ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Συνεκδικαζόμενες υποθέσεις
Αρ. 135/2020 και 136/2020
26 Μαΐου, 2025
[Φ. ΚΑΜΕΝΟΣ, ΔΔΔ.]
Αναφορικά με το Άρθρο/τα Άρθρα (α) 23, 25, 26, 35 και 146 του Συντάγματος
Υπόθ. αρ. 135/2020
Vimentina Ltd
Αιτήτριας,
-και-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Επιτροπής Διαχείρισης Ειδικού Ταμείου Α.Π.Ε. Εξ.Ε.
Καθ’ ων η Αίτηση
---
Υπόθ. αρ. 136/2020
Μεταξύ:
Alpha Mediterranean Enterprises Ltd
Αιτήτριας,
-και-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Επιτροπής Διαχείρισης Ειδικού Ταμείου Α.Π.Ε. Εξ.Ε.
Καθ' ων η αίτηση.
.........
Σίμος Αγγελίδης για Ανδρέας Σ. Αγγελίδης δ.ε.π.ε, δικηγόροι για Αιτήτριες
Δένα Μαρία Εργατούδη, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους καθ' ων η αίτηση
ΑΠΟΦΑΣΗ
Φ. Καμένος, ΔΔΔ.: Τα γεγονότα, έως τις 08.08.2013, που αφορούν τις υπό κρίση συνεκδικαζόμενες προσφυγές αναφέρθηκαν στην Απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου στις Συνεκδ. Προσφ. Αρ. 6512/2013 και 6513/2013 Alpha Mediterranean Enterprises Ltd κ.α ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Επιτροπής Διαχείρισης Ειδικού Ταμείου Α.Π.Ε. Εξ.Ε. ημερ. 17.07.2018 (προσφυγές που επίσης είχαν ασκήσει οι εδώ Αιτήτριες), ως ακολούθως:
«Οι αιτήτριες εταιρείες Alpha Mediterranean Enterprises Ltd και Vimentina Ltd, στα πλαίσια του Σχεδίου Χορηγιών για Ενθάρρυνση της Ηλεκτροπαραγωγής από Μεγάλα Εμπορικά Αιολικά, Ηλιοθερμικά και Φωτοβολταϊκά Συστήματα και την Αξιοποίηση της Βιομάζας του 2010, υπέβαλαν τον Νοέμβριο του 2010 αίτηση για λήψη επιδότησης επί της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ηλιοθερμικό σταθμό δυναμικότητας δεκαπέντε (15) MW.
Οι αιτήσεις, αφού αξιολογήθηκαν από την Επιτροπή Διαχείρισης του Ειδικού Ταμείου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησης Ενέργειας (στο εξής η «Επιτροπή»), εγκρίθηκαν κατά τη συνεδρία της Επιτροπής ημερομηνίας 15.4.2011. Ως καταγράφεται στη συνεδρία της Επιτροπής ημερομηνίας 15.4.2011, δόθηκε «η καταρχήν έγκριση στην εταιρεία για υλοποίηση της επένδυσης βάση του χρονοδιαγράμματος που υπέβαλε και τους όρους που θέτει το Ταμείο».
Η Επιτροπή με επιστολές της προς τις αιτήτριες, ζητούσε ενημέρωση για την πρόοδο του έργου, τονίζοντας την αναγκαιότητα τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων, που κατά τους καθ' ων η αίτηση, η τήρηση αυτών, αποτελούσε απαραίτητη προϋπόθεση για τη λήψη της επιδότησης.
Μετά από αλληλογραφία αφενός, μεταξύ των αιτητριών, των νομικών και οικονομικών τους συμβούλων και των καθ' ων η αίτηση αφετέρου, η Επιτροπή κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 8.8.2013 αποφάσισε την ανάκληση της δέσμευσης της για παραχώρηση επιδότησης προς τις αιτήτριες, για λόγους δημοσίου συμφέροντος και λόγω μη τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης του έργου εκ μέρους τους, τα οποία τέθηκαν από την Επιτροπή, απόφαση ανάκλησης η οποία συνιστά το αντικείμενο των υπό εκδίκαση προσφυγών».
Με την εν λόγω απόφαση στις Συνεκδ. Προσφ. Αρ. 6512/2013 και 6513/2013 τελικώς ακυρώθηκαν, λόγω πλημμελειών στη σύνθεση της Επιτροπής Διαχείρισης Ειδικού Ταμείου Α.Π.Ε. Εξ.Ε. (εφεξής «Καθ’ ων η αίτηση» ή «Επιτροπή»), οι εκεί προσβαλλόμενες αποφάσεις, με αποτέλεσμα οι Καθ’ ων η αίτηση να επανεξετάσουν και να εκδώσουν τις εδώ προσβαλλόμενες, οι οποίες κοινοποιήθηκαν με επιστολές των Καθ’ ων η αίτηση προς τις Αιτήτριες ημερ. 02.12.2019. Συγκεκριμένα, με την προσφυγή αρ. 135/2020 η Αιτήτρια Vimentina Ltd αιτείται:
Α. Δήλωση ή/και απόφαση του Δικαστηρίου ότι η πράξη ή/και απόφαση της Καθ’ ης η Αίτηση ημερ. 2.12.2019 που λήφθηκε ως επανεξέταση μετά από ακυρωτική απόφαση (17.7.2018), η οποία παραδόθηκε ταχυδρομικώς ως συστημένη επιστολή στις 17.12.2019 στην Αιτήτρια (αντίγραφο της οποίας επισυνάπτεται ως Παράρτημα Α), με την οποία αποφασίστηκε (α) η ανάκληση της απόφασης της Καθ’ ης ημερομηνίας 15.4.2011, όπως αυτή κοινοποιήθηκε στην Αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 4.5.2011 και (β) η απόρριψη της αίτησης με αριθμό 13.32.31.9.1. ΝΜΗ2/10.
Με τη δε προσφυγή αρ. 136/2020, η Αιτήτρια Alpha Mediterranean Enterprises Ltd αιτείται:
«Α. Δήλωση ή/και απόφαση του Δικαστηρίου ότι η πράξη ή/και απόφαση της Καθ’ ής η Αίτηση, ημερομηνίας 2.12.2019 η οποία κοινοποιήθηκε στις 17.12.2019 στην Αιτήτρια με την επιστολή, αντίγραφο της οποίας επισυνάπτεται ως Παράρτημα Α και με την οποία αποφασίστηκε η ανάκληση της απόφασης της Καθ’ ης ημερομηνίας 15.4.2011, όπως αυτή κοινοποιήθηκε στην Αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 4.5.2011 και η απόρριψη της αίτησης με αριθμό 13.32.31.9.1. ΝΜΗ1/10».
Δυνάμει διατάγματος δικαστηρίου ημερ. 23.03.2021, οι προσφυγές συνεκδικάσθηκαν λόγω της συνάφειας/κοινών επίδικων θεμάτων. Με τους πρώτους δύο λόγους ακύρωσης, ο ευπαίδευτος συνήγορος των Αιτητριών υποβάλλει ότι οι προσβαλλόμενες εξεδόθησαν από όργανο μη νόμιμα συντεθειμένο καθώς και ότι τα πρακτικά της διαδικασίας ήταν πλημμελή.
Στα πλαίσια των συγκεκριμένων λόγων ακύρωσης, οι οποίοι συμπλέκονται, ο κ. Αγγελίδης υποβάλλει ότι οι Καθ’ ων η αίτηση συνεδρίασαν για σκοπούς επανεξέτασης στις 09.11.2018 και στις 15.10.2019 και ενώ φαίνεται ότι συνεδρίασαν και στις 24.04.2019, εντούτοις δεν παρουσιάστηκαν πρακτικά συνεδρίας ημερ. 24.04.2019 αλλά ότι οι Καθ’ ων η αίτηση αναφέρονται σε συνεδρία/συνάντηση με τις Αιτήτριες στις 21.02.2019 που ουδέποτε έγινε ούτε τέτοιο πρακτικό υπάρχει. Επίσης υποβάλλει, ότι οι Καθ’ ων η αίτηση ανέφεραν ότι κατά τη λήψη των προσβαλλόμενων, έλαβαν υπόψη υπηρεσιακό σημείωμα ημερ. 17.09.2019 αλλά τέτοιο σημείωμα δεν παρουσιάστηκε με αποτέλεσμα να είναι αδύνατος ο δικαστικός έλεγχος.
Ως προς τη πλημμελή σύνθεση, θέτει ότι μεταξύ της συνεδρίας ημερ. 09.11.2018 και της συνεδρίας ημερ. 15.10.2019, η σύνθεση των Καθ’ ων η αίτηση διαφοροποιήθηκε χωρίς να επαναληφθεί η όλη διαδικασία ή εν πάση περιπτώσει να τηρηθούν οι προσταγές του άρθρου 22 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 [Ν. 158(Ι)/1999]. Περαιτέρω, υπό τον ίδιο λόγο ακύρωσης (περί πλημμελούς σύνθεσης), υποβάλλει ότι στις συνεδρίες 09.11.2018 και στις 15.10.2019 δε συμμετείχε ο Γενικός Διευθυντής του Γραφείου Προγραμματισμού ή εκπρόσωπός του αλλά ο εκπρόσωπος της Γ.Δ. ΕΠΣΑ («Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης»).
Η ευπαίδευτη συνήγορος των Καθ’ ων η αίτηση από την πλευρά της, υποβάλλει ότι υπήρξε συνεδρία στις 24.04.2019 και ότι εκ παραδρομής στα πρακτικά της εν λόγω συνεδρίας, τα οποία επισυνάπτει ως Παράρτημα Β στην αγόρευσή της, αναφέρεται ως ημερομηνία των πρακτικών η (εσφαλμένη) ημερομηνία 19.04.2019. Επισυνάπτει επίσης ως Παράρτημα ΣΤ το υπηρεσιακό σημείωμα ημερ. 17.09.2019 απορρίπτοντας συνολικά τις θέσεις των Αιτητριών περί μη δέοντος πρακτικού.
Για το ζήτημα της σύνθεσης και δη ως προς την συμμετοχή διαφορετικού προσώπου στις συνεδρίες των Καθ’ ων η αίτηση, υποβάλλει ότι στις μεν συνεδρίες 09.11.2018 και 24.04.2019 συμμετείχε ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού (εφεξής «ΓΔΥΕΕΒΤ»), διά του τότε εκπροσώπου του κ. Αντώνη Ιωάννου ενώ στη συνεδρία ημερ. 15.10.2019 και πάλι συμμετείχε ο ΓΔΥΕΕΒΤ, διά του τότε όμως εκπροσώπου του κ. Χ. Ρ. Η εξουσιοδότηση του κ. Χ.Ρ. έγινε γραπτώς και συναφώς επισυνάπτει ως Παράρτημα Δ τη σχετική επιστολή ημερ. 11.06.2019.
Ως προς την παρουσία του εκπροσώπου του Γενικού Διευθυντή του Γραφείο Προγραμματισμού παραπέμπει στις πρόνοιες του περί Μετονομασίας του Γραφείου Προγραμματισμού Νόμου του 2013 (Ν. 127(I)/2013), ως είχε τότε[1] βάσει του οποίου, προβλέπεται ότι:
«2.(1) Το Γραφείο Προγραμματισμού μετονομάζεται σε Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης.
(2) Οπουδήποτε σε οποιοδήποτε νόμο ή κανονισμούς γίνεται αναφορά στο «Γραφείο Προγραμματισμού» θα λογίζεται ως αναφορά στη «Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης».
Δεδομένης της πιο πάνω πρόνοιας, η ευπαίδευτη συνηγορος θέτει ότι ουδεμία πλημμέλεια υπήρξε λόγω της συμμετοχής του εκπροσώπου της Γ.Δ. ΕΠΣΑ.
Κατόπιν της επισύναψης του πρακτικού-Παράρτημα Β στην Αγόρευση των Καθ’ ων η αίτηση, οι Αιτήτριες υποβάλλουν απαντητικά ότι αντικανονικά, μέσω αγορεύσεως, γίνεται λόγος για παραδρομή στη σύνταξη της ημερομηνίας των πρακτικών και ότι ακόμα κι αν ληφθεί υπόψη το εν λόγω πρακτικό, αυτό είναι τελείως ελλιπές εφόσον ουδεμία από τις υποβολές των Αιτητριών καταγράφει.
Εξέτασα τους εκατέρωθεν ισχυρισμούς με τη δέουσα προσοχή, λαμβάνοντας υπόψη και τα έγγραφα, στα οποία με παρέπεμψαν οι ευπαίδευτοι συνήγοροι.
Εισαγωγικά σημειώνω τη συμφωνία μου με τις θέσεις της κας Εργατούδη ως προς το νόμιμο της συμμετοχής του εκπροσώπου της Γ.Δ. ΕΠΣΑ, δεδομένου του άρθρου 2 του Ν. 127(I)/2013), ως είχε τότε αλλά και ως προς την ύπαρξη του υπηρεσιακού σημειώματος ημερ. 17.09.2019 (και άρα δυνατότητα δικαστικού ελέγχου επί τούτου), το οποίο, άλλωστε, επιβεβαιώνεται ότι αποτελεί μέρος και των διοικητικών φακέλων.
Ως προς το πρακτικό και τη θέση των Καθ’ ων η αίτηση ότι η καταγραφή «19.04.2019» ως ημερομηνίας της συνεδρίας ημερ. 24.04.2019, έγινε εκ παραδρομής στα πρακτικά της εν λόγω συνεδρίας (ημερομηνίας 24.04.2019), συμφωνώ με τη θέση των Αιτητριών ότι μια τέτοια θέση δε μπορεί να γίνει με έναν απλό ισχυρισμό εντός αγορεύσεων αλλά θα έπρεπε να αποδεικνύεται αν όχι με μαρτυρία έστω με παραπομπή σε βέβαια στοιχεία του φακέλου. Τέτοια παραπομπή δε γίνεται εκ μέρους των Καθ’ ων η αίτηση, τουναντίον η αναδρομή στα στοιχεία του φακέλου και δη και αυτά που οι Καθ΄ ων η αίτηση επικαλούνται, μάλλον επιτείνουν την αμφιβολία. Συγκεκριμένα στο υπηρεσιακό σημείωμα ημερομηνίας ημερ. 17.09.2019 (Παράρτημα ΣΤ σε Αγόρευση Καθ’ ων η αίτηση) στη σελίδα 6 αναφέρεται ότι (έμφαση και υπογράμμιση του Δικαστηρίου) «Οι Αιτητές μέσω των δικηγόρων τους ζήτησαν με επιστολές με αρ. φακ. 10/5634/156 ημερ. 21/02/2019 προφορική ακρόαση από την Επιτροπή. Σχετική ακρόαση διευθετήθηκε στις 19/04/2019 κατά την διάρκεια της οποίας παρουσίασαν το έργο και παρέδωσαν στην Επιτροπή φάκελο με σχετικά στοιχεία».
Επιπλέον, ως και οι Αιτήτριες θέτουν, στο Πρακτικό της συνεδρίας ημερ. 15.10.2019-Παράρτημα Γ, σελ 3. παράγραφος iv αναφέρεται σε «συνάντηση εκπροσώπων των Αιτητών με την Επιτροπή στις 21.02.2019», αναφορά επίσης που δημιουργεί αμφιβολία ως προς το ζήτημα εφόσον δεν προκύπτει να έγινε τέτοια συνάντηση ούτε άλλωστε εντοπίζεται πρακτικό συνεδρίας ή συνάντησης ημερ. 21.02.2019.
Ούτε από τα προηγούμενα πρακτικά προκύπτει ο προγραμματισμός της συνεδρίας σε συγκεκριμένη ημερομηνία 19.04.2019 ή 24.04.2019 όπως για παράδειγμα διαπιστώνω να γινόταν σε παλαιότερες συνεδρίες όπου η ημερομηνία της επόμενης συνεδρίας αναφερόταν στο πρακτικό της προηγούμενης. Σχετικό το ερ. 53 του φακέλου 13.32.31.9.1-ΝΜΗ.2/10(4) -Τεκμήριο 9 στη διαδικασία όπου, στο τέλος του πρακτικού της 39ης/12 συνεδρίας, αναφέρεται ότι «Η επόμενη Συνεδρία της Επιτροπής ορίστηκε για τη Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου, 2012 και ώρα 11:00πμ»
Περαιτέρω ακόμα κι αν γίνει δεκτό ότι η ορθή ημερομηνία που πράγματι συνεδρίασαν οι Καθ’ ων η αίτηση ήταν η 24.04.2019, είναι ορθή η θέση των Αιτητριών ότι το πρακτικό το οποίο επισυνάπτεται ως Παράρτημα Β στην αγόρευση Καθ’ ων η αίτηση είναι ελλιπές. Εκεί αναφέρθηκε ότι κατά τη συνεδρία προσήλθαν οι εκπρόσωποι των Αιτητριών και τους δόθηκε το δικαίωμα να αναφέρουν στην Επιτροπή «οτιδήποτε κρίνουν σκόπιμο» ακολούθως όμως αναφέρεται:
«Οι εκπρόσωποι των εταιρειών αφού παρουσίασαν στα μέλη της Επιτροπής το έργο και ανέλυσαν τεχνικά την πρότασή τους παρέδωσαν στην Επιτροπή φάκελο με σχετικά στοιχεία.
Με το πέρας της ακρόασης οι εκπρόσωποι των εταιρειών εξήλθαν από την αίθουσα της συνεδρίας».
Η πιο πάνω λακωνική καταγραφή αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στο καθήκον των Καθ’ ων η αίτηση για τήρηση αρτίων πρακτικών εφόσον ουδέν, έστω εν περιλήψει, από τα όσα παρουσίασαν οι εκπρόσωποι των Αιτητριών ως προς το έργο/τεχνική ανάλυση πρότασης καταγράφουν πέραν του ότι κατέθεσαν τις θέσεις τους προφορικώς και προφανώς ότι παρέδωσαν και έγγραφο υλικό (φάκελο με σχετικά στοιχεία). Το θέμα της καταγραφής των θέσεων των Αιτητριών άπτεται της αιτιολόγησης των προσβαλλόμενων, εφόσον έτσι μπορεί να ελεγχθεί κατά πόσο λήφθηκαν υπόψη οι θέσεις αυτές.
Ως προς τον τρόπο που πρέπει να εξετάζεται η αρτιότητα του πρακτικού, στις Αναθ. Εφ. Αρ. 169/14 κ.α Γρουτίδης κ.α v. Δημοκρατίας ημερ. 01.11.2021, το ζήτημα αποφασίστηκε ως εξής (υπογράμμιση του Δικαστηρίου):
«Η Συμβουλευτική Επιτροπή, ως συλλογικό όργανο, εκτέλεσε πλήρως τα καθήκοντα της, μεταφέροντας καθαρώς και επί πρακτικού την εικόνα των όσων διαδραματίστηκαν ενώπιον της έτσι που να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος και επί της αιτιολογικής επάρκειας της περί ης ο λόγος απόφαση».
Δε βλέπω πως, με την ως άνω λακωνική καταγραφή, μεταφέρεται στο ελάχιστο όσα παρουσίασαν οι εκπρόσωποι των Αιτητριών ενώπιον της Επιτροπής ούτε άλλωστε στο πρακτικό της συνεδρίας λήψης των προσβαλλομένων (ημερ. 15.10.2019) γίνεται οποιαδήποτε καταγραφή των θέσεων τους έστω για να φανεί ότι εξετάστηκαν/απορρίφθηκαν.
Σχετικές οι αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη Χρυσάφη ν. Δημοκρατίας (2005) 3 Α.Α.Δ. 550 και Συνεκδ. Υποθ. Αρ. 2206/2006 και 139/2007 Σπύρου κ.ά. v. Αρχής Λιμένων ημερ. 27.5.2009) αλλά και η απόφαση στην Κωνσταντίνου ν. Συμβ. Αμπελ. Προϊόντων (1992) 3 ΑΑΔ 228, όπου κατ΄αναλογία της απαίτησης για καταγραφή των εντυπώσεων από τις προφορικές συνεντεύξεις υποψηφίων για διορισμούς/προαγωγές, αναμένεται και στην παρούσα, θεωρώ, κατ’ ελάχιστο η καταγραφή των αναφορών των Αιτητριών στα πλαίσια των προφορικών τους τοποθετήσεων.
Ως προς τη σύνθεση, είναι παραδεκτό ότι το φυσικό πρόσωπο, το οποίο εκπροσωπούσε τον ΓΔΥΕΕΒΤ στις συνεδρίες των Καθ’ ων η αίτηση είχε αλλάξει. Οι Καθ’ ων η αίτηση υποβάλλουν συγκεκριμένα ότι το ίδιο φυσικό πρόσωπο (ως εκπρόσωπος του ΓΔΥΕΕΒΤ) συμμετείχε στις συνεδρίες ημερ. 09.11.2018 και 24.04.2019 ενώ διαφορετικό φυσικό πρόσωπο ως εκπρόσωπος του ΓΔΥΕΕΒΤ συμμετείχε στη συνεδρία ημερ. 15.10.2019, κατά την οποία λήφθηκαν οι προσβαλλόμενες.
Ανεξάρτητα αν γίνει αποδεκτή η θέση των Καθ’ ων η αίτηση ότι η συνεδρία έγινε όχι στις 19.04.2019, αλλά στις 24.04.2019 είναι, θεωρώ σαφές, ότι το φυσικό πρόσωπο-εκπρόσωπος του ΓΔΥΕΕΒΤ, που συμμετείχε στη συνεδρία ημερ. 15.10.2019 (Παράρτημα Γ σε Αγόρευση Καθ’ ων η αίτηση), στην οποία λήφθηκαν οι προσβαλλόμενες αποφάσεις ήταν διαφορετικό από τις προηγούμενες συνεδρίες. Η δε συνεδρία ημερ. 24.04.2019 (ή 19.04.2019 κατά την καταγραφή επί πρακτικού)- Παράρτημα Β σε Αγόρευση Καθ’ ων η αίτηση, δεν ασχολήθηκε με προκαταρκτικά θέματα αλλά ως αναφέρθηκε πιο πάνω ήταν η συνεδρία, στην οποία παρασχέθηκε στις Αιτήτριες δικαίωμα ακρόασης, το οποίο άσκησαν προφορικώς και γραπτώς. Άρα ουσιώδης στην όλη διοικητική ενέργεια που οδήγησε στη λήψη των προσβαλλομένων.
Δε με βρίσκει σύμφωνο η θέση των Καθ’ ων η αίτηση ότι η σύνθεση τους δεν άλλαξε λόγω συμμετοχής των ίδιων 6 μελών που προβλέπει το άρθρο 12(1) του περί Προώθησης και Ενθάρρυνσης της Χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Νόμου του 2013 (Ν.112(I)/2013) και ότι ο πρόεδρος της Επιτροπής-εκπρόσωπος του ΓΔΥΕΕΒΤ ήταν δεόντως εξουσιοδοτημένος.
Επ’ αυτού θεωρώ καταρχάς ότι το αν συμμετέχουν εκάστοτε τα 6 μέλη που προβλέπει το εν λόγω άρθρο 12(1) του Ν.112(I)/2013, είναι ζήτημα απτόμενο της κατ’ άρθρο 21 του Ν. 158(Ι)/1999 δέουσας συγκρότησης, δηλαδή της συμμετοχής των κατά νόμο καθορισμένων οργάνων που εν προκειμένω είναι οι εκάστοτε γενικοί διευθυντές, γενικός λογιστής κτλ ή οι εκπρόσωποι τους (βλ. κατ’ αναλογία Οργανισμός Κυπριακής Γαλακτοκομικής Βιομηχανίας ν. Εταιρείας Α/φοι Λανίτης Λτδ (2007) 3 Α.Α.Δ. 320, Υπ. Αρ. 581/2012 Αρέστης Θεοδώρου ν. Πανεπιστημίου Κύπρου ημερ. 14.04.2014) Όμως, ο τρόπος συμμετοχής στο συλλογικό όργανο και εάν αυτό έγινε ως τάσσει το άρθρο 22 του Ν. 158(Ι)/1999 αφορά ζήτημα δέουσας σύνθεσης του συλλογικού οργάνου (Α.Ε. 220/12 Γρουτίδη ν. Κυπριακής Δημοκρατίας ημερ. 18.09.2019, ECLI:CY:AD:2019:C379). Το άρθρο 22 του Ν. 158(Ι)/1999 προβλέπει:
«22. Η διαδικασία συζήτησης και λήψης απόφασης για ορισμένο θέμα πρέπει να διεξάγεται από την αρχή μέχρι το τέλος από τα ίδια μέλη του συλλογικού οργάνου. Αν η διαδικασία παρατείνεται σε περισσότερες συνεδρίες και η σύνθεση του οργάνου μετά την πρώτη συνεδρία αλλάξει με τη συμμετοχή μελών που ήταν απόντα στις προηγούμενες συνεδρίες, το συλλογικό όργανο δεν μπορεί να λάβει έγκυρη απόφαση στην τελευταία συνεδρία, εκτός αν στη συνεδρία αυτή επαναληφθεί από την αρχή η διαδικασία και η συζήτηση που προηγήθηκε. Αυτό δεν απαιτείται, όταν πρόκειται για απουσία από συνεδρία που ασχολήθηκε με προκαταρκτικά θέματα ή όταν τα μέλη τα οποία λαμβάνουν την τελική απόφαση είναι πλήρως ενημερωμένα σχετικά με όλα τα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη λήψη απόφασης».
Είναι δε εν προκειμένω η αντίληψή μου ότι η διαδικασία και διατυπώσεις που προβλέπει το ανωτέρω άρθρο 22 αναφέρεται/αναφέρονται όχι μόνο στη θεσμική ιδιότητα αλλά βασικά στο φυσικό πρόσωπο που ασκεί τα καθήκοντα που καθορίζει ο Ν.112(I)/2013 ως μέλος των Καθ’ ων η αίτηση.
Αντίθετη εκδοχή, όπου θα γινόταν δεκτό ότι είναι αδιάφορο το φυσικό πρόσωπο που εκάστοτε συμμετέχει στο συλλογικό όργανο, θα απέληγε, σε περιπτώσεις μελών συλλογικών οργάνων, όπου φυσικά πρόσωπα διορίζονται ex officio ως μέλη τους (ως στην Επιτροπή), αυτά να δύνανται να αλλάζουν ανά συνεδρία και ενώ σε προηγούμενη της συνεδρίας που λαμβάνεται η απόφαση, συζητήθηκαν ουσιώδεις πτυχές της υπόθεσης, τελικά να λαμβάνεται απόφαση από φυσικά πρόσωπα ή κάποια φυσικά πρόσωπα-μέλη, που δεν έχουν ουδεμία γνώση των ουσιωδών αυτών πτυχών. Τα μέλη ενός συλλογικού οργάνου δεν είναι απρόσωπα αλλά αποτελούν τελικά φυσικά πρόσωπα που είναι αυτά που λαμβάνουν και την απόφαση, η δε απαίτηση του άρθρου 22 του Ν. 158(Ι)/1999 δεν εξυπηρετεί τυπολατρία αλλά πρωτίστως ουσία εφόσον δι’ αυτού εξασφαλίζεται ότι τα μέλη συλλογικού οργάνου που στο τέλος δεν παύουν να είναι φυσικά πρόσωπα, έχουν γνώση αυτών που τελικά καλούνται να αποφασίσουν.
Τόσο άρα εξ απόψεως γραμματικής όσο και λογικής ερμηνείας δε μπορεί παρά το άρθρο αυτό να ερμηνεύεται ότι αφ’ ης στιγμής το εκάστοτε ex officio μέλος ή το φυσικό πρόσωπο που το εκπροσωπεί, αλλάζει μεταξύ συνεδριών που εκκρεμεί/συζητείται ένα θέμα προς λήψη απόφασης, τυγχάνει εφαρμογής και άρα είτε η διαδικασία επαναλαμβάνεται από την αρχή είτε το νέο φυσικό πρόσωπο που εκπροσωπεί το ex officio μέλος, είναι πλήρως ενημερωμένο για όλα τα στοιχεία που είναι αναγκαία για λήψη απόφασης. Σημειώνω ότι ο Ν.112(I)/2013 δεν προβλέπει κάτι διαφορετικό ούτε πχ ειδικότερες, από το άρθρο 22 του Ν. 158(Ι)/1999, διατάξεις ως προς την διαδικασία ή εξουσίες των μελών της Επιτροπής.
Στην παρούσα περίπτωση, δεν προκύπτει η τήρηση των διατυπώσεων του άρθρου 22 ούτε της σχετικής νομολογίας περί ενημέρωσης/ συμφωνίας του νέου μέλους με τα όσα είχαν διαμειφθεί προηγουμένως. Σχετικές οι Δημοκρατία ν. Κουλία (1991) 3 Α.Α.Δ. 370 και Kουρσάρου κ.α ν. Aρχής Λιμένων Kύπρου (2007) 3 ΑΑΔ 293, στην οποία αναφέρθηκε:
«Περαιτέρω, αρκεί να λεχθεί, όπως σαφώς καταγράφεται στο πρακτικό ημερ. 26.2.2002, το νέο μέλος του διοικητικού συμβουλίου, ο κ. Πλαστήρας, ενημερώθηκε από τον πρόεδρο του συμβουλίου για τους χειρισμούς που έγιναν για την πλήρωση της επίδικης θέσης με τους οποίους και συμφώνησε».
Αυτό συνιστά πράγματι πλημμέλεια της σύνθεσης των Καθ΄ ων η αίτηση και παραβιάζει το άρθρο 22 του Ν. 158(Ι)/1999 με αποτέλεσμα και αυτό όπως και οι πλημμέλειες ως προς τα πρακτικά, να μη μπορούν παρά να οδηγήσουν σε ακύρωση των προσβαλλομένων.
Παρέλκει η εξέταση των υπόλοιπων λόγων ακύρωσης. Οι προσφυγές επιτυγχάνουν και οι προσβαλλόμενες ακυρώνονται. Τα έξοδα επιδικάζονται σε 1.200 ευρώ πλέον ΦΠΑ υπέρ έκαστης Αιτήτριας και εναντίον των Καθ΄ ων η αίτηση.
Φ. Καμένος, ΔΔΔ
[1] Σημειώνεται ότι, μετά την έκδοση των προσβαλλομένων, ο εν λόγω Νόμος καταργήθηκε με τον Ν. 191(Ι)/2021.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο