ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ.
1393/2021 και 1602/2021)
27 Μαΐου, 2025
[ΜΙΧΑΗΛ, Δ/στης Δ.Δ.]
(Υπόθεση Αρ. 1393/2021)
1. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Γ. ΛΟΙΖΟΥ ΛΙΜΙΤΕΔ
2. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Γ. ΛΟΙΖΟΥ
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ
Καθ’ ου η Αίτηση.
…………………………
(Υπόθεση Αρ. 1602/2021)
1. PETER’S DRUG HOUSE & PHARMACY LTD
2. ΑΝΤΡΕΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΗΤΕΡ
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ
Καθ’ ου η Αίτηση.
…………………………
Ριάνα Πασιουρτίδη (κα) μαζί με Κωνσταντίνα Αμβροσίου (κα) και Ειρήνη Παπαμιχαήλ (κα) για Άντης Τριανταφυλλίδης & Υιοί Δ.Ε.Π.Ε., για τους αιτητές.
Θανάσης Κορφιώτης μαζί με Μελίνα Χατζηχρυσάνθου (κα) για Κούσιος Κορφιώτης Παπαχαραλάμπους Δ.Ε.Π.Ε., για τον καθ’ ου η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΜΙΧΑΗΛ, Δ.Δ.Δ.: Οι υπό κρίση προσφυγές στρέφονται κατά δύο αποφάσεων ημερομηνίας 1.9.2021 και 3.11.2021 με τις οποίες απορρίφθηκε αίτημα που υπέβαλαν οι αιτητές για εγγραφή και/ή λειτουργία δεύτερου φαρμακείου.
Οι αιτητές στην Υπόθεση 1393/2021 υπέβαλαν στις 12.8.2021 αίτημα για εγγραφή και λειτουργία δεύτερου υποστατικού στο Παραλίμνι. Ομοίως, οι αιτητές στην Υπόθεση 1602/2021 στις 17.10.2021 υπέβαλαν αίτημα για εγγραφή και λειτουργία δεύτερου και τρίτου υποστατικού σε περιοχές της Λευκωσίας. Το καθ’ ου η αίτηση στις συνεδρίες του την 1.9.2021 και στις 3.11.2021 αντίστοιχα, απέρριψε τα αιτήματα με την αιτιολογία ότι παραβιάζουν τις πρόνοιες των Άρθρων 15 και 16 του περί Φαρμακευτικής και Δηλητηρίων Νόμου, Κεφ. 254 (στο εξής ο «Νόμος»).
Οι αιτητές προβάλλουν ένα λόγο ακύρωσης με τον οποίο εισηγούνται ότι η επιφύλαξη που προνοείται στο Άρθρο 15(1) του Νόμου παραβιάζει το Άρθρο 25 του Συντάγματος.
Στην Υπόθεση 1393/2021 το αίτημα υποβλήθηκε από την αιτήτρια 2 εταιρεία με το ακόλουθο περιεχόμενο:
«Αναφέρομαι στο πιο πάνω θέμα και με τη παρούσα υποβάλλεται αίτημα από την εταιρεία Φαρμακεία Παναγιώτη Γ. Λοΐζου Λιμιτεδ, η οποία διεξάγει επιχείρηση φαρμακείου επί των εγγεγραμμένων υποστατικών που βρίσκονται στην Λεωφ. Γεωργίου Γουρουνιά (μέχρι πρότινος ονομαζόμενη Λεωφόρος Γρίβα Διγενή) 150, 5311 στο Παραλίμνι, με υπεύθυνο φαρμακοποιό τον εγγεγραμμένο φαρμακοποιό Παναγιώτη Λοΐζου, όπως της δοθεί άδεια να λειτουργήσει και/ή εγγράψει δεύτερο υποστατικό φαρμακείου το οποίο θα λειτουργεί επί του υποστατικού που βρίσκεται στην Λεωφ. Πρωταρά 22, 5296 στο Παραλίμνι.
Τονίζουμε ότι στο συγκεκριμένο υποστατικό που βρίσκεται στην Λεωφ. Πρωταρά 22, 5296, στο Παραλίμνι, λειτουργεί σήμερα επιχείρηση φαρμακείου υπό την εταιρεία Marios Loizou Pharmacy Limited και είναι ήδη εγγεγραμμένο ως φαρμακείο αφού έχει ικανοποιήσει πλήρως όλες τις προδιαγραφές ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου και τις συναφείς απαιτήσεις που τίθενται από την υφιστάμενη νομοθεσία για λειτουργία υποστατικών φαρμακείου.
Διευκρινίζουμε ότι σε περίπτωση που το αίτημα μας εγκριθεί, η επιχείρηση φαρμακείου επί των συγκεκριμένων υποστατικών θα διεξάγεται αποκλειστικά από την αιτούσα εταιρεία Φαρμακεία Παναγιώτη Γ. Λοΐζου Λίμιτεδ η οποία θα συνεχίσει παράλληλα να διεξάγει επιχείρηση φαρμακείου και επί των υποστατικών που βρίσκονται στην Λεωφ. Γεωργίου Γουρουνιά 150 στο Παραλίμνι.
Επισημαίνεται ότι ως υπεύθυνη φαρμακοποιός στο δεύτερο φαρμακείο που επιζητεί να λειτουργήσει η εταιρεία Φαρμακεία Παναγιώτη Γ. Λοΐζου Λιμιτεδ θα οριστεί η εγγεγραμμένη φαρμακοποιός Δέσπω Λοΐζου (αρ. εγγραφής φαρμακοποιού 832)»
Στην Υπόθεση 1602/2021 και πάλι το αίτημα υποβλήθηκε από την αιτήτρια 2 εταιρεία ως εξής:
«Αναφέρομαι στο πιο πάνω θέμα και με τη παρούσα υποβάλλεται αίτημα από την εταιρεία Peter’s Drug House & Pharmacy Ltd, η οποία διεξάγει επιχείρηση φαρμακείου επί των εγγεγραμμένων υποστατικών που βρίσκονται στην Αγίου Ανδρέου 12, Παλουριώτισσα, με υπεύθυνο φαρμακοποιό τον εγγεγραμμένο φαρμακοποιό Αντρέα Νικολάου Πήτερ, όπως της δοθεί άδεια να λειτουργήσει και/ή εγγράφει δυο ακόμα υποστατικά φαρμακείων τα οποία θα λειτουργούν επί των υποστατικών που βρίσκονται
1. Στην Λεωφ. Αρχιεπισκόπου Μακαρίου 115 στα Λατσιά
2. Στην Λεωφ. Διγενή Ακρίτα 12, Άγιος Αντώνιος Λευκωσία
Τονίζουμε ότι τα συγκεκριμένα υποστατικά που βρίσκονται στην Λεωφ. Αρχιεπισκόπου Μακαρίου 115 στα Λατσιά και στην Λεωφ Διγενή Ακρίτα 12, Άγιος Αντώνιος Λευκωσία λειτουργούν σήμερα επιχειρήσεις φαρμακείων υπό τις αντίστοιχες Εταιρείες Peter's Pharmacy Latsia Ltd και Peter's Pharmacy Agios Antonios Ltd και είναι ήδη εγγεγραμμένα ως φαρμακεία αφού έχουν ικανοποιήσει πλήρως όλες τις προδιαγραφές ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου και τις συναφείς απαιτήσεις που τίθενται από την υφιστάμενη νομοθεσία για λειτουργία υποστατικών φαρμακείου
Διευκρινίζουμε ότι σε περίπτωση που το αίτημα μας εγκριθεί, η επιχείρηση φαρμακείου επί των συγκεκριμένων υποστατικών θα διεξάγεται αποκλειστικά από την αιτούσα εταιρεία Peter’s Drug House & Pharmacy Ltd η οποία θα συνεχίσει παράλληλα να διεξάγει επιχείρηση φαρμακείου και επί των υποστατικών που βρίσκονται στην Αγίου Ανδρέου 12, Παλουριώτισσα.
Επισημαίνεται ότι ως υπεύθυνοι φαρμακοποιοί στα φαρμακεία που επιζητεί να λειτουργήσει η εταιρεία Peter's Drug House & Pharmacy Ltd θα οριστούν οι εγγεγραμμένοι φαρμακοποιοί:
- Ιωάννης Ραγκαβάς (αρ. εγγραφής φαρμακοποιού 965) στην Λεωφ Αρχιεπισκόπου Μακαρίου 115 στα Λατσιά
- Χλόη Μιχαηλίδου ((αρ. εγγραφής φαρμακοποιού 893) στην Λεωφ. Διγενή Ακρίτα 12, Άγιος Αντώνιος Λευκωσία»
Στα πρακτικά της συνεδρίας του καθ’ ου η αίτηση ημερομηνίας 1.9.2021 στην οποία εξετάστηκε το αίτημα της αιτήτριας 2 στην Υπόθεση 1393/2021 καταγράφονται τα ακόλουθα:
Η Έφορος ενημέρωσε τα μέλη για το αίτημα του κ. Λοΐζου για τη λειτουργία των φαρμακείων Παναγιώτης Λοΐζου (Λεωφόρο Γεωργίου Γουρουνιά) και Μάριος Λοΐζου (Λεωφόρο Πρωταρά) ως ενιαία εταιρεία όπου μέτοχος του 51% θα είναι ο ίδιος.
Έγινε υπενθύμιση από την Έφορο για τις πρόνοιες της νομοθεσίας [(άρθρα 15 και 16 του περί Φαρμακευτικής και Δηλητηρίων Νόμου (Κεφ. 254)] και για το ιστορικό του μετοχικού καθεστώτος των 2 φαρμακείων.
Το Συμβούλιο Φαρμακευτικής μελέτησε το πιο πάνω αίτημα και αποφάσισε ότι σύμφωνα με τη ισχύουσα νομοθεσία, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό εφόσον παραβιάζει τις πρόνοιες του περί Φαρμακευτικής και Δηλητηρίων Νόμου (Κεφ. 254).»
Στα πρακτικά της συνεδρίας ημερομηνίας 3.11.2021 στην οποία εξετάστηκε το αίτημα της αιτήτριας 2 στην Υπόθεση 1602/2021 καταγράφονται τα πιο κάτω:
«4 Αίτημα από της εταιρεία Peter’s House & Pharmacy Ltd για εγγραφή και λειτουργία 2 υποστατικών φαρμακείων ( Για ενημέρωση και απόφαση)
Η Έφορος ενημέρωσε τα μέλη ότι ο κ. Αντρέας Νικολάου Πήτερ αιτείται όπως δοθεί άδεια στην εταιρεία Peter’s Drug House & Pharmacy η οποία διεξάγει επιχείρηση φαρμακοποιού στην Παλουριώτισσα με κάτοχο του 98% του μετοχικού κεφαλαίου τον υποφαινόμενο, να λειτουργήσει ή/και να εγγράψει 2 ακόμα υποστατικά φαρμακείων.
Έγινε υπενθύμιση από την Έφορο για τις πρόνοιες της νομοθεσίας [(άρθρα 15 και 16 του περί Φαρμακευτικής και Δηλητηρίων Νόμου (Κεφ. 254)] και για το ιστορικό του μετοχικού καθεστώτος των 2 φαρμακείων.
Το Συμβούλιο Φαρμακευτικής μελέτησε το πιο πάνω αίτημα και αποφάσισε ότι σύμφωνα με τη ισχύουσα νομοθεσία, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό εφόσον παραβιάζει τις πρόνοιες του περί Φαρμακευτικής και Δηλητηρίων Νόμου (Κεφ. 254).»
Κατά τη μελέτη της υπόθεσης έκρινα ορθό να προβώ σε επανάνοιγμα της υπόθεσης εφόσον η επιχειρηματολογία των αιτητών περιορίζεται σε ένα λόγο ακύρωσης αυτόν της αντισυνταγματικότητας του πρώτου σκέλους της πρώτης επιφύλαξης του Άρθρου 15(1) ενώ στον Νόμο η σχετική πρόνοια με εταιρείες που διεξάγουν επιχείρηση φαρμακοποιού – ως είναι οι υπό κρίση υποθέσεις – είναι το Άρθρο 16.
Το Άρθρο 16 του Νόμου ρυθμίζει εταιρείες που διεξάγουν επιχείρηση φαρμακοποιού προνοώντας τα πιο κάτω:
«16.—(1) Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε διάταξη που περιέχεται στο Μέρος αυτό του Νόµου αυτού—
(α) δεν είναι απαραίτητο για εταιρεία που διεξάγει την επιχείρηση φαρµακοποιού να είναι εγγεγραµµένη ως φαρµακοποιός βάσει του Νόµου αυτού νοουµένου ότι—
(i) η επιχείρηση και κάθε υποκατάστηµά της βρίσκεται κάτω από την προσωπική διεύθυνση και έλεγχο φαρµακοποιού·
(ii) αντίγραφο του πιστοποιητικού σύστασης της εταιρείας κατατίθεται στο Συµβούλιο Φαρµακευτικής· και
(iii) τηρούνται οι άλλες διατάξεις του Νόµου αυτού, περιλαµβανοµένων των διατάξεων του άρθρου 15·
(β) εταιρεία που διεξάγει την επιχείρηση φαρµακοποιού, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου αυτού, θα είναι εξουσιοδοτηµένος πωλητής δηλητηρίων εντός της έννοιας του Νόµου αυτού δύναται, αν το πρόσωπο που καθορίζεται στην υποπαράγραφο (i) της παραγράφου (α) του εδαφίου αυτού είναι µέλος του συµβουλίου της εταιρείας και κάτοχος του 51% τουλάχιστο του µετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας, να χρησιµοποιεί την περιγραφή ‘φαρµακοποιός’ σε σχέση µε την επιχείρηση αυτή και την περιγραφή ‘φαρµακείο’ σε σχέση µε τα υποστατικά :
Νοείται ότι στην περίπτωση των φαρµακείων που ανήκουν στις συντεχνίες ΠΕΟ, ΣΕΚ και ∆ΕΟΚ, οι διατάξεις σε σχέση µε την κατοχή του 51% τουλάχιστο του µετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας από το πρόσωπο που καθορίζεται στην υποπαράγραφο (i) της παραγράφου (α) του εδαφίου (1) δεν τυγχάνουν εφαρµογής.»
Το Άρθρο 15 του Νόμου στο οποίο γίνεται αναφορά στην παράγραφο (1)(ιιι) του Άρθρου 16 έχει πλαγιότιτλο «Τα υποστατικά φαρμακοποιού πρέπει να εγγράφονται» και προνοεί τα ακόλουθα:
«15.—(1) Κάθε πρόσωπο που διεξάγει την επιχείρηση φαρµακοποιού σύµφωνα µε τις διατάξεις του Μέρους αυτού του Νόµου αυτού µεριµνά ώστε να εγγράφεται κάθε σύνολο υποστατικών, στα οποία διεξάγεται η επιχείρηση αυτή
Νοείται ότι κανένα πρόσωπο δεν µπορεί να είναι ιδιοκτήτης περισσοτέρων του ενός φαρµακείων ή να είναι κάτοχος ή δικαιούχος ποσοστού πέραν του 51% του µετοχικού κεφαλαίου περισσοτέρων της µιας εταιρειών η οποία διεξάγει επιχείρηση φαρµακείου :
Νοείται περαιτέρω ότι πιο πάνω επιφύλαξη δεν τυγχάνει εφαρµογής σε σχέση µε την ιδιοκτησία των φαρµακείων που ανήκουν στις συντεχνίες ΠΕΟ, ΣΕΚ και ∆ΕΟΚ, νοουµένου ότι αυτά λειτουργούν ως µη κερδοσκοπικοί οργανισµοί για την εξυπηρέτηση των µελών τους.
(2) Αίτηση για εγγραφή υποστατικών βάσει του άρθρου αυτού υποβάλλεται στο Συµβούλιο Φαρµακευτικής σε τέτοιο τύπο ως ήθελε εγκριθεί από αυτό.
(3) Η εγγραφή οποιωνδήποτε υποστατικών βάσει του άρθρου αυτού καθίσταται άκυρη µετά την παρέλευση τριάντα ηµερών από την ηµεροµηνία οποιασδήποτε αλλαγής στην ιδιοκτησία της επιχείρησης που διεξάγεται σε αυτά.
(4) Το Συµβούλιο Φαρµακευτικής δύναται, για καλό και επαρκή λόγο που αναφέρεται γραπτώς, να αρνηθεί να εγγράψει, ή δύναται να διαγράψει από το µητρώο, οποιαδήποτε υποστατικά τα οποία κατά τη γνώµη του είναι ή έχουν καταστεί ακατάλληλα για το σκοπό διεξαγωγής σε αυτά της επιχείρησης φαρµακοποιού.»
(5) Το Συµβούλιο Φαρµακευτικής τηρεί µητρώο, σε τέτοιο τύπο όπως ήθελε θεωρήσει κατάλληλο, όλων των υποστατικών που εγγράφονται βάσει των διατάξεων του άρθρου αυτού.»
Κατά το επανάνοιγμα η συνήγορος των αιτητών παρέπεμψε το Δικαστήριο στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Εταιρεία Σόλων Αγγελίδης Λτδ κ.ά. (2008) 3 Α.Α.Δ. 231 στην οποία, ως εισηγείται, δόθηκε ερμηνεία στη λέξη «πρόσωπο» που απαντάται στο πρώτο σκέλος της πρώτης επιφύλαξης του Άρθρου 15(1) ότι αυτό περιλαμβάνει φυσικά και νομικά πρόσωπα επιχειρηματολογώντας, περαιτέρω, ότι ακόμα και εάν εφαρμογής τυγχάνει το Άρθρο 16 του Νόμου, επειδή αυτό απαιτεί να ικανοποιούνται οι πρόνοιες του Άρθρου 15 τότε μπορεί να εξεταστεί ο λόγος ακύρωσης περί αντισυνταγματικότητας.
Ο συνήγορος του καθ’ ου η αίτηση επανέλαβε τη θέση ότι ο λόγος απόρριψης των αιτημάτων ήταν επειδή απαγορεύεται σύμφωνα με το Άρθρο 15(1) του Νόμου η λειτουργία πέραν του ενός φαρμακείου.
Όπως προκύπτει από το περιεχόμενο των δύο πρακτικών που παρατίθενται πιο πάνω, το καθ’ ου η αίτηση έκανε γενική αναφορά στα Άρθρα 15 και 16 του Νόμου. Oύτε στα πρακτικά αλλά ούτε στις επιστολές προς τους αιτητές γίνεται η παραμικρή αναφορά σε απόρριψη του αιτήματός τους επειδή αφορά επιπρόσθετα φαρμακεία. Το καθ’ ου η αίτηση περιόρισε την εξέταση των δύο αιτημάτων που είχε ενώπιόν του στο μετοχικό καθεστώς των δύο εταιρειών που υπέβαλαν αίτημα.
Το Δικαστήριο ελέγχει τη νομιμότητα προσβαλλόμενης πράξης στη βάση των ενεργειών της διοίκησης και ως μόνη αυθεντική πηγή για τη διακρίβωση των ενεργειών της διοίκησης είναι ο διοικητικός φάκελος. Συνεπώς, εφόσον στις επίδικες αποφάσεις δεν αναφέρεται οτιδήποτε προς την κατεύθυνση της απόρριψης των αιτημάτων στη βάση του πρώτου μέρους της πρώτης επιφύλαξης του Άρθρου 15(1) αλλά, αντίθετα, ο έλεγχος που έγινε από το διοικητικό όργανο φαίνεται να περιορίζεται στο δεύτερο μέρος της εν λόγω επιφύλαξης, το Δικαστήριο δεν δύναται να υποθέσει ή να εννοήσει ή να εισαγάγει αιτιολογία απόρριψης των αιτημάτων που δεν καταγράφεται στα επίμαχα πρακτικά. Πόσω μάλλον όταν στη βάση τέτοιας εισήγησης που δεν υποστηρίζεται από τα πρακτικά του διοικητικού οργάνου προωθείται εισήγηση περί αντισυνταγματικότητας.
Στη βάση των πιο πάνω και δεδομένου ότι οι αιτητές δεν προωθούν άλλο λόγο ακύρωσης αλλά ούτε το Δικαστήριο μπορεί να προβεί σε αυτεπάγγελτο έλεγχο ενδεχόμενης πλάνης ή έλλειψης αιτιολογίας, οι προσφυγές αποτυγχάνουν και απορρίπτονται και οι προσβαλλόμενες αποφάσεις επικυρώνονται. Επιδικάζονται €2.000 έξοδα πλέον Φ.Π.Α. υπέρ του καθ’ ου η αίτηση και εναντίον των αιτητών.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο