ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπόθεση Αρ. 1929/2018
5 Μαΐου, 2025
[Φ. ΚΑΜΕΝΟΣ, ΔΔΔ.]
Αναφορικά με:
-Τα Άρθρα 30 και 146 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας,
-Το άρθρο 11 της Οδηγίας 2011/92/ΕΕ και της Οδηγίας 2014/52/ΕΕ για την Εκτίμηση των Επιπτώσεων Ορισμένων Σχεδίων Δημοσίων και Ιδιωτικών Έργων στο Περιβάλλον,
-Τα άρθρα 3 και 9 του Περί της Σύμβασης του Άρχους αναφορικά με την Πρόσβαση στην Πληροφόρηση, τη Δημόσια Συμμετοχή στη Λήψη Αποφάσεων και την Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη σε Περιβαλλοντικά θέματα (Κυρωτικού) Νόμου του 2003 μέχρι 2012 (33(ΙΙΙ)/2003),
-Το άρθρο 25 των Περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Έργα Νόμων του 2005 μέχρι 2018 (40(Ι)/2005), και το Άρθρο 55 του περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Έργα Νόμου του 2018 (127(Ι)/2018), και
-Το άρθρο 45 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (90/1972) ως έχει τροποποιηθεί.
Μεταξύ:
1. Οικολογική Παρέμβαση - Φίλοι του Ακάμα-Οργάνωση Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (Αρ. Μητρώου 747)
2. Οικολογική Κίνηση (Αρ. Μητρώου 837)
Αιτητών,
Και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Εσωτερικών
2. Διευθύντριας Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως,
3. Επαρχιακής Διοίκησης Πάφου δια του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας
Καθ' ων η Αίτηση
.........
Γεώργιος Κολοκασίδης για Γεώργιος Κολοκασίδης ΔΕΠΕ, Δικηγόροι για Αιτητές
Θάσος Χατζηλούκα, Δικηγόρος για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας για τους Καθ' ων η αίτηση
Ξένια Ευγενίου για Ανδρέας Σ. Αγγελίδης δ.ε.π.ε και για Χατζηαναστασίου, Ιωαννίδη Δ.Ε.Π.Ε., Δικηγόροι για ΕΜ
ΑΠΟΦΑΣΗ
Φ. Καμένος, ΔΔΔ.: Τα γεγονότα, ως εκτέθηκαν στην Αίτηση Ακυρώσεως (εφεξής «ΑΑ») είναι εκτενή με παράθεση του σχετικού έγγραφου υλικού και χρονολογούνται από το έτος 2011 όταν το ΕΜ, εκτοπισμένο πρόσωπο και κάτοικος Νέου Χωριού Επαρχίας Πάφου, υπέβαλε αίτημα, το οποίο εγκρίθηκε για την παραχώρηση τεμαχίου γεωργικής γης ως δενδροκομικού κλήρου εντός του Νέου Χωριού Επαρχίας Πάφου. Κατά τους Αιτητές, το παραχωρηθέν τεμάχιο εμπίπτει σε ή περιβάλλεται από πολλαπλές ζώνες προστασίας της φύσης, του τοπίου, των υδάτων, των δασών στην περιοχή της Χερσονήσου του Ακάμα.
Το 2012, το ΕΜ υπέβαλε αίτηση για αλλαγή χρήσης του τεμαχίου από γεωργική χρήση, σε δημιουργία κατασκηνωτικού χώρου. Σε επιστολή του το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, ανέφερε ότι η αίτηση για αλλαγή χρήσης γης θα μπορούσε να εξεταστεί μόνο στα πλαίσια αίτησης για παρέκκλιση με συγκεκριμένους όρους και ακολούθως ο Κηδεμόνας Τουρκοκυπριακών Περιουσιών αποφάσισε να απορρίψει το αίτημα του ΕΜ «... λόγω περιοριστικής πολιτικής για αναπτύξεις σε τουρκοκυπριακά τεμάχια, γιατί του έχει δοθεί τεμάχιο το οποίο χρησιμοποιεί ως καντίνα και η αίτηση θα μπορούσε να εξεταστεί μόνο στα πλαίσια της αίτησης κατά παρέκκλιση υπό όρους».
Στις 29.01.2015 το ΕΜ υπέβαλε νέο αίτημα προς το Υπουργείο Εσωτερικών σχετικά με την αλλαγή χρήσης τουρκοκυπριακής περιουσίας από δεντροκομικό κλήρο σε κατασκηνωτικό χώρο.
Στις 19.03.2015 με επιστολή του το Υπουργείο Εσωτερικών ενημέρωσε το ΕΜ ότι το αίτημα αλλαγής χρήσης γης έχει εγκριθεί από τον Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, με την προϋπόθεση ότι πριν την αξιοποίηση του χώρου θα εξασφαλιστούν οι απαιτούμενες Άδειες (κατά παρέκκλιση Πολεοδομική Άδεια και Άδεια Οικοδομής).
Την 01.05.2015, ετοιμάστηκε Σύμβαση Μίσθωσης και στις 08.05.2015 υποβλήθηκε αίτηση για χορήγηση Πολεοδομικής Άδειας με Αρ. ΠΑΦ/00264/2015 από τον Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών διά το ΕΜ.
Περί τα έτη 2015-2016, ιδιωτική εταιρεία εκπόνησε, για λογαριασμό του ΕΜ, τις ακόλουθες εκθέσεις και μελέτες:
(α) «Προκαταρκτική Έκθεση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΠΕΕΠ) για την κατασκευή κατασκηνωτικού χώρου στην περιοχή των Λουτρών της Αφροδίτης εντός της περιοχής Χερσονήσου Ακάμα», η οποία εκπονήθηκε τον Μάιο 2015,
(β) «Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΔΕΕΠ) από το έργο κατασκευής και λειτουργίας κατασκηνωτικού χώρου στην περιοχή του Δικτύου Natura 2000 Χερσόνησος Ακάμα (ΤΚΣ:ΟΥ4000010 και ΖΕΠ: CY4000023), κοντά στα Λουτρά της Αφροδίτης, σύμφωνα με τα άρθρα 6(3) και 6(4) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ», η οποία εκπονήθηκε τον Οκτώβριο 2015,
(γ) «Συμπληρωματικά Στοιχεία της Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΔΕΕΠ) από το έργο κατασκευής και λειτουργίας κατασκηνωτικού χώρου στην περιοχή του Δικτύου Natura 2000 Χερσόνησος Ακάμα (ΤΚΣ:CΥ4000010 και ΖΕΠ: CY4000023), κοντά στα Λουτρά της Αφροδίτης, σύμφωνα με τα άρθρα 6(3) και 6(4) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ» και
(δ) «Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ) για την κατασκευή και λειτουργία κατασκηνωτικού χώρου στην κοινότητα Νέου Χωριού, εντός της Χερσονήσου Ακάμα», η οποία εκπονήθηκε τον Ιούνιο 2016.
Η ΔΕΕΠ και ακολούθως και τα Συμπληρωματικά Στοιχεία της ΔΕΕΠ συζητήθηκαν σε διάφορες ημερομηνίες εντός 2015-2016 στην ad hoc επιτροπή για τη Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον. Στην ad hoc επιτροπή συμμετείχαν ως μέλη διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις καθώς και η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, οι οποίες απέστειλαν και επιστολές με απόψεις.
Στις 22.01.2016, ημερομηνία που επίσης συνεδρίασε η ad hoc επιτροπή για την αξιολόγηση της ΠΕΕΠ, το Τμήμα Περιβάλλοντος προέβη στην έκδοση της Έκθεσης για ΔΕΕΠ για την κατασκευή και λειτουργία κατασκηνωτικού χώρου, στην περιοχή του δικτύου Natura 2000 Χερσόνησος Ακάμα (ΤΚΣ:CΥ4000010 και ΖΕΠ: CY4000023) κοντά στα Λουτρά της Αφροδίτης.
Κατόπιν συμβολικής διαμαρτυρίας ημερ. 22.01.2016 που διοργάνωσε η οργάνωση Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών, υπέβαλε υπόμνημα θέσεων προς το Τμήμα Περιβάλλοντος και την Επιτροπή Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ενώ την 01.02.2016, η ίδια απέστειλε επιστολή προς τον Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, τον Υπουργό Εσωτερικών, τον Διευθυντή Τμήματος Περιβάλλοντος και τη Διευθύντρια Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, με θέμα «Αιτιολογημένο αίτημα απόρριψης από την Περιβαλλοντική και την Πολεοδομική Αρχή της αίτησης για κατασκευή και λειτουργία κατασκηνωτικού χώρου στην τοποθεσία Βέρικον, δίπλα από τα Λουτρά της Αφροδίτης, στη διοικητική επικράτεια Νέου Χωρίου Πάφου, εντός της Προστατευόμενης Περιοχής του, Δικτύου Natura 2000 της Χερσονήσου του Ακάμα». Ως αναφέρουν οι Αιτητές στην παράγραφο 44 της ΑΑ, στην επιστολή αυτή, παρατίθενται οι παρατηρήσεις της Πρωτοβουλίας για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών, οι οποίες διακρίνονται σε γενικές και ειδικές επί όλων των πτυχών του προτεινόμενου έργου, καθώς και τα συμπεράσματα και οι εισηγήσεις προς τις καθ’ ύλη αρμόδιες αρχές.
Στο μεταξύ στις 26.01.2016 η Εκτελεστική Διευθύντρια της οργάνωσης Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος Terra Cypria απέστειλε επιστολή προς τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών ενώ στις 05.02.2016 οκτώ περιβαλλοντικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και οι Αιτητές, υπέβαλαν προς τις συναρμόδιες αρχές κοινό υπόμνημα θέσεων για την κατασκευή κατασκηνωτικού χώρου στην τοποθεσία Βέρικον, δίπλα από τα Λουτρά της Αφροδίτης και εντός περιοχής Natura 2000.
Στις 12.02.2016, διεξήχθη σύσκεψη του Διευθυντή του Τμήματος Περιβάλλοντος και των εκπροσώπων έξι περιβαλλοντικών Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων περιλαμβανομένων των Αιτητών (Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, Οικολογικής Παρέμβασης Φίλοι του Ακάμα, Οικολογικής Κίνησης, Πτηνολογικού Συνδέσμου Κύπρου, Κυπριακού Ιδρύματος Προστασίας του Περιβάλλοντος Terra Cypria και Πρωτοβουλίας για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών), και συζητήθηκαν οι θέσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων που υποβλήθηκαν προς τις συναρμόδιες Αρχές με το υπόμνημα ημερ. 05.02.2016.
Ακολούθησαν επιστολές κάποιων εκ των εμπλεκομένων περιβαλλοντικών οργανώσεων που αφορούσαν τα πρακτικά της συνεδρίας ημερ. 22.01.2016 της ad hoc επιτροπής και η υποβολή της ΜΕΕΠ Ιουνίου 2016 και στις 19.01.2017, το Τμήμα Περιβάλλοντος τελικώς εξέδωσε θετική Γνωμάτευση για τη Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ) από την κατασκευή κατασκηνωτικού χώρου στην περιοχή των Λουτρών της Αφροδίτης, εντός της περιοχής Χερσονήσου Ακάμα (Αρ. Πολεοδομικής Αίτησης ΠΑΦ/00264/2015).
Στις 08.03.2017, οι εκ των Αιτητών (Οικολογική Παρέμβαση - Φίλοι του Ακάμα - Οργάνωση Περιβάλλοντος και Πολιτισμού) καθώς και η Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών απέστειλαν κοινή επιστολή προς τον Διευθυντή Τμήματος Περιβάλλοντος, η οποία απαντήθηκε στις 27.03.2017.
Στις 18.05.2017 οκτώ περιβαλλοντικές Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και οι Αιτητές, απέστειλαν κοινή επιστολή προς τον Πρόεδρο του Συμβουλίου Μελέτης Παρεκκλίσεων (ΣΥΜΕΠΑ) , ζητώντας να ενημερωθούν για το εάν έχει υποβληθεί έκθεση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς το ΣΥΜΕΠΑ και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο τον καθορισμό μεταξύ τους συνάντησης, για να παρουσιάσουν επιπρόσθετα στοιχεία και όπως διεξαχθεί δημόσια ακρόαση, βάσει της Κ.Δ.Π. 309/99. Στην εν λόγω επιστολή το ΣΥΜΕΠΑ απάντησε αρχικά με επιστολή ημερομηνίας 27.07.2017, η οποία κατά τους Αιτητές ουδέποτε έφτασε στα χέρια τους ή των λοιπών οργανώσεων. Στην εν λόγω επιστολή το ΣΥΜΕΠΑ σημείωνε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
«(α) Η Πολεοδομική Αρχή (Διευθύντρια Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως) δεν έχει αποστείλει ακόμα προς τον Πρόεδρο του Συμβουλίου Μελέτης Παρεκκλίσεων την σχετική Έκθεση, όπως προνοεί ο Κανονισμός 13(8)(α) των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Παρεκκλίσεις) Κανονισμών (ΚΔΠ 309/99).
(β) Πέραν της Έκθεσης της Πολεοδομικής Αρχής, η οποία αναμένεται, απόψεις θα υποβληθούν από την αρμόδια Τοπική Αρχή (Πρόεδρο Κοινοτικού Συμβουλίου Νέου Χωρίου), τον Έπαρχο Πάφου, καθώς και από άλλα αρμόδια Τμήματα/Υπηρεσίες/Αρχές.
(γ) Όταν ολοκληρωθούν οι αναγκαίες διαβουλεύσεις, το Συμβούλιο Μελέτης Παρεκκλίσεων θα αξιολογήσει την αίτηση, συνυπολογίζοντας την Έκθεση της Πολεοδομικής Αρχής και τις απόψεις που θα υποβληθούν από τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και το περιεχόμενο της δικής σας επιστολής και θα καταλήξει σε αιτιολογημένη εισήγηση, την οποία θα υποβάλει προς το Υπουργικό Συμβούλιο για λήψη απόφασης αναφορικά με την αίτηση».
Στις 11.12.2017 όμως εστάλη στους Αιτητές επιστολή του ΣΥΜΕΠΑ, στην οποία (παραδεκτά) επισυναπτόταν η πρώτη επιστολή του ΣΥΜΕΠΑ ημερ. 27.07.2017, όπου αναφερόταν ότι: «Σε σχετική επιστολή της Διευθύντριας Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ημερομηνίας 31.08.2017, αναφέρεται ότι, μετά την ολοκλήρωση της μελέτης της εν λόγω αίτησης, διαπιστώθηκε ότι η προώθηση της δεν απαιτεί παρέκκλιση των προνοιών της Δήλωσης Πολιτικής. Με βάση το περιεχόμενο της επιστολής της Διευθύντριας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως το Συμβούλιο Μελέτης Παρεκκλίσεων στη συνεδρία του, αρ. 16/2017 και ημερομηνίας 6/10/2017, αποφάσισε ότι η εν λόγω αίτηση καθίσταται άνευ αντικειμένου και την απέσυρε από τη δική του εκκρεμότητα».
Στις 02.04.2018 η αρμόδια Υπουργική Επιτροπή έλαβε απόφαση για παραχώρηση χαλάρωσης, σύμφωνα με την οποία «δεν θα ανεγερθεί καμία οικοδομή εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας, εκτός από τις ελαφριές κατασκευές (χώροι στάθμευσης, χώροι αντίσκηνων και τροχόσπιτων, κιόσκι-αναψυκτήριο, χώρος παιγνιδιών)». Στις 31.05.2018 ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών απέστειλε επιστολή προς τη Διευθύντρια του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, με την οποία πληροφορεί ότι δεν φέρει ένσταση στην έκδοση πολεοδομικής άδειας νοουμένου ότι θα τηρηθούν μία σειρά από όροι, εκ των οποίων ο όρος (γ) αναφέρει τα ακόλουθα: «Γύρω από τον κατασκηνωτικό χώρο, στα όρια του υπό ανάπτυξη τεμαχίου, να κατασκευαστεί αντιπυρική λωρίδα πλάτους 3 μέτρων, από την οποία να αφαιρεθεί όλη η βλάστηση και εντός της οποίας να μη γίνουν οποιεσδήποτε κατασκευές. Η αντιπυρική λωρίδα θα πρέπει επίσης να διατηρείται καθαρή από οποιαδήποτε βλάστηση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους».
Στις 11.06.2018 η Πολεοδομική Αρχή εξέδωσε την Πολεοδομική Άδεια, η οποία αφορά την κατασκευή και λειτουργία κατασκηνωτικού χώρου 60 θέσεων με 4 λυόμενα κτήρια, κατόπιν σχετικής αίτησης που υποβλήθηκε από τον Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών για λογαριασμό του ΕΜ.
Σημειώνεται ότι οι Αιτητές, οι οποίοι κατά τους επίδικους με την παρούσα χρόνους, ήταν εγγεγραμμένα σωματεία δυνάμει του περί Σωματείων και Ιδρυμάτων Νόμου του 2017 (104(Ι)/2017), με την ΑΑ επισυνάπτουν τα σχετικά Καταστατικά τους, όπου αναφέρονται οι σκοποί τους.
Το Σωματείο «Οικολογική Παρέμβαση - Φίλοι του Ακάμα - Οργάνωση Περιβάλλοντος και Πολιτισμού» έχει ως καταστατικούς του σκοπούς, μεταξύ άλλων, την προστασία και διατήρηση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της Κύπρου, προεξέχουσας της Χερσονήσου του Ακάμα, η διασφάλιση της οικολογικής ισορροπίας και το σεβασμό της πολιτιστικής κληρονομιάς και την ανάληψη πρωτοβουλιών παρέμβασης τοπικά και διεθνώς, με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και την οικολογική ισορροπία γενικότερα.
Το Σωματείο «Οικολογική Κίνηση» έχει ως καταστατικούς τού σκοπούς, μεταξύ άλλων, την προστασία του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος εξασφαλίζοντας την οικολογική ισορροπία με σεβασμό προς τις πολιτιστικές αξίες, την ανάπτυξη της οικολογικής γνώσης και συνείδησης στην Κύπρο με όλα τα κατάλληλα μέσα, καθώς και την ενθάρρυνση ενεργειών και δράσεων που υλοποιούν γενικούς οικολογικούς στόχους όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων.
Και τα δύο Σωματεία είναι Πλήρη Μέλη της Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ ΜΚΟ)», ενώ το Σωματείο Οικολογική Παρέμβαση Φίλοι του Ακάμα -Οργάνωση Περιβάλλοντος και Πολιτισμού» είναι και πλήρες μέλος του Μεσογειακού Γραφείου Πληροφόρησης για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την αειφόρο Ανάπτυξη.
Με την υπό κρίση προσφυγή (Αιτητικό Α), η οποία καταχωρήθηκε στις 21.12.2018, οι Αιτητές αιτούνται ως ακολούθως:
«Δήλωση και/ή απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι η απόφαση των Καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 11.06.2018 για χορήγηση πολεοδομικής εγκρίσεως (Παράρτημα 1), στην υπ. αρ. ΠΑΦ/00264/2015 αίτηση του Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών διά Ι.Ι και Μ.Κ, ημερομηνίας 08.05.2015 (Παράρτημα 2), η οποία περιήλθε εις γνώση των Αιτητών στις 09.10.2018 και/ή όλες οι προπαρασκευαστικές και/ή ενδιάμεσες των εν λόγω αποφάσεων πράξεις και/ή ενέργειες και/ή παραλείψεις των Καθ’ ων η αίτηση οποιοσδήποτε άλλης αρμόδιας κρατικής αρχής στο πλαίσιο λήψης της απόφασης είναι άκυρες, παράνομες και στερημένες οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος».
Οι Καθ’ ων η αίτηση και το ΕΜ, διά των ευπαιδεύτων συνηγόρων τους εγείρουν και προωθούν προδικαστικές ενστάσεις. Αφενός αμφισβητούν το έννομο συμφέρον των Αιτητών, αφετέρου θεωρούν την προσφυγή εκπρόθεσμη εγείροντας περαιτέρω ότι η ΑΑ είναι και καταχρηστική και αλυσιτελής γιατί προσβάλλει άλλες ανεξάρτητες διοικητικές πράξεις που επίσης δεν προσβλήθηκαν εμπρόθεσμα όπως η αλλαγή χρήσης του τεμαχίου από δενδροκομικό κλήρο σε κατασκηνωτικό χώρο του 2015, την περιβαλλοντική μελέτη του 2016 και την παραχώρηση χαλάρωσης εντός της ζώνης προστασίας της παραλίας ημερ. 02.04.2018. Τα ΕΜ υποβάλλουν περαιτέρω ότι η ΑΑ είναι καταχρηστική και διότι οι Αιτητές προσέβαλαν την μεταγενέστερα εκδοθείσα άδεια οικοδομής με νεότερη τους προσφυγή. Προδικαστική ένσταση των Καθ’ ων η αίτηση, η οποία είχε διατυπωθεί στην ένσταση, ότι η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί επειδή δεν επιδόθηκε στο ΕΜ, αποσύρθηκε δεδομένης της επακόλουθης (μετά την καταχώριση ένστασης) επίδοσης της στο ΕΜ.
Ξεκινώ αναφέροντας ότι, αυστηρός κανόνας ιεράρχησης κατά την εξέταση των εν λόγω προδικαστικών ενστάσεων, δεν υπάρχει. Στο σύγγραμμα της Καθηγήτριας Γ. Σιούτη, «Το Έννομο συμφέρον στην Αίτηση Ακυρώσεως», 1998, σελ. 176-179 προέχει η εξέταση των αντικειμενικών ειδικών προϋποθέσεων του παραδεκτού (εκτελεστότητα και αρμοδιότητα δικαστηρίου) και έπονται οι υποκειμενικές προϋποθέσεις (έννομο συμφέρον, προθεσμία, άσκηση ενδικοφανούς-ιεραρχικής προσφυγής). Στο σύγγραμμα του Η. Κουβαρά «Το παραδεκτό στη Διοικητική Δίκη» 2021, σελ 25, με παραπομπή στα «Μαθήματα Πολιτικής Δικονομίας-Θεμελιακές έννοιες παραδόσεις» του Καθ. Μπέη, τίθεται ότι η σειρά κατά την έρευνα των διαδικαστικών προϋποθέσεων της δίκης:
«προσδιορίζεται εν πολλοίς από λογικά κριτήρια τα οποία έχουν εν μέρει αποκρυσταλλωθεί σε μάλλον σχετικούς νομολογιακούς κανόνες, δεδομένου ότι η οικονομία της δίκης είναι δυνατόν να υπαγορεύει σε συγκεκριμένη περίπτωση την πρόταξη από το δικαστήριο του πλέον ευνοϊκού λόγου απαραδέκτου, ιδίως σε περίπτωση που εγείρονται εξαιρετικά σύνθετα ή αμφιλεγόμενα ζητήματα παραδεκτού»
Στην κρινόμενη περίπτωση, ενόψει των δεδομένων του φακέλου και των διαπιστώσεών μου που καταγράφω πιο κάτω, θεωρώ προσφορότερο να καταπιαστώ με την προδικαστική ένσταση περί εκπροθέσμου της προσφυγής, ένσταση η οποία έτυχε και εκτεταμένης αναφοράς από τα μέρη και πυροδότησε και την προσκόμιση μαρτυρίας.
Κατόπιν λοιπόν της υποβολής των αγορεύσεων των Καθ’ ων η αίτηση και του ΕΜ, η πλευρά των Αιτητών αιτήθηκε την προσαγωγή μαρτυρίας προκειμένου να αποδείξει το, κατά τη θέση των Αιτητών, εμπρόθεσμο της προσφυγής. Το αίτημα δεν έτυχε της ένστασης των μερών και έγινε δεκτό από το Δικαστήριο. Κατατέθηκε ένορκη δήλωση του Προέδρου των Αιτητών 1 κατά τον επίδικο χρόνο, ο οποίος δήλωσε εξουσιοδοτημένος από όλους τους Αιτητές. Στην ένορκή του δήλωση ανέφερε σχετικώς τα ακόλουθα:
«4. Απορρίπτω πλήρως την ως άνω προβληθείσα Προδικαστική Ένσταση και τους σχετικούς ισχυρισμούς. Η παρούσα Προσφυγή είναι καθόλα εμπρόθεσμη και έγκυρη. Έχει καταχωρηθεί εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών καθότι οι Αιτητές έλαβαν γνώση των γεγονότων και της έκδοσης της επίδικης πολεοδομικής άδειας αρχές του Οκτωβρίου 2018. Συγκεκριμένα, προς υποστήριξη των ανωτέρω και του εμπρόθεσμου της Προσφυγής αναφέρω τα εξής γεγονότα που έλαβαν χώρα και είναι ουσιαστικής σημασίας και στενά συνδεδεμένα με τα επίδικα γεγονότα:
5. Ο Υπουργός Εσωτερικών απαντώντας στις 10/09/2018 σε ερώτηση του Βουλευτή Γ. Περδίκη ημερ. 03/03/2017 σε σχέση με πληροφορίες για τη δημιουργία κατασκηνωτικού χώρου στα Λουτρά της Αφροδίτης (επισυνάπτεται) ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως είχε εκδοθεί πολεοδομική άδεια για τον σκοπό αυτό στις 11/06/2018. Οι Εν λόγω ερωτήσεις επισυνάπτονται ως Τεκμήριο 1. Το γεγονός δημοσιεύτηκε στον Τύπο στις 12/09/2018. Αντίγραφο του προαναφερθέντος δημοσιεύματος επισυνάπτεται ως Τεκμήριο 2. Στη συνέχεια, προσπάθησα να επικοινωνήσω με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως στη Λευκωσία, ζητώντας να με προμηθεύσουν με αντίγραφο της Πολεοδομικής Άδειας για τον εν λόγω Κατασκηνωτικό χώρο.
6. Από εκεί πληροφορήθηκα πως για τον σκοπό αυτό έπρεπε να αποταθώ στο Επαρχιακό Γραφείο Πολεοδομίας Πάφου και όπου θα έπρεπε να καταβάλω κάποιο χρηματικό ποσό. Για λόγους πρακτικούς ζήτησα από το μέλος των Φίλων του Ακάμα, Α.Ε., που διαμένει στην Πάφο όπως καταβάλει εκ μέρους των Φίλων του Ακάμα στο Επαρχιακό Γραφείο Πολεοδομίας Πάφου το απαιτούμενο ποσό προκειμένου να μας δοθεί η πολεοδομική άδεια. Κατόπιν τούτου, έγινε κατορθωτό να παραλάβω στις 09/10/2018 γνήσιο αντίγραφο της πολεοδομικής άδειας από τα Κεντρικά Γραφεία της Πολεοδομίας στη Λευκωσία. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που αναγράφεται ως ημερομηνία του πιστού αντιγράφου στο παράρτημα 1 της Αίτησης η ημερομηνία 09/10/2018.
7. Υπό το φως των ανωτέρω και με όσα δεδομένα είχαν οι Αιτητές αποφάσισαν να προχωρήσουν στην καταχώριση της παρούσας Προσφυγής.
8. Κατά τα λοιπά εμμένω στο περιεχόμενο και τους λόγους ακύρωσης της επίδικης Πολεοδομικής Άδειας που προβάλλονται στην εν λόγω Προσφυγή και θεωρώ ότι η παρούσα Προσφυγή πρέπει να πετύχει, αφού η προσβαλλόμενη απόφαση ημερομηνίας 11/06/2018 πάσχει, είναι τρωτή, άκυρη, μη νόμιμη και, κατά συνέπεια, θα πρέπει να παραμεριστεί και να ακυρωθεί».
Στο συνημμένο Τεκμήριο 1 στην ένορκη δήλωση των Αιτητών, ήτοι την Απάντηση ημερομηνίας 10.09.2018 του Υπουργού Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνου Πετρίδη στην ερώτηση του βουλευτή κ. Γιώργου Περδίκη, αναφέρεται:
«Σχετικά με ερώτηση που υποβλήθηκε από το Βουλευτή Λευκωσίας κ. Γιώργο Περδίκη με την οποία ζητά να πληροφορηθεί αναφορικά με την αδειοδότηση οργανωμένου χώρου στην περιοχή Λουτρά της Αφροδίτης σας πληροφορώ τα ακόλουθα:
1. Ο Κηδεμόνας Τ/Κ περιουσιών, εκ μέρους του κ. Ι.Ι. (στον οποίο η Υπηρεσία Διαχείρισης Τ/Κ Περιουσιών εκμίσθωσε το τ/κ τεμάχιο με αρ. 5, Φ/Σχ. 25/48 για δημιουργία κατασκηνωτικού χώρου), υπέβαλε στις 8.5.2015 αίτηση στην Πολεοδομική Αρχή για ανέγερση κατασκηνωτικού χωριού στο εν λόγω τεμάχιο που βρίσκεται στην κοινότητα Νέου Χωριού της Επαρχίας Πάφου. Τμήμα του υπό αναφορά τεμαχίου όπου προτείνεται η δημιουργία χώρων στάθμευσης, χώρων αντισκήνων και τροχόσπιτων, κιόσκι, αναψυκτήριο, χώρος παιγνιδιών) εμπίπτει εντός της ζώνης Προστασίας της Παραλίας.
2. Το τεμάχιο της ανάπτυξης βρίσκεται εντός περιοχής όπου έχουν εφαρμογή οι πρόνοιες της Δήλωσης Πολιτικής, τμήμα του οποίου εμπίπτει εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας και βρίσκεται σε περιοχή Προστασίας της Φύσης καθώς επίσης και εντός περιοχής Δικτύου “Natura 2000”. Επίσης, εφάπτεται σε κηρυγμένη “διατηρητέα περιοχή ειδικού ενδιαφέροντος, χαρακτήρα και φυσικής καλλονής” με Διάταγμα ΚΔΠ114/89 ημερομηνίας 27.5.1989. Το υπό ανάπτυξη τεμάχιο βρίσκεται εκτός ορίου υδατοπρομήθειας και η υδροδότηση της ανάπτυξης θα γίνεται με μεταφορά πόσιμου νερού από την κοινοτική υδατοπρομήθεια Νέου Χωριού ενώ διαθέτει ως προσπέλαση δημόσιο μονοπάτι το οποίο είναι διευρυμένο 5.00μ.
3. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κεφαλαίου 9.17 της Δήλωσης Πολιτικής-Χώροι Αντίσκηνων και τροχόσπιτων για σκοπούς παραθερισμού και Εκδρομικοί Χώροι η χωροθέτηση κατασκηνωτικού χώρου είναι δυνατό να επιτραπεί εντός “Ακτής ή Περιοχής Προστασίας της Φύσης” νοουμένου ότι θα έχει εξασφαλιστεί η θετική Γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής. Για την προτεινόμενη ανάπτυξη εξασφαλίστηκε η θετική Γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής καθώς επίσης και οι θετικές απόψεις των υπόλοιπων αρμοδίων Τμημάτων/Υπηρεσιών.
4. Η Πολεοδομική Αρχή λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω και κυρίως ότι:
(α) Η προτεινόμενη ανάπτυξη πληροί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις με βάση τις πρόνοιες της παραγράφου 9.17.2 της Δήλωσης Πολιτικής που αφορά στη δημιουργία χώρων για τοποθέτηση τροχόσπιτων, αντίσκηνων και εκδρομικών χώρων.
(β) Έχει εξασφαλιστεί η θετική Γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής και οι θετικές απόψεις των αρμοδίων Τμημάτων καθώς κι η θετική απόφαση της αρμόδιας Υπουργικής Επιτροπής ημερομηνίας 2.4.2018 για παραχώρηση χαλάρωσης με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 5Α του περί Προστασίας της Παραλίας Νόμου.
(γ) Πρόκειται για ανάπτυξη προσωρινής φύσης λόγω της μορφής της αλλά και του ιδιοκτησιακού καθεστώτος (τ/κ γη) συνεπώς δεν αναμένεται να έχει μόνιμες μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον.
(δ) Το τεμάχιο βρίσκεται σε ύψος 16-22 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας και οι προτεινόμενες ελαφριές κατασκευές εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας δεν θα αλλοιώσουν το φυσικό ανάγλυφο του γηπέδου του τεμαχίου.
(ε) Ποσοστό περίπου 60% βρίσκεται εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας με αποτέλεσμα να είναι δύσκολή η χωροθέτηση όλων των χρήσεων εκτός της Ζώνης,
προχώρησε σε χορήγηση της πολεοδομικής άδειας στις 11.6.2018.
5. Σημειώνεται ότι, επειδή επιτόπου ο χώρος λειτουργεί παράνομα ως μη οργανωμένος χώρος η Πολεοδομική Αρχή έθεσε όρους για κατασκευές και τον τρόπο λειτουργίας ως αυτοί τέθηκαν από τα αρμόδια Τμήματα/Υπηρεσίες τους οποίους θα παρακολουθεί για την υλοποίησή τους ώστε να προωθηθούν το συντομότερο διορθωτικές και εξωραϊστικές ενέργειες.»
Στο δε συνημμένο Τεκμήριο 2 στην ένορκη δήλωση των Αιτητών, ήτοι τη δημοσίευση στον Τύπο στις 12.09.2018, αναφέρεται:
«Στην περιοχή των Λουτρών της Αφροδίτης, αρκετοί πολίτες έχουν τοποθετήσει παράνομα τροχόσπιτα, καθώς και έχουν κατασκευαστεί πρόχειρα υποστατικά στα οποία κατασκηνώνουν, χωρίς ο συγκεκριμένος χώρος να είναι αδειοδοτημένος για παρόμοιες δραστηριότητες.
Αυτό καταγγέλλει με ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή ο βουλευτής Πάφου της ΕΔΕΚ, Ηλίας Μυριάνθους, προειδοποιώντας ότι το γεγονός αυτό δημιουργεί σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, καθώς και προβλήματα ασφάλειας, αφού υπάρχει κίνδυνος για πρόκληση πυρκαγιάς στην παρακείμενη περιοχή.
Απαντώντας την Τετάρτη στην παρέμβαση Μυριάνθους, ο Υπουργός Εσωτερικών επεσήμανε ότι στην περιοχή Λουτρά της Αφροδίτης εδώ και αρκετά χρόνια λειτουργούσε αυθαίρετα πρόχειρος κατασκηνωτικός χώρος εγκυμονώντας κινδύνους για τη δημόσια υγεία λόγω της απουσίας υγειονομικών διευκολύνσεων.
Τόσο το κοινοτικό Συμβούλιο όσο και η Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου, τονίζει ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, κατέβαλλαν προσπάθειες με την εφαρμογή διάφορων μέτρων για τον τερματισμό της απαράδεκτης κατάστασης χωρίς όμως να γίνει κατορθωτό στον επιθυμητό βαθμό λόγω της ιδιάζουσας κατάστασης με τις μετακινούμενες εγκαταστάσεις, την περιοδική χρήση και άλλα.
«Ο Κηδεμόνας Τ/κ Περιουσιών», τονίζεται στην απάντηση του ΥΠΕΣ, «προχώρησε το 2012 στην εκμίσθωση τ/κ τεμαχίου σε εκτοπισθέντα. Τον ίδιο χρόνο το άτομο αυτό υπέβαλε αίτημα στην Υπηρεσία Διαχείρισης Τ/ κ Περιουσιών για αλλαγή χρήσης του τεμαχίου που του εκμισθώθηκε για δημιουργία κατασκηνωτικού χώρου. Ο Κηδεμόνας εκ μέρους του αιτητή, υπέβαλε στις 8/5/2015 αίτηση στην Πολεοδομική Αρχή για ανέγερση κατασκηνωτικού χωριού.
«Το τεμάχιο της ανάπτυξης βρίσκεται εντός περιοχής όπου έχουν εφαρμογή οι πρόνοιες της Δήλωσης Πολιτικής, τμήμα του οποίου εμπίπτει εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας και βρίσκεται σε περιοχή Προστασίας της Φύσης καθώς επίσης και εντός περιοχής Δικτύου "Natura 2000". Επίσης, εφάπτεται σε κηρυγμένη "διατηρητέα περιοχή ειδικού ενδιαφέροντος, χαρακτήρα και φυσικής καλλονής" με Διάταγμα ΚΔΠ114/89 ημερομηνίας 27/5/1989. Το υπό ανάπτυξη τεμάχιο βρίσκεται εκτός ορίου υδατοπρομήθειας και η υδροδότηση της ανάπτυξης θα γίνεται με μεταφορά πόσιμου νερού από την κοινοτική υδατοπρομήθεια Νέου Χωριού ενώ διαθέτει ως προσπέλαση δημόσιο μονοπάτι το οποίο είναι διευρυμένο 5 μέτρα».
Σύμφωνα με τις πρόνοιες της Δήλωσης Πολιτικής-Χώροι Αντίσκηνων και τροχόσπιτων για σκοπούς παραθερισμού και Εκδρομικοί Χώροι, η χωροθέτηση κατασκηνωτικού χώρου είναι δυνατό να επιτραπεί εντός "Ακτής ή Περιοχής Προστασίας της Φύσης" νοουμένου ότι θα έχει εξασφαλιστεί η θετική Γνωμάτευσης της Περιβαλλοντικής Αρχής, αναφέρει ο κ. Πετρίδης. Για την προτεινόμενη ανάπτυξη εξασφαλίστηκε η θετική γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής καθώς επίσης και οι θετικές απόψεις των υπόλοιπων αρμοδίων Τμημάτων και Υπηρεσιών.
Η Πολεοδομική Αρχή λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, καταλήγει ο ΥΠΕΣ, προχώρησε σε χορήγηση της πολεοδομικής άδειας στις 11/6/2018 για τη δημιουργία του κατασκηνωτικού χώρου θέτοντας όρους για κατασκευές και τον τρόπο λειτουργίας ως αυτοί τέθηκαν από τα αρμόδια τμήματα, τους οποίους θα παρακολουθεί για την υλοποίησή τους ώστε να προωθηθούν το συντομότερο διορθωτικές και εξωραϊστικές ενέργειες οι οποίες θα συμβάλουν στον ευπρεπισμό της περιοχής».
Αναγιγνώσκωντας λοιπόν προσεκτικά το περιεχόμενο των ως άνω Τεκμηρίων ημερομηνίας 10.09.2018 και 12.09.2018, πληροφόρηση δηλαδή, η οποία κατά τις υποβολές των Αιτητών είχε ληφθεί από τους Αιτητές τις εν λόγω ημερομηνίες (10 και 12 Σεπτεμβρίου 2018 αντίστοιχα) και ακολούθως τους κινητοποίησε να αναζητήσουν και λάβουν πλήρες αντίγραφο της πολεοδομικής άδειας, είναι κατά την άποψή μου σαφές ότι η προθεσμία για προσβολή της επίδικης πολεοδομικής άδειας εκκινούσε έκτοτε και όχι από τις αρχές Οκτώβρη 2018 που οι Αιτητές έλαβαν αντίγραφο της άδειας αυτής.
Στην ως άνω πληροφόρηση και δη στην Απάντηση ημερομηνίας 10.09.2018 του Υπουργού Εσωτερικών αναφέρονται όλες οι ουσιώδεις πληροφορίες, οι οποίες ήταν ικανοποιητικές για σκοπούς έγερσης της προσφυγής και ασφαλώς δεν απαιτείτο η γνωστοποίηση κάθε επιμέρους λεπτομέρειας της άδειας αυτής. Συγκεκριμένα αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων:
Ότι η πολεοδομική άδεια χορηγήθηκε και ότι αυτό έγινε στις 11.06.2018, ότι η υδροδότηση της ανάπτυξης θα γίνεται με μεταφορά πόσιμου νερού από την κοινοτική υδατοπρομήθεια Νέου Χωριού και ότι διαθέτει ως προσπέλαση δημόσιο μονοπάτι το οποίο είναι διευρυμένο 5.00μ, ότι εξασφαλίστηκε η θετική Γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής με λεπτομέρειες ως προς όλες τις ειδικές πτυχές της ανάπτυξης, χαρακτηριστικών, επηρεασμού, όρων (Γνωμάτευση η οποία ήταν ήδη γνωστή στους αιτητές) καθώς επίσης και οι θετικές απόψεις των υπόλοιπων αρμοδίων Τμημάτων/ Υπηρεσιών και η θετική απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής ημερομηνίας 02.04.2018 για παραχώρηση χαλάρωσης με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 5Α του περί Προστασίας της Παραλίας Νόμου, τα χαρακτηριστικά του τεμαχίου (εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας κτλ). Συγκεκριμένες ουσιώδεις λεπτομέρειες της ανάπτυξης ήταν επίσης ήδη γνωστές από την όλη εμπλοκή τους στη διαδικασία που είχε προηγηθεί (αναφέρομαι επί τούτου και αμέσως κατωτέρω).
Υπεβλήθη από τους Αιτητές ότι μόνο με τη λήψη πλήρους αντιγράφου της προσβαλλόμενης άδειας μπόρεσαν να διαπιστώσουν τον ακριβή επηρεασμό ώστε να καταλήξουν κατά πόσο απαιτείται η καταχώρηση προσφυγής. Παρά το ότι δε θεωρώ ότι για την πληρότητα της γνώσης, απαιτείται η εξαντλητική γνώση κάθε λεπτομέρειας της ανάπτυξης (βλ. Xειμωνίδου ν. Iατρικών Yπηρεσιών κ.α (1998) 3 ΑΑΔ 870 και Moran v. Republic, 1 R.S.C.C. 10 που παραθέτω πιο κάτω), από τις θέσεις των Αιτητών αλλά και από τους εκ μέρους τους προτασσόμενους λόγους ακύρωσης δεν μπορώ να δεχτώ τη βασιμότητα του εν λόγω ισχυρισμού τους.
Είναι καταρχάς προφανές, από τις θέσεις, τις οποίες οι Αιτητές είχαν υποβάλει στους Καθ’ ων η αίτηση με επιστολές τους είτε στα πλαίσια της adhoc επιτροπής (ήταν άλλωστε μέλη της Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, η οποία με τη σειρά της ήταν μέλος της ad hoc επιτροπής) ότι, ως περιβαλλοντικές οργανώσεις, ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένες στην προστασία της περιοχής του Ακάμα, αντιτίθεντο γενικώς στην αιτούμενη ανάπτυξη και όχι σε ειδικούς ή κάποιους επιμέρους όρους αυτής ώστε να ήταν απαραίτητη η λεπτομερής ενημέρωση και επί των όρων αυτών. Συγκεκριμένα:
-Στα Πρακτικά συνεδρίας Επιτροπής Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ημερ. 22.01.2016, σελ. 4, ο εκπρόσωπος των Αιτητών 1 τοποθετήθηκε αρνητικά στην αδειοδότηση του έργου ενώ παράλληλα κατέθεσε υπόμνημα με τις παρατηρήσεις και ερωτήματα, στο οποίο εκφράζεται με σειρά λόγων η έντονη αντίθεση τους με το έργο γενικώς.
-Στο κοινό υπόμνημα θέσεων ημερ. 05.02.2016 (Παράρτημα 33 σε ΑΑ), το οποίο απέστειλαν οκτώ περιβαλλοντικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων οι Αιτητές προς τις συναρμόδιες αρχές για την κατασκευή του επίδικου κατασκηνωτικού χώρου αναλύονται εκτενώς και στα πλαίσια 5 πυκνογραμμένων σελίδων οι λόγοι καθολικής διαφωνίας των εν λόγω οργανώσεων με την επίδικη ανάπτυξη.
-Στην κοινή επιστολή ημερ. 18.05.2017 οκτώ περιβαλλοντικών μη-κυβερνητικών οργανώσεων, μεταξύ των οποίων και οι Αιτητές, προς τον Πρόεδρο του ΣΥΜΕΠΑ με κοινοποίηση στα αρμόδια τμήματα, ζήτησαν να ενημερωθούν για το εάν έχει υποβληθεί έκθεση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς το ΣΥΜΕΠΑ και να υποβάλλουν επιπρόσθετα στοιχεία καλώντας σε δημόσια ακρόαση, μεταξύ άλλων, λόγω της ισχυριζόμενης φύσης, κλίμακας και χωροθέτησης της προτεινόμενης ανάπτυξης με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ιδιαίτερη ευαισθησία της περιοχής που εμπίπτει κατά μεγάλο ποσοστό σε ζώνη προστασίας παραλίας, Natura 2000 κτλ.
Τα πιο πάνω καταδεικνύουν, θεωρώ τη γενική και κάθετη αντίθεση των Αιτητών στην προσβαλλόμενη αδειοδότηση και άρα τα εν λόγω δεδομένα και μόνο καθιστούν την ήδη ληφθείσα πληροφόρηση ως αυτή είχε δοθεί μέσω του Τεκμηρίου 1 (απάντηση Υπουργού ημερ. 10.09.2018) ως επαρκή και πλήρη για σκοπούς άσκησης προσφυγής.
Ανεξάρτητα της ανωτέρω διαπίστωσης, η οποία θεωρώ με οδηγεί σε ασφαλές συμπέρασμα ως προς το εκπρόθεσμο της προσφυγής, ειδικά στη συγκεκριμένη περίπτωση, διαπιστώνω ότι οι λόγοι ακύρωσης που οι ίδιοι οι Αιτητές αναπτύσσουν στις αγορεύσεις τους αφορούν εγκρίσεις ή διατυπώσεις ή και άλλες πράξεις της διοίκησης κατά το μείζον ήδη γνωστές από την ήδη ληφθείσα πληροφόρησή τους ή και οι ελάχιστες μη γνωστές, επουσιώδεις σε σχέση με όσα εγέρθησαν από τους Αιτητές και δεν απαιτείτο η λήψη πλήρους αντιγράφου της προσβαλλόμενης άδειας ώστε να εξακριβωθεί η αντίθεσή τους προς αυτές. Συγκεκριμένα:
Με τους πρώτους δύο (1ος και 2ος) λόγους ακύρωσης βάλλουν κατά απόφασης έτους 2015 για την έγκριση αλλαγής χρήσης του τεμαχίου, πράξη που από τις υποβολές των Αιτητών προκύπτει η γνώση της έκτοτε (δηλαδή από το 2015) ενώ με τους λόγους ακύρωσης 3, 4 και 6, η μη εφαρμογή της διαδικασίας κατά παρέκκλιση αδειοδότησης, η οποία ήταν γνωστή στους Αιτητές τουλάχιστον από τα τέλη 2017 με την επιστολή του ΣΥΜΕΠΑ ημερομηνίας 11.12.2017.
Όσα οι Αιτητές επικαλούνται στα πλαίσια των λόγων ακύρωσης 5 και 10 για το τι ακριβώς αφορούσε η επίδικη άδεια (60 θέσεις, 4 λυόμενες κτηριακές εγκαταστάσεις περιλαμβανομένου κτηρίου διοίκησης κτλ) με βάση τη θετική Γνωμάτευση για τη ΜΕΕΠ ημερ. 19.01.2017 ήταν επίσης γνωστά εφόσον η εν λόγω Γνωμάτευση τους ήταν γνωστή από τις 19.01.2017, είχε μάλιστα κοινοποιηθεί ειδικά στις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Γνωστή τους ήταν και η θετική Έκθεση για ΔΕΕΠ ημερ. 22.01.2016 αλλά και τα ειδικά χαρακτηριστικά του τεμαχίου (πχ ότι βρίσκεται σε περιοχή του δικτύου Natura 2000, Προστατευόμενου Τοπίου, η προσπέλαση/πρόσβαση προς αυτό μέσω μονοπατιού πλάτους 5 μέτρων[1] κ.α) αλλά και η εκ μέρους των Αιτητών θεωρούμενη μη συμβατότητα των χαρακτηριστικών αυτών με τη σχετική Δήλωση Πολιτικής 1996-2014, είχαν άλλωστε ήδη τοποθετηθεί αρνητικά στις υποβολές τους για την ίδια την επίδικη ανάπτυξη λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών αυτών.
Η απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής ημερ. 02.04.2018 για παραχώρηση χαλάρωσης δυνάμει του άρθρου 5Α του περί Προστασίας της Παραλίας Νόμου αλλά και το ότι το τεμάχιο ενέπιπτε περίπου κατά 60% στη Ζώνη Προστασίας της Παραλίας γνωστοποιήθηκε επίσης με την απάντηση του Υπουργού ημερ. 10.09.2018, όπου η πληροφόρηση αυτή διατυπώθηκε θεωρώ αρκούντως ευκρινώς (βλ. κείμενό της ανωτέρω, στην οποία γίνεται ρητή αναφορά στην απόφαση ημερ. 02.04.2018). Συνεπώς και οι λόγοι ακύρωσης 7 και 8 ήταν γνωστοί στους Αιτητές έκτοτε και οι όποιες επιμέρους λεπτομέρειες που παρέχονται μέσω του αντιγράφου της προσβαλλόμενης, ακόμα και εάν δεν ενέπιπταν σε αμιγώς τεχνικά ζητήματα, σίγουρα δεν ήταν απαραίτητες για σκοπούς θεμελίωσης του πλήρους της γνώσεως των Αιτητών.
Τα όσα αναφέρονται στα πλαίσια του 9ου λόγου ακύρωσης περί αντίθεσης των όρων που έθεσε το τμήμα δασών (αφαίρεση βλάστησης για κατασκευή αντιπυρικής λωρίδας), με την ήδη γνωστή στους Αιτητές από την έκδοσή της έκθεση του Τμήματος Περιβάλλοντος ημερ. 19.01.2017, από όσα τουλάχιστον ετέθησαν από τους Αιτητές, δεν επαληθεύονται εφόσον η εν λόγω έκθεση ημερ. 19.01.2017 (κεφ. 3.1.1 και 4.1) ρητώς προέβλεπε εκχέρσωση και αποψίλωση βλάστησης (βασικά ελιές και χαρουπιές) και μεταφύτευσή τους σε άλλο σημείο του τεμαχίου καθώς και όρους που τα προέβλεπε ως οι όροι 5.1.1.1, 5.1.1.3, 5.1.1.8, κάτι που επαναλήφθηκε στον όρο (503) της άδειας ο οποίος προέβλεπε: «Να ετοιμαστεί σχέδιο μεταφύτευσης το οποίο θα πρέπει να υποβληθεί στον Διευθυντή του Τμήματος Περιβάλλοντος και στον Διευθυντή του Τμήματος Δασών για έγκριση το αργότερο σε τρεις μήνες από την έκδοση της πολεοδομικής άδειας και πριν από την έκδοση της άδειας οικοδομής».
Βεβαίως γνωστά ήταν στους Αιτητές και όλα όσα ισχυρίζονται στον τελευταίο (11ο) λόγο ακύρωσης περί μη τήρησης πρακτικών σε μια εκ των συνεδριών της ad hoc επιτροπής (αυτή ημερομηνίας 16.01.2015) αλλά και περί της ισχυριζόμενης πλημμέλειας στη διαδικασία τροποποιήσεων των πρακτικών της συνεδρίασης της Επιτροπής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ημερ. 13.09.2016, και άρα δεν απαιτείτο καν η λήψη του αντιγράφου της προσβαλλόμενης άδειας.
Η νομολογία είναι πλούσια ως προς την επάρκεια της γνώσης για σκοπούς έναρξης της προθεσμίας που τάσσει το Άρθρο 146 του Συντάγματος προς καταχώρηση προσφυγής. Στην πρόσφατη Έφ. Δ.Δ. Αρ. 94/20 Αγαθάγγελος Κατσαρή κ.α. v. Δημοκρατίας κ.α. ημερ. 05.03.2025 αναφέρθηκε, με παραπομπή σε προηγούμενη νομολογία (υπογράμμιση και έμφαση του Δικαστηρίου):
«Το ερώτημα που εγείρεται είναι κατά πόσο οι εφεσείοντες είχαν επαρκή γνώση των γεγονότων, που περιέβαλλαν την υπόθεση τους, για να προσφύγουν στο δικαστήριο, προτού λάβουν την επίδικη επιστολή. Στη Καλλιμάχου κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 62/16, ημερομηνίας 4/10/2023, επαναβεβαιώθηκαν οι αρχές που ισχύουν αναφορικά με την επαρκή γνώση του προσφεύγοντος και την ενεργοποίηση της τιθέμενης από το Άρθρο 146 του Συντάγματος, ανατρεπτικής προθεσμίας προς καταχώρηση προσφυγής μη δημοσιευτέας πράξης, ως ακολούθως:
«... Το Σύνταγμα δεν θέτει οποιοδήποτε περιορισμό ως προς τον τρόπο ή το μέσο με το οποίο η απόφαση περιέρχεται σε γνώση του προσφεύγοντα. Ό,τι απαιτείται είναι η βέβαιη γνώση της απόφασης, σε βαθμό που να επιτρέπει στο επηρεαζόμενο πρόσωπο να διεκδικήσει τα δικαιώματα του (Papaioannou v. Republic (1982) 3 CLR 103). Όπως λέχθηκε στην απόφαση της Ολομέλειας Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (αρ. 1) (1998) 3 ΑΑΔ 197, «αν η πράξη είναι εύκολα προσιτή στον ενδιαφερόμενο, η ουχί εντός ευλόγου χρόνου ενέργεια των απαιτουμένων προς λήψη πλήρους γνώσης της πράξης, αποτελεί παράλειψη της οποίας οι συνέπειες εξομοιώνονται προς τη μη εμπρόθεσμη άσκηση της αίτησης ακύρωσης.»
Η επάρκεια της γνώσης κρίνεται κατά περίπτωση, στο πλαίσιο των περιστατικών της κάθε υπόθεσης. Σε περίπτωση αμφιβολίας κατά πόσον ο διοικούμενος είχε επαρκή γνώση των γεγονότων ή όχι, η αμφιβολία ενεργεί υπέρ του (βλέπετε Cosmas Neophytou v. Republic (1964) CLR 280).
Καθοδηγητική επί του θέματος της επαρκούς γνώσης είναι και η απόφαση Κυπριακής Δημοκρατίας και The Cyprus Phassouri Plantations Co Public Ltd κ.α. , Α.Ε. αρ 31/2011, ημερομηνίας 26.04.2018, ECLI:CY:AD:2018:C201, ECLI:CY:AD:2018:C201, τα γεγονότα της οποίας προσομοιάζουν, σε κάποιο βαθμό, με αυτά της υπό κρίση υπόθεσης. (…). Παραθέτουμε αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα:
«... Πλήρης, θεωρείται η γνώση που επιτρέπει στον ενδιαφερόμενο, να διαγνώσει με βεβαιότητα και ακρίβεια την υλική ή ηθική ζημιά που υφίσταται από την πράξη, παρέχοντας του ταυτοχρόνως την ευκαιρία να προσφύγει στο Δικαστήριο προς έλεγχο της (Χειμωνίδου ν. Ιατρικών Υπηρεσιών κ.ά. (1998) 3 Α.Α.Δ. 870). Η δε επάρκεια της κρίνεται αντικειμενικά κατά περίπτωση, στη βάση του συνόλου των περιστατικών της κάθε υπόθεσης (Σωφρονίου ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Κακοπετριάς (1993) 4 Α.Α.Δ. 1951). Ενώ δεν απαιτείται η δημοσίευση ή κοινοποίηση του συνόλου των στοιχείων από τα οποία προκύπτει η τήρηση των προδιαγεγραμμένων τύπων και όλων των στοιχείων που η διοίκηση έλαβε υπ' όψιν για να αιτιολογήσει την πράξη (Αλίκη Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Αρ.1) (1998) 3 Α.Α.Δ. 197)».
Τα γεγονότα και τα στοιχεία των διοικητικών φακέλων, βεβαιώνουν θετικά ότι οι εφεσίβλητες είχαν επαρκή γνώση της κατάταξης τους στις μη γεωργικές επιχειρήσεις και ότι είχαν καταταχθεί στην κατηγορία Β: μη επαγγελματιών γεωργών, ήδη από τις 17.2.2009, με την ίδια την κατάσταση πληρωμής (Επισυν.11 στην αγόρευση εφεσειόντων), συνεπώς η προθεσμία της προσφυγής εξέπνεε στις 3.5.2009. Γνώση που, όπως με σαφήνεια προκύπτει από την επιστολή ημερ.19.03.2009 των δικηγόρων των εφεσιβλήτων (σελ.113 των Πρακτικών), ήδη προϋπήρχε: οι εφεσίβλητες παραδέχονταν στην εν λόγω επιστολή ότι είχαν ήδη πληροφορηθεί από τον ΚΟΑΠ ότι κατατάχθηκαν στους μη επαγγελματίες γεωργούς, εξ ου και ζήτησαν από τους εφεσίβλητους την «αιτιολόγηση» της απόφασης τους.
Από τη στιγμή που η εφεσίβλητη έλαβε γνώση της απόφασης ως ανωτέρω, έτρεχε και ο χρόνος καταφυγής στο Ανώτατο Δικαστήριο, ως το μόνο αρμόδιο Δικαστήριο δυνάμει του άρθρου 146.4 του Συντάγματος για έλεγχο της (Χαράλαμπος Ιωαννίδης ν. Α.Η.Κ. κ.α. (2007) 3 Α.Α.Δ. 233).»
Στη Xειμωνίδου ν. Iατρικών Yπηρεσιών κ.α (1998) 3 ΑΑΔ 870 με παραπομπή στη Moran v. Republic, 1 R.S.C.C. 10, αναφέρθηκε ως προς την επάρκεια της γνώσης σε συνάρτηση με την τεκμηρίωση λόγου ακύρωσης (υπογράμμιση του Δικαστηρίου):
«Επίσης, έχει νομολογιακά καθιερωθεί ότι "γνώση" σημαίνει γνώση της απόφασης, πράξης ή παράλειψης, η οποία παρέχει δικαίωμα προσφυγής δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος και όχι γνώση της μαρτυρίας η οποία είναι αναγκαία προς τεκμηρίωση ενώπιον του Δικαστηρίου ισχυρισμών για αντισυνταγματικότητα, παρανομία ή υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας. Η θέση αυτή έχει καθιερωθεί από παλιά στην υπόθεση Moran v. Republic 1 A.A.Σ.Δ. 10 και ακολουθήθηκε έκτοτε από το Ανώτατο Δικαστήριο, σε σειρά αποφάσεων».
Εδώ παρενθέτω ότι η ενδιάμεση απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου στην Πρ. Αρ. 1652/2018 Οικολογική Παρέμβαση - Φίλοι του Ακάμα-Οργάνωση Περιβάλλοντος και Πολιτισμού ν. Κυπριακής Δημοκρατίας ημερ. 04.05.2023 (η οποία επικυρώθηκε κατ’ έφεση στις Εφ. ΔΔ. Αρ. 62/2023 κ.α Κυπριακής Δημοκρατίας ν. Οικολογική Παρέμβαση - Φίλοι του Ακάμα-Οργάνωση Περιβάλλοντος και Πολιτισμού ημερ. 04.05.2023), δε θεωρώ ότι βοηθά τις θέσεις των Αιτητών ως προς την προδικαστική ένσταση περί εκπροθέσμου αλλά το αντίθετο καθότι και εκεί το Διοικητικό Δικαστήριο είχε κρίνει ότι το δημοσίευμα στον ημερήσιο τύπο με συγκεκριμένο περιεχόμενο ήταν επαρκής πληροφόρηση για σκοπούς άσκησης προσφυγής χωρίς την ανάγκη λήψης εκ μέρους των αιτητών περαιτέρω επίσημων διαβημάτων. Εκεί βέβαια η προσφυγή ήταν εμπρόθεσμη ούτως ή άλλως μετρώντας από την ημερομηνία του δημοσιεύματος στον ημερήσιο τύπο που εκεί έγινε στις 11.08.2018 ενώ η προσφυγή Αρ. 1652/2018 είχε καταχωρηθεί στις 25.10.2018.
Καταλήγοντας, με δεδομένα τα γεγονότα, την ιδιότητα των Αιτητών, την ήδη εμπλοκή τους στην όλη διαδικασία αλλά και όσα περαιτέρω ανέφερα πιο πάνω αναφορικά με τις υποβολές και θέσεις των Αιτητών, αντικειμενικώς όλα κρινόμενα κατά τον τρόπο που έχει διαχρονικά καθορίσει η σχετική νομολογία, καταλήγω ότι οι Αιτητές είχαν επαρκή γνώση της προσβαλλόμενης πράξης ουσιαστικά το αργότερο στις 10.09.2018 με την απάντηση του Υπουργού-Τεκμήριο 1 και άρα η παρούσα προσφυγή τους, η οποία καταχωρήθηκε στις 21.12.2018 είναι εμφανώς εκπρόθεσμη και απορρίπτεται ως απαράδεκτη.
Νοείται ότι η προσφυγή είναι εκπρόθεσμη, ακόμα κι αν ήθελε θεωρηθεί ότι με το Αιτητικό της Προσφυγής συμπροσβάλλονται και οι προηγούμενες πράξεις της διοίκησης ως η απόφαση για αλλαγή χρήσης του τεμαχίου του 2015, η περιβαλλοντική μελέτη του 2016, η θετική Γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος για τη ΜΕΕΠ ημερ. 19.01.2017, η παραχώρηση χαλάρωσης ημερ. 02.04.2018. Ανέφερα ήδη άλλωστε ότι οι πρώτες τρείς ήταν γνωστές ήδη από τους χρόνους έκδοσης τους ενώ η απόφαση ημερ. 02.04.2018 γνωστοποιήθηκε ευκρινώς με την απάντηση του Υπουργού-Τεκμήριο 1.
Δεδομένης της ως άνω διαπίστωσης περί το εκπρόθεσμο της προσφυγής, παρέλκει η εξέταση των λοιπών προδικαστικών ενστάσεων.
Οι Αιτητές να καταβάλλουν 1.400 ευρώ έξοδα υπέρ των Καθ’ ων η αίτηση και 700 ευρώ πλέον ΦΠΑ υπέρ του ΕΜ.
Φ. Καμένος, ΔΔΔ
[1] Κάτι άλλωστε που καταγραφόταν ρητώς και στην απάντηση του Υπουργού Εσωτερικών ημερ. 10.09.2018-Τεκμήριο 1 στην ένορκη δήλωση των Αιτητών.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο