερικών και στην κα Γ.Γ., Υπεύθυνη Αρχείου και Υπεύθυνη Παραλαβής Εγγράφων στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, με αμφότερους τους εν λόγω λειτουργούς να υπογράφουν την παραλαβή τόσο της προσφυγής όσο και της ενδιάμεσης αίτησης.

 

Κατά τη δικάσιμο, όμως, της 26.03.2025 ουδείς εμφανίστηκε στο Δικαστήριο εκ μέρους των καθ’ ων η αίτηση.  Ως εκ τούτου, η ευπαίδευτη δικηγόρος των αιτητών ζήτησε την έκδοση του αιτούμενου διατάγματος αναστολής, αφού ανέπτυξε και προφορικώς τις θέσεις της ως προς την πλήρωση εν προκειμένω και των δύο διαζευκτικών προϋποθέσεων που η νομολογία αναγνωρίζει για την έκδοση προσωρινού διατάγματος, εισηγούμενη, αφενός, ότι στοιχειοθετείται έκδηλη παρανομία κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης (λόγω της μη προηγούμενης εκπόνησης ΕΟΑ) και, αφετέρου, ότι έχει καταδειχθεί, μέσω των ενόρκων δηλώσεων που υποστηρίζουν την αίτηση, το ενδεχόμενο πρόκλησης ανεπανόρθωτης ζημιάς από τη μη έκδοση του διατάγματος.  Κατά τη δικάσιμο της 26.03.2025 παρών στο Δικαστήριο ήταν και ο ενόρκως δηλών στην αίτηση, κ. Τ.Σ., ο οποίος πληροφόρησε το Δικαστήριο ότι έχουν ξεκινήσει επί τόπου οι εργασίες για την υλοποίηση του επίδικου έργου, οι οποίες συνεχίζονται καθημερινά.

 

Έχω μελετήσει με προσοχή τα όσα οι αιτητές επιμελώς έθεσαν ενώπιόν μου και ιδιαίτερα τις παραπομπές των ευπαιδεύτων δικηγόρων τους (στο πλαίσιο της γραπτής αγόρευσης που καταχωρίστηκε προς υποστήριξη της αίτησης αναστολής) σε σχετικές με ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος αποφάσεις της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΕΑ 911/2008, ΕΑ 131/2008, ΕΑ 469/2003, ΕΑ 262/1998) και καταλήγω στα ακόλουθα:

 

Η προσφερόμενη στο αναθεωρητικό Δικαστήριο δυνατότητα έκδοσης προσωρινών διαταγμάτων μέχρι την αποπεράτωση μίας προσφυγής, εδράζεται στον Κανονισμό 13 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962^[4] και, σύμφωνα με την πλούσια επί του θέματος νομολογία, η εν λόγω δικαιοδοσία πρέπει να ασκείται με φειδώ και μόνο όταν στοιχειοθετηθεί είτε έκδηλη παρανομία στη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, είτε το ενδεχόμενο πρόκλησης ανεπανόρθωτης ζημιάς στον αιτητή από τη μη έκδοση του διατάγματος (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου ν. Marfin Popular Bank Public Co Ltd (2007) 3 Α. Α.Δ. 32).

 

Η διαπίστωση έκδηλης παρανομίας η οποία δικαιολογεί την έκδοση προσωρινού διατάγματος, έχει την έννοια ότι η παρανομία είναι αυταπόδεικτη και οφθαλμοφανής και καταδεικνύεται χωρίς να απαιτείται να διερευνηθούν οποιαδήποτε αντιφατικά γεγονότα και ισχυρισμοί.  Αν δεν αναδύεται αυτόματα, πρέπει να προκύπτει ως αντικειμενικά αναντίλεκτη και μη υποκείμενη σε στάθμιση και έκφραση κρίσης.  Σε διαδικασία έκδοσης προσωρινού διατάγματος θα πρέπει να αποφεύγεται η απόφανση επί των εγειρομένων θεμάτων με εκδήλωση της τελικής κρίσης του Δικαστηρίου, έτσι ώστε να μην καθίσταται μάταιη η εκδίκαση της ουσίας της υπόθεσης.  Στο διοικητικό δίκαιο, η απλή ύπαρξη σοβαρών θεμάτων προς εκδίκαση δεν αποτελεί αρκετό λόγο έκδοσης προσωρινού διατάγματος (Frangos α.ο. υ. The Minister of Interior a.o. (1982) 3 C.L.R. 53, Moyo a.o. v. Republic (1988) 3(B) C.L.R. 1203, Κροκίδου κ.ά. v. Δημοκρατίας (1990) 3(Γ) Α.Α.Δ. 1857, Τούμπας κ.ά. ν Δημοκρατίας κ.ά. (2013) 3 Α.Α.Δ. 387).

 

Η αναστολή αποτελεί πάντοτε ζήτημα διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου και όχι ζήτημα δικαιώματος (Sofocleous ν Republic (1971) 3 Α.Α.Δ. 345).  

 

Ο ισχυρισμός για ανεπανόρθωτη ζημία πρέπει να δικογραφείται δεόντως ούτως ώστε να προσδιορίζεται με σαφήνεια και να τεκμηριώνεται επαρκώς. Απλοί ισχυρισμοί για ανεπανόρθωτη ζημία ή αναφορά σε γενικό ή θεωρητικό επίπεδο δεν αρκούν (Κοινοπραξία Poseidon Grant Marina of Pafos κ.ά ν. Cybarco Plc κ.ά (2009) 3 ΑΑΔ 513).  Το δε βάρος τόσο της επίκλησης όσο και της απόδειξης ανεπανόρθωτης ζημίας, το φέρει ο αιτητής (Μαρκουλλίδου ν. Δημοκρατίας (1989) 3 ΑΑΔ 3413, Δημοκρατία ν Ππασά, ΕΔΔ αρ. 68/2019, ημερ. 24.05.2022).

 

Αντικείμενο της δικαιοδοσίας που διέπει την έκδοση προσωρινού διατάγματος είναι η διασφάλιση της υφιστάμενης, πριν την έκδοση της απόφασης της οποίας επιδιώκεται η αναστολή, κατάστασης πραγμάτων (status quo).  Η αναστολή και όχι η ανάπλαση ή η αναμόρφωση είναι το αντικείμενο προσωρινού διατάγματος (Ιωσηφίδης ν Ρ.Ι.Κ. (2003) 3 Α.Α.Δ. 213).  Η αναστολή εκτέλεσης των διοικητικών πράξεων είναι μέτρο παρακολουθητικού χαρακτήρα και έχει σκοπό να προλάβει τετελεσμένα γεγονότα μιας διοικητικής πράξης, που πιθανό να ακυρωθεί εκ των υστέρων.  Σκοπός της αναστολής είναι η αποτελεσματικότητα της διοικητικής δικαιοσύνης, σε περίπτωση που η κρινόμενη πράξη κηρυχθεί άκυρη από το Δικαστήριο (EGS Flooring Ltd ν. ΣΑΛ (1989) 3 ΑΑΔ 1794).

 

 

Τούτων λεχθέντων και επαναλαμβάνοντας πως οι καθ’ ων η αίτηση, ενώ κλήθηκαν να ακουστούν και ενδεχομένως να ενστούν στην αίτηση αναστολής, εντούτοις όμως δεν εμφανίστηκαν στη διαδικασία, καταλήγω πως οι αιτητές, με την προσκομισθείσα μαρτυρία η οποία παρέμεινε αναντίλεκτη, έχουν προσδιορίσει με σαφήνεια και τεκμηριώσει επαρκώς την πιθανότητα η μη χορήγηση του αιτούμενου προσωρινού μέτρου να επιφέρει, σε περίπτωση επιτυχίας της προσφυγής, μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον και συγκεκριμένα στους προστατευόμενους οικοτόπους στην περιοχή της επίδικης ανάπτυξης και στην προστασία της υπό απειλή εξαφάνισης μεσογειακής φώκιας Monachus monachus.

 

Ως εκ τούτου, χωρίς να αποφαίνομαι στο παρόν στάδιο για την ουσία της επίδικης διαφοράς και τους λόγους ακύρωσης που οι αιτητές προωθούν, καταλήγω ότι υπό τις περιστάσεις δικαιολογείται η έκδοση του αιτούμενου διατάγματος αναστολής. 

 

Για τους ανωτέρω λόγους, εκδίδεται προσωρινό διάταγμα με το οποίο αναστέλλεται η εκτέλεση της απόφασης του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ημερομηνίας 20.02.2024, με την οποία δεν έφερε ένσταση ή/και παραχώρησε έγκριση ή/και παραχώρησε πολεοδομική άδεια για τη δημιουργία εγκαταστάσεων (λιμενικών και χερσαίων) για εξυπηρέτηση των υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής – Βασιλικού, μέχρι την τελική και κατά προτεραιότητα εκδίκαση της προσφυγής ή μέχρι νεότερης διαταγής του Δικαστηρίου. 

 

Τα έξοδα της παρούσας αίτησης να ακολουθήσουν το αποτέλεσμα της προσφυγής, η οποία ορίζεται για Οδηγίες στις 10.04.2025, η ώρα 09:30.

 

Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.